TRẬN
CHIẾN CH BẮT ĐẦU VŨ LINH |
Tuần tới, thứ Hai 15/1, đảng
CH sẽ có cuộc bầu sơ bộ đầu tiên
tại tiểu bang Iowa. Khí tượng tiên đoán
sẽ có băo tuyết lớn, nên chưa biết bao nhiêu
người sẽ tham gia. Cuộc bầu tại đây
sẽ dưới h́nh thức thảo luận nhóm
giữa các cử tri, rồi bầu theo nhóm -caucus-,
chứ không bầu qua đầu phiếu thông thường.
Tuần tới, New Hampshire mới có cuộc bầu
phiếu b́nh thường đầu tiên bên CH. Iowa là
tiểu bang nhỏ, rất ít phiếu cử tri đoàn,
nhưng v́ là tiểu bang đầu tiên nên tiếng nói
lớn quá khổ. Năm xưa, anh vô danh Obama, bất
ngờ thắng bà Hillary tại Iowa, tên tuổi nổi
như cồn nhờ báo chí thổi phồng lên mây,
sẵn trớn bất ngờ đưa anh ta vào
thẳng Ṭa Bạch Ốc 9 tháng sau. Bài tuần này sẽ viết
về cuộc chạy đua bên CH, cập nhật
mới nhất. Bên DC rời ngày bầu sơ bộ
tại đây để nhường cho South Carolina
tổ chức bầu sơ bộ đầu tiên
khoảng hai tuần nữa. Hay có khi New Hampshire sẽ
tổ chức bầu sơ bộ đầu tiên bên DC
một tuần sau Iowa như các năm trước
bất chấp lệnh của Biden và Ủy Ban Quốc
Gia của đảng DC?
Cuộc chiến bên CH có vẻ khá rơ nét. Ông Trump hoàn toàn thống trị, ít
ai nghĩ ông sẽ không thắng tại Iowa, bất
chấp hàng loạt truy tố đang chụp lên đầu
ông. Vấn đề c̣n lại là ai sẽ về nh́,
đóng vai 'bánh xe sơ-cua' trong trường hợp ông
Trump, bất kể v́ lư do nào, sẽ không ra đại
diện đảng CH tranh cử TT. Theo các thăm ḍ mới nhất,
hai người có nhiều hy vọng về nh́ là
thống đốc Florida, ông Ron DeSantis, và bà cựu
thống đốc South Carolina, Nikki Haley. Tin mới
nhất, bà Haley có thể sẽ qua mặt ông DeSantis
để về nh́. Những người khác, chỉ c̣n
có ông Ramaswamy và Hustchinson, gần như vô vọng cho dù
chính trị Mỹ đầy bất ngờ, ta sẽ
tạm không bàn tới. Thực tế chính trị Mỹ
hiện nay: nếu ông DeSantis hay bà Haley hạ được
ông Trump tại Iowa hay New Hampshire, hay ít nhất bám sát nút
ông Trump th́ cuộc diện chính trị có thể
sẽ thay đổi. Nếu ông Trump thắng xa tại
cả hai nơi này, th́ coi như cuộc chạy đua
bên CH hạ màn chấm dứt với đại
thắng mùa Đông của ông Trump. Hết chuyện! Bài tuần này sẽ được
dành viết về ông DeSantis và bà Haley ------------------- ÔNG RON DESANTIS
Việc thống đốc Florida
Ron DeSantis nhẩy vào cuộc chạy đua vào Ṭa
Bạch Ốc bên phía CH không là một ngạc nhiên, v́
ai cũng biết và phải nói ngay, rất nhiều
cử tri CH mong đợi, đặc biệt là sau
chiến thắng huy hoàng của ông năm ngoái tại
Florida. Họ mong đợi chẳng những v́ họ
quá chán ngán hay sợ cụ Biden và cho rằng TĐ
DeSantis chính là khắc tinh có thể thắng Biden dễ
dàng hơn ông Trump. Nhiều cử tri CH nghĩ như
vậy v́ họ vẫn giữ chủ trương
bảo thủ, chống cấp tiến nghĩa là
chống Biden, đồng thời họ cũng cho
rằng TĐ DeSantis thật sự bảo thủ không
thua ǵ ông Trump, nhưng ôn ḥa hay điềm đạm
hơn, không tạo ra quá nhiều kẻ thù như ông
Trump, nên có nhiều hy vọng hạ Biden hơn Trump, và
nhất là sau đó, có nhiều hy vọng làm ra
chuyện ǵ v́ ít bị chống đối. LỢI ĐIỂM TĐ DeSantis là ngôi sao sáng giá
nhất của đảng CH, dĩ nhiên ngoài ông Trump.
