Dấu ấn tuần qua: Cuộc chiến Mỹ-Trung trên nhiều mặt trận Mỹ Khánh |
|
Tuần
qua, thế giới liên tiếp chứng kiến
những đ̣n tấn công cùng lúc của Tổng
thống Hoa Kỳ Donald Trump vào Trung Quốc trên
nhiều mặt trận, từ công nghệ cho đến
địa chính trị. Mọi
chuyện bắt đầu từ ngày 15/5, khi Tổng
thống Trump ban hành một mệnh lệnh hành pháp
viện dẫn Đạo luật Quyền lực Kinh
tế Khẩn cấp Quốc tế, trao cho chính
quyền quyền hạn chế mọi giao dịch
với “đối thủ nước ngoài” liên quan
đến công nghệ thông tin và truyền thông. Chiến tranh
lạnh công nghệ
Trong
lệnh hành pháp này, ông Trump không đưa ra tài
liệu tham khảo cụ thể nào về Trung
Quốc, Huawei hay bất kỳ bên nào khác, nhưng
nhấn mạnh rằng những đối thủ này
đặt ra “những rủi ro không thể chấp
nhận” đối với an ninh quốc gia. Cùng ngày,
với lư do vi phạm lệnh trừng phạt Iran,
Bộ Thương mại đă thêm Huawei và 70 “chi nhánh”
vào danh sách thực thể của ḿnh theo Quy định
quản lư xuất khẩu. Điều này hạn
chế các công ty Hoa Kỳ kinh doanh với Huawei mà không
có giấy phép của chính phủ. Nhiều công
ty có trụ sở tại Hoa Kỳ đă ngay lập
tức đóng băng việc cung cấp linh kiện và
dịch vụ cho Huawei để tuân thủ quy định,
bao gồm Google, loại bỏ khả năng chứng
nhận các thiết bị và cập nhật trong tương
lai cho hệ điều hành Android với Google Mobile
Services (GMS) được cấp phép, bao gồm Google
Play Store. Các hăng công
nghệ khác như Broadcom, Intel, Qualcomm, Microsoft, Xilinx và
Western Digital cũng có những động thái tương
tự. Nhà sản xuất chip Đức Infineon
Technologies cũng tự nguyện đ́nh chỉ hoạt
động kinh doanh với Huawei, để chờ “đánh
giá”. Vào ngày
22/5, Arm Holdings cũng đă đ́nh chỉ mọi
hoạt động kinh doanh với Huawei, bao gồm
tất cả “hợp đồng hoạt động,
quyền lợi hỗ trợ và mọi cam kết đang
chờ xử lư”, đe dọa lớn tới mảng
sản xuất và kinh doanh vi xử lư riêng của Huawei. Mặc dù
ARM là một công ty thuộc sở hữu của
Nhật Bản có trụ sở tại Anh, nhưng các
thiết kế của hăng này lại đều
chứa công nghệ gốc của Mỹ. Do động
thái này của ARM, Huawei sẽ không c̣n quyền truy
cập vào cấu trúc hoặc lơi tùy chỉnh ARM. Điều
này có nghĩa là Huawei và công ty con không thể tạo
ra chip cho các thiết bị tương lai của công
ty. Ngoài ra, Liên minh Wifi cũng đă tuyên bố tạm
thời hạn chế Huawei tham gia các hoạt động
của tổ chức này. Vào ngày
23/5, Hiệp hội thẻ nhớ SD đă thu hồi tư
cách thành viên của Huawei. Điều này có nghĩa là
Huawei sẽ không c̣n có thể bán những chiếc
điện thoại có sử dụng thẻ nhớ
MicroSD. Cùng ngày,
Toshiba cũng đă tuyên bố tạm dừng hợp tác
với Huawei, như một động thái tạm
thời trong khi Toshiba kiểm tra xem các linh kiện
hoặc công nghệ do Mỹ sản xuất có
được công ty này bán cho Huawei hay không. Theo báo Bưu
điện Hoa Nam buổi Sáng (SCMP) của Hồng Kông,
đây không phải là một chiến thuật đàm
phán ngắn hạn của chính quyền Trump được
thiết kế nhằm đạt được
một sự nhượng bộ, mà thực chất là
“màn mở đầu trong một cuộc chiến tranh
lạnh công nghệ mới” có thể bẻ cong
chuỗi cung ứng toàn cầu và viết lại các
đơn đặt hàng kinh doanh trên toàn thế
giới. “Trường
hợp của Huawei cho thấy rơ ràng rằng các
mạng lưới kinh tế toàn cầu đă đi vào
địa hạt của chiến lược địa
chính trị”, ông Abraham Newman, giáo sư tại trường
dịch vụ nước ngoài và bộ phận chính
phủ tại Đại học Georgetown, nói. “Sự
siêu toàn cầu hóa trong hai mươi năm qua là không
bền vững do những hạn chế địa chính
trị thực sự. Nay chúng ta đang bước vào
một giai đoạn mới”, giáo sư Newman, đồng
tác giả của một số cuốn sách bao gồm Các
gián đoạn tự nguyện: Luật mềm quốc
tế, Tài chính và Quyền lực.
