Trung Quốc phải trả giá đắt vì coi thường 

tòa quốc tế về Biển Đông

Trọng Nghĩa

Tòa án Trọng tài Thường trực La Haye, Hà Lan - DR

Vào hôm qua, 01/12/2015, Bắc Kinh lại lên tiếng bác bỏ thẩm quyền của Tòa án Trọng tài Thường trực tại La Haye trong việc xét đơn Philippines kiện Trung Quốc về các hành động quá đáng trên Biển Đông. Đối với phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc, vụ kiện đó sẽ « không đi đến đâu ». Tuy nhiên, theo hãng tin Anh Reuters, giới chuyên gia hầu như đều cho rằng Bắc Kinh sẽ phải « trả giá » trên trường quốc tế, nhất là khi tòa quốc tế phán quyết có lợi cho Manila.

Theo các chuyên gia pháp lý, giả thuyết về khả năng Philippines chiến thắng như đã được dự báo từ đầu, khi Tòa án Trọng tài Thường trực xem xét về thẩm quyền của mình, và đã công bố những luận cứ chi tiết nhằm bác bỏ lý lẽ Trung Quốc đưa ra nhằm phủ nhận thẩm quyền của toà án quốc tế.

Và một khi Tòa án phán quyết có lợi cho Philippines, Trung Quốc sẽ phải chịu những sức ép nặng nề về cả phương diện ngoại giao lẫn pháp lý, vì nếu xem nhẹ kết luận của định chế trọng tài quốc tế - điều mà Bắc Kinh hoàn toàn có thể làm – Trung Quốc sẽ xuất hiện như là một quốc gia coi thường luật pháp quốc tế.

Khi Philippines bắt đầu thủ tục pháp lý chống Trung Quốc vào năm 2013, ít ai chú ý đến vụ kiện, ngoại trừ các nước bị Trung Quốc trực tiếp chèn ép, hay các cường quốc có quan tâm đến Biển Đông như Hoa Kỳ hay Nhật Bản. Tuy nhiên, dần dần nhiều quốc gia Châu Á đã bắt đầu chú ý hơn và ngày càng tỏ thái độ ủng hộ tiến trình pháp lý do Manila khởi xướng.

Một số quốc gia đã yêu cầu được làm quan sát viên theo dõi vụ kiện tại La Haye, trong số này có hai nước cũng tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông là Việt Nam và Malaysia. Ngoài ra còn có Nhật Bản, Thái Lan, Singapore, Úc và gần đây nhất là Vương quốc Anh.

Washington đã ủng hộ vụ kiện, và vào tháng Mười vừa qua, nhân viếng thăm Bắc Kinh, Thủ tướng Đức bà Angela Merkel đã khuyên Trung Quốc chấp nhận ra trước các tòa án quốc tế để giải quyết tranh chấp Biển Đông.

Cũng như vậy, sau cuộc hội đàm 2+2 tại Sydney vào ngày 22 tháng 11 vừa qua, các Bộ trưởng Ngoại giao và Quốc phòng của Úc và Nhật Bản cho biết họ ủng hộ quyền của các bên tranh chấp ở Biển Đông để tìm kiếm sự phân xử quốc tế.

Theo một chuyên gia phân tích được Reuters trích dẫn, nếu phán quyết của Tòa án Trọng tài Thường trực chống lại những điểm chính trong đòi hỏi chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông, thì chắc chắn các nước phương Tây sẽ có một sự thống nhất về lập trường và sẽ gây áp lực trên Bắc Kinh, cả trong những cuộc họp song phương lẫn trên các diễn đàn quốc tế.

Chuyên gia về Biển Đông Ian Storey thuộc Viện Nghiên cứu Đông Nam Á ở Singapore dự đoán : « Các nước khác sẽ sử dụng phán quyết như một cây gậy để đánh Bắc Kinh. Đó là lý do tại sao Trung Quốc lại nhạy cảm với toàn bộ vấn đề này như vậy ».

Bà Bonnie Glaser, chuyên gia an ninh thuộc Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và Chiến lược ở Washington cũng cùng quan điểm : « Phía Trung Quốc từng cho rằng họ có thể dễ dàng phớt lờ và bác bỏ phán quyết. Theo tôi, trên thực tế, họ sẽ phải trả một cái giá quốc tế cho điều đó ».

Đối với nhiều nhà ngoại giao, việc Philippines thắng kiện Trung Quốc về Biển Đông, sẽ góp phần thúc đẩy Bắc Kinh chấp nhận các chuẩn mực pháp lý quốc tế trong khu vực cực kỳ quan trọng cho ngành vận tải đường biển này.

Biển Đông : Trung Quốc lại bác bỏ mọi can thiệp của bên thứ ba

Dân Philippines biểu tình chống Trung Quốc bên lề Thượng đỉnh APEC tại Manila 11/2015 - REUTERS /Ezra Acayan

Không đầy 24 tiếng đồng hồ sau khi Tòa án Trọng tài Thường trực tại La Haye kết thúc vòng điều trần thứ hai về vụ Manila kiện Trung Quốc trên vấn đề Biển Đông, Bắc Kinh ngày hôm qua, 01/12/2015 đã lập tức lên tiếng phản đối. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã tái khẳng định rằng Bắc Kinh phủ nhận thẩm quyền của Tòa quốc tế, và không chấp nhận bất kỳ giải pháp của bên thứ ba nào liên quan đến tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông.

Trong một cuộc họp báo thường kỳ tại Bắc Kinh, bà Hoa Xuân Oánh phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã lập lại quan điểm của Bắc Kinh : « Tòa án Trọng tài được thành lập theo yêu cầu của Philippines không có thẩm quyền » xem xét vấn đề Biển Đông, và Trung Quốc sẽ không tham gia hoặc chấp nhận bất kỳ kết quả nào của tiến trình trọng tài.

Phát ngôn viên Trung Quốc tiếp tục đổ lỗi cho Manila là cố tình gây chuyện khi kiện Bắc Kinh : « Hành động đơn phương của Philippines là một sự khiêu khích chính trị dưới vỏ bọc luật pháp, không phải là một nỗ lực để giải quyết tranh chấp mà là một mưu toan phủ nhận chủ quyền lãnh thổ và quyền lợi trên biển của Trung Quốc ở Biển Đông ». Và bà Hoa Xuân Oánh tiên đoán rằng mưu toan của Philippines « sẽ không đi đến đâu ».

Cũng trong cuộc họp báo, bà Hoa Xuân Oanh đã nhấn mạnh rằng Trung Quốc không chấp nhận bất kỳ giải pháp áp đặt nào về chủ quyền lãnh thổ và quyền hàng hải, cũng như sẽ không chấp nhận việc một bên tranh chấp đơn phương tìm giải pháp nơi một bên thứ ba.

Quan điểm xuyên suốt của Bắc Kinh từ trước đến nay vẫn là bắt các nước bị Trung Quốc tranh giành lãnh thổ phải trực tiếp đàm phán với Trung Quốc để tìm giải pháp, một chủ trương thường xuyên bị giới phân tích cho là để dễ bắt nạt các quốc gia nhỏ yếu hơn mình.

Cũng chính vì thế mà Trung Quốc luôn luôn tố cáo nước ngoài, đặc biệt là Mỹ và Nhật, xen vào hồ sơ Biển Đông, cũng như phủ nhận vai trò của các định chế quốc tế và khu vực.

Trở lại