Quan
Điểm Mới Về Quốc Pḥng Của Nhật
Bản Đỗ Kim Thêm dịch |
Lời
người dịch: Theo Joseph S. Nye, Nhật Bản
cần giải thích khái niệm "tự
vệ tập thể" theo Luật Hiến Pháp
trên căn bản mới khi an ninh khu vực và
Nhật Bản đang bị Bắc Hàn và Trung
Quốc đe dọa nghiêm trọng, Nhật Bản nên
tăng cường hợp tác về liên minh quân
sự với Hoa Kỳ, nếu cần, với Ấn và
Úc. Đây là một sách lược đúng hướng
cần hỗ trợ. Khác
với suy luận chung truớc đây, nhờ tăng
cường thiết bị hoả tiển có đầu
đạn nguyên tử hiện đại mà khả năng
tấn công của Trung Quốc hiện nay đến căn
cứ quân sự Okinawa và Hawaii trờ thành hiện
thực. Khả năng tổn thương của Hoa
Kỳ tăng cao là một kich bản mới và gây
quan ngại nhiều hơn. Một
luận điểm mà người Việt quan tâm và
không được tác giả tŕnh bày là Việt Nam,
Nhật Bản hay Hoa Kỳ, ai sẽ bị Trung
Quốc tấn công trước tiên và hợp tác quân
sự của Hoa Kỳ với Nhật Bản và
Việt Nam (nếu có) sẽ đóng góp ǵ trong
việc ngăn chận đe doạ. Người
dịch đặt tựa đề cho bản dịch *
* * Giới phê b́nh xem hành vi này là một điểm xuất phát táo bạo để từ bỏ chủ thuyết hiếu ḥa từ bảy thập niên qua. Nhưng những mục tiêu chủ yếu của Abe - cải thiện khả năng của Nhật Bản để đáp ứng những đe doạ khác mà không phải là do tấn công có vũ trang; cho phép Nhật Bản có khả năng tham gia hữu hiệu hơn trong hoạt động ǵn giữ hoà b́nh quốc tế; và định nghĩa lại những biện pháp về tự vệ mà Điều 9 cho phép - hiện nay thực ra tương đối là khiêm nhường nhất. Nhiều
lo sợ là chuyển hướng này sẽ đưa
Nhật Bản can dự vào các cuộc chiến tranh
viễn chinh của Hoa Kỳ được thổi pḥng
quá mức một cách tương tự. Thực ra, các
luật lệ đă được soạn thảo
rất mực cẩn trọng để cấm các phiêu
lưu như thế, trong khi cho phép Nhật Bản
hợp tác chặt chẽ hơn với Hoa Kỳ
về những đe dọa trực tiếp cho nền
an ninh Nhật Bản. Không
có khó khăn ǵ để nhận ra lư do tại sao
Abe đang theo đuổi quyền tự vệ
rộng lớn hơn. Nhật Bản nằm trong
một khu vực nguy hiểm, nơi mà những căng
thẳng tồn động sâu xa đe doạ bùng
nổ bất cứ lúc nào. Không
giống như châu Âu sau 1945, phải công nhận là
Đông Á không hề có kinh nghiệm trong việc ḥa
giải toàn diện giữa các đối thủ,
hoặc là thiết lập những định chế
khu vực ổn cố. Châu Á bị buộc phải
lệ thuộc vào Hiệp Ước An Ninh Hoa Kỳ và
Nhật Bàn để đẩy mạnh ổn định
khu vực. Khi Tổng thống Obama thông báo về chính
sách tái quân b́nh hướng về châu Á vào năm
2011, chính quyền Hoa Kỳ cũng tái khẳng định
Bảng Tuyên bố Clinton - Hashimoto năm 1996 có trích
dẫn liên minh an ninh Hoa Kỳ và Nhật Bản là
nền tảng cho ổn định - điều tiên
quyết cho thăng tiến kinh tế liên tục
tại châu Á. Lời
tuyên bố này phục vụ cho mục tiêu rộng
lớn hơn của việc thiết lập mối
quan hệ tam phương ổn định, dù có
bất quân b́nh, giữa Hoa Kỳ, Nhật Bản và
Trung Quốc. Những chính quyền kế nhiệm
của Hoa Kỳ đă duy tŕ phương sách này, và
những thăm ḍ dư luận cho thấy cách này cũng
được ủng hộ đông đảo
tại Nhật - không phải do sự hợp tác
chặt chẽ gần đây qua việc cứu
trợ thiên tai sau vụ động đất Tohoku và
sóng thần Tsumani 2011. Nhưng
khả năng tổn thương của Nhật
Bản c̣n quá cao. Đe doạ khu vực trước