Tường
sắt đấu tường lửa
Hai thập
kỷ trước, Trung Quốc đă
dựng một Bức tường lửa khổng
lồ ngăn cách chính nó và phần c̣n lại của
thế giới, ngăn chặn
hiệu quả các dịch vụ trực tuyến
của Hoa Kỳ từ Facebook đến Google.
Mặc dù điều này chủ yếu nhằm kiểm
soát luồng thông tin tự do bên ngoài đến
với công dân Trung Quốc – một số trong đó
có thể chỉ trích chính quyền trung ương – nó
cũng có tác dụng thúc đẩy công nghiệp
internet trong nước phát triển ồ ạt và
tạo ra một hệ sinh thái Trung Quốc riêng
biệt đổi mới. Đồng
thời, khi Trung Quốc theo đuổi việc mở
cửa nền kinh tế chậm chạp, họ cũng
đặt ra nhiều ngưỡng cho các công ty nước
ngoài muốn kinh doanh trong nước, một phần
để bảo vệ các công ty trong nước.
Từ sản xuất, công nghệ đến tài chính
– nếu một công ty nước ngoài
muốn tiếp cận với Trung Quốc 1 tỷ người
tiêu dùng th́ họ thường phải thành lập
một liên doanh với một công ty Trung Quốc và chia
sẻ bí quyết để hoạt động hợp
pháp. Hoa Kỳ
hiện đă mệt mỏi v́ điều này –
gọi nó là chuyển giao công nghệ cưỡng
bức, không công bằng và cáo buộc Trung Quốc vi
phạm các quy định của WTO trong một số
trường hợp. Trung Quốc đă bác bỏ đánh
giá này và kết quả là Hoa Kỳ
đă quyết định xây dựng một bức tường
kỹ thuật số lớn hơn. Sự
triệt phá của Huawei, đặc biệt là sự
tham gia của họ trong việc tung ra các mạng di
động 5G thế hệ tiếp theo mạnh mẽ trên
toàn cầu, không chỉ đơn giản là về kinh
tế. Huawei từ lâu đă bị cơ
sở quân sự và quốc pḥng Mỹ coi là mối
đe dọa an ninh quốc gia, được các cơ
quan t́nh báo Trung Quốc khai thác. Do đó,
một bộ phận chính của các cơ sở chính
trị Hoa Kỳ – bao gồm cả những đảng
viên Cộng ḥa và Dân chủ nổi tiếng – tin
rằng đă đến lúc phải kiềm chế
Huawei. Bằng cách loại bỏ quyền truy cập
của công ty Trung Quốc vào các công nghệ quan
trọng của Hoa Kỳ như hệ
điều hành Google Android và nhiều loại chip,
Hoa Kỳ có thể ngăn chặn sự mở rộng
ra nước ngoài của Huawei và đồng thời
kiềm hăm sự phát triển nhanh chóng của Trung
Quốc. Với thế trận bao vây của Tổng
thống Trump, dự báo sẽ không c̣n đường
nào cho Huawei. Và trong khi
Huawei đang c̣n thổn thức với đôi mắt nḥa
lệ, th́ ở Tây bán cầu, tổng thống Mỹ
Donald Trump ngồi trong Nhà Trắng đang chuẩn
bị súng ống đạn dược để
nhắm bắn tiếp. Theo Bloomberg, có 5 công ty công
nghệ nữa của Trung Quốc đang bị cân
nhắc đưa vào danh sách đen. Các đơn
vị này sản xuất một số mặt hàng liên
quan đến camera giám sát. Sẽ không
chỉ là các công ty công nghệ mà toàn bộ các ngành
nghề khác. Cây bút lừng danh
Thomas Friedman mặc dầu không mấy ưa ông Trump
