Trung
Quốc: Vương đạo hay bá đạo?
Nguyễn Hải Hoành |
Vậy
“vương đạo” là ǵ? Các thư tịch
cổ Trung Quốc dường như không có từ “vương
đạo”. Trong cuốn “Giấc mơ Trung
Quốc”, đại tá Lưu Minh Phúc – một trong
những phần tử diều hâu nhất trong giới
học giả quân sự Trung Quốc hiện nay – dành
hẳn một chương chiếm hơn 1/10 tổng
số trang sách để nói về vấn đề này
dưới tiêu đề Dùng tính cách Trung Hoa để
xây dựng ‘Trung Quốc vương đạo’. Theo
quan điểm Nho giáo th́ “vương đạo”
hoặc học thuyết đế vương của
Trung Quốc là đường lối dùng nhân nghĩa
để cai trị thiên hạ; ngược lại
với “bá đạo” là đường lối dùng
vũ lực để cai trị thiên hạ. Người
Trung Quốc coi học thuyết vương đạo là
thành tựu trí tuệ của tổ tiên họ,
nhằm đối lập với quan điểm của
phương Tây dùng sức mạnh để giải
quyết các mâu thuẫn. Bản chất văn hóa
của “vương đạo” là nhân nghĩa đạo
đức, tức là tuân theo nguyên tắc “Kỷ
sở bất dục, vật thi ư nhân (Điều ḿnh
không muốn th́ chớ đem lại cho người khác)”,
dùng nhân nghĩa đạo đức để cảm
hóa chứ không ép buộc người ta; dùng lư lẽ
để thuyết phục chứ không dùng sức
mạnh trị người. Sách
Giấc mơ Trung Quốc ra sức chứng minh vương
đạo là bản chất của nhà nước Trung
Quốc, mấy ngh́n năm qua nước này luôn
thực hành “vương đạo” để
dựng nước; dân tộc Trung Hoa văn minh, cao thượng,
nhân từ chưa hề có tư duy chinh phục thế
giới, chứng cớ là cả thế giới ngoài
Trung Quốc ra không nước nào dùng Hán ngữ;
từ đế quốc Tần cho tới nay Trung
Quốc chưa hề xâm lược nước nào,
lớn mạnh như thế mà không chiếm các
tiểu quốc Việt Nam, Myanmar, bán đảo
Triều Tiên, ngược lại các hoàng đế
Trung Quốc đối xử với vua các tiểu
quốc như anh cả với em nhỏ, hậu quả
khiến cho Trung Quốc khổ sở v́ chế độ
triều cống (cống một, hồi tặng mười)…
Chẳng những không xâm lược nước khác mà
do thực hành vương đạo nên từ đời
nhà Tống trở đi Trung Quốc lại bị nước
khác xâm lược, bị các nước nhỏ xung
quanh coi thường… Lưu
Minh Phúc cho biết: năm 1924, trong diễn văn đọc
tại hội nghị Thương nghiệp Kobe
(Nhật), Tôn Trung Sơn nói: “Văn hóa phương
Đông là vương đạo, văn hóa phương
Tây là bá đạo”. Hồi ấy các đế
quốc phương Tây đưa tàu chiến và súng
lớn đến xâm lược và chia cắt Trung
Quốc, Tôn Trung Sơn nhận xét như thế là
đúng. Nhưng ngày nay t́nh h́nh đă khác, Trung
Quốc không c̣n yếu hèn chịu để kẻ khác
xâm lược nữa mà ngược lại Trung
Quốc đang diễu vơ dương oai đ̣i
chiếm gần hết Biển Đông và thực
sự từ năm 1974 trở đi đă dùng vũ
lực chiếm một số đảo ở Biển
Đông. Giờ
đây thuyết “thực hành vương đạo”
được Trung Quốc dùng để bào chữa
cho yêu sách quá đáng của họ ở Biển Đông.
