Cội nguồn của cuộc khủng hoảng Iran Tiến
sĩ
Terry
Buss Trường
Minh dịch. |
Webmaster:
Vừa nhận được bài b́nh luận của tác
giả Terry Bus, do Trường
Minh dịch và anh Lê Chánh Thiêm gởi, tôi xin được
upload lên web để thân hữu cùng xem. Rất cảm
ơn anh Lê Chánh Thiêm. HQ NVP) *** Cuối tuần, mời các quan đọc
một tiểu luận về thời sự. Sau vụ sát hại tướng Iran là vụ
Iran phản công bằng hỏa tiễn vào các lực lượng
Mỹ tại Trung Đông. Có lẽ biến cố
nầy chưa chấm dứt. Nguyên nhân bắt
nguồn từ những chính sách của Barack Obama đối
với Iran đă dọn đường cho những
cuộc khủng hoảng nổ ra gần đây ở
Trung Đông mà chính phủ của ông Trump phải lo
đối phó. Tiến sĩ
Terry Buss, thuộc Học viện Hành chính Công của
Mỹ có bài nhận định về cuộc
khủng hoảng Iran, bắt nguồn từ những sai
lầm, những nhân nhượng do hèn yếu, nhu nhược
của chính quyền Obama đă để lại
những di hại cho Hoa Kỳ hiện nay. Đă
vậy, Hạ viện Dân Chủ vừa ra một
nghị quyết cản trở tổng thống Trump
trong biến cố Iran. Đảng
Dân Chủ không muốn chính phủ Trump thành công trong
việc chống Iran v́ sợ nếu Hoa Kỳ thắng
cuộc (với Iran) sẽ lộ nguyên h́nh đảng
Dân Chủ là chính phủ yếu hèn trong vụ Iran
bắt giữ 52 con tin Mỹ trong 444 ngày mà đảng
Dân Chủ không làm ǵ được. Ngoài ra đảng
Con Lừa không muốn uy tín Donald Trump lên cao, sẽ
thắng cử trong kỳ bầu cử vào cuối năm
nay. Đúng là bọn chính trị hoạt đầu
đê hèn! Mời đọc kỹ tiểu
luận dưới đây để có cái nh́n rơ ràng
về biến cố nóng đang xảy ra nầy. (Lê Chánh Thiêm). ***
TT
Trump có thể đang ch́m đắm vào ṿng xoáy chính
trị trong nước, nhưng
ông ta đă có một “chiến thắng” quan
trọng. Trước
đó, Iran tấn công người Mỹ ở Iraq,
khiến một người thiệt mạng và
nhiều người Mỹ và Iraq khác bị thương.
Trump trả đũa bằng vụ tấn công lực
lượng du kích Iraq do Iran hậu thuẫn, giết
chết 16 người. Iran tiếp tục đáp
trả bằng cuộc tấn công vào Đại sứ
quán Mỹ ở Baghdad. Trump, biết rằng Soleimani
đang ở Baghdad, đă ra lệnh tiến hành không kích
ngay khi ông này rời sân bay, khiến ông này và một
số lănh đạo khác của Iran thiệt mạng. V́
sao Soleimani quan trọng đối với Mỹ Soleimani
là nhân vật quyền lực số hai trong chính
phủ Hồi giáo Iran, và có khả năng lên làm
tổng thống trong tương lai. Ông ta lănh đạo
lực lượng Quads – một nhánh trong Lực lượng
Vệ binh Cách mạng Hồi giáo – được
hoạt động bên ngoài Iran nhằm tranh thủ các
hỗn loạn trong khu vực nhằm thực thi tham
vọng của Iran muốn trở thành cường
quốc thống trị khu vực, thay thế vị trí
Saudi Arabia và các đồng minh của nước này
từng nắm giữ. Iran thuộc về nhánh Hồi
giáo Shia trong khi Saudi lănh đạo nhánh Hồi giáo
Sunni. Các lực lượng Hồi giáo Shia và Sunni
nhiều năm qua luôn trong t́nh trạng chiến tranh, gây
nên thương vong lớn cho cả hai bên.