Ông có những ưu điểm mà các đối
thủ trong nội bộ CH ít người có. ·
Tuổi trẻ Điểm này trong t́nh trạng
tranh cử hiện nay là điểm nổi bật hơn
cả khi cử tri Mỹ nh́n thấy hai người
chủ chốt, có nhiều triển vọng nhất
từ cả hai đảng đều là các lăo đồng
chí trên dưới tám bó rồi, trong khi ông DeSantis
mới có ngoài 40, chính xác là 46. Trước đây, Mỹ và
cả thế giới nh́n vào khối CS của Liên Xô và
Trung Cộng, và ngao ngán cho đám lănh đạo già
khụ trong bộ Chính Trị của chúng, toàn là
bẩy tám bó hết. Bây giờ, trái lại, đám lănh
đạo của Mỹ, chẳng ai dưới bẩy
bó, từ hành pháp đến lập pháp, qua các lănh
tụ thượng viện và hạ viện. Ta đă bàn
qua chuyện này rồi. Cái hại của cao tuổi:
thứ nhất, với sức khỏe thể xác cũng
như tinh thần yếu kém, các cụ rất khó đáp
ứng những đ̣i hỏi tinh thần và thể xác
rất cao của cái nghiệp lănh đạo. Thứ nh́,
quan trọng không thua ǵ, lănh đạo già nua là
những người có thể vẫn sống trong quá
khứ, không thấy rơ những vấn đề
của hiện tại, của thế hệ sau các
cụ gần cả thế kỷ. Thế giới ngày
nay thay đổi nhanh hơn chong chóng. Nhất là
tại xứ Mỹ này. Diễn Đàn Trái Chiều
tuần này có bài về các cụ CTT, quư độc
giả đọc lướt qua sẽ thấy ngay
cụ CTT vẫn là người sống trong tuyên
truyền của các thập niên 1950-60. Đầu óc có
sạn là vậy. Đưa đến câu hỏi: nước
Mỹ đă đến lúc thay máu chưa? Đă đến
lúc trẻ trung hóa, cập nhật đầu óc các lănh
tụ chưa? Cả nước đang run sợ
trước cụ Biden. Trong khi đó, ông Trump cũng không
trẻ hơn bao nhiêu. Đă vậy, ông Trump cũng c̣n
bị tố cáo là bị 'đóng băng' trong quá
khứ, trong việc thất cử năm 2020, v́ trong
suốt mấy năm qua, từ ngày ra khỏi Ṭa
Bạch Ốc, không nói chuyện ǵ khác hơn là
chuyện bị DC gian lận phiếu nên thua. Dân Mỹ
có trí nhớ của đứa trẻ ba tuổi,
rất mau quên, không muốn biết quá khứ mà
chỉ muốn nh́n vào tương lai, không muốn
sống muôn đời trong giận hờn v́ thua
cuộc, bất kể gian lận hay không. Ta đừng
quên dân Mỹ là dân ít g̣ bó với quá khứ
nhất, luôn luôn muốn t́m cái mới dù phải phiêu
lưu nguy hiểm. Đó là quan niệm tiêu biểu
của dân Mỹ trong văn hóa Mỹ. TĐ DeSantis sẽ giúp xóa cái trang
lịch sử tồi tệ 2020 để nh́n vào tương
lai sáng sủa hơn. ·
Con người và
kinh nghiệm Nh́n vào tiểu sử TĐ DeSantis,
t́m ra được một người lănh đạo
như ông không phải dễ. Nói về giáo dục th́ ông đă
tốt nghiệp luật từ hai trường lớn
nhất, khó khăn nhất thế giới là Yale (Master)
và Harvard (PhD). Cụ Biden không tốt nghiệp Yale cũng
