Mỹ
gắn nhăn khủng bố Vệ Binh Cách Mạng, cô
lập Iran
Tú Anh |
Ngày 08/04/2019 vừa qua, lực lượng chính
trị, quân sự, kinh tế của giáo quyền Iran
bị Hoa Kỳ ghi vào sổ đen khủng bố.
Đây là lần đầu tiên Pasdaran hay
Vệ Binh Cách Mạng, công cụ
trấn áp chính trị trong nước và cánh tay vơ
trang mang tên Al Qods can thiệp bên ngoài, bị chiếu
cố. Đâu
là những lư do sâu xa của Donald Trump ? Liệu có
nổ ra xung đột ? Sau cuộc cách mạng lật đổ
vương quyền năm 1979, chính quyền Cộng Hoà
Hồi Giáo Iran không mấy tin tưởng vào quân đội
quốc gia. Đó là lư do vào năm 1979, giáo chủ
Ayatollah Khomeini thành lập « Sepah-yé Pasdaran »
với nhiệm vụ chính trị là « bảo vệ
thành quả cách mạng », một loại quân đội
ư thức hệ, nhận lệnh trực tiếp từ
« lănh đạo tinh thần tối cao » hiện
nay là Ayatollah Ai Khamenei. Khác với quân đội
quốc gia, nhiệm vụ chính thức của Vệ
Binh Cách Mạng hay Pasdaran, theo tiếng Ba Tư, không
phải là bảo vệ toàn vẹn lănh thổ. Từ chiến tranh Iran-Irak cho đến
Syria Tuy vậy, hàng chục
ngàn chiến binh Pasdara đă chết trong cuộc
chiến tranh Iran-Irak kéo dài 8 năm từ 1980 đến
1988.Trong những năm gần đây, lực lượng
Vệ Binh Cách Mạng trả giá đắt trên
chiến trường Liban và nhất là ở Syria để
bảo vệ chế độ Bachar al Assad. Tư
lệnh Pasdaran là tướng Ali Jafari nhưng
nhiệm vụ can thiệp bên ngoài là Al Qods, do tướng
Qacem Soleimani chỉ huy. Al Qods được thành
lập vào đầu thập niên 1990 nhưng kể
cả các dân biểu Iran, không ai rơ lực lượng
« viễn chinh » này chính xác có quân số bao nhiêu.
Một « đoàn quân ma », lư
thuyết là do bộ Quốc Pḥng điều động
nhưng không thấy ngân sách. Không có lực lượng
bí ẩn này và Hezbollah-Liban, cũng do Al Qods yểm
trợ, có lẽ nhà độc tài Syria không trụ
được đến ngày nay. Kể từ 15/04/2019
lệnh trừng phạt bắt đầu có hiệu
lực một tuần sau khi Vệ Binh Cách Mạng
bị Mỹ xếp vào danh sác các tổ chức
khủng bố. V́ sao Donald Trump chiếu cố đặc
biệt vào công cụ kinh tài và tuyên truyền chính
trị của giáo chủ Ayatolah Ali Khamenei vào lúc này ?
Liệu căng thẳng có biến thành xung đột ?
Chương tŕnh Décryptage của RFI t́m hiểu với
Amélie Chelly, chuyên gia về Iran và Annick Cizel, nhà phân tích
chính trị Hoa Kỳ. Trước hết, v́
sao Iran có đến hai quân đội ? Nhà xă hội học Iran Amélie Chilly
giải thích : Như tên gọi, Pasdara được
thành lập để duy tŕ thông điệp cách
mạng Hồi Giáo. Rất có thể trên thế
giới, Iran là nước duy nhất có hai quân đội.