Tư
lệnh Soleimani, nhân vật quyền lực số 2
ở Iran, vừa
bị Mỹ ám sát, châm ng̣i cho cuộc khủng
hoảng Bên
lề: Iran (Shia) và Iraq (được cai trị bởi
người Sunni) đă gây chiến với nhau suốt
từ năm 1980 đến 1988, khiến cho khoảng
nửa triệu binh lính thiệt mạng. Cuộc
chiến tranh này hoàn toàn vô nghĩa lư. Kể
từ khi chế độ Saddam Hussein sụp đổ
ở Iraq năm 2003, Soleimani đă thâm nhập sâu vào
bộ máy an ninh Iraq, nhờ đó, ông ta có thể
dễ dàng di chuyển khắp nước này. Soleimani
đă tài trợ cho nhiều nhóm du kích ở Iraq,
những người trung thành với Iran, chứ không
phải Iraq. Ông ta cũng cài vào chính phủ Iraq
những người có cảm t́nh với Iran. Bằng
chứng về tầm ảnh hưởng của
Soleimani là hàng chục ngh́n người ở Baghdad
đă đến dự đám tang của ông ta hôm 3 tháng
1. Soleimani
cũng tài trợ và huấn luyện cho du kích quân
Hezbolla ở Lebanon, những người đang cố
gắng lật đổ chính phủ hợp pháp
của Lebanon. Hezbollah là chi nhánh công khai của Iran. Nhóm
này từng ám sát Thủ tướng Rafic Hariri năm
2005 và lật đổ người kế nhiệm ông
này năm 2019. Những nhà lănh đạo khác cũng
bị Hezbolla ám sát. Vào
năm 2011, Hezbolla bắt đầu gửi hàng ngàn tay súng
sang Syria hỗ trợ cuộc nội chiến của
Bashir Assad’s chống lại Nhà nước Hồi giáo
trong một nỗ lực nhằm biến Syria thành đồng
minh của Iran. Họ là kẻ thù truyền kiếp
của Israel và bị cáo buộc là đang chuẩn
bị tiến hành cuộc tấn công nhằm vào nước
này. Năm 2006, Hezbollah và Israel bước vào t́nh
trạng chiến tranh. Soleimani
tài trợ và hậu thuẫn cho Hamas, một đảng/nhóm
du kích người Palestine đang cai trị dải Gaza
ở biên giới Israel. Điều trớ trêu là Hamas
thuộc nhánh Sunni nhưng họ sẵn sàng đứng
về phe người Shia Iran để chống lại
kẻ thù chung Israel. Gần đây, Hamas đă tấn công
bức tường biên giới ngăn cách Israel với
Gaza và thường xuyên bắn hỏa tiễn vào lănh
thổ Israel. Soleimani
cũng ủng hộ các cuộc không kích và tấn công
bằng hỏa tiễn hành tŕnh vào các giếng dầu
Abqaiq-Khurais của Saudi Arabi vào tháng Chín 2019, phá hủy
hơn 5% nguồn cung cấp dầu cho cả thế
giới. Kể
từ năm 2015, Soleimani hỗ trợ quân nổi
dậy Houthis trong cuộc nội chiến ở Yemen,
những người đang gây chiến chống Saudi
Arabia. Ông ta cung cấp vũ khí, quân trang và huấn
luyện cho quân nổi dậy. Houthis đă bắn
hỏa tiễn vào Saudi Arabia. Tàu Iran chở lậu vũ
khí vào Yemen thỉnh thoảng bị bắt. Yemen đang
trải qua cuộc khủng hoảng nhân đạo khi hàng
ngh́n người bị chết v́ dịch tả và
nạn đói. Cỗ
máy bạo loạn của Soleimani dựa vào những nhóm
đại diện được tài trợ để
tiến hành các cuộc tấn công khủng bố,
tấn công mạng, ám sát, bắt cóc và đánh bom
tự sát, nhằm ủng hộ Iran. Ông ta đă làm
những điều này suốt từ năm 2002. Năm
2007, Hội đồng Bảo an LHQ cấm ông ta rời
Iran v́ dính líu đến những hành động
khủng bố, nhưng ông ta thường xuyên phớt
lờ lệnh cấm. Điểm
mấu chốt của người Mỹ là ở đó.