chẳng biết Harvard ở đâu. Cụ tốt
nghiệp luật từ một trường tầm thường,
Đại Học Syracuse, đậu thứ 76 trong khóa có
85 sinh viên, đậu vớt sau khi bị đánh
rớt v́ tội 'đạo văn', ăn cắp bài
của một sinh viên khác. Trump cũng không tốt
nghiệp Yale hay Harvard, tuy tốt nghiệp kinh tế trường
Wharton của Đại Học Pennsylvania, hơn xa
Syracuse. Về tinh thần yêu nước,
th́ ít ai tốt nghiệp luật từ hai trường
này lại không đi làm luật sư lănh lương
trên trời, mà lại t́nh nguyện đi tham chiến
tại Iraq với tư cách sĩ quan hải quân như
ông DeSantis. Biden và Trump đều viện cớ sức
khỏe để trốn lính. Nói về kinh nghiệm chính trị
th́ ít ai có kinh nghiệm cả lập pháp trong tư cách
dân biểu, lẫn hành pháp trong tư cách thống
đốc tiểu bang lớn thứ ba của Mỹ.
Biden không có một ly kinh nghiệm hành pháp ngoại
trừ 8 năm làm thái giám tung hô Obama. Trump trước
khi làm TT chẳng có kinh nghiệm hành pháp hay lập pháp
ǵ ráo, tuy điều hành một đại tập
đoàn cực phức tạp. Gia đ́nh của ông DeSantis, cũng
như đời tư, chẳng ai thấy x́-căng-đan
nào. Gia đ́nh Biden th́ ... miễn bàn, trong khi gia đ́nh
của Trump khá hơn nhiều tuy cũng bị bôi bác
thậm tệ. ·
Quan điểm chính
trị Ông DeSantis làm thống đốc
chỉ mới vỏn vẹn có hơn 4 năm. Thế
nhưng quan điểm bảo thủ đă được
phơi bầy rơ hơn ban ngày cho cả nước
thấy, chẳng có ǵ mập mờ. Cụ Biden trước
đây thuộc loại cấp tiến cuốn theo
chiều gió, không rơ ràng, cho đến khi làm TT th́
bị xỏ mũi biến thái thành cấp tiến
cực đoan nhất. Ông Trump th́ trước khi vào
đảng CH đă theo đảng DC, là đại tư
bản nhưng sinh hoạt trong chính trị New York là thành
đồng của chính trị cấp tiến nhất. TĐ DeSantis trong vài năm làm
thống đốc, đă ra tay thẳng cánh chống văn
hóa thức tỉnh cuồng điên của khối
cấp tiến, ra luật phá thai gắt nhất nước,
công khai không hưởng ứng phong trào tung hô đám
đồng tính, chuyển giới, mau mắn chặn chính
sách thượng tôn da đen viết lại lịch
sử Mỹ, thẳng tay đối phó với nạn
di dân lậu. Về đối ngoại, công khai thân
thiện với Do Thái, và ra những luật chống
Tầu cộng công khai, như giới hạn việc dân
Tầu mua đất trong Florida. Nói chung, quan điểm chính
trị của TĐ DeSantis ai cũng thấy là rất
bảo thủ, và bảo thủ vững chắc, không
chao đảo. Mà cũng phải nói là bảo thủ hơn
cả ông Trump. Điển h́nh là trong luật mới
của Florida, phá thai bị cấm sau 6 tuần thụ
thai, là luật mà ngay cả ông Trump cũng cho là quá
gắt gao, có hại cho phụ nữ, khi ông Trump cho phép