Lối tổ chức này là một biện pháp rất
hiệu nghiệm để chống đảo chính. Lúc
đầu, Vệ Binh Cách Mạng chỉ có vai tṛ quân
sự nhưng dần dần lực lượng này
đầu tư vào mọi lănh vực không chừa
một thứ nào, đôi khi ngoài tưởng tượng
như là giải phẫu mắt, chế tạo dược
phẩm, cơ quan báo chí tuyên truyền, công ty điện
toán… Đó cũng là một trong những lư
do mà trong đợt biểu t́nh phản kháng trong
những ngày cuối năm 2017, đầu năm 2018, công
luận đă đặt câu hỏi phải chăng
Vệ Binh Cách Mạng chuẩn bị lật đổ
chế độ. Tổng thống Rohani, từ khi lên
nắm quyền vào năm 2013, đă t́m cách hạn
chế Vệ Binh Cách Mạng tự tung tự tác kinh
tế quốc gia nhưng vô hiệu. Năm 2004, tổng
thống Mohamad Khatami từng bị Pasdaran ngăn
chận không cho đón một chiếc máy bay trong
lễ khánh thành phi trường Teheran v́ bất đồng
về việc quản lư phi trường. Sau đó, ngay
tổng thống Mahmoud Ahmadinejad (2005-2013) được
Pasdara ủng hộ lúc ban đầu, cũng bị
đe dọa khi ông than phiền đạo quân ư
thức hệ này lấn lướt thẩm quyền
tổng thống. Khi Washington xếp Pasdaran
vào danh sách đen các tổ chức khủng bố,
quyết định này mang ư nghĩa ǵ ? Chuyên gia chính trị quốc tế Hoa
Kỳ Annick Cizel : Điều này chứng tỏ Donald Trump
vừa hoàn thành chiến lược từng bước
chống chế độ Teheran. Từ năm 1984, Iran
đă nằm trong danh sách các Nhà nước « ủng
hộ » khủng bố quốc tế, vỏn vẹn có
bốn nước là Iran, Bắc Triều Tiên, Soudan và
Syria. Cùng lúc, một số nhân vật Iran bị cáo
buộc là khủng bố và bị trừng phạt. Bây
giờ đến cả một chế độ bị
cáo buộc là « khủng bố ». Câu hỏi ở
đây là làm cách nào Washington thực hiện các
biện pháp đe dọa này hầu đạt
được mục tiêu, một cách chậm mà
chắc, dẫn đến sự sụp đổ
của chế độ Iran ? Kiểm sóat kinh tế và vũ khí
chiến lược Với lực lượng đông đảo
125.000 quân, tương đương một phần ba
quân đội quốc gia với hải quân 18.000 người,
không quân 30.000 người kiểm soát luôn binh chủng
tên lửa, Vệ Binh Cách Mạng Iran có ba
nhiệm vụ. Thứ nhất, về an ninh chính trị
: kiểm soát lực lượng dân quân t́nh nguyện
Hồi Giáo. Thứ hai, về quân sự, kiểm soát
vùng Vịnh Ba Tư và eo biển Ormuz với lực lượng
hải thuyền và trách nhiệm chương tŕnh tên
lửa đạn đạo. Về kinh tế, như đă nói bên trên,
Pasdaran kiểm soát các xí nghiệp và hầu hết lănh
vực kinh tế chiến lược từ dầu khí
đến quặng mỏ. Theo nhà xă hội học Iran Amélie Chilly,
Donald Trump có lư do « chiếu cố » Vệ Binh Cách
Mạng : Khi xếp Vệ Binh Hồi Giáo vào danh sách
tổ chức khủng bố và Nhà nước Iran là
khủng bố, Washington thực hiện cùng lúc hai
mục tiêu. Trước tiên là để phá vỡ
hoặc ngăn chận một số kế hoạch
hợp tác quân sự. Hiện tại, có bốn nhóm
quốc gia, hoặc đang hợp tác với Iran
hoặc đang thương lượng. Trước tiên