Cuộc
không kích của Mỹ vào Baghdad, giết chết Tướng
Soleimani và một số lănh đạo khác của Iran Chính
quyền Mỹ tuyên bố rằng Soleimani đang công du
khắp khu vực để chuẩn bị những người
ủy nhiệm và đồng minh cho những cuộc
tấn công quy mô lớn không chỉ nhắm vào Mỹ
mà c̣n các đồng minh của Mỹ và các kẻ thù
khác. Một số chuyên gia, dù chưa t́m ra bằng
chứng, tin rằng Soleimani ở Baghdad để giúp lên
kế hoạch lật đổ chính phủ Iraq
hiện tại. Và,
Mỹ đổ lỗi cho Soleimani phải chịu trách
nhiệm cho cái chết của hàng trăm binh lính
Mỹ bị giết ở Iraq, đặc biệt
bởi các Thiết bị nổ được cái
tiến (IEDs). IEDs là thiết bị nổ gây chết người
được dùng để nhắm vào các đoàn xe
chở lính. IEDs là di sản và vũ khí được
lựa chọn của Soleimani. Người
dân trong khu vực đang bắt đầu chống
lại Soleimani, ít nhất là theo những cách gián
tiếp. Các nhóm đối lập ở Iran đă
nổi loạn v́ nạn tham nhũng và chế độ
thần quyền nặng nề đang đàn áp người
dân ở nước này. Chính phủ Iran đă giết
hàng trăm người và bắt giữ 7000 người
trong nỗ lực trấn áp bạo loạn. Tương
tự, người dân ở Iraq cũng đă nổi
dậy kể từ tháng 10-2019 v́ tệ tham nhũng và
chính phủ yếu kém, cũng như để phản
đối sự can dự của Iran vào các công
việc nội bộ của quốc gia này. Iran đă
cắm rễ sâu vào chính phủ và xă hội Iraq. Hàng
chục ngàn người Lebanon cũng đang biểu t́nh
trên khắp cả nước, một phần, v́ lo
ngại ảnh hưởng của Hezbolla. Nhiều
mảnh ghép động ở Trung Đông đều
đang xoay quanh Soleimani. Vậy
th́, Obama có liên quan ǵ đến phản ứng của
Trump đối với Soleimani? Sai
lầm ngớ ngẩn của Obama Obama
đă cố ư trao quyền cho Iran để bắt
đầu hành tŕnh trở thành cường quốc
Hồi giáo vượt trội trong khu vực. Obama tin
rằng chính Mỹ và các đồng minh ở Saudi
Arabia và Israel là căn nguyên của bất ổn ở
khắp các quốc gia Hồi giáo. Để đạt
được ḥa b́nh trong khu vực, các cấu trúc
quyền lực hiện thời cần phải
được sắp xếp lại và trao cho Iran vai tṛ
dẫn đầu trong khu vực. Obama
đă tin tưởng một cách ngây thơ rằng
nếu ông trao quyền cho Iran trong khu vực, nước
này sẽ trở thành “một quốc gia b́nh thường”,
hành xử theo luật pháp đồng thời từ
bỏ chủ nghĩa khủng bố. Ông ấy đă
sai lầm biết bao! Để
thực thi chính sách trên, Obama cần can ngăn Iran xây
dựng vũ khí hạt nhân vốn có thể bị
sử dụng để chống lại không chỉ
Israel mà cả các nước Arab đang phản đối
tham vọng của nước này. Obama
đă đàm phán một thỏa thuận vũ khí
hạt nhân với Iran vào năm 2015, nhằm ngăn
chặn sự phát triển của vũ khí hạt nhân
trong ít nhất 10 năm, sau đó Iran có thể khôi
phục chương tŕnh phát triển vũ khí hạt
nhân của họ. Tuy
nhiên, đối với những người chỉ trích,
tiến tŕnh thỏa thuận hạt nhân chỉ là
một tṛ hề. Chẳng hạn như, hầu hết
các chuyên gia đồng ư rằng Obama đă cho đi quá
nhiều trong khi đ̣i lại quá ít. Các nhà phê b́nh
chỉ ra rằng đáng lẽ Obama có thể đ̣i
hỏi Iran chấm dứt chương tŕnh khủng
bố toàn cầu của họ - được vận
hành bởi Soleimani – để đổi lấy
việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt kinh
tế như một phần của thỏa thuận. Các
lệnh cấm vận của Mỹ và LHQ nghiêm khắc
đến mức đẩy Iran đến bờ
vực sụp đổ. Obama không thể cho phép Iran
