PHẢI
VÔ CÙNG THẬN TRỌNG VỚI RCEP Đại-Dương |
Tài liệu tham khảo: Following France and Germany, the Netherlands
Pivots to the Indo-Pacific (Diplomat) Japan hopes RCEP deal pushes Biden and U.S. to
rejoin trade frameworks (Nikkei) Japan businesses expect RCEP deal to boost Asia
trade and investment (Japan Times) Why the U.S. Could Be the Big Loser in the Huge
RCEP Trade Deal Between China and 14 Other Countries (Times) Vietnam emerges as sole economic winner in
Southeast Asia (Nikkei) PHẢI VÔ CÙNG THẬN TRỌNG VỚI RCEP Đại-Dương Thoả thuận Đối tác Kinh tế Toàn diện
Khu vực (RCEP) được 15 quốc gia như
Việt Nam, Tân Gia Ba, Bruenei, Phi Luật Tân, Indonesia, Thái
Lan, Lào, Cambode, Myanmar, Mă Lai Á, Trung Quốc, Nhật
Bản, Đại Hàn, Úc Đại Lợi, Tân Tây Lan
kư kết hôm 15-11-2020. RCEP sẽ có hiệu lực vào năm
2022 sau khi được các thành viên phê chuẩn. RCEP đại diện cho 30% dân số thế
giới, 30% GDP thương mại toàn cầu, lớn hơn
các Thoả thuận Thương mại Hoa Kỳ-Mễ
Tây Cơ-Gia Nă Đại (USMCA), hoặc Liên Hiệp Châu
Âu (EU), hoặc Thoả thuận Đối tác Xuyên Thái B́nh Dương (TPP). Trong bài “Japan hopes RCEP deal pushes Biden and U.S. to rejoin trade
frameworks” xuất bản ngày 16-11-2020. The Nikkei viết
“RCEP sẽ tạo ra cuộc thảo luận tại Hoa
Kỳ liệu Hoa Thịnh Đốn có thể đứng
ngoài một hệ thống tự do thương mại
được tạo ra trong khu vực Ấn Độ
Dương-Thái B́nh Dương, và sẽ khuyến khích
Mỹ quay trở lại khuôn khổ thương
mại đa phương”. Cùng ngày, The Japan Times đi bài “Japan businesses expect RCEP
deal to boost Asia trade and investment” tŕnh bày chi tiết mà hàng
hoá xuất cảng của Nhật Bản sẽ
được giảm thuế quan từ 81 đến
88% trong khi Nhật Bản sẽ xóa bỏ thuế quan
đối với 49% đến 61% sản phẩm nông
nghiệp và thủy sản; các chuỗi cung ứng do các
công ty Nhật Bản thiết lập ở Châu Á
sẽ trở nên rộng răi, hiệu quả và linh
hoạt hơn”. Ngày 17-11-2020, The Times xuất bản bài “Why the U.S.
Could Be the Big Loser in the Huge RCEP Trade Deal Between China and 14
Other Countries” đă viết “Các chuyên gia cho rằng
thỏa thuận, tuy mang tính biểu tượng hơn
là bản chất, sẽ giúp các công ty có thể xây
dựng và bán hàng trên toàn khu vực chỉ với
một giấy chứng nhận xuất xứ mà không
cần đề cập tới các quy tắc khác nhau
… RCEP, khác với TPP, không bao gồm các điều
khoản chi tiết liên quan đến các tiêu chuẩn
về môi trường và lao động … Hoa Kỳ khó
quay trở lại với chính sách đối ngoại
'Nước Mỹ trên hết' của Trump”. Vậy, RCEP sẽ ảnh hưởng thế nào
tới nền kinh tế thế giới, tốt hay
xấu, hại hay lợi? Thứ nhất, khác biệt về quy mô và mục
đích: (1) USMCA liên hệ giữa ba quốc gia láng
giềng Bắc Mỹ, cùng chung hệ thống chính
trị tự do, dân chủ nên ngoài phát triển kinh
tế c̣n có tầm quan trọng của an ninh quốc
gia. Điều 32.10 trong Thoả thuận có một
khoản đặc biệt cho phép Hoa Thịnh Đốn
quyền phủ quyết đối với bất
kỳ nỗ lực nào mà Gia Nă Đại hoặc
Mễ Tây Cơ đồng ư thỏa thuận thương
mại tự do (FTA) với một nền “kinh tế
phi thị trường”. Có thể Tổng thống
Donald Trump nhắm vào việc cô lập Trung Quốc. (2)
Trước khi Hoa Kỳ rút lui, Hiệp định Đối tác xuyên Thái B́nh Dương
(TPP) với 12 quốc gia đại diện cho 40%
nền kinh tế toàn cầu và tự hào có các tiêu
chuẩn thương mại, đầu tư cao hơn
hẳn RCEP. Nó có ư nghĩa chiến lược trong
việc chống lại Trung Quốc muốn gia tăng
ảnh hưởng ở Châu Á-Thái B́nh Dương. TPP
không được Lưỡng viện Quốc hội
Mỹ phê chuẩn v́ thoả thuận của Hành pháp
Barack Obama chỉ có tính chất lư thuyết nên
chẳng mang lại lợi ích thiết thực cho Hoa
Kỳ mà c̣n giúp cho Bắc Kinh thống trị hoạt
động kinh tế trong khu vực Châu Á-Thái B́nh Dương.