là Trung Quốc và Nga. Nhóm thứ hai, đang bị
Mỹ theo dơi, trong đó có Serbia, đang đàm phán
với Iran khả năng hợp tác quân sự. Nhóm
thứ ba gồm những nước cho Mỹ lập căn
cứ thậm chí c̣n là thành viên của NATO như Ư và
Thổ Nhĩ Kỳ cũng đang đàm phán với
Iran. Một đồng minh Ả Rập của Washington
là Qatar cũng ngấp nghé hợp tác với Iran. Nhóm
thứ tư là nhóm đối nghịch th́ khỏi
phải nói, đó là Syria, Bắc Triều Tiên và Libya. Do vậy, Donald Trump muốn đập
tan những dự án của 4 nhóm nói trên cùng lúc làm
giảm sức mạnh ảnh hưởng của Iran
trong khu vực. Đó là chưa kể v́ cuộc
chiến tranh kinh tế hiện nay, Washington sẽ c̣n
tung ra những biện pháp cưỡng chế khác và
bao quát hơn nữa. Pasdara nằm trong danh sách tổ
chức khủng bố, Hoa Kỳ có thể dựa vào
đó để đưa một xí nghiệp châu Âu, ví
dụ một công ty chuyên chở vào danh sách trừng
phạt tội hợp tác với khủng bố chỉ
v́ trong số hành khách có một doanh nhân là thành viên
của Pasdaran. Vệ Binh Cách Mạng hiện diện
ở mọi lănh vực kinh tế tài chính, chỗ nào
cũng có, cấp nào cũng có. Tại Iran, hầu như
không có xí nghiệp tư nhân mà chỉ có doanh
nghiệp Nhà nước và hợp doanh. Do vậy, một khi đầu tư hay
hợp tác với một công ty Iran th́ bắt buộc
một lúc nào đó sẽ phải hợp tác với
một thành viên của Vệ Binh Cách Mạng. Quá khứ bắt con tin và sẵn sàn « tái
diễn để bảo vệ ổn định » V́ sao Donald Trump nhắm vào Pasdaran ? Lên
thay Barack Obama vào tháng Giêng 2017, tổng thống Donald
Trump cũng thay đổi chính sách đối với
Iran và không chỉ đơn thuần giới hạn
trong vấn đề hạt nhân. Có hai sự kiện
khiến Vệ Binh Cách Mạng trở thành đối tượng.
Trước hết là ngày 04/11/2017, nhân kỷ niệm
vụ tấn công vào sứ quán Mỹ năm 1979, tướng
Ali Jafari, tư lệnh Vệ Binh Cách Mạng tiết
lộ là chính Pasdaran, với sự đồng ư
của giáo chủ Khamenei, lên kế hoạch tấn công
bắt nhân viên ngoại giao Mỹ tại Teheran làm con
tin. Để làm ǵ ? Để củng cố cách
mạng. Theo tướng Ali Jafari, nếu không có vụ
bắt con tin, chế độ Hồi Giáo không tồn
tại quá 10 năm. Ông cho rằng để củng
cố ổn định th́ cần phải những hành
động « táo bạo » tương tự trong tương
lai. Tuyên bố này không khỏi làm nhớ
đến vụ ám sát cựu thủ tướng
Chapour Bakhtiar, thủ tướng cuối cùng của
quốc vương Iran ngày 06 tháng 08 năm 1991 ở
Suresnes cũng như vụ ám sát hụt thi hành trước
đó 11 năm, vào ngày 18 tháng 07 năm 1980 ở
Neuilly-sur-Seine, ngoại ô Paris. Sự kiện thứ hai, là lực lượng
Al Qods, nhánh quân sự « không rơ quân số »
của Vệ Binh Cách Mạng do tướng Qacem Soleimani
chỉ huy, mở được hành lang từ Iran đến
tận Syria, đe dọa an ninh Israel. Bị Mike Pompeo, lúc
c̣n là chỉ huy CIA tế nhị cảnh báo, Qacem
Soleimani đă công bố bức thư qua báo chí, sĩ
