Hiệp
ước INF tan vỡ, Mỹ rảnh tay đối phó
Trung Quốc
Trọng Thành |
Tên lửa SSC-8/9M729 của bị phương tây
cho là vi phạm hiệp ước INF. Ảnh chụp
tại trung tâm trưng bày Patriot Expocentre, gần Matxcơva,
23/01/2019.REUTERS/Maxim Shemetov Hiệp
ước tên lửa tầm trung (INF) Mỹ - Nga tan
vỡ hôm nay, 02/08/2019. Lư do Washington chính thức
đưa ra là Matxcơva đă không phá hủy các vũ
khí vi phạm Hiệp ước. Nga lên án Mỹ là
thủ phạm gây đổ vỡ. Tuy nhiên, trên
thực tế, cả Mỹ và Nga đều không
muốn ở lại với Hiệp ước trong t́nh
trạng như hiện nay. Việc rút khỏi INF cho phép
Washington triển khai các vũ khí vốn bị INF
cấm tại vùng Đông Á, để ngăn đà bành
trướng của Trung Quốc, cũng như gia tăng
áp lực buộc Bắc Kinh tham gia vào một thỏa
thuận tên lửa tầm trung mới. Việc
Hiệp ước INF hết hiệu lực đă
được hai bên chờ đợi từ nhiều
năm nay. Từ năm 2014, Washington đă lên án Nga
triển khai các tên lửa 9M729, có tầm bắn 1.500
km, vi phạm INF, không cho phép triển khai các tên lửa
tầm trung, có tầm bắn từ 500 km đến
5.500 km trên bộ, điều mà Matxcơva kiên quyết
phủ nhận. Tháng 10/2018, tổng thống Mỹ Donald
Trump khẳng định sẽ rút khỏi INF, nếu
Nga không tuân thủ Hiệp ước. Chính quyền Nga
kể từ đó đă không làm ǵ để giữ
Washington ở lại với INF. Trên
thực tế, Hiệp ước INF cũng bị
nhiều giới chức cao cấp Nga lên án là bất công,
có lợi cho Washington. Trả lời AFP, chuyên gia độc
lập người Nga Pavel Felgenhauer cho biết : « Ngay
từ năm 2007, khi Matxcơva rút khỏi Hiệp ước
FCE (về vũ khí quy ước tại châu Âu), quân
đội Nga và điện Kremlin đă cho rằng INF
không phải là một hiệp ước tốt cho Nga
». Tại Matxcơva, vấn đề hủy bỏ
Hiệp ước INF với Mỹ lại trở
lại mỗi khi có thông tin về việc triển khai
một hệ thống hỏa tiễn chống tên
lửa mới tại các quốc gia đồng minh
của Mỹ ở châu Âu hoặc châu Á. Đối
với Hoa Kỳ, đây chỉ là hệ thống vũ
khí pḥng vệ, nhưng Nga lo ngại các cơ sở
hạt nhân của nước này là đối tượng
tấn công. Việc Nga
và Hoa Kỳ rút khỏi INF gây nhiều lo ngại về
một nguy cơ chạy đua vũ trang mới
giữa Nga và Mỹ. Trên thực tế, hai bên dường
như đều tỏ ra kiềm chế. Washington thông
báo sẽ không triển khai thêm vũ khí hạt nhân
tầm trung tại châu Âu. Về
phần ḿnh, Matxcơva đề xuất thảo
luận về một số khu vực mà Mỹ - Nga
đồng thuận không triển khai hỏa tiễn
tầm trung, sau quyết định rút khỏi INF
của Mỹ. Bộ trưởng Quốc Pḥng Nga cũng
nhiều lần khẳng định việc phát
triển các tên lửa tầm trung mới, nếu có,
sẽ không dẫn đến việc tăng chi phí
quốc pḥng. Chính quyền Nga đối mặt với
một thực tế khắc nghiệt là kinh tế Nga
tiếp tục chưa thoát khỏi cuộc khủng