sụp đổ về mặt kinh tế, v́ điều
đó sẽ hủy hoại nỗ lực của ông
nhằm trao quyền cho nước này trong khu vực. Cách
tiếp cận của Obama đối với Iran gần
như là một sự thỏa hiệp hoàn toàn để
đạt được một hiệp ước
hạt nhân và trao quyền cho Iran trong khu vực. Dưới
đây là một vài điểm nhấn: Obama
không có được sự ủng hộ của
Quốc hội, thậm chí ngay trong chính Đảng Dân
Chủ của ḿnh để phê chuẩn một
hiệp ước hạt nhân với Iran. V́ vậy, trước
tiên ông đă yêu cầu EU, Anh, Nga, Pháp và Trung Quốc
kư thỏa thuận, sau đó sử dụng điều
này để gây áp lực buộc Quốc hội
phải thông qua. Quốc hội đă không sẵn sàng
phê chuẩn thỏa thuận nhưng bằng các thủ
đoạn chính trị khéo léo, Obama đă khiến cho
Quốc hội không thể chỉnh sửa hay bác
bỏ thỏa thuận này. Bởi thế, thỏa
thuận quan trọng này đă được hoàn
tất trong bí mật mà không có ư kiến đóng góp
hay phê chuẩn của Quốc hội vào lúc mà hầu
hết người dân Mỹ, phe Dân Chủ và phe
Cộng Ḥa đều không ủng hộ nó. Có
lẽ bê bối lớn nhất nổi lên trong tiến
tŕnh thỏa thuận hạt nhân là những b́nh
luận của Ben Rhodes, một trong những người
được Obama giao trọng trách tham gia tiến tŕnh
này. Rhodes, xuất thân là một nhà viết tiểu
thuyết trẻ thất bại, chẳng có chút kinh
nghiệm nào về Trung Đông, Iran, hay thậm chí kinh
nghiệm làm việc trong chính phủ, tuy nhiên, Obama
lại tin tưởng anh ta trong chính sách với Iran.
Rhodes đă gây ra cơn sốc lớn trong cuộc
phỏng vấn năm 2016 khi anh ta khoác lác rằng ḿnh
đă lựa chọn một nhóm nhà báo ngây thơ
ở Washington để cung cấp những thông tin sai
lệch về thỏa thuận Iran nhằm tạo ra các
bản tin có lợi một cách không chính đáng. Tháng
5-2018, Trump rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân
Iran, tuyên bố đây là thỏa thuận tồi
nhất trong lịch sử. Động thái này đă
chọc giận các đồng minh của Mỹ,
những nước đă ủng hộ thỏa
thuận và cổ xúy cho sự nhân nhượng Iran, cũng
như coi Iran như một đối tác thương
mại và đầu tư. Trump cũng khiến cho người
Iran đẩy nhanh chương tŕnh vũ khí hạt nhân
để trả đũa. Nhưng
sự nhân nhượng của Obama đối với
Iran đă bắt đầu ngay sau khi ông lên làm
tổng thống năm 2009 và kéo dài cho đến khi ông
rời nhiệm sở năm 2016. Năm
2009, các nhóm đối lập ở Iran nổi loạn
chống chính quyền với phong trào “Cách mạng
Xanh”. Hàng ngàn người đă chiếm lĩnh các
đường phố, nhiều người bị
giết. Những người biểu t́nh công khai kêu
gọi Obama gúp đỡ, nhưng nước Mỹ
giữ im lặng v́ không muốn xúc phạm Iran. Trái
lại, cùng thời gian này ở Ai Cập, Obama lại
ủng hộ những người biểu t́nh chống
chính quyền thân Mỹ Hosni Mubarak, dẫn đến
việc ông này bị bắt giam và thay thế bởi chính
quyền do Những người Anh em Hồi giáo
chống Mỹ kiểm soát. Ai Cập là một kẻ
thù của Iran. Năm
2011, Iran thất bại trong âm mưu ám sát Đại
sứ Saudi trên đất Mỹ, tại một nhà hàng
ở Washington DC. Iran muốn khiến cho Mỹ và Saudi khó
xử. Năm
2012, Obama thuyết phục Israel không phá hủy những
cơ sở hạt nhân mới bắt đầu manh nha
của Iran. Obama lo ngại rằng tấn công Iran sẽ
nhấn ch́m các cơ hội tái đắc cử
tổng thống của ông vào tháng 11. Chương tŕnh
hạt nhân Iran được cho phép tiếp tục.
