Syria : Trung Đông bấn loạn 

vì Obama thụ động trước Putin ?

Tú Anh 

Thị trường chứng khoán hoảng loạn có đáng lo hay không ? Thái độ mập mờ của Mỹ trong hồ sơ Syria bị chỉ trích khắp nơi, trừ Matxcơva. Liệu có giải pháp dung hoà để Aung San Suu Kyi làm tổng thống Miến Điện ? Đó là những chủ đề chính trong mục điểm báo hôm nay 13/02/2016.

Syria : Putin đánh cược phiêu lưu và thắng

Đó là tựa bài xã luận của tuần báo Người quan sát L’Obs. Theo nhà bình luận Pierre Haski, tổng thống Nga đã lợi dụng « khoảng trống » chiến lược của Mỹ và Châu Âu để vẽ lại ranh giới ảnh hưởng tại Trung Đông.

Với hàng trăm phị vụ oanh tạc, với những trận đánh khốc liệt, chỉ cần theo dõi hàng loạt lời phân ưu trên báo mạng Iran có thể hình dung con số chiến binh Iran tử trận, liên quân Damas, Hezbollah-Liban và vệ binh Hồi giáo Iran đã bao vây được thành phố chiến lược Aleppo của đối lập.

Trong vòng ba tháng qua, chủ nhân điện Kremli đã chứng tỏ ông biết đánh cược vào thái độ thụ động của Mỹ và sự bất lực của châu Âu để đánh thắng. Năm cuối nhiệm kỳ của Barack Obama và François Hollande càng xác định Kremli tính đúng và trong trường hợp Syria, không nên quá tin vào diễn văn của các nền dân chủ Tây phương, theo kết luận của tuần báo thiên tả Pháp.

Trên trang hai, dưới bức ảnh hai ngoại trưởng Nga và Mỹ, Le Monde loan tin Mỹ, Nga đồng ý một thỏa thuận ngưng bắn. Ai tin vào đề nghị của Nga ? Một chỉ huy đối lập tuyên bố : Ngưng bắn chỉ là chiếc bẫy. Chế độ Damas sẽ tiếp tục đánh. Ả Rập Xê Út, Qatar và Thổ Nhĩ Kỳ cũng dự báo như thế : "Tình hình sẽ biến chuyển theo chiều hướng chiến sự gia tăng, vì trong phe chống Bachar al Assad không có lãnh đạo". Ba nước trên đây đã hứa với đối lập Syria là trong trường hợp Nga không tôn trọng lời hứa thì đối lập có thể dựa vào đó để xin viện trợ vũ khí.

Tại sao phe chống Damas không có lãnh đạo ? Le Monde trả lời trong bài : "Từ Ankara đến các thủ đô Ả Rập, châu Âu đến tận Washington, tổng thống Barack Obama bị chỉ trích là thiếu quyết đoán và thụ động. Chính thái độ lừng khừng này đã làm cho tinh hình Syria nghiêm trọng thêm và Ankara trả giá đắt".

Thổ Nhĩ Kỳ lãnh cú « sốc » chính trị một cách thô bạo

Trong một hội thảo chuyên gia địa chính trị có phóng viên Le Monde tham dự, giới lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ rất bất bình với chính phủ Mỹ. Đối với Ankara, không phải chỉ có chiến thắng của Putin làm phẫn nộ, mà vì cả một chiến lược địa chính trị của Thổ Nhĩ Kỳ, đặt trên nền tảng « không vấn đề » biến thành « không giải pháp ».

Vì vị trí địa lý ở vùng châu thổ Địa Trung hải, Thổ Nhĩ Kỳ trở thành trung tâm điểm của khủng hoảng. Phía nam, hai nước Syria và Irak tan từng mảnh, phía bắc, Nga tiến hành chính sách bá quyền (lấn chiếm Ukraina). Là thành viên của NATO, Ankara không thể hành động một mình, nhưng « vấn đề là ông tư lệnh tối cao ». Ông này là tổng thống Mỹ.

Một viên chức Thổ Nhĩ Kỳ giải thích : "Tổng thống Obama đã lấy một quyết định sai lầm khi vào giờ chót từ bỏ ý định oanh kích tấn công Damas ngày 31/08/2013 trả đũa chính sách dùng vũ khí hóa học". Một viên chức khác phẫn uất : "Trật tự thế giới hoàn toàn dựa vào vai trò chủ động của Washington. Mà nếu Mỹ không muốn thì chúng tôi phải làm sao để chống lại Nga ?"

Le Monde nhắc lại là chính Ngoại trưởng Pháp Laurent Fabius than phiền « thái độ mập mờ của vị cơ trưởng ». Một nhà ngoại giao tây phương khác lo ngại « tình hình Syria diễn biến theo quyết định của Matxcơva và Teheran hơn là ở các thủ đô Tây phương ». Ảnh hưởng của Iran tại Syria đáng lo ngại vì chính quyền Hồi giáo Iran đã kiểm soát được bốn thủ đô : Bagdad, Damas, Beyrouth và Sanaa.

Tại Washington, càng ngày báo chí Mỹ càng chỉ trích mạnh chủ nhân Nhà Trắng. Washington Post gọi chính quyền Obama là « mô hình của thụ động và đạo đức hỗn độn ». Ngoại trưởng John Kerry là kẻ « ngây thơ ». Báo chí Ả Rập như Cairo Review cũng dùng lời rất nặng : "chưa bao giờ một tổng thống Mỹ lại thành công đưa cả người Ả Rập, Israel và Thổ Nhĩ Kỳ vào chung một nỗi niềm cay đắng".

Một lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ nhắc lại : Vào năm 1995, một tổng thống Mỹ khác là Bill Clinton đã chờ đến khi 100.000 dân Bosnia tử vong mới ra lệnh oanh kích Serbia. Nhân vật này đặt câu hỏi : "Phải bao nhiêu người chết ở Syria thì Mỹ mới can thiệp?" Le Monde kết luận: "Cuối cùng chỉ có một thủ đô hài lòng tổng thống Mỹ, đó là Matxcơva".

Trong khi đó, tuần báo le Courrier International đăng lại một bài báo Ả Rập Xê Út cho biết những lý do sâu xa, từ quyền lợi đến tôn giáo, buộc Riyad hành động chống thế lực Iran cho dù Mỹ thụ động. Trong chiều hướng này, chế độ Riyad sẽ huy động nhân lực và vũ khí để « triệt Bachar al Assad, bất chấp thiệt hại nhân mạng và đổ vỡ ». Tờ Rai Al Youn, phổ biến trên khắp các quốc gia Ả Rập nhắc lại kinh nghiệm Thế chiến thứ hai là sau khi Anh và Pháp tuyên chiến với Hitler, Mỹ buộc phải lao vào vòng chiến để yểm trợ và chiến thắng.

Trở lại