Trung Hoa T́m Cách Bành Trướng Thế Lực Fareed Zakaria Nguồn Washington Post |
Trong
lúc Mạc Tư Khoa tiếp tục gửi quân đội
sang Ukraine, cho thấy nước Nga của ông Putin là
một thách thức đối với Hoa Kỳ và Tây
phương. Nhưng về lâu dài hành vi tấn công
bằng quân sự công khai của Nga không đáng lo
bằng sự bành trướng phi quân sự, bền
bỉ, âm thầm, và đều đặn của
Trung Hoa. Đây mới là mối đe doạ đáng
lo nhất cho Hoa Kỳ. Nước Nga là một cường
quốc trên đà suy yếu. Nền kinh tế của
Nga chỉ bằng 3.4% tổng sản lượng
toàn cầu. Nền kinh tế của Trung Hoa chiếm
gần 16%, và c̣n tiếp tục tăng thêm. Theo tài
liệu của Ngân Hàng Thế giới, hiện nay
nền kinh tế Trung Hoa gấp bốn lần kinh
tế nước Nhật, và gấp năm lần nước
Đức. Tổng
thống Obama và Chủ tịch Tập Cận B́nh
xứng đáng được khen ngợi khi họ
đạt được thoả ước lịch
sử về Thay Đổi Khí Hậu. Nhờ đó,
hai nước Hoa Kỳ và Trung Hoa sẽ cùng nhau hướng
về một quan hệ mới, xây dựng, hiểu
biết nhiều hơn. Ngoại trừ sự kiện
này ra, trong lúc c̣n đang thương thảo hoàn thành
thoả ước, chính phủ của ông Tập
Cận B́nh đă đề ra những kế hoạch
thiết lập một chính sách ngoại giao hoàn
toàn khác hẳn. Chính sách đó nhằm thay thế
hệ thống quốc tế do Mỹ lập ra từ
thời sau Thế Chiến Thứ Hai. Tập Cận B́nh
đ̣i thay nó bằng một hệ thống quốc
tế mới riêng của Trung Hoa. Hiện nay vẫn c̣n
có những thảo luận ở Bắc Kinh, nhưng
nếu Trung Hoa nhất định theo đuổi con
đường này, họ sẽ tạo nên sự
đổi hướng nhiều ư nghĩa, và nguy
hiểm nhất kể từ 25 năm qua. Trong
ít năm gần đây, người ta đồn
rằng chính Chủ tịch Tập Cận B́nh là người
cổ vũ, đề nghị cần phải phục
hồi tinh thần quốc gia ở Trung Hoa, chủ
yếu là để bài Mỹ. Thực vậy, chủ
trương tinh thần quốc gia chưa bao
giờ biến mất trong lịch sử Trung Hoa. Ngay
cả trong những năm im hơi lặng tiếng dưới
thời ông Hồ Cẩm Đào, người ta cũng
thấy có những cuốn sách như: The China
Dream: Great Power Thinking and Strategic Posture in the Post America Era,
tạm dịch là Giấc Mơ Trung Hoa: Phong Thái
chiến lược và cách suy nghĩ của Cường
Quốc vào thời đại hậu Mỹ chế
ngự. Điều này chứng tỏ rằng
lúc nào Bắc Kinh cũng âm mưu t́m cách chế
ngự thế giới – thay thế Hoa Kỳ- để
đưa cho thế giới đường lối lănh
đạo mới, nhân hậu và khôn ngoan hơn. Tuy
chủ trương đề cao tinh thần quốc
gia mới được loan truyền một thời
gian, song số lượng bài viết cổ vũ cho
tinh thần yêu nước cực đoan tăng
vọt hẳn lên. Nhật báo Mỹ Christian
Science Monitor trong một bài b́nh luận tựa
đề là “One Count Does” nhận xét
rằng số lượng những bài báo chống
Mỹ, chỉ trích Hoa Kỳ đăng trên nhật báo
chính thức của Trung Hoa, tờ Nhân Dân
Nhật Báo, tăng gấp ba lần trong năm
2014, so với cùng thời gian đó vào năm trước.
Tuy nhiên, quan trọng hơn cả phải nói là Trung
Hoa đang bắt đầu một chiến dịch lâu
dài, âm thầm, và bền bỉ nhằm thiết
lập một hệ thống mới thay thế cho cơ
cấu hiện tại của thế giới trong khu
vực Á châu, và nhiều nơi khác. Trong hàng ngũ lănh
đạo ở Bắc Kinh có một số người
c̣n muốn đi xa hơn, đi từ chính sách bài
Mỹ sang giai đoạn thay thế Mỹ. Mùa
hè năm nay, Trung Hoa khởi đầu một loạt
những thoả ước với Ba Tây, Nga, Ấn
Độ và Nam Phi, nhóm quốc gia có nền kinh
tế đang lên, gọi chung là nhóm BRICS, để thành
lập một tổ chức tài chánh đối đầu
với Qũi Tiền Tệ Quốc Tế hiện nay.
