Hai vụ đánh bom tự sát bên ngoài sân bay Kabul vào
hôm qua 26/08/2021 đă khiến ít nhất 60 người
Afghanistan và 13 lính Mỹ thiệt mạng ngoài con số
cả trăm người bị thương. Sau đó
ít lâu, một nhóm mang tên Nhà Nước Hồi Giáo
Khorasan (IS-K hay ISIS-K) hoạt động mạnh tại
Afghanistan, đă tự nhận là tác giả vụ
tấn công.
Theo hăng tin Mỹ AP, IS-K là một nhóm Hồi Giáo
gồm hàng trăm tay súng, được biết đến
từ cách nay 6 năm, thuộc thành phần c̣n cực
đoan hơn cả Taliban. H́nh thành tại miền
đông Afghanistan, nhóm này đă nhanh chóng phát triển
thành một trong những mối đe dọa khủng
bố lớn, là thủ phạm nhiều vụ tấn
công cực kỳ đẫm máu, bất chấp
nhiều năm trời bị liên quân do Mỹ lănh
đạo t́m diệt.
Ngay sau vụ tấn công ngay giữa đám đông,
khiến hàng chục người chết và hàng trăm
người bị thương tại Kabul vào hôm qua, các
nhà quan sát đă t́m hiểu trở lại xem nhóm IS-K,
tức là Nhà Nước Hồi Giáo Khorasan là ǵ, và bao
gồm những phần tử nào.
Tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo Khorasan là ǵ?
Theo AP, nhóm IS-K này là chi nhánh tại Afghanistan của
tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo (tiếng
Ả Rập gọi là Daech, tiếng Anh là ISIS hay IS),
đă từng hoành hành tại Syria và Irak vào mùa hè năm
2014, chiếm lĩnh nhiều vùng lănh thổ rộng
lớn, và lập ra một đế chế Hồi Giáo.
Các chính quyền địa phương và lực lượng
quốc tế phải mất 5 năm chiến đấu
liên tục mới phá được “đế
chế Hồi Giáo” đó.
Chi nhánh Afghanistan của Nhà Nước Hồi Giáo đă
nổi lên vài tháng sau khi Daech xuất hiện, lấy tên
từ tỉnh Khorasan, một khu vực bao gồm
phần lớn lănh thổ Afghanistan, Iran và Trung Á
thời Trung Cổ.
Được gọi theo tên tắt tiếng Anh là IS-K,
thoạt đầu nhóm này chỉ có vài trăm
chiến binh Taliban người Pakistan, đă chạy qua
Afghanistan lánh nạn tại vùng biên giới với
Pakistan sau các chiến dịch tấn công của Quân
Đội Pakistan.
Sau đó, nhóm này đă kết nạp thêm nhiều
phần tử cực đoan khác, cùng chí hướng,
trong đó có cả những chiến binh Taliban người
Afghanistan bất măn với những hành động mà
họ cho là quá ôn ḥa của phong trào Taliban nói chung.
Trong bối cảnh Taliban đàm phán ḥa b́nh với Hoa
Kỳ trong những năm gần đây, ngày càng có
nhiều phần tử Taliban bất măn đầu quân
vào tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo cực
đoan hơn, giúp IS-K gia tăng quân số. Hầu
hết những phần tử bất măn này dều cho
rằng giới lănh đạo Taliban sai lầm khi đàm
phán với Mỹ vào lúc mà phong trào này đang trên
đà chiến thắng về mặt quân sự.
Ngoài ra IS-K c̣n thu hút được một số
lớn chiến binh đến từ Phong Trào Hồi Giáo
Uzbekistan, một nước láng giềng, từ tỉnh
Hồi Giáo Sunni duy nhất của Iran và các thành viên
của Đảng Hồi Giáo Turkistan trong đó có người
Duy Ngô Nhĩ từ miền Tân Cương Trung Quốc.
Kẻ thù không đội trời chung của Taliban
Nh́n chung, các chiến binh IS-K đều bị hệ tư
tưởng bạo lực và cực đoan của
tổ chức Nhà Nước Hồi Giáo thu hút, cũng
như lời hứa về một vương quốc
Hồi Giáo để thống nhất thế giới
Hồi Giáo, một mục tiêu mà lực lượng
Taliban không hề tán thành.