Bắc Kinh giải thích phải làm thế v́ các nước
nhỏ xung quanh Biển Đông – đặc biệt là
Philippines và Việt Nam – không tôn trọng Trung Quốc,
nay cần phục hồi sự thần phục của
mấy tiểu quốc ấy đối với Trung
Quốc. Việc
Trung Quốc tự nhận họ luôn luôn thực hành vương
đạo và chưa hề xâm lược nước
ngoài cần được hiểu như thế nào? Mọi
người đều biết thủa ban đầu
lập nước, quốc gia sau này được
gọi là Trung Quốc chỉ nằm gọn trong vùng
Trung nguyên ở trung-hạ lưu Hoàng Hà, tức
tỉnh Hà Nam hiện nay, diện tích khoảng 160 ngh́n
km2. Trung Quốc ngày nay rộng 9,6 triệu km2, diện tích
tăng gấp 60 lần. Rơ ràng đấy là kết
quả của quá tŕnh bành trướng và vũ trang xâm
lược kéo dài trong hàng ngh́n năm. Thí dụ
Tần Thủy Hoàng “thống nhất thiên hạ” là
kết quả của việc nước Tần
đưa hàng chục vạn quân đánh chiếm 6 nước
xung quanh. Đấy chẳng phải là xâm lược
th́ là ǵ? Dùng vũ lực gây ra cuộc chiến tranh
đẫm máu kéo dài trong 10 năm, làm chết hàng
triệu người sao có thể gọi là thực hành
vương đạo? Rơ ràng là bá đạo! Năm
214 TCN vua Tần lại cho đại quân vượt Lĩnh
Nam chiếm đất của các dân tộc Bách
Việt, nay là Quảng Tây, Quảng Đông, Phúc
Kiến và Bắc bộ Việt Nam, lập thành 3
quận. May sao dân tộc Lạc Việt quật cường
và khôn ngoan tuy bị giặc ngoại xâm thống
trị hơn 10 thế kỷ nhưng kiên quyết
chỉ học chữ Hán, không học tiếng Hán,
nhờ thế không bị người Hán đồng hóa.
Cuối cùng khi gặp thời cơ, năm 938 Ngô
Quyền lănh đạo quân ta đánh tan quân Nam Hán.
Từ đó Việt Nam thoát ra khỏi sự thống
trị của Trung Quốc, trở thành một quốc
gia, tuy về danh nghĩa là “phiên thuộc quốc”
của triều đ́nh phương Bắc, nhưng
chỉ có quan hệ định kỳ triều cống
mà thôi, c̣n đối nội đối ngoại đều
độc lập. Trong nhiều thế kỷ sau đó,
các vương triều Trung Quốc mấy lần cho quân
xâm lược Việt Nam nhưng đều thất
bại phải rút về, kể cả lần đại
quân nhà Minh chiếm nước ta được 10 năm
cuối cùng lại bị Lê Lợi đánh đuổi
về nước. Nếu
không xâm lược, bành trướng th́ Trung Quốc
sao có được vùng đất Nội Mông Cổ
rộng 1,183 triệu km2 và Tây Tạng rộng 1,202
triệu km2 (cộng lại chiếm gần 25% tổng
diện tích Trung Quốc), vốn là nơi sinh sống
của hai dân tộc Mông Cổ và Tây Tạng có
nền văn hóa hoàn toàn khác với dân tộc Hán? Nhưng
ngày nay Trung Quốc nói hai lănh thổ ấy từ xưa
đă thuộc về họ, dân tộc Mông Cổ và dân
tộc Tạng là dân tộc thiểu số của Trung
Quốc. Tóm
lại trong nhiều thế kỷ, bằng chính sách bành
trướng, xâm lược, dân tộc Hán ở Trung
nguyên đă mở mang bờ cơi của ḿnh lên gấp
60 lần, trở thành một đế quốc quá
lớn (rộng gần bằng cả châu Âu) và đông
dân, vượt quá khả năng cai quản của các
vương triều. Nước này thường xuyên có
khủng hoảng chính trị, nội chiến, nông dân
nổi lên khởi nghĩa với số lượng và
quy mô lớn nhất thế giới. Các vương