Bắc Kinh đă chuyển các công nghệ lạc
hậu, độc hại sang các các quốc gia Châu Á và
đầu tư để nắm quyền điều
khiển và tiếp nhận việc chuyển giao công
nghệ từ Hoa Kỳ. (3) Mục đích của Trung
Quốc, Nhật Bản, Đại Hàn, Tân Gia Ba chỉ
hợp tác v́ lợi nhuận hơn là sự phát
triển của các thành viên yếu thế hơn. Thứ hai, tác hại của Trung Quốc lên các thành
viên trong RCEP: (1) Bắc Kinh có thể sao chép công
nghệ tiên tiến từ Nhật Bản, Đại Hàn,
Tân Gia Ba thông qua hệ thống gián điệp cài
đặt trong các quốc gia được đầu
tư. (2) Bắc Kinh dễ dàng thực hiện chính sách
đồng hoá tiệm tiến. Doanh nhân Trung Quốc cưới
vợ bản xứ để người phối
ngẫu đóng vai tṛ chủ tịch công ty mà hưởng
mọi ưu đăi, con sinh ra mang quốc tịch Trung
Quốc. Cộng đồng người Hoa ngày càng
lớn mạnh và điều khiển giới chính
trị gia bản xứ bằng hối lộ. Từ năm
1956 đến 1963, Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm
đă đồng hoá Hoa Kiều thành người
Việt gốc Hoa bằng ba lĩnh vực: (a) Giáo
dục: 162 trường dạy hoàn toàn tiếng Hoa
phải chuyển sang Việt Ngữ với Hiệu trường
người Việt. (b) Sắc Luật năm 1956 quy
định người Hoa nào đủ điều
kiện mang Việt tịch phải làm đầy đủ
bổn phận công dân và đổi tên sang Việt
Ngữ. Số khác phải hồi hương. Nhưng,
Đài Loan không nhận mà khuyến cáo người Hoa
hội nhập với nước sở tại. Năm
1960, giải thể 5 bang hội người Hoa và
buộc họ phải giao dịch trực tiếp
với chính quyền. (c) Sắc luật 52 năm 1956
cấm ngoại kiều không được tham gia 11
nghề, thường do người Hoa làm chủ,
nhằm triệt hạ quyền lực kinh tế
của nhóm người Hoa. Tân Gia Ba độc lập
từ năm 1965 với 80% dân số gốc Hoa nhưng,
Thủ tướng Lư Quang Diệu chọn tiếng Anh làm
ngôn ngữ văn pḥng và chung cho các chủng tộc khác
nhau nên bị Cộng đồng người Hoa
phản ứng kịch liệt. Quyết định này
tạo ra hai hiệu ứng quan trọng: (a) Người
Tân Gia Ba bắt kịp các trào lưu tiến bộ trên
thế giới nên hội nhập dễ dàng vào mọi
sinh hoạt quốc tế. (b) Dân Tân Gia Ba hiện nay không
coi là người Trung Quốc. Thứ ba, RCEP thiếu tiêu chuẩn về môi trường
và lao động như TPP tạo lợi thế cho
Nhật Bản, Đại Hàn, Trung Quốc, Tân Gia Ba
mở rộng thị trường tiêu thụ và nhân
dụng trong khi các hội viên khác sẽ trở thành
“quốc gia công nghệ làm thuê”. Trong bài “Vietnam emerges as sole economic winner in Southeast
Asia” đăng trên The Nikkei ngày 19-11-2020 cho rằng
Việt Nam được lợi nhiều nhất do các
công ty ngoại quốc chuyển từ Trung Quốc sang.
