BÀN
CỜ THẾ Ở TRUNG ĐÔNG Đại-Dương |
Tài
liệu tham khảo: AMERICAN F-35S DEPLOYED TO THE MIDDLE EAST (Jerusalem Post) Netanyahu’s Victory in Israel Tells Us About the Balance of Power in
the Middle East (Counterpunch) Iranian lawmakers approve measure labeling US forces in Middle East
terrorists (Hill) Trump’s pick for top Middle East post set to advance (Al-monitor) Dismay as Trump vetoes bill to end US support for war in Yemen (Guardian)
Egyptian parliament vote could keep Sisi in power until 2030 (Guardian) Iraq's Place in the Saudi Arabian-Iranian Rivalry (National Interest) Iran's Zarif urges countries to take position on U.S. step against
Revolutionary Guards (Reuters) Iran Is Peddling a Million Barrels of Oil Again. No One Wants It
(Bloomberg) KUSHNER’S MIDDLE EAST PEACE DEAL ASKS ALL SIDES TO COMPROMISE, BUT
MAINTAINS ISRAEL’S SECURITY (Newsweek) BÀN CỜ THẾ Ở TRUNG ĐÔNG Đại-Dương Khu
vực Trung Đông luôn luôn tiềm ẩn nguy cơ xung
đột triền miên trên ba yếu tố chính: tôn
giáo, sắc tộc, bá quyền. Chưa có giải pháp nào duy
tŕ được nền hoà b́nh vĩnh cữu cho Trung
Đông. Mọi
biến động ở Trung Đông dù lớn hoặc
nhỏ cũng đều có sự tham dự của các
cường quốc Phương Tây mà bây giờ
lại thêm Trung Quốc nên t́nh h́nh sẽ muôn phần
phức tạp. Hồi giáo có hai nhánh chính và nhiều nhánh
phụ. Nhưng, mối thù giữa Sunni
chiếm 80% và Shia 20% tín
đồ Hồi giáo toàn cầu gay gắt hơn
cả do tham vọng bành trướng và chiếm
hữu lẫn nhau. Dân
tộc Do Thái đă
về lại Trung Đông năm 1948 sau 2,000 năm lưu
vong và bị kỳ thị khắp nơi nên 8 triệu
người Do Thái và một số tương tự
sống trên quả địa cầu quyết tâm và dùng
tài trí để trụ vững tại vùng đất
tổ tiên. Họ không thể bị lưu vong một
lần nữa nên luôn luôn có những quyết định
táo bạo bất chấp sự phản đối
từ thiên hạ. Dân tộc Do Thái đă có quốc
gia Israel để tự
hào nên phải sống hoặc chết chứ không
hề lập lại thảm kịch 2,000 năm trước.
Các
quốc gia Hồi giáo Sunni chiếm đa số ở
Trung Đông, nhưng, thiếu đoàn kết nên chưa
thành một sức mạnh cần thiết để
chống lại tham vọng bành trướng của
Hồi giáo Shia do Iran cầm đầu. Trung
Đông từng là nơi để Châu Âu xâu xé, cai
trị, bóc lột được Hoa Kỳ công nhận
như các quốc gia có chủ quyền và tự
chủ làm cho các Đế quốc Châu Âu mất hy
vọng thống trị và khai thác. Chuyến
công du đầu tiên của Tổng thống Donald Trump
đến Á Rập Saudi đă được các nguyên
thủ 52 quốc gia Trung Đông hội kiến và
chấp nhận chính sách không can thiệp vào vấn
đề nội trị và giao dịch trên tinh thần
b́nh đẳng. Chủ trương rơ ràng của Hoa
Kỳ đă giúp cho nhiều nước ở Trung Đông
loại trừ thành phần Hồi giáo cực đoan,
tái lập nền an ninh quốc gia. Tổ
chức Hồi giáo cực đoan (ISIS) hoành hành
khắp Trung Đông, đặc biệt ở Iraq và
Syria, suốt 8 năm cầm quyền của Tổng
thống Barack Obama, đă tan ră từ giữa năm
2018. Hoa Kỳ tiếp tục trợ giúp kỹ thuật
tác chiến, tiếp liệu, cung cấp t́nh báo để
các nước Hồi giáo Sunni truy lùng, tiêu diệt
ISIS, đồng thời tăng cường sức
mạnh quân sự cho họ. Chiến
tranh Iraq và Syria tạo điều kiện cho Iran
thực hiện tham vọng bành trướng khi
đưa Vệ binh Cách mạng Iran (Qods hoặc IRGC)
tham chiến vào hai nước. Iran xuất cảng Cách
mạng Hồi giáo đến Lebanon (Hezbollah), Yemen
(Houthi). Qods
là một lực lượng vũ trang thiện
chiến, có nhiệm vụ bảo vệ chế độ
giáo quyền và xuất cảng ư thức hệ mà không
có nghĩa vụ ǵn giữ sự toàn vẹn lănh
thổ. Qods kiểm soát hầu hết các lĩnh
vực kinh tế chiến lược nên trung thành
tuyệt đối với Đại Giáo chủ
(Ayatollah). Các
cường quốc Châu Âu muốn giảm bớt
hoặc loại trừ ảnh hưởng của Hoa
Kỳ tại Trung Đông qua ngả Iran để có
lợi thế khai thác “vàng đen” và đáp ứng
nhu cầu xây các nhà máy điện hạt nhân bằng