hoảng bắt đầu từ năm 2014, sau khi Matxcơva
thôn tính bán đảo Crimée của Ukraine, khiến phương
Tây áp đặt nhiều trừng phạt kinh tế. Ngân
sách quân sự của Nga chỉ bằng một phần
mười so với Mỹ. Trung
Quốc : Hệ thống tên lửa tầm trung hùng
hậu Việc
Washington rút khỏi INF được giới quân
sự Mỹ đón nhận hồ hởi. Phát biểu
trước Thượng Viện, ngay trước ngày rút
chính thức, tân lănh đạo bộ Quốc Pḥng
Mỹ, ông Mark Esper, nhấn mạnh đến mối
đe dọa Trung Quốc tại châu Á, bởi một
phần lớn hệ thống hỏa tiễn của nước
này thuộc loại tên lửa tầm trung. Theo
nhiều nhà quan sát, cho đến nay, do không bị ràng
buộc bởi các thỏa thuận quốc tế,
Bắc Kinh đă phát triển được một
hệ thống hỏa tiễn tầm trung hùng hậu
tại Hoa lục, được đánh giá là « tân
tiến nhất thế giới », trái ngược hoàn
toàn với t́nh trạng yếu kém của binh chủng
tên lửa Trung Quốc vào thời điểm Mỹ - Xô
kư thỏa thuận INF năm 1987. Hàng trăm
tên lửa Trung Quốc được bố trí tại
miền đông nam nước này, có thể dễ dàng
tấn công Đài Loan, ḥn đảo dân chủ
được Hoa Kỳ hậu thuẫn, cũng như
đặt Nhật Bản và Ấn Độ trong
tầm ngắm. Tên lửa Trung Quốc cũng có
thể tấn công các đảo của Mỹ ở Tây
Thái B́nh Dương. Theo chuyên
gia Thomas Mahnken, Trung tâm nghiên cứu chiến lược
đại học Johns Hopkins (trong một bài phân tích trên
mạng War on the Rocks), đây là thời điểm cho
phép đảo ngược lại cán cân lực lượng.
Trước Thượng Viện Mỹ, tướng
Mark Milley, tổng tham mưu trưởng tương lai
của quân đội Mỹ cũng ủng hộ quan
điểm cần triển khai tên lửa tầm trung
tại khu vực Ấn Độ - Thái B́nh Dương. Theo nhật
báo Mỹ New York Times, ngay trong những tháng tới, Hoa
Kỳ sẽ trắc nghiệm phiên bản hỏa
tiễn tầm trung Tomahawk trên bộ, loạt tên
lửa hành tŕnh trên bộ đầu tiên sẽ
được triển khai trong ṿng 18 tháng tới.
Hiện tại, Washington đang t́m kiếm địa
điểm đặt hỏa tiễn tầm trung
mới. Hàn Quốc được nhắc đến như
là một địa điểm hàng đầu có
thể tiếp nhận tên lửa Mỹ. Mỹ chính thức rút khỏi Hiệp
ước hỏa tiễn tầm trung
Trọng Thành
Ảnh tư liệu : Tổng thống Mỹ
Donald Reagan (P) và lănh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev, lúc
kư hiệp ước INF tại Nhà Trắng, ngày
8/12/1987.REUTERS//File Photo Hôm nay,
02/08/2019, Hoa Kỳ chính thức rút khỏi Hiệp ước
tên lửa tầm trung (tằn bắn từ 500 đến
5.500 km), có khả năng mang đầu đạn
hạt nhân (tên gọi tắt là INF), kư kết với
Liên Xô hồi 1987. Cho dù các nước châu Âu lo
ngại về nguy cơ chạy đua vũ trang
mới, khối NATO đă chính thức ủng hộ
quyết định của Mỹ, với lư do tên
lửa 9M729 của Nga vi phạm hiệp ước. Việc
Mỹ và Nga từ bỏ Hiệp ước INF, trên
thực tế, đă được hai bên sẵn sàng