phá thai tới 15 tuần. Tính bảo thủ của TĐ
DeSantis đă, đang, và sẽ thu hút rất nhiều
cử tri bảo thủ không thích hay sợ ông Trump. ·
Không phải Trump Ông Trump là người có cá tính
cực kỳ mạnh, đưa đến t́nh
trạng đụng phải ông, chỉ có thể
cuồng mê hay cuồng ghét, hầu như mất
hết lư trí. Ngay trong đảng CH, khối người
ghét ông Trump không phải nhỏ. Và TĐ DeSantis chính là
điểm tập hợp của những người
CH bảo thủ không ưa Trump. Ngoài ông DeSantis ra, cho
đến nay, chẳng ai có thể nổi lên như người
có thể chạy đua ngang tay với Trump trong đảng
CH. TĐ DeSantis được coi như người
chủ trương 'trumpism' mạnh nhất trong khi không
phải là Trump. Lúc sau này, ông Ramaswamy đă nổi lên
như một Trump mới, nhưng ông này bị dân
Mỹ coi như quá trẻ lại chưa bao giờ dính
dáng ǵ đến chính trị, kinh nghiệm chính
trị đúng zero, mà cũng là loại ngựa non háu
đá, ăn nói quá mạnh bạo. BẤT LỢI ·
Quá trẻ Như bàn ở trên, tuổi
trẻ là lợi điểm cho TĐ DeSantis, nhưng
đồng thời cũng là điểm yếu luôn.
Điểm yếu v́ quá trẻ, với quá tŕnh sinh
hoạt chính trị quá mỏng, nên chưa được
dân Mỹ ngoài Florida biết đến nhiều, và chưa
có nhiều quan hệ chính trị với giới
quyền lực và tài chánh Mỹ ngoài tiểu bang
Florida. TĐ DeSantis vẫn chỉ là một tay mơ
địa phương. Một hệ quả tất nhiên
của tuổi trẻ: thiếu kinh nghiệm chiến trường,
đánh nhau với các chính khách đối lập,
đặc biệt là thiếu kinh nghiệm đấm
đá với đám cú vọ truyền thông. Quan trọng hơn xa, tuổi
trẻ cũng có nghĩa là không có kinh nghiệm kinh
bang tế thế, nhất là với TĐ DeSantis là người
chưa bao giờ phải đối phó với một
vấn đề ở tầm mức quốc gia, khoan nói
tới đương đầu với những tay ma
đầu Putin, Tập,... Cho đến nay, TĐ DeSantis
mới chỉ 'đánh nhau' với một đám
thầy cô trường tiểu học của một
tiểu bang Florida, và tập đoàn Disney. ·
Cá tính tẻ
nhạt Kẻ này chưa có hân hạnh
gặp tận mặt hay nghe tận tai TĐ DeSantis, nhưng
theo nhận định chung của truyền thông loa phường
không thiện cảm với tất cả mọi ông bà
CH, th́ ông DeSantis không có cái thu hút quần chúng mà các
chính khách cần. Ông có vẻ lạnh nhạt hay
tẻ nhạt, không thoải mái khi chung đụng
với quần chúng, không ḥa đồng với
quần chúng như 'cá lội trong nước'. Ông không
bảnh trai như Kennedy, không dẻo lưỡi như
Obama, không đào hoa như Clinton, không thân thiện như
Bush con, không năng nổ hấp dẫn người khác
như Trump, không biết những tiểu xảo mị
dân như hít tóc đàn bà và trẻ con như Biden.
