“Săn
Cáo”: Mỹ Và Đồng Minh Tăng Cường Truy
Lùng Gián Điệp Nga
Lương Thái Sỹ |
Trụ sở BND, cơ quan t́nh báo
liên bang Đức, nơi gián điệp Nga thâm
nhập (Ảnh: Christophe Gateau/picture alliance via Getty Images) Cuộc
chiến Ukraine đă nâng cao cảnh báo của Mỹ và
đồng minh về hoạt động gián điệp,
và nay việc săn lùng các điệp viên Nga đang
được đẩy mạnh đến mức chưa
từng có. Vụ bắt giữ được báo trước Trong số hành
khách đang ngủ trên chuyến bay qua đêm từ
Miami (Florida, Mỹ) đến Munich (Đức) vào Tháng
Một 2023, có hai du khách không b́nh thường. Một
người là công dân Đức sẽ bị bắt
khi đến nơi để ra toà về tội
phản quốc v́ giúp Nga tuyển dụng và “sai khiến” một
quan chức cấp cao của cơ quan t́nh báo Đức
BND. Người kia là một đặc vụ FBI có
mặt trên chuyến bay để bảo đảm
rằng chính quyền Đức sẽ thực hiện
cuộc bắt giữ. Vụ bắt Arthur Eller vào ngày 21 Tháng Một
(chủ yếu dựa trên bằng chứng buộc
tội FBI thu thập được trong thời gian nghi
phạm sống ở Florida) là phát súng mới nhất
trong cuộc chiến “thầm lặng nhưng quyết liệt” đối
phó với t́nh báo của Nga. Trong năm qua, các cơ
quan t́nh báo Mỹ và châu Âu bí mật tiến hành
một chiến dịch phối hợp nhằm làm tê
liệt các mạng lưới gián điệp Nga
hoạt động tại lục địa – The
Washington Post cho biết. Vụ bắt
giữ nói trên liên quan đến vụ bắt giữ
một quan chức cấp cao của cơ quan t́nh báo nước
ngoài Đức BND và nối tiếp các vụ bắt
giữ những kẻ nghi là điệp viên Nga ở Hà
Lan, Na Uy, Thụy Điển, Áo, Ba Lan và Slovenia.
Chiến dịch săn lùng điệp viên Nga được
tăng tốc sau vụ trục xuất hơn 400 điệp
viên Nga khỏi các đại sứ quán Nga trên khắp
lục địa châu Âu vào năm 2022. Vụ bắt
giữ mới đây tại Đức đă làm gia tăng
mối lo ngại về các lỗ hổng c̣n tồn
tại ở châu Âu và cho thấy Moscow vẫn tuyển
được người tại BND, một trong
những cơ quan t́nh báo lớn nhất châu Âu. Dù phía
Đức t́m cách trấn an các quốc gia châu Âu, nhưng
kẻ phản bội làm việc cho Nga có quyền truy
cập vào dữ liệu rất nhạy cảm trao
đổi giữa các đồng minh.
Sergei Naryshkin, Giám đốc
Cơ quan t́nh báo hải ngoại Nga (Getty Images) Cặp bài trùng bí ẩn Một tháng trước
khi Arthur Eller bị
bắt ở Munich, chính quyền Đức cũng đă
bắt giữ Carsten Linke, 52 tuổi, người
phụ trách một đơn vị chịu trách
nhiệm về an ninh nội bộ của BND với
quyền truy cập vào hồ sơ nhân sự của cơ
quan. Trước đó, Linke đă có nhiều năm làm
việc tại một đơn vị t́nh báo lớn
ở vùng Bavaria và chịu trách nhiệm về thu
thập thông tin nhạy cảm từ các mạng thông
tin toàn cầu. Đức
chỉ phát hiện vụ phản bội nhờ sự
giúp đỡ của một cơ quan t́nh báo phương
Tây mà họ không nêu tên. Tháng Chín 2022 sau khi một
hoạt động chung giữa hai bên cho thấy t́nh báo
Nga đă có trong tay một tài liệu mật của
BND, cuộc săn lùng gián điệp mới tập
trung vào Linke. Mức độ nghiêm trọng của
vụ việc đă khiến Mỹ, Anh và các chính
phủ khác phải hạn chế chia sẻ thông tin t́nh
báo với Berlin. Trước mắt, BND bắt đầu
thẩm tra kỹ lưỡng mối quan hệ của
Linke với Eller, một nhà kinh doanh đá quư và kim
loại 31 tuổi sinh ở Nga và sống cùng vùng Bavaria
(nơi Linke làm việc lâu nhất). Các phương
tiện truyền thông Đức đưa tin Linke và
Eller gặp nhau lần đầu vào năm 2021 tại
một sự kiện xă hội. Nhưng trong
cuộc phỏng vấn gần đây với The
Washington Post, một quan chức Đức cho biết có
dấu hiệu cho thấy người giới thiệu
họ là một thành viên của đảng Alternative
for Germany (AfD) cực hữu. Phát hiện này làm tăng
khả năng Linke có thể đă bị thúc đẩy
bởi các quan điểm chính trị cấp tiến. Công
việc của Eller buộc ông ta phải đi lại
liên tục (năm ngoái có 110 chuyến đi) và đến
Moscow như con thoi. Một quan
chức an ninh cấp cao của Đức tham gia
cuộc điều tra khẳng định “Eller gần như chắc
chắn là đồng phạm”. Đầu Tháng
Mười Một, ông ta đến Florida cùng vợ và
con gái nhỏ để thăm họ hàng bên vợ
ở Miami rồi trở lại Đức vào Tháng Mười
Hai. Khi Linke bị bắt vào ngày 21 Tháng Mười Hai,
