Tưởng Giới Thạch: ‘Nước bị diệt vong c̣n có thể phục hưng, nhưng văn hóa bị tiêu hủy th́ tất cả đều bị hủy’ |
“Đất
nước bị diệt vong rồi c̣n có thể
phục hưng, văn hóa bị tiêu hủy th́ tất
cả sẽ bị hủy diệt”. Nhà lănh đạo
Trung Hoa Dân Quốc (sau này là Đài Loan) Tưởng
Giới Thạch đă từng nói như vậy. Ông hoàn
toàn thấu hiểu tầm quan trọng sống c̣n
của giáo dục và văn hóa. Trong
thời kỳ kháng Nhật, toàn bộ sinh viên trường
Đại học Liên hợp Tây Nam cuốc bộ từ
Bắc Kinh đến Côn Minh để tránh nạn. Trước
nay, nhiều người vẫn chỉ nghĩ đơn
thuần như vậy. Tuy
nhiên, sau khi tra lại các tài liệu mới biết
rằng, họ đi từ Trường Sa đến Côn
Minh, tất cả chỉ có khoảng hơn 300 nam sinh viên
và vài chục giảng viên. Tất cả những người
đi bộ đều phải qua kiểm tra sức
khỏe rất kỹ lưỡng và được
trung tướng Hoàng Sư Nhạc dẫn quân theo
bảo hộ. Những sinh viên và giảng viên c̣n
lại đều ngồi xe đi đường ṿng
qua Quảng Tây rồi tới Côn Minh. Toàn bộ chi phí
đều được Bộ giáo dục đảm
trách. Hồi
đó Quốc quân (quân Quốc Dân Đảng) một
hàng mới có một cái khăn mặt, trang bị cho
mỗi người một cái mũ sắt cũng là
điều khó thực hiện, vậy đất nước
làm ǵ có đủ tiền để di chuyển
nhiều người đi như vậy? Lư
do chính là bắt đầu từ một câu nói
của Tưởng Giới Thạch: “Đất nước
bị diệt vong rồi c̣n có thể phục hưng,
văn hóa bị tiêu hủy th́ tất cả sẽ
bị hủy diệt“. Tưởng
Giới Thạch đă bỏ rất nhiều tâm
huyết cho giáo dục. Lúc đó, ông ra lệnh cho các
trường không được ngừng dạy,
thầy cô giáo không thể bị cắt giảm lương.
Trường học nằm trong vùng bị chiếm
đóng phải tiếp nhận học sinh lưu vong
một cách vô điều kiện. Đến tận lúc
nước mất nhà tan, Tưởng Giới Thạch
vẫn luôn lo nghĩ cho nền giáo dục nước
nhà và thế hệ tương lai của đất nước.
Ông c̣n nói, nước mất nhà tan, việc ǵ có
thể chậm trễ nhưng cho trẻ em đi học
th́ không thể chậm trễ. Trong
tiểu thuyết “Vây thành”, Tiền Chung Thư miêu
tả rằng, Phương Hồng Dần và những
giáo viên dạy tại trường Đại học
Tam Lư là ngồi trên khoang hạng nhất của tàu
từ Thượng Hải mà đến. Khoang hạng
nhất vốn chỉ dành cho thương gia, quan
chức, đủ hiểu các giáo viên thời ấy
được biệt đăi thế nào. Sau
này, Phương Hồng Dần lâm vào cảnh khốn
cùng trên đường chính là bởi v́ tiền
trợ cấp gửi không thể đến tay họ.
Trong toàn cuộc kháng chiến, các giáo viên này chưa
từng lâm vào cảnh thiếu tiền trợ cấp
như vậy. Hơn
300 sinh viên đi bộ có Hoàng trung tướng hộ
vệ, cứ sau mỗi giờ lại uống nước
một lần, đi 40 dặm th́ nghỉ ngơi
một lần, quân hộ vệ đối xử
với họ rất chu đáo. Hồ Nam là nơi có
rất nhiều thổ phỉ nhưng bất ngờ là
người ta thấy có treo những tấm bảng
kiểu như: “Thổ phỉ, xin hăy buông tha cho sinh
viên”. Đến
Vân Nam, chủ tịch là Long Vân Long lệnh cho quân lính
đến dàn ra hai bên đường để hộ
vệ, không được mắc một sai lầm nào.
Khi sinh viên đến Côn Minh cũng không lập tức
đi vào thành, mà ở tại cầu gỗ lớn
nghỉ ngơi một đêm. Ngày hôm sau mới tổ
chức một lễ đón sinh viên vào thành phố
rất long trọng, mọi người đổ xô ra
đường chào đón.