nhưng đành phải thốt lên rằng, chỉ có
Trump mới có thể đối đầu với Trung
Quốc và Trung Quốc sẽ không chịu nổi
cuộc chơi với Trump trong chiến thuật
đưa toàn bộ chuỗi cung ứng của thế
giới rời khỏi Trung Quốc. Phát
biểu vào tháng 10/2018 trước cuộc bầu
cử giữa nhiệm kỳ của Hoa Kỳ, Phó Tổng thống Hoa Kỳ Mike Pence cáo buộc
Bắc Kinh sử dụng mọi công cụ để
xử lư hệ thống chính trị Hoa Kỳ và
cảnh báo các công ty Mỹ, bao gồm cả gă
khổng lồ công nghệ Alphabet
(công ty mẹ của Google), từ bỏ Trung Quốc cho
đến khi nước này dừng các hành động
nhằm phá hoại những “ư tưởng tuyệt
vời nhất của Hoa Kỳ”. Bàn luận
về những diễn biến gần đây, tờ New
York Times mỉa mai rằng sau 2 thập kỷ dựng
bức tường lửa ngăn không cho Facebook và
Google xâm nhập vào nội địa để vừa
ngu hóa nhân dân vừa ích kỷ khai thác thị trường
nội địa một ḿnh, Trung Quốc nay lại
bị ông Trump dựng một bức tường
sắt phía ngoài tường lửa, biến nước
này trở thành “ốc đảo”. Với 2
bức tường mỗi bức khóa một chiều,
rơ ràng Trung Quốc sẽ bị biến thành ốc
đảo. Trong một tương lai rất gần các
doanh nghiệp kinh doanh các lĩnh vực liên quan của
Trung Quốc sẽ chỉ sản xuất cho tiêu dùng
nội địa. Đây là
mẫu h́nh không chỉ về lĩnh vực viễn thông
và mạng Internet. Các bước đi của ông Trump
đối với các lĩnh vực khác cũng tạo
ra hiệu ứng tương tự, ngăn cách dân
số Trung Quốc với thế giới, nhưng điều
này Bắc Kinh không thể trách ai v́ chính họ là bên
khởi đầu sự ngăn cách này. Cuộc chiến
trên Biển Đông
Không
chỉ nhắm đến Trung Quốc trên mặt
trận kinh tế và khoa học công nghệ, Tổng
thống Trump c̣n gây sức ép với Bắc Kinh trên
vấn đề Biển Đông. Hôm thứ
Năm (23/5), 13 thượng nghị sĩ Dân chủ
lẫn Cộng ḥa Mỹ đă giới thiệu “Đạo
luật trừng phạt v́ Biển Đông và biển
Hoa Đông”. “Trung
Quốc đă bắt nạt, xâm lấn và đe
dọa các nước láng giềng ở cả Biển
Đông và biển Hoa Đông. Không thể để các
hành vi hung hăng như vậy ngoài ṿng kiểm soát
được nữa”, thượng
nghị sĩ Ben Cardin nhấn mạnh trong một tuyên
bố. “Dự
luật với sự ủng hộ từ lưỡng
đảng này sẽ tăng cường hơn nữa
các nỗ lực của Mỹ và đồng minh trong
việc chống lại việc quân sự hóa bất
hợp pháp và nguy hiểm của Bắc Kinh đối
với các thực thể tranh chấp mà họ đă
chiếm giữ ở Biển Đông”, thượng nghị sĩ Cộng ḥa Marco Rubio
khẳng định với báo SCMP. Dự
luật sẽ yêu cầu Ngoại trưởng Mỹ
cung cấp báo cáo cho quốc hội 6 tháng một
lần, trong đó điểm mặt bất kỳ cá
nhân hoặc công ty Trung Quốc nào tham gia các dự án xây
dựng hoặc phát triển tại các khu vực ở
Biển Đông. Các
hoạt động được định nghĩa
bởi dự luật này bao gồm cải tạo đất,