Trong mô thức dân chủ mị dân kiểu ma-dzê in U-Ét-Ây,
sức thu hút người khác cực kỳ quan
trọng, thậm chí quan trọng hơn xa khả năng,
kinh nghiệm, hay quan điểm chính trị. Do đó, đây sẽ là một
trong những điểm yếu lớn nhất của TĐ
DeSantis. Cá mà không hợp với nước th́ khó
sống. ·
Chưa đủ uy
tín khống chế cả đảng CH Trên căn bản, một cách
tổng quát nhất, cử tri CH có thể nói chia làm
hai khối lớn. Khối gọi là MAGA sống
chết với ông Trump, sẽ bỏ phiếu cho ông
Trump trong mọi trường hợp, kể cả
nếu ông Trump bị ngồi tù. Và khối không
ủng hộ hay chống Trump. Khối này hết
sức ô hợp, chưa t́m được mẫu
số chung ngoài việc không chấp nhận Trump. Trong khối ô hợp này, cho đến
nay, vẫn chưa nổi lên một ngôi sao nào có
thể nói là điểm tập họp của cả
khối. Ông DeSantis, tuy có hậu thuẫn tương
đối mạnh hơn cả đám, vẫn chỉ là
một người trong đám, chia nhau số phiếu
không ủng hộ Trump. ·
Chưa đủ
cứng cựa chống đám cấp tiến So với ông thần Trump, TĐ
DeSantis hiển nhiên ôn ḥa hơn, nhưng vấn đề
nhiều cử tri CH sẽ đặt ra là như
vậy có đủ sức đối phó với đảng
ma đầu DC, với những công tố và quan ṭa
côn đồ của New York như ông Alvin Bragg, hay bà
Letitia James hay bà Chutkan không? Ông Trump 'du côn' như
vậy mà c̣n bị chúng đánh te tua, th́ ông DeSantis có
cân tay với đám đó không? ·
Nói chung về ông DeSantis Bỏ qua những điểm
lợi và bất lợi để nh́n vào thực
tế, th́ tương lai ông DeSantis không sáng lắm. Thực tế là từ ngày ông
DeSantis chính thức ra tranh cử, hậu thuẫn
của ông tuột dốc đều đặn, một
cách thật nguy hiểm. Như trong tiểu bang then
chốt New Hampshire, những thăm ḍ mới nhất cho
thấy ông đă tuốt xuống ... hạng năm, sau
ông Trump dĩ nhiên, nhưng sau cả bà Haley, ông Ramaswamy
và ông Christie luôn. Nhiều quan sát viên cho rằng
chủ đề tranh cử chính của ông DeSantis là
chống lại 'văn hóa thức tỉnh' trong các trường
học, và đây lại là chủ đề duy
nhất của ông DeSantis. Đây cũng là chủ đề
chung của phần lớn các ứng cử viên chính
của đảng CH, nên ông DeSantis đă không nổi
bật lên được, nhất là khi ông Ramaswany cũng
cùng đường hướng, nhưng ăn nói
mạnh bạo hơn ông DeSantis nhiều, và bà Halley th́
ngược lại, ăn nói khéo hơn. Hai tuần tới sẽ mang tính
quyết định cho tương lai chính trị
của ông. Ông thắng lớn tại Iowa và New Hampshire
sẽ giữ ông ở thế hàng đầu trong đảng
CH sau Trump, và tương lai lâu dài của ông sáng
sủa thêm, cho dù năm nay sẽ thua Trump; ông thất
bại, về hạng ba tại cả hai nơi sau ông
Trump và bà Haley xa, nhất là thua bà Haley tại Iowa, th́
ông sẽ phải về nhà chuẩn bị và thắp
nhang hy vọng cho năm 2028. ------------------- BÀ NIKKI HALEY
Bây giờ, ta bàn về bà Nikki
Haley. Tại sao bàn về bà này? Thứ nhất v́ đó
là người phụ nữ duy nhất ra tranh cử bên
CH. Thứ nh́, quan trọng hơn, theo một thăm ḍ
của CNN, bà là người hạ sát ván cụ Biden