triều Trung Quốc tiêu hao hầu hết sức
lực vào việc đối phó với các phe phái tranh
giành quyền lực nội bộ cung đ́nh và
với nông dân các nơi nổi dậy cướp chính
quyền. Đây là lư do v́ sao sau khi mở rộng lănh
thổ hết cỡ, các vương triều Trung
Quốc không c̣n sức đâu để đi chiếm
thêm lănh thổ, chứ không phải v́ “dân tộc
Trung Hoa không có tư duy xâm lược”, “Trung
Quốc thực hành vương đạo”. Ngay
trong thế kỷ 20, Trung Quốc cũng có nhiều
nội tranh hơn “ngoại tranh”. Như nội
chiến giữa Quốc dân đảng với Đảng
Cộng sản Trung Quốc thời kỳ 1927-1949, các
rối loạn nội bộ sau đó, như các
cuộc vận động chính trị, Cách mạng Văn
hóa… đă làm hàng chục triệu dân chết v́
đói ăn và bị hành hạ, nhiều chẳng kém
số người chết trong kháng chiến chống
Nhật. Ngày
nay sau khi trỗi dậy thành công, cơ bản không c̣n
nội tranh lớn, Trung Quốc đă từ bỏ phương
châm “Thao quang dưỡng hối” (Giấu ḿnh
chờ thời), ngang nhiên đưa ra yêu sách lănh
thổ ở Biển Đông. Vô lư nhất là họ tuyên
bố chủ quyền đối với vùng biển bên
trong Đường 9 đoạn, tức độc
chiếm hầu hết Biển Đông, và tự cho ḿnh
có quyền hành xử tại đây như trong lănh
thổ của ḿnh, cấm đánh cá, cho tàu đâm ch́m
tàu cá của ngư dân nước khác, bồi đắp
đảo nhân tạo, làm đường băng sân
bay, dọa lập Vùng Nhận dạng pḥng không, cho máy
bay ngăn cản máy bay nước khác… Họ tuyên
bố trước không thừa nhận phán quyết
của Ṭa Trọng tài Thường trực tại La
Haye, có nghĩa là phớt lờ luật pháp quốc
tế. Các hành động của Trung Quốc đang gây
ra căng thẳng chưa từng thấy tại
Biển Đông, rất có thể châm ng̣i cho các
cuộc xung đột quân sự, đang gây ra lo
ngại cho các quốc gia trong vùng cũng như trên
thế giới. Đúng
vào ngày TT Obama đến Hà Nội, Thời báo Hoàn
cầu ra xă luận dưới tít “Obama không có cách nào
biến Việt Nam thành Philippines” ngoài miệng là tŕnh
bày quan điểm của TQ đối với Việt
Nam, thực ra là lên giọng bá đạo cảnh báo: 1.
Việt Nam chớ có đối lập chiến lược
với Trung Quốc; chỉ có quan hệ tốt với
Trung Quốc th́ Việt Nam mới giữ được
Đảng Cộng sản và chủ nghĩa xă hội;
chớ như Philippines đối đầu với Trung
Quốc. 2.
Việt Nam không c̣n ǵ nhiều để tranh chấp
với Trung Quốc: Hoàng Sa mất hẳn vào tay Bắc
Kinh từ 1974, là việc đă rồi không thể thay
đổi; tại Trường Sa, Việt Nam cũng
chỉ có vài ḥn đảo đá; mấy giếng
dầu Việt Nam đang khai thác đều không
nằm trong Đường 9 đoạn. 3.
Việt Nam phải cực kỳ thận trọng trong
xử lư quan hệ với Mỹ và Trung Quốc.
Nếu phong trào đ̣i nhân quyền và dân chủ trong nước
lên cao th́ Việt Nam hăy ngả về phía Bắc Kinh. Tóm
lại, cách hành xử của Trung Quốc rơ ràng là cách
hành xử bá đạo, không thể nào gọi là vương
đạo! Chừng nào c̣n hành xử như vậy th́
Trung Quốc c̣n tự cô lập trước toàn châu Á
và thế giới./. N.H.H. |