Hồi tháng Mười, Bắc Kinh khởi xướng
việc thành lập Ngân Hàng Đầu Tư Hạ
Tầng Cơ Sở của Á châu, vốn $50 tỉ
đô la, rơ ràng là để thay thế Ngân Hàng
Thế Giới. Và tuần trước, Tập Cận
B́nh tuyên bố rằng Trung Hoa sẽ bỏ ra
khoảng $40 tỉ đô la để phục hồi Con
Đường Tơ Luạ Ngày Xưa , ám
chỉ trục lộ thương mại nhằm phát
triển giao thương giữa các nước trong vùng.
Họ Tập nói thêm rằng: “Trong khi sức
mạnh quốc gia của Trung Hoa lớn mạnh, Trung
Hoa sẵn sàng và có khả năng cung cấp nhiều
sản phẩm lợi ích chung cho vùng Á Châu Thái B́nh Dương
và cả thế giới.”. Cụm
từ “public goods”, hay sản phẩm công cộng, là
một thuật ngữ ám chỉ những nhu cầu
của con người cần có để hưởng
lạc thú, nhưng không đủ khả năng làm
được, ví dụ như công viên quốc gia, không
khí trong lành để hít thở- sẽ là bước
đầu Trung Hoa muốn thực hiện. Nhưng
Bắc Kinh lại muốn làm theo kiểu riêng của
ḿnh, nghĩa là bỏ tiền ra tài trợ cho
những công tŕnh có dụng đích thay thế hệ
thống quốc tế hiện hữu, chứ không
phải dùng để cải tiến những ǵ đang
có. Và trong ít năm gần đây, Trung Hoa
nhất định cố t́nh bằng mọi cách
gạt một nước ra ngoài, nước đó là
Hoa Kỳ. Trung Hoa đứng ra chủ tŕ Hội
Nghị Thượng Đỉnh Đông Á
một hội nghị nhằm mục đích lôi
kéo các nước Á châu ra khỏi ảnh hưởng
của Mỹ. (Nhưng không đem lại kết
qủa). Vào tháng Năm, Tập Cận B́nh đọc
một bài diễn văn quan trọng về an ninh Á châu
tại Hội Nghị Về Những Biện Pháp
Xây Dựng Niềm Tin và Quan Hệ Tương Ứng tại
vùng Á châu. Một tổ chức vô danh tiểu
tốt, với mục đích không rơ ràng được
Bắc Kinh nâng đỡ, làm nổi đ́nh đám.
Đặc điểm chính của hội nghị là
không có sự tham dự của Mỹ. Trong bài
diễn văn này, Tập Cận B́nh nhấn mạnh: “Chính
người Á châu phải lo việc của Áchâu….
Và duy tŕ an ninh cho Á châu.”. Dĩ nhiên, tuy không
nói ra, nhưng họ Tập thừa biết rằng có
một nước ở ngoài Á châu đang lo duy tŕ an
ninh cho toàn vùng. Nước đó là nước nào ai
cũng biết. Đối
với Trung Hoa, để có chỗ đứng trong
hệ thống hiện tại là sẽ gây ra sự
đụng chạm to với truyền thống sẵn
có trong lịch sử Trung Hoa. Trong cuốn sách mới
nhất của Henry Kissinger, cuốn: “World Order,
hay Trật Tự Thế Giới, Ông Tiến sĩ
già này lưu ư rằng Trung Hoa chưa bao giờ
cảm thấy thoải mái khi đứng chung với
các nước khác trên hoàn cầu với vị
thế đồng đẳng. Kissinger viết trong sách
của ông như sau: “Về phương diện
lịch sử, Trung Hoa tự coi ḿnh là chính quyền
duy nhất cai trị thế giới…Ngoại giao không
phải là phương thức thương lượng
giữa những quyền lợi liên quan đến
chủ quyền quốc gia, song chẳng qua đó
chỉ là một h́nh thức xác nhận vị
thế của nước khác trong cộng đồng
thế giới.”. Đứng trên vị trí cao
nhất của hoàn cầu là Trung Hoa. Trên
đây là những chỉ dấu khiến thế
giới phải lo ngại. Lo không phải v́ mưu
đồ bá quyền của Trung Hoa sẽ thành công.
Không thể có chuyện đó xảy ra được.
Nhiều điểm trong kế hoạch của Trung Hoa
sẽ gặp sự chống đối. Nhưng
nếu Trung Hoa sử dụng kế hoạch bành trướng
này, và yêu cầu các nước khác phải chọn
hoặc là chấp nhận sự sắp xếp
hiện nay, hay chọn cái mới, làm như vậy
Trung Hoa sẽ tạo nên t́nh trạng Chiến Tranh
Lạnh mới ở Á châu. Chắc chắn kế
hoạch bành trướng của Trung Hoa sẽ phá
hỏng, và tiêu diệt trật tự quốc tế
hiện nay. Trật tự đó đă làm nền móng
để cho hoà b́nh và thịnh vượng thăng
hoa ở Á châu trong suốt bảy thập niên vừa
qua. Bài nhận định cuả Fareed Zakaria trên Washington Post - Nguyễn Minh Tâm dịch |