nếu cuộc bầu TT được tổ chức
ngay bây giờ; Haley 49% - Biden 43%, cách biệt cao nhất,
hơn xa sai lầm sác xuất, nghĩa là bà Haley
thắng chắc chắn! Kết quả thăm ḍ này quả
là loại... 'bom tấn' nổ ra trong chính tường
Mỹ. Thăm ḍ này có vài đặc điểm khá
lạ: ·
thăm ḍ của CNN, cái loa phường
ồn ào nhất, mà lại cho thấy cụ Biden thua ; ·
thăm ḍ cho thấy Biden sẽ bị hạ
bởi các ông Trump (47%-46%), Pence (46%-44%), Scott (46%-44%), và
Christie (44%-42%); ông DeSantis ngang ngửa (47%) trong khi ông
Vivek Ramaswamy thua Biden khít nút (45%-46%). ·
ngoài việc so sánh Biden với các ứng cử
viên CH, thăm ḍ này cũng cho biết nhiều tin
bất lợi cho cụ Biden, chẳng hạn như hơn
2/3 (67%) cử tri của chính đảng DC KHÔNG muốn
thấy Biden ra tranh cử lại. Tại sao bà Haley lại được
hậu thuẫn mạnh như vậy? Trước khi trả lời câu
hỏi này, cần phải nói ngay bà Haley mạnh, nhưng
chỉ là mạnh tương đối trong khối
ứng cử viên CH không kể ông Trump thôi, v́ so
với ông Trump, bà Haley vẫn c̣n thua rất xa. Bà Haley xuất thân là dân gốc
Ấn, với tên Ấn là Nimarata Nikki Randhawa, tên Haley là
tên ông chồng Mỹ mà bà thành hôn năm 1996. Bà sanh năm
1972 (năm nay 52 tuổi) tại Bamberg, một thành
phố nhỏ xíu của tiểu bang South Carolina, cách
Charleston chừng hơn 100 dặm về phiá tây bắc.
Sau khi thành hôn, bà cũng bỏ Ấn Độ Giáo,
theo Thiên Chúa Giáo, hệ thống Methodist theo chồng. Sự nghiệp chính trị của
bà bắt đầu năm 2004 khi bà 32 tuổi, đắc
cử dân biểu hạ viện tiểu bang South Carolina.
Cuối năm 2010, bà đắc cử thống đốc
tiểu bang. Là người gốc Ấn thứ nh́ làm
thống đốc một tiểu bang, sau ông Bobby Jindal,
đắc cử thống đốc Louisiana năm 2008.
Bà làm thống đốc 6 năm, tới cuối 2016,
được tân TT Trump bổ nhiệm làm đại
sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc. Bà được
thượng viện phê chuẩn chức đại
sứ với tỷ lệ 96 phiếu thuận và 4
chống. Trước đó có tin TT Trump mời bà làm
ngoại trưởng nhưng bà từ chối, không rơ
v́ lư do ǵ. Khi bà được bổ nhiệm đại
sứ, tạp chí TIME cho bà vào danh sách 100 người có
ảnh hưởng lớn nhất thế giớI. Trong cả ba chức vụ dân
biểu tiểu bang, thống đốc và đại
sứ, bà đều được ca tụng v́
khả năng đặc biệt, được cả
phe đối lập DC nể phục, cùng với các
đại sứ các quốc gia khác tại Liên Hiệp
Quốc. Về quan điểm chính trị,
bà là người công khai bảo thủ: ·
trong tư cách một người gốc di dân,
bà đ̣i hỏi tất cả di dân phải là
những người vào Mỹ hợp pháp; ·
bà chống phá thai thả giàn, chỉ
chấp nhận cho phá thai tới 15 tuần hay dưới
4 tháng, tuy nhiên bà cũng kêu gọi nên du di, có thái
độ nhân bản, t́m hiểu t́nh trạng sức
khỏe, tài chánh và gia cảnh của người
mẹ, khi thi hành luật phá thai này; ·
bà cho rằng các quỹ an sinh xă hội -SSA, SSI-
cũng như bảo hiểm y tế cho người già
-Medicare- đang bị đe dọa hết tiền, nhưng
không có chính trị gia nào đủ can đảm