Điều thú vị là, Israel đă phát hủy
được chương tŕnh hạt nhân của Syria
vào năm 2007, chứng tỏ rằng họ hoàn toàn có
năng lực làm điều đó. Obama
giữ Mỹ tránh xa cuộc nội chiến Syria ngay
từ những ngày đầu, một lần nữa,
nhằm tránh chọc giận Iran. Năm 2013, nhà độc
tài Bashir Assad bắt đầu sử dụng khí độc
sarin để tiêu diệt những người nổi
loạn, ở Ghouta, thảm sát gần 2.000 dân thường.
Trước đó, Obama đă cảnh cáo việc
sử dụng hơi độc sẽ là giới
hạn đỏ để Mỹ trả đũa.
Assad vẫn lấn tới. Sau đó, Obama và Nga đàm
phán một thỏa thuận với Assad để phá
hủy những vũ khí này. Assad không phá hủy chúng
và tiếp tục sử dụng chúng cho đến nay. Iran
bắt cóc công dân Mỹ và giữ họ làm con tin
để gây ảnh hưởng đến chính sách
của Mỹ. Obama đă có thể đ̣i tự do cho
một số con tin như một phần của
thỏa thuận hạt nhân nhưng không phải là
tất cả. Tuy nhiên, theo một cuộc điều
tra và điều trần của Quốc hội, Obama
đă trả cho Iran 400 triệu USD để đổi
lấy tự do cho bốn con tin vào năm 2016. Obama đă
vi phạm một số luật để trả
tiền chuộc. Mỹ trả tiền mặt bằng
đồng francs Thụy Sĩ, vận chuyển đến
Tehran trong một chuyến bay không đánh số vào
đêm muộn, cũng như không thông báo kế
hoạch này cho Quốc hội. Tiếp đó, Obama
trả hai khoản tiền khác tổng số lên
tới 900 triệu USD. Obama cố gắng che giấu
vụ việc này. Năm
2016, IRGC, một tàu tuần tra của Mỹ bị
mất điện và đi lạc vào eo biển Hormuz,
thuộc vùng biển của Iran. Iran đă bắt
giữ thủy thủ đoàn của hai tàu Mỹ,
một hành động rơ ràng đi ngược lại
với luật pháp quốc tế. Iran đă sỉ
nhục đoàn thủy thủ trên truyền thông và
buộc Ngoại trưởng John Kerry phải nhân nhượng
để họ được trao trả. Obama đă
không có bất kỳ hành động ǵ. Trong
suốt nhiệm kỳ của Obama, ông liên tục
chỉ trích và làm suy yếu Israel, trong khi trao quyền
cho Hamas. Các nhà phê b́nh cho rằng chủ ư của
việc này nhằm giúp Iran thực hiện tham vọng
trên lưng Israel. Obama
đă rời nhiệm sở được ba năm, nhưng
ông và các cộng sự cũ – trong đó có Ben Rhodes
đă nói ở trên – không ngừng tác động tiêu
cực đến chính sách Iran của Trump. John Kerry
đă làm việc với Iran, bảo họ chống
lại Trump và chờ đợi cho đến kỳ
bầu cử tháng 11-2020 khi một tân tổng thống
Dân Chủ có thể được bầu lên để
thay thế Trump. Dường như, ông Obama đang
muốn bảo vệ di sản gây tranh căi của ḿnh
với Iran một cách tuyệt vọng.
Hàng
chục ngàn người tham gia đám tang Soleimani ở
Iraq, cho
thấy tầm ảnh hưởng sâu rộng của
Iran ở nước này. V́
sao Trump phê chuẩn quyết định ám sát Soleimani Những
lời đồn đoán đang tràn ngập các phương
tiện truyền thông toàn cầu xoay quanh lư do v́ sao
Trump tiêu diệt Soleimani. Đây là những ǵ tôi nghĩ. Trump
đang chiến đấu v́ sinh mệnh chính trị
của ḿnh khi phe Dân Chủ ở Quốc hội t́m cách
truất phế ông, thậm chí bỏ tù, hoặc
chứng minh ông ta thất bại trong việc thực
thi nhiệm vụ của một tổng thống.