mắt là Bắc Hàn v́ giới lănh đạo độc
tài tráo trở không lường của nước này
đă dùng những nguồn lực kinh tế yếu kém
đầu tư vào trong lĩnh vực kỹ thuật
hạt nhân và tên lửa. Mối
quan ngại lâu dài là sự trổi dậy của
Trung Quốc - một trung tâm quyền lực kinh
tế và dân số mà việc mở rộng khả năng
quân sự cho phép Trung Quốc nắm giữ một tư
thế kiên quyết hơn trong các tranh chấp lănh
thổ, kể cả với Nhật Bản trong vùng
biển Hoa Đông. Những tham vọng lănh thổ
của Trung Quốc cũng gây thêm căng thằng
trong vùng biển Hoa Nam, nơi có các hải lộ
huyết mạch cho mậu dịch Nhật Bản
chạy qua. Các
vụ việc đang phức tạp diễn biến mà
thực tế cho thấy là tiến triển chính
trị của Trung Quốc không theo kịp tiến
bộ kinh tế. Nếu Đảng Cộng Sản
Trung Quốc cảm thấy bị công chúng đe
doạ v́ họ thất vọng là không có đủ
cơ hội tham gia sinh hoạt chính trị hay bị
đàn áp dai dẳng, Đảng có thể chuyển
sang chủ nghiă dân tộc có cạnh tranh, lật ngược
các duy tŕ nguyên trạng của khu vực, một
vấn đề đă vốn dĩ đă tế
nhị. Dĩ
nhiên, nếu Trung Quốc trở nên gây hấn, các nước
châu Á khác như Ấn và Úc, - là những nước
đă bị bất ổn do hung đồ của Trung
Quốc trong vùng biển Hoa Nam - sẽ kết hợp
với Nhật Bản trong nỗ lực tạo
một đối lực với quyền lực
của Trung Quóc. Nhưng theo như t́nh thế đang
thể hiện, chiến lược ngăn chận
sẽ là một sai lầm. Chung cuộc, cách tốt
nhất tạo ra thù nghịch là đối xử
Trung Quốc như kẻ thù. Trong
khi đó, Hoa Kỳ và Nhật Bản phải nghiên
cứu lại về cấu trúc liên minh của ḿnh.
Trong khi sự duyệt xét khuôn khổ quốc pḥng
của Nhật Bản có chuyển biến tích
cực, một số người Nhật vẫn c̣n
không hài ḷng về t́nh trạng bất quân b́nh trách
nhiệm do liên minh đem lại, những người
khác bực tức về gánh nặng về các căn
cứ của Hoa Kỳ, đặc biệt nhất là
về ḥn đảo Okinawa. Đối
với Hoa Kỳ, mục tiêu dài hạn phải là
lần lượt chuyển giao các căn cứ
của ḿnh cho Nhật Bản kiểm soát, để
những lực lượng quân sự luân phiên thay
thế. Thực ra, một vài căn cứ quân sự,
mà đáng kể nhất là căn cứ không quân
Misawa ở phía bắc Tokyo, đă treo cờ Nhật
Bản trong khi các đơn vị Hoa Kỳ đang
đồn trú. Nhưng
tiến tŕnh phải được tiến hành
cẩn trọng. Khi Trung Quốc đầu tư trong lĩnh
vực tên lửa có đầu đạn hiện
đại, th́ khả năng tổn thương
của các căn cứ cố định trên đảo
Okinawa tăng lên rất cao. Để tránh cảm
nhận là Hoa Kỳ quyết định chuyển giao
các căn cứ cho Nhật Bản đúng vào lúc mà
những lợi điểm quân sự đang giảm
dần, và trấn an là bước tiến này một
sự tái cam kết của Hoa Kư với đồng
minh, một Ủy ban liên hợp cần được
thành lập để quản nhiệm việc
chuyển giao. Đối
với Nhật Bản, để trở thành một
người đối tác b́nh đẳng với Hoa
Kỳ, điểm chủ yếu là bảo đảm
vị thế khu vực và toàn cầu của ḿnh.
Để đạt được mục tiêu này, bước
tiến khiêm tốn của Abe hướng về
việc tự vệ tập thể là một biện
pháp theo đúng hướng. Joseph
S. Nye là cựu Phụ tá Bộ Trưởng Quốc
Pḥng Hoa Kỳ và Ủy Ban T́nh Báo Quốc Gia Hoa
Kỳ, Giáo Sư Đại Học Harvard. Tác
phẩm mới nhất của ông là Presidential Leadership
and the Creation of the American Era. Nguyên
tác: Japan’s Self-Defense Defense
|