Trong khi Taliban giới hạn cuộc đấu tranh
của phong trào trong nội bộ Afghanistan, nhóm Nhà Nước
Hồi Giáo ở Afghanistan và Pakistan đă hưởng
ứng lời kêu gọi của tổ chức Nhà Nước
Hồi Giáo mở thánh chiến trên toàn thế
giới, chống lại những người không theo
đạo Hồi.
Theo thống kê của Trung Tâm Nghiên Cứu Chiến Lược
và Quốc Tế CSIS tại Washington, IS-K là tác giả hàng
chục cuộc tấn công vào thường dân ở
Afghanistan và Pakistan, trong đó có cả người
Hồi Giáo hệ phái Shiite thiểu số. Nhóm này cũng
đă có hàng trăm cuộc đụng độ
với liên quân Afghanistan, Pakistan và Mỹ kể từ
tháng 1 năm 2017.
Cho đến lúc này, IS-K vẫn chưa có cuộc
tấn công nào ngay trên lănh thổ Hoa Kỳ, tuy nhiên chính
phủ Mỹ cho rằng IS-K là một mối đe
dọa trường kỳ đối với các lợi
ích của Hoa Kỳ và đồng minh ở khu vực
Nam và Trung Á.
Trên hiện trường, IS-K đă trở thành kẻ
thù của Taliban. Trong thời gian qua, lực lượng
Taliban đă mở nhiều cuộc tấn công lớn,
có phối hợp chống lại nhóm Nhà Nước
Hồi Giáo ở Afghanistan. Chiến binh Taliban đôi khi
đă kết hợp với cả quân đội
Mỹ lẫn quân đội chính phủ Afghanistan
được Hoa Kỳ hậu thuẫn để đánh
bật nhóm Nhà Nước Hồi Giáo Khorosan ra khỏi
các vùng phía đông bắc Afghanistan.
Một quan chức bộ Quốc Pḥng Mỹ xin ẩn
danh từng tiết lộ với hăng tin Mỹ AP là
sở dĩ chính quyền Trump t́m kiếm thỏa
thuận rút quân năm 2020 với Taliban, đó một
phần là v́ hy vọng sẽ hợp lực với
Taliban để triệt hạ tổ chức Nhà Nước
Hồi Giáo, bị coi là mối đe dọa thực
sự ngay trên lănh thổ Hoa Kỳ.
Nguy cơ trước mắt đến từ ISK là ǵ?
Theo các chuyên gia phân tích, tổ chức Nhà Nước
Hồi Giáo ngày càng trở thành một mối đe
dọa to lớn đối với Hoa Kỳ, nhất là
khi Mỹ không c̣n lực lượng tại chỗ
để theo dơi và tiêu diệt đối thủ ngay
khi phát hiện.
Trong một báo cáo của Trung Tâm Chống Khủng
Bố thuộc trường vơ bị Mỹ West Point, hai
nhà nghiên cứu Amira Jadoon và Andrew Mines đă lưu ư
rằng, ngay cả khi Hoa Kỳ có quân đội, máy
bay và máy bay không người lái vũ trang đóng trên
mặt đất ở Afghanistan để theo dơi và
tấn công Nhà Nước Hồi Giáo, các chiến binh
của nhóm này vẫn có thể tiếp tục hoành hành
dù đă có hàng ngh́n người thương vong.
Việc Mỹ triệt thoái khỏi Afghanistan đang tước
đi năng lực tấn công trên bộ của Hoa
Kỳ ở nước này, đồng thời có nguy cơ
làm suy yếu khả năng theo dơi Nhà Nước
Hồi Giáo, cũng như các kế hoạch tấn công
của tổ chức này.
Tuy nhiên, các quan chức chính quyền Biden cho rằng nhóm
IS-K chỉ là một trong nhiều mối đe dọa
khủng bố mà Mỹ phải đối phó trên toàn
cầu, và nhấn mạnh rằng Washington hoàn toàn có
thể giám sát tổ chức này bằng những phương
tiện t́nh báo và quân sự đặt tại các
quốc gia vùng Vịnh, trên tàu sân bay hoặc các địa
điểm khác xa hơn.
Một trong những nỗi sợ hăi lớn nhất
của Hoa Kỳ sau khi rút quân ra khỏi Afghanistan sau hai
thập kỷ hiện diện là, dưới sự cai
trị của Taliban, nước này một lần
nữa trở thành lại trở thành thỏi nam châm
thu hút các phần tử cực đoan từ khắp nơi
trên thế giới, về đấy lập cứ
địa để từ đó tung ra những
cuộc tấn công vào phương Tây.
|