Truyền thông thế giới tin rằng vụ ám sát là
một nỗ lực đánh lạc hướng của
Trump. Tôi
tin rằng truyền thông đă phán đoán sai. Iran
đă gia tăng các vụ tấn công nhằm vào
lợi ích của Mỹ ở Iraq, Lebanon, Saudi Arabia và
nhiều nơi khác. Iran đang trưng dụng các tàu
chở dầu cho quân đội, bắn hạ máy bay không
người lái của quân đội Mỹ, thổi
bay các cơ sở dầu mỏ và kích động
bất ổn trong khu vực. Rơ ràng, Iran tin rằng Trump
đă suy yếu và giờ là lúc đẩy mạnh các
nỗ lực của họ nhằm thống trị khu
vực. Trump
có thể đă vô t́nh củng cố ấn tượng
này của Iran: tháng 6-2019, Iran bắn hạ một máy
bay không người lái trị giá 200 triệu USD. Trump
đă sẵn sàng trả đũa, nhưng rồi ông
ta vận dụng cách tiếp cận của Obama và
hủy bỏ cuộc không kích vào phút cuối. Trump
cũng chỉ nhận được sự ủng
hộ khá lănh đạm từ các đồng minh khi ông
này cố gắng vận động để thành
lập một đội đặc nhiệm hải quân
nhằm bảo vệ IRGC tránh khỏi các tàu tuần
tra ở eo biển Hormuz. Trump cũng gặp khó khăn
trong việc thuyết phục các đồng minh gia tăng
trừng phạt đối với Iran. Điều này
chỉ khuyến khích Iran thêm mạnh tay. Trump
có thể đang ch́m đắm vào ṿng xoáy chính
trị trong nước, nhưng ông ta đă có một
“chiến thắng” quan trọng. Các lực lượng
đặc nhiệm Mỹ đă xóa sổ được
một số lănh đạo của Nhà nước
Hồi giáo, đáng kể nhất là Abu Bakr al-Baghdadi
hồi tháng 10, chấm dứt những nỗ lực thành
lập Thánh địa Hồi giáo của nhóm này ở
Syria/Iraq kể từ năm 2014. Nhà nước Hồi
giáo là nhóm thánh chiến Sunni và là kẻ thù của người
Shia ở Iran. Trump
cũng gửi hàng ngàn quân đến Saudi Arabia để
bảo vệ các giếng dầu của nước này.
Ông ta cũng gửi đội quân tinh nhuệ đến
Iraq để bảo vệ Đại sứ quán
Mỹ. Cần nhớ rằng al-Qaeda đă tấn công cơ
sở ngoại giao của Mỹ ở Benghazi, Lybia năm
2012, khiến Đại sứ Mỹ Christopher Stevens
thiệt mạng. Obama chần chừ trong việc
gửi quân tinh nhuệ đến giải cứu,
dẫn đến cái chết của vị đại
sứ. Phản ứng của Trump đối với
vụ tấn công Sứ quán ở Baghdad là một
nỗ lực nhằm tránh “vết xe đổ”
của Obama. Có
thể Trump đă chịu đựng đủ sự
khiêu khích từ Iran. Các nhà phê b́nh có thể phản
ứng rằng Iran sẽ trả đũa. Nhưng hăy
xem xét thực tế là Iran đă không ngừng tấn
công vào Mỹ và các đồng minh kể từ khi chính
quyền Shah của Iran sụp đổ và Cộng ḥa
Hồi giáo trỗi dậy dưới quyền cai
trị của Giáo chủ Ayatollah Khomeini kể từ năm
1979. Đó là khi những kẻ thánh chiến xâm
chiếm sứ quán Mỹ ở Tehran và bắt giữ
52 nhân viên ngoại giao Mỹ làm con tin trong suốt 444
ngày. Sự
thù hận trong suốt hơn 40 năm qua rất khó
để vượt qua. Terry Buss Trường
Minh dịch. Đọc
thêm về chủ đề nầy, click vào đây: nuiansongtra.net
- Nui An Song Tra - NGUỒN CƠN KHIẾN TRUMP TIÊU DIỆT
TƯỚNG IRAN (Ánh Ngọc) |