Kế hoạch Hành động chung Toàn diện (JCPOA). Trước
mối nguy cơ gia tăng từ Iran buộc Tổng
thống Trump phải hành động để bảo
vệ các đồng minh ở Trung Đông và ngăn
chặn tham vọng bành trướng, bá quyền Iran. Chính
quyền Trump đă chỉ định IRGC như một
tổ chức khủng bố thi hành lệnh của
Tehran sẽ tạo ra các hiệu ứng: (1) Nga, Trung
Quốc, Châu Âu gặp khó khăn về ngoại giao v́
có thể bị cáo buộc hợp tác với nhà nước
khủng bố. (2) Các nhà đầu tư, thương
gia có thể bị trừng phạt theo luật
chống khủng bố. (3) Giúp cho Thủ tướng
Israel, Benjamin Netanyahu tái đắc cử lần thứ
năm. Lập
tức Tehran chỉ định Bộ Tư lệnh Trung
ương Mỹ (CENTCOM) như một tổ chức
khủng bố. Ngoại trưởng Iran, Mohammad Zarif
khẩn cầu Liên Hiệp Quốc và các quốc gia khác
lên án Hoa Kỳ mà chưa thấy ai rục rịch. Hôm
17/04/2019, Tổng thống Donald Trump đă phủ
quyết Dự luật chấm dứt sự hỗ
trợ của Hoa Kỳ cho Saudi trong cuộc chiến
Yemen được lưỡng viện Quốc hội
thông qua. Tổng thống giải thích: “Nghị
quyết này là một nỗ lực nguy hiểm và không
cần thiết, nhằm làm suy yếu thẩm quyền
hiến định của tôi, gây hại tới
cuộc sống của công dân Mỹ và các viên
chức dũng cảm, cả hôm nay và trong tương
lai”. Iran
kiểm soát Syria ở phía Bắc và Yemen ở phía Nam
như một gọng kiềm nhằm bóp nghẹt các
quốc gia Hồi giáo Sunni và Israel buộc Hoa Kỳ và
đồng minh, đối tác ở Trung Đông hành
động: (1) Lần đầu tiên Tiêm kích cơ Tàng
h́nh F-35A của Không quân Mỹ đă trú đóng
tại Tiểu Vương quốc Á Rập Thống
nhất (UAE) nằm ở phía cực Nam của Vịnh
Ba Tư (c̣n gọi là Vịnh Á Rập). Tham mưu trưởng
Không Quân Mỹ, Tướng David Goldfein tuyên bố:
“F-35A giúp chúng ta ưu thế không trung đối
với bất cứ mối đe doạ nào”. (2) F-35A
sẽ bảo vệ Vịnh Á Rập và Biển Đỏ,
đe doạ Iran, yểm trợ Saudi tại Yemen và các
đồng minh đối tác của Mỹ tại Trung
Đông. (3) Chuẩn bị bán F-35A cho UAE. Toà
Bạch Ốc kêu gọi Thượng viện giải
quyết hồ sơ 61 viên chức các cấp cho Bộ
Ngoại giao đă được đề nghị nên
trong tuần qua đă có 23 ứng viên thông qua tiểu
ban để đưa ra biểu quyết, kể cả
Đặc phái viên John Abizaid tại Saudi, Đại
sứ Matthew Tueller ở Iraq, Đại sứ Jonathan
Cohen tại Liên Hiệp Quốc kiêm Đặc phái viên
ở Ai Cập. Hôm 16/04/2019, Quốc hội Ai Cập đă
chuẩn thuận Tu chính án Hiến pháp gồm 3 điểm
chính: nâng nhiệm kỳ tổng thống từ 4 lên 6
năm, tỉ lệ phụ nữ lập pháp là 25%,
tạo ra vai tṛ Phó tổng thống. Tướng Abdel Fatah al-Sisi lật đổ Chính
phủ thiên tả năm 2013 và được 97%
phiếu bầu tổng thống đă ổn định
t́nh h́nh rối loạn (2011-2013) ở Ai Cập và tái
cử năm 2018 với số phiếu 97.8%. Như
thế, Sissi có thể tại vị cho đến năm
2030 chứng tỏ dân chúng Ai Cập không chấp
nhận tả phái. Bộ trưởng Năng lượng Mỹ,
Rick Perry đă bí mật cho phép các công ty bán công
nghệ điện hạt nhân và cung cấp sự
hỗ trợ cho Saudi để cạnh tranh với Đại
Hàn và Nga. Thị trường điện hạt nhân
rất béo bở ở Trung Đông nên Hoa Kỳ cần
nỗ lực để có thể kiểm soát hặt
chẽ hơn về quy định kỹ thuật
hạt nhân. Sức mạnh quân sự của Israel, Ai
Cập, Á Rập Saudi, UAE ngày càng mạnh hơn có
thể thúc đẩy thành h́nh một Liên minh với
Mỹ chống lại Iran. Hồi tháng hai-2019, Hoàng gia Á Rập Saudi đă
bổ nhiệm Công chúa Reema bint Bandar làm Đại
sứ tại Hoa Kỳ trong nỗ lực hàn gắn
sức mẻ liên quan đến cái chết thê thảm
của nhà báo Jamal Khashoggi. Dính đ̣n cấm vận của Hoa Kỳ nên sàng
chứng khoán Iran đề nghị bán 6 triệu thùng
dầu hoả trong năm nay mà mới có một hợp
đồng mua duy nhất 35,000 thùng. Iran ngày càng bị cô lập trong khi quan hệ
giữa Israel và Hồi giáo Sunni đang căi thiện
đáng kể có thể dẫn tới hợp tác
nhiều mặt trong mục tiêu duy nhất: triệt
hạ Iran nếu Tehran chưa chịu thay đổi. Đại-Dương |