lấy biện pháp bảo vệ lâu dài; trong khi bà
chấp nhận có thể phải cắt giảm ngân sách
an sinh xă hội, hay tăng tuổi hưu; ·
về đối ngoại, bà Haley có quan điểm
khá cứng rắn, đ̣i gia tăng các biện pháp
trừng phạt Nga sau khi Nga chiếm Crimea của Ukraine
dưới thời Obama, lên tiếng chống Bắc Hàn,
Iran rất nặng, và chủ trương ủng hộ
Do Thái mạnh, chống việc Obama viện trợ cho các
tổ chức khủng bố Palestine, công khai tố cáo
Trung Cộng vi phạm nhân quyền thô bạo đối
với dân Duy Ngô Nhĩ (Uyghurs) Trước khi bà Haley ra tranh cử
TT, bà đă điện thoại nói chuyện rơ ràng
với ông Trump. Được ông Trump chẳng
những chấp nhận mà c̣n khuyến khích ra tranh
cử. Trong cuộc vận động, bà chỉ
'tấn công' ông Trump một cách gián tiếp tuy chủ
ư của bà nhắm cụ Biden, khi bà đ̣i hỏi
tất cả các ứng cử viên bất cứ
chực vụ nào cũng cần phải đi thử
nghiệm đầu óc nếu trên 75 tuổi. Trong các vụ truy tố chống ông
Trump, bà có thái độ ủng hộ ông Trump, tuy tương
đối dung ḥa: ·
bà công khai chống lại hai vụ đàn
hặc cuội TT Trump do bà Pelosi chủ động; ·
về vụ giữ tài liệu mật; bà
chỉ trích ông Trump đă cẩu thả, coi thường
một vấn đề quan trọng, nhưng bà cũng
tố cáo truy tố Trump là đ̣n thù quá đáng
của chính quyền Biden; ·
bà công khai chỉ trích TT Trump trong vụ biểu
t́nh ngày 6/1/2021, cho là ông Trump đă không đủ
mạnh tay cản cuộc biểu t́nh đó, và đă
không bảo vệ phó TT Pence mạnh hơn; ·
về những truy tố khác, bà Haley công khai lên
án Biden đă vũ khí hóa ngành tư pháp để
loại đối thủ chính trị; ·
bà khẳng định rơ ràng sẽ ân xá Trump
trọn vẹn nếu bà đắc cử; ·
về ông Trump nói chung, bà công khai ca tụng TT
Trump đă có công khiến cho nước Mỹ mạnh
hơn, an toàn hơn và sung túc hơn, tuy cá nhân ông Trump
có nhiều chuyện không tốt; ·
nếu ông Trump đắc cử làm đại
diện cho đảng CH tranh cử TT chống Biden, bà
sẽ ủng hộ ông Trump. Bà Haley đă có lúc gây sóng gió trên
chính trường hồi đầu năm nay sau khi bà công
bố tin sẽ ra tranh cử TT, khi anh da đen cấp
tiến cực đoan đọc tin của đài CNN,
Don Lemon, đă mỉa mai chê bà Nikki Haley, người
mới loan tin ra tranh cử TT bên CH, là "đă qua
tuổi vàng son" rồi -"passed prime time".
Bà Haley khi đó 51 tuổi. Chưa ai nghe anh này phê b́nh
tuổi tác của Biden. Ngay sau đó, nhiều tiếng
nói đă nổi lên, tố cáo Don Lemon kỳ thị
nữ giới, và đ̣i CNN sa thải anh ta. Trở lại câu hỏi tại sao
bà Haley lại được hậu thuẫn mạnh như
vậy, phải nói một phần lớn là nhờ
cuộc tranh luận đầu tiên trên TV giữa các
ứng cử viên CH. Trong dịp đó, bà Haley đă
biểu diễn nhiều đặc tính mà dân Mỹ có
vẻ thích: điềm đạm, nói chuyện với
đầy kinh nghiệm chính trường, nhưng không
yếu tay, dám thẳng thắn tấn công đối
thủ, đặc biệt là ông Ramaswamy khá mạnh, chê
ông này là tài tử, nói chuyện lung tung không thực
tế v́ không có kinh nghiệm chính trị ǵ hết.