Eller nhận được một cuộc gọi
từ một đầu mối ở Cơ quan An ninh Liên
bang Nga (FSB) cảnh báo ông ta đang gặp nguy hiểm và
thúc giục sớm bay qua Moscow. Thay vào đó, Eller
lại đến Florida vào ngày Giáng sinh. Vào rọ! Chỉ
cuộc điều tra sau đó của FBI mới làm sáng
tỏ sự thật. Từ khi Eller bị BND giám sát,
FBI cũng giám sát ông ta gần như liên tục, theo dơi
mọi chuyển động và thông tin liên lạc
của ông ta trong khi chính quyền Đức cung cấp
cho FBI thông tin về cuộc điều tra đang
diễn ra. Lịch tŕnh
du lịch bận rộn của Eller đột ngột
dừng lại vào ngày 12 Tháng Một khi ông ta sắp lên
một chuyến bay về Munich và bị các đặc
vụ FBI chặn lại tại sân bay Miami. Eller bị các
đặc vụ FBI thẩm vấn và giao nộp máy tính
xách tay, điện thoại di động. Ông ta thú
nhận có liên hệ với BND và tiết lộ
những chi tiết đáng kinh ngạc, gồm cả
việc mang các hồ sơ mật của BND đến
Nga, liên lạc với FSB và trở về cùng với
những phong b́ mà ông tin bên trong chứa số tiền
mặt lớn cho Linke. Một quan
chức cấp cao của Mỹ cho biết Bộ Tư
pháp cân nhắc truy tố Eller nhưng v́ không thấy
bằng chứng nào ông ta phạm tội nghiêm trọng
ở Mỹ nên cuối cùng họ cho phép ông ta trở
về Đức để đối đầu
với cuộc điều tra ở đó. Eller bị
trục xuất và FBI hộ tống ông ta đến
cổng lên máy bay (máy tính xách tay và điện
thoại không được trả lại). Với thông
tin nhận được từ FBI, cảnh sát Đức
chờ sẵn tại sân bay Munich vào ngày 21 Tháng Một
với lệnh bắt giữ kư hai ngày trước
đó. Trong khi đó,
Linke bị buộc tội lạm dụng quyền
hạn trong BND để giúp Eller không bị an ninh
kiểm tra khi mang các tài liệu mật sang Nga và
tiền mặt trở về. Điều tra phát
hiện Eller đă chuyển cho Linke ít nhất bốn
khoản tiền có tổng trị giá khoảng $100,000. Đẩy nhanh chiến dịch tổng lực săn
cáo tại châu Âu Trong khi vụ
án của Đức tập trung vào một người
châu Âu bị buộc tội phản bội đất
nước ḿnh th́ những vụ khác liên quan đến
các công dân Nga t́m cách thâm nhập vào phương Tây.
Trong số đó, có những người được
gửi ra nước ngoài không phải với tư cách
nhà ngoại giao được bảo vệ pháp lư mà
là bất hợp pháp dưới vỏ bọc
được thiết kế để che giấu
mối liên hệ với Nga. Tại Hà Lan vào
năm 2022, an ninh phát hiện một hành khách mang hộ
chiếu Brazil đến Sân bay Schiphol ở Amsterdam theo
giấy chuẩn thuận thực tập tại Ṭa án H́nh
sự Quốc tế nhưng trên thực tế là
một sĩ quan quân đội Nga tên Sergey Cherkasov, người đă
được cơ quan t́nh báo quân sự Nga GRU
gửi ra nước ngoài hơn một thập niên trước
để tạo vỏ bọc. Các quan chức cho
biết tốc độ phát hiện nhanh điệp viên
Nga là do sự hợp tác ngày càng hiệu quả
giữa các cơ quan t́nh báo châu Âu, cũng như “thay đổi tư duy hậu
Ukraine”, gồm cả Đức, vốn
bị một số nước láng giềng từ lâu
chỉ trích là “quá tự măn” về
mối đe dọa từ Moscow. Năm 2022,
trong một bài phát biểu, Ken McCallum, Giám đốc cơ
quan t́nh báo nội địa MI5 của Vương
quốc Anh tiết lộ chính phủ Anh đă “từ chối hơn
100 đơn xin thị thực ngoại giao của Nga v́
lư do an ninh quốc gia” (nhiều nhất
kể từ năm 2018, khi Anh trục xuất 23 điệp
viên Nga để trả đũa vụ đầu
độc một người chống đối Nga
đào tẩu ở thành phố Salisbury). Chiến
dịch “săn cáo trong hang” tại
châu Âu được thúc đẩy mạnh bởi t́nh
báo Mỹ. T́m cách tận dụng lỗ hổng của
Moscow, CIA và FBI đă đẩy mạnh việc
chuyển thông tin t́nh báo đến các đối tác
châu Âu để loại bỏ tận gốc sự xâm
nhập gián điệp Nga. Ngay cả trước khi
xảy ra vụ bắt giữ ở Đức, chính
phủ Thụy Điển, Na Uy và một số
quốc gia khác đă nêu rơ sự đóng góp của t́nh
báo Mỹ trong việc bắt giữ những điệp
viên GRU, KSB và phá vỡ các mạng lưới của
chúng. Tác động đầy đủ của
thiệt hại đối với mạng lưới gián
điệp của Nga ở châu Âu rất khó đánh giá
nhưng nó cho thấy khả năng t́nh báo của Nga
đă bị suy giảm nặng nề do vướng sâu
vào cuộc chiến Ukraine, nơi FSB và cộng đồng
t́nh báo Nga bộc lộ những thất bại
lớn. Lương Thái Sỹ
|