xây dựng đảo, xây dựng ngọn hải
đăng và xây dựng cơ sở hạ tầng thông
tin di động. Những người
đồng lơa hoặc tham gia vào các hoạt động
đe dọa đến ḥa b́nh, an ninh hoặc ổn
định của các khu vực hoặc khu vực trên
biển Hoa Đông cũng sẽ bị
xử lư. Dự
luật hiện đang được kỳ vọng
sẽ thông qua lần này. Theo quy tŕnh, nó cần
được chấp thuận trước bởi Ủy
ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ. Chủ
tịch của ủy ban này hiện giờ là thượng
nghị sĩ James Risch, một người luôn
xem xét kỹ các chính sách liên quan đến Trung
Quốc. Người
Mỹ chọn chống Trung
Hiếm có
vấn đề nào tạo ra sự đoàn kết
trong Quốc hội Mỹ như vấn đề Trung
Quốc, giới quan sát nhận định. Kể
cả những người thường xuyên chỉ trích
Tổng thống Donald Trump như lănh đạo
thiểu số Thượng viện Chuck Schumer (đảng Dân
chủ) cũng hoan nghênh cuộc chiến thuế quan
chống lại Trung Quốc do ông Trump phát động. Steve
Bannon, cựu
chiến lược gia của ông Trump, nói rằng trong
tương lai dù bất kỳ ai bước vào Nhà
Trắng th́ đó cũng phải là một người
chống Trung Quốc. Sự cứng rắn với
Trung Quốc của người đó có thể như
ông Trump hoặc thậm chí hơn ông. Dân
Chủ hay Cộng Ḥa cũng phải có tư tưởng
chống Trung Quốc mới có thể trở thành
Tổng thống Mỹ. Hay nói cách
khác chống Trung Quốc sẽ là một tiêu chí
cần phải có của một Tổng thống
Mỹ. Một
số chuyên gia thậm chí cho rằng sở dĩ ông
Trump thắng cử vào năm 2016 là nhờ vào
đường lối chống Trung Quốc chứ không
phải các vấn đề khác.
Nghĩa là cử tri Mỹ đă lựa chọn một
Tổng thống chống Trung Quốc trong nhiệm
kỳ 2016 – 2020. Ông Trump rơ ràng không phải Tổng thống Hoa
Kỳ đầu tiên hay cuối cùng thách thức thái
độ bành trường của Trung Quốc. Điều
này có thể nh́n thấy trong số người
bảo trợ cho “Đạo
luật trừng phạt v́ Biển Đông và biển
Hoa Đông” đang chờ phê
duyệt. Vào năm 2017, chỉ có 2 thượng
nghị sĩ bảo trợ dự luật này, nhưng
nay lên đến 13 thượng nghị sĩ của
cả 2 đảng đồng bảo trợ. Báo The
Economist (Anh) xác định có những nỗi lo
ngại liên quan đến Trung Quốc đang khiến
cả giới quan chức dân sự lẫn an ninh quân
đội trong bộ máy chính quyền Mỹ ngày càng
cảm thấy không thể ḥa hoăn với Trung Quốc:
The Economist
kết luận trong báo cáo rằng quan điểm
cứng rắn, muốn kiểm soát và đối địch
với Trung Quốc đă “thấm nhuần” vào
bộ máy chính quyền Mỹ từ trước cả
thời Trump. Cựu
chiến lược gia Nhà Trắng Steve Bannon tháng này
cho biết Bắc Kinh nên từ bỏ mọi hy vọng
rằng họ có thể chờ đợi những năm
Donald Trump kết thúc để có thể làm việc
với một chính quyền ít đối kháng, v́
chống Trung đă là lựa chọn tất yếu
của dân Mỹ. Mỹ Khánh
|
|