Trung
tướng Hoàng bàn giao 300 sinh viên cho hiệu trưởng
trường Bắc Đại tại cửa khẩu Viên
Thông Sơn. Trên suốt chặng đường núi cao
hiểm trở ấy, các sinh viên không hề hấn ǵ
dù chỉ là một cọng tóc. Trong
thời gian ở Côn Minh, sinh viên trường Đại
học Liên hợp Tây Nam ngoài việc lên lớp
học tập như b́nh thường, c̣n tổ
chức nhiều hoạt động tuyên truyền
chống Nhật. Dưới sự giúp đỡ
của trường Đại học Liên hợp Tây
Nam, Đài phát thanh Côn Minh dùng 19 loại ngôn
ngữ khác nhau để thông tin cho thế giới
biết về cuộc kháng chiến chống Nhật
của Trung Quốc. Trong
thời gian kháng chiến, những nghiên cứu khoa
học xă hội, khoa học tự nhiên cũng không
hề gián đoạn, thậm chí sau kháng chiến
chống Nhật trường Liên hợp Tây Nam đă
bắt đầu nghiên cứu về bom nguyên tử. Trường
Đại học Liên hợp Tây Nam c̣n xây dựng các
học viện giáo dục. Học sinh trong học
viện cần phải thực tập nên họ lập
thêm các trường tiểu học và trung học
trực thuộc. Trong những năm tháng khói lửa
chiến tranh, đây có thể được coi là
những khoản đầu tư “vô cùng xa xỉ”.
Động
viên học sinh ra trận là tự hủy diệt đi
tương lai của ḿnh Trường
Đại học Liên hợp Tây Nam đă 4 lần
tổ chức phong trào ṭng quân cùng đất nước
chống Nhật, nhưng ba lần đầu đều
bị chính phủ cự tuyệt, thậm chí… “đàn
áp”. Nguyên
nhân v́ chính phủ Quốc Dân Đảng
đương thời nhận định học sinh là
tương lai của đất nước, không ai có
thể thay thế vai tṛ của học sinh, sinh viên
được. Động viên học sinh ra trận là
tự hủy diệt đi tương lai của ḿnh. Trường
Đại học Liên hợp Tây Nam thực sự là
một kỳ tích trong lịch sử giáo dục thế
giới. “Đất nước bị diệt vong
rồi c̣n có thể phục hưng, văn hóa bị tiêu
hủy th́ tất cả sẽ bị hủy diệt”.
Chính
tầm nh́n xa trông rộng của chính phủ Quốc Dân
Đảng, sự coi trọng giáo dục, hiền tài
của Tưởng Giới Thạch. Phục
hưng văn hóa truyền thống Á Đông Sau
này, khi ra đảo Đài Loan, Tưởng Giới
Thạch cũng dành rất nhiều công phu quan tâm, coi sóc
giáo dục, đặc biệt xem trọng lịch
sử và quốc ngữ. Tại bậc học
phổ thông, các tiết học quốc văn, lịch
sử và văn hóa Trung Hoa phải chiếm một
nửa chương tŕnh học. Ông cũng yêu cầu
nhà trường phải dạy cho học sinh biết
“lễ nghĩa và liêm sỉ” để nuôi dưỡng
cái gốc văn hóa truyền thống Á Đông. Vào
những năm 60 thế kỷ trước, Trung
Quốc ch́m trong khói lửa tang thương của các
cuộc vận động chính trị, đặc
biệt là “Đại Cách mạng văn hóa”. Nhà
cầm quyền ra lệnh hủy diệt nhiều di
sản văn hóa, đào xới, phá hủy tận
gốc rễ tinh thần văn hóa Thần truyền
5.000 năm. Chỉ
cách đó một eo biển, Đài Loan dưới
sự dẫn dắt của Tưởng Giới
Thạch lại tiến hành phong trào “Phục hưng văn
hóa Trung Hoa”, biến Đài Loan thành “nhà bảo tàng”
lớn nhất của văn hóa Á Đông 5.000 năm.
Ngay cả người Trung Quốc ngày nay tới đây
cũng phải ngỡ ngàng thốt lên: “Tới Đài
Loan, tôi có thể t́m lại những ǵ không c̣n
tồn tại ở đại lục“.
Giáo
dục là khởi nguồn của mọi điều, là
gốc rễ sự hưng thịnh của một
quốc gia, là nền móng của mọi sự phát
triển. Một học giả Mỹ từng nói: Ở
bất kỳ một quốc gia hay trong một xă
hội nào bất kể hạng người nào cũng
có thể trở nên xấu xa. Tuy nhiên có ba loại người
không thể trở nên xấu đó là giáo viên, bác sĩ
và thẩm phán. Giáo
viên trở nên
xấu xa sẽ khiến cả một thế hệ
học tṛ lầm lỡ, bác sĩ trở nên
xấu xa sẽ coi mạng người như cỏ rác,
thẩm phán trở nên xấu xa sẽ làm mất
đi sự công bằng của pháp luật. Nếu
ba kiểu người này trở nên xấu xa, xă
hội sẽ đảo loạn, đạo đức,
luân thường về cơ bản là chẳng c̣n. |