nhục giám đốc Mật Vụ Mỹ. Chuyên gia Amélie Chilly : Đúng vậy, nếu xem lại lư do
Donald Trump nêu lên để giải thích v́ sao Mỹ
đơn phương rút bỏ hiệp định
hạt nhân 2015 th́ chúng ta thấy ǵ ? Không phải v́
hiệp định kiểm soát không chặt chẽ tham
vọng hạt nhân của Iran mà v́ chỉ kiểm soát
có phần hạt nhân mà thôi. Theo Donald Trump, hiệp
định 2015 không có giá trị v́ không kiểm soát
ba lănh vực khác mà ngay tổng thống Pháp Emmanuel
Macron cũng đồng ư tuy cách tiếp cận của
Elysée khác với chủ nhân Nhà Trắng. Paris không
bỏ hiệp định mà muốn thương
thuyết để kiểm soát nốt ba trục c̣n
lại. Đó là nhân quyền, khủng bố và chương
tŕnh tên lửa đạn đạo, trong tay lực lượng
Al Qods. Thêm vào đó là nhu cầu ngăn
chận Iran phát huy ảnh hưởng ra khu vực. Trong
hồ sơ Syria, phải nh́n nhận Iran là kẻ
chiến thắng. Do vậy, Donald Trump « thay đổi
nguyên trạng » lấy lại thế thượng
phong. Liệu chiến tranh Mỹ-Iran có
thể xảy ra hay không ? Chuyên gia chính trị Hoa Kỳ Annick Cizel
: Ngoại trưởng Iran đă lập
tức tuyên bố đặt bộ tư lệnh
lực lượng Mỹ tại Trung Đông và
Afghanistan CENTCOM là một tổ chức khủng bố.
Tuy chưa phải là một lời tuyên chiến nhưng
chiến tuyến ở Trung Đông đă được
phân định. Diễn văn của Donald Trump
chẳng khác nào đổ dầu vào lửa, binh sĩ
Mỹ ở Irak có thể là mục tiêu tấn công
đầu tiên. Lầu Năm Góc cho biết đă
chuẩn bị các biện pháp bảo vệ an ninh cho
lực lượng Mỹ trên toàn cầu. Thật
ra xu hướng của đảng Cộng Hoà từ năm
2010 khi đối lập kiểm soát được
Quốc Hội thời Barack Obama làm tổng thống.
Khi Donald Trump ra tranh cử, ông cũng sử dụng lá bài
chống khủng bố quốc tế để thu hút
lá phiếu. Bây giờ ra tái tranh cử, ông cũng
sử dụng vũ khí cũ. Sau khi tuyên bố đánh
thắng Daech th́ bước kế tiếp là củng
cố lợi thế chính trị. Khi tuyên bố
siết chặt ṿng vây Iran, nội dung của bộ
Ngoại Giao Mỹ chỉ kết án chung chung Iran gieo
rắc khủng bố trên toàn cầu. Không rơ hư
thực ra sao, Iran bị cáo buộc chấp chứa Al
Qaida và cho Al Qaida mượn không phận bay sang
Afghanistan. Cũng
trong « logic » tranh cử với lá bài chống khủng
bố mà Donald Trump cáo buộc khủng bố trà
trộn vào di dân ở biên giới Mêhicô. Bộ trưởng
An Ninh Quốc Nội Kirstjen Nielsen và chỉ huy t́nh báo
Tex Alles mất chức trong bối cảnh này. Với diều hâu John Bolton, cố vấn an ninh và Mike Pompeo gần như là bộ trưởng Quốc Pḥng kiêm chỉ huy t́nh báo, trong chính phủ Donald Trump giờ đây chỉ c̣n những người chống Iran. Tại Iran, không có dấu hiệu chế độ sẽ sụp đổ trong ngắn hạn. Đây chính là nguy cơ khuyến khích phe chủ chiến tại Mỹ năng nổ hơn. Hơn ai hết, Iran ư thức rơ là cần phải thận trọng. Một vụ khủng bố mới ở Tây phương là dẫm lên làn ranh đỏ. |