Các quốc gia Đông Nam Á khác không có lợi thế
như Việt Nam. Tuy nhiên, khi trả lời phỏng vấn của BBC
ngày 19-11-2020, Chuyên gia Kinh tế Phạm Chi Lan phát
biểu “Tôi lo nhiều hơn mừng khi VN kư RCEP” có
thể dựa vào quá khứ. Năm 1975, Tổng bí thư
Lê Duẩn tuyên bố đến 1985, Việt Nam sẽ
đuổi kịp Nhật Bản. Năm 2006, Tổng bí
thư Nông Đức Mạnh tuyên bố Việt Nam
sẽ trở thành nước công nghiệp hiện
đại vào năm 2020. Thực tế, Việt Nam
tụt hậu 20 năm so với Trung Quốc, 30-35 năm
so với Đại Hàn và Mă Lai Á. Hiện tại, Hà
Nội lại đặt mục tiêu đến năm
2030 trở thành nước công nghiệp “theo hướng”
hiện đại (chữ “theo hướng” sẽ giúp
cho Hà Nội dễ biện minh khi thất bại như
tùng xảy ra). Xuất cảng của Việt Nam
chủ yếu do các doanh nghiệp FDI, người
Việt thiếu công nghệ chế biến, lệ
thuộc vào công ty quốc doanh vốn bị thua lỗ
triền miên, giáo dục lạc hậu, hồng hơn
chuyên, tham nhũng thành công nghệ nên dễ bị
ngoại quốc thao túng, thiếu tinh thần sáng
tạo. Hệ thống phân phối nội địa
của Việt Nam đă bị Trung Quốc, Nhật
Bản, Đại Hàn, Tân Gia Ba mua đứt. Thứ tư, thao túng và kiềm chế trong RCEP: (a)
Từ trước, Bắc Kinh chỉ kư thoả
thuận kinh tế với từng quốc gia, hoặc nhóm
nước đă bị chinh phục. Bây giờ, Trung
Quốc muốn chứng minh khả năng hợp tác
quốc tế để đặt nền tảng thao túng,
đồng thời chứng minh chủ trương kinh
tế đa phương. Khi gia nhập Tổ chức Thương
mại Thế giới (WTO) năm 2001, Bắc Kinh từ
chối thi hành các điều kiện lao động,
kinh tế thị trường, chính trị dân chủ
đă kư kết. Trung Quốc sử dụng viện
trợ kinh tế để điều khiến các
quốc gia đang phát triển và kém phát triển. (b)
Nhật Bản, Úc Đại Lợi, Tân Tây Lan gia
nhập RCEP nhằm kiềm chế tham vọng của
Trung Quốc. Chuỗi cung ứng toàn cầu sẽ không
c̣n do Trung Quốc điều khiển. Năm 2015,
Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe cung cấp
110 tỉ USD để phối hợp cùng với Ngân hàng
Phát triển Châu Á (ADB) mà cung cấp kinh phí cho Châu Á xây
dựng cơ sở hạ tầng đă làm tŕ trệ
Sáng kiến Vành đại và Con đường (BRI)
của Bắc Kinh. (b) Trung Quốc muốn chứng
tỏ vai tṛ hợp tác kinh tế toàn cầu, nhưng,
sẽ từng bước áp dụng luật quốc gia
như sau khi gia nhập WTO và buộc các đối tác
phải chấp nhận nếu muốn được
giao thương dù có bị thiệt tḥi. Bắc Kinh
dễ dàng gây áp lực với các quốc gia Đông
Nam Á. Sự hợp tác quốc tế nào cũng đáng
được tán thưởng và cùng hưởng
lợi với điều kiện mọi thành viên
phải tuân thủ triệt để và nghiêm chỉnh
các điều khoản, quy tắc ấn định. Trung Quốc có hàng lô vi phạm các thoả thuận
đă kư kết song phương hay đa phương nên
cộng đồng nhân loại cần thận trọng
và phản ứng cấp thời mới đem lại
lợi ích tương đương giữa các thành
viên. Đại-Dương |