Trong cuộc tranh luận đó, bà Haley là phụ nữ
duy nhất, nhưng không có vẻ thua sút các tu mi nam
tử khác. Sách lược tranh cử của bà
Haley hiện nay hiển nhiên là muốn nhắm vào
khối cử tri bảo thủ CH trẻ tuổi, không
muốn bầu cho ông tám bó Trump. So sánh với một nữ chính khách
gốc Ấn khác là bà Kamala Harris, đương kim phó
TT của Biden, th́ bà Haley hơn xa, một trời
một vực, với kinh nghiệm chính trị quốc
nội (thống đốc tiểu bang) và quốc
ngoại (đại sứ tại Liên Hiệp Quốc)
dầy đặc. Ít nhất th́ bà Haley cũng hơn bà
Kamala ở điểm cười tế nhị hơn,
không hô hố rợn tóc gáy như bà Kamala. Bà Haley có hy vọng ǵ không? Điểm lợi lớn nhất
của bà Haley là bà là... phụ nữ. Đảng CH
mang tiếng không tôn trọng phụ nữ bằng
đảng DC, sẽ muốn chứng minh ngược
lại bằng cách bầu cho bà Haley. Điểm
lợi thứ hai của bà Haley dĩ nhiên là kinh
nghiệm chính trị của bà, hơn xa tất cả
các ông đồng chí CH khác. Tuy thua kinh nghiệm
của cụ Biden, nhưng bà hiển nhiên là sáng
suốt, minh mẫn hơn rất xa cụ lẩm
cẩm Biden. Điểm lợi thứ ba của bà Haley
là cuộc bầu sơ bộ tại New Hampshire có
thể là 'hỏa tiễn' đẩy bà lên 9 từng mây
rất sớm, có thể có hậu quả vĩ đại,
đe dọa ông Trump trước, rồi cụ Biden sau. Rào cản lớn nhất của bà
Haley dĩ nhiên là ông thần Trump. Trong đảng CH, dù
muốn hay không, ông Trump vẫn thống trị hoàn toàn.
Tất cả các thăm ḍ đều cho thấy ông
Trump hạ bà hết, từ gần một chục điểm
tới hai ba chục điểm. Theo các thăm ḍ mới nhất, trên
toàn quốc, bà Haley đứng hạng ba, sau các ông
Trump và DeSantis. Tuy nhiên, tại New Hampshire, một
tiểu bang then chốt có bầu sơ bộ một
tuần sau Iowa, bà Haley đứng hạng nh́, sau ông
Trump. Sau đó, tiểu bang nhà của bà là South Carolina
sẽ có bầu sơ bộ. Ngay tại đây, bà Haley
cũng thua ông Trump rất xa, nhưng nếu bà đại
thành công tại Iowa và New Hampshire th́ cuộc diện có
thể sẽ thay đổi. Thật ra, hạng nh́ hay hạng ba
đều vô nghĩa khi chỉ có hạng nhất
mới đáng kể. Có tin bà Haley là ngôi sao 'ngầm'
của đảng CH. Nếu bất ngờ, bà hạ
được ông Trump, hay đứng hạng nh́, khít
nút sau ông Trump trong hai cuộc bầu sơ bộ đầu
tiên tại Iowa và New Hampshire, và với những truy rượt
kinh hồn mà đảng DC đang đánh Trump, rất
có thể bà Haley sẽ được chú ư và hậu
thuẫn hơn nhiều. Nếu cuối cùng, bà Haley
được cử tri CH chọn làm đại
diện, cụ Biden sẽ gặp đại họa. Một viễn tượng thực
tế hơn là vào năm 2028, rất có thể nước
Mỹ sẽ thấy một cuộc tranh cử TT quái
lạ nhất, giữa hai bà Mỹ gốc Ấn
hết: bà Kamala và bà Haley! Ảnh hưởng của khối
dân Mỹ gốc Ấn thật sự rất lớn
ở Mỹ trong khu vực kinh doanh với những ông
gốc Ấn đang lănh đạo các đại
tập đoàn như Google, Microsoft, YouTube, IBM, Starbucks,...
Trong vài năm nữa, ta sẽ thấy một bà
gốc Ấn làm TT Mỹ? VŨ LINH
|