từ nhiều tháng nay. Thông tín viên Daniel Vallot tường
tŕnh từ Matxcơva : « Nga
bị Hoa Kỳ cáo buộc vi phạm Hiệp ước
về tên lửa tầm trung, đây là điều mà
Matxcơva thường xuyên phủ nhận. Matxcơva
khẳng định loại tên lửa bị cáo
buộc không có tầm bắn đến 1.500 km, như
khối NATO khẳng định, mà chỉ hơn 480 km
(tức không nằm trong quy định cấm của
INF). Bất
kể cáo buộc của các nước phương Tây
có cơ sở hay không, kể từ giờ Hiệp
ước tên lửa tầm trung đă thuộc về
quá khứ, và nước Nga cũng đă chuẩn
bị điều này. Hồi tháng 2 vừa qua, bộ trưởng
Quốc Pḥng Nga đă thông báo có dự án chế
tạo một tên lửa tầm trung mới, cụ
thể là phát triển một phiên bản trên bộ
của hỏa tiễn tầm trung Kakibr, vốn đă
được sử dụng trong Hải quân Nga. Với
sự chấm dứt của Hiệp ước INF,
giờ chỉ c̣n lại một thỏa thuận
giải trừ vũ khí hạt nhân song phương duy
nhất giữa Mỹ và Nga. Hiệp ước cắt
giảm vũ khí hạt nhân chiến lược START, kư
kết năm 1991, sẽ hết hạn với năm
2021. Trả lời phỏng vấn hăng thông tấn
Interfax, cựu tổng thống Liên Xô Mikhaïl Gorbatchev, người
kư hai thỏa thuận hỏa tiễn này với
tổng thống Mỹ Ronald Reagan, tỏ ra bi quan. Theo ông,
sự chấm dứt Hiệp ước INF là một
‘‘đe dọa đối với an ninh không chỉ
của châu Âu, mà cả với phần c̣n lại
của thế giới’’ ». Trước
nguy cơ thế giới bước vào một cuộc
chạy đua hạt nhân mới, tổng thư kư Liên
Hiệp Quốc Antonio Guterres nhắc nhở Mỹ và Nga
đừng quên các bài học của quá khứ. Ông
nhấn mạnh : « INF là một thỏa thuận căn
bản giúp cho châu Âu được ổn định,
chấm dứt thời kỳ Chiến tranh Lạnh.
Hiện nay, thế giới mất đi một công
cụ quư báu để chống lại chiến tranh
hạt nhân. Hai bên cần tránh leo thang và đi đến
một thỏa thuận mới về kiểm soát vũ
khí ». Chuyên
gia Quentin Lopinot, thuộc
Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc
tế (CSIS), ở Washington, nhận định việc
INF tan vỡ không nhất thiết dẫn đến
chạy đua vũ trang toàn cầu, nhưng một cơ
chế hiệu quả giúp cho việc ngăn chặn
nguy cơ này đă mất đi. Chuyên gia CSIS dự báo
là chạy đua phát triển các vũ khí vốn
bị INF cấm sẽ diễn ra tại châu Á hơn là
ở châu Âu. Hoa Kỳ hứa hẹn không triển khai
thêm tên lửa hạt nhân mới tại châu Âu, dù không
đưa ra hứa hẹn nào về các vũ khí quy
ước. Quyết
định rút khỏi INF của Hoa Kỳ giúp cho quân
đội Mỹ rảnh tay trong việc phát triển và
triển khai tên lửa tầm trung tại vùng Đông
Á nhằm đối phó với Trung Quốc.
Bắc Kinh hiện đang giữ ưu thế áp đảo
trong lĩnh vực tên lửa tầm trung tại Đông
Á, do không bị ràng buộc bởi bất cứ
thỏa thuận nào. Nhiều quốc gia đồng minh
và đối tác của Mỹ, và kể cả một
số căn cứ của Hoa Kỳ, nằm trong tầm
bắn của hỏa tiễn Trung Quốc.
|