Bill Hayton: Việt Nam đang 'thân cô, thế cô' BBC |
Việt Nam đang ở trong thế
'chỉ có một ḿnh' khi đương đầu
với Trung Quốc trong tranh chấp trên Biển Đông,
một nhà nghiên cứu Việt Nam và khu vực Đông
Nam Á, đồng thời là phóng viên của BBC nói
với Bàn tṛn thứ Năm tuần này. Trao đổi tại cuộc Tọa
đàm hôm 27/7/2017, khi đưa ra thông tin b́nh luận có
tính tham khảo về t́nh huống hiện nay của
Việt Nam ở trong khu vực trong lúc có những thông
tin khác nhau và quan tâm của dư luận về
việc khai dầu, khí của Việt Nam ở khu
vực Lô 136-03, ông Bill Hayton nói: "Tôi được cho biết
rằng luận điểm đă thuyết phục
tất cả mọi người (Bộ Chính trị
ĐCSVN) là không thể tin cậy vào Hoa Kỳ dưới
sự lănh đạo của Donald Trump trong việc giúp
Việt Nam trong t́nh h́nh này, ngược với
chuyện (nếu Hoa Kỳ) dưới lănh đạo
của bà Hillary Clinton th́ có lẽ Việt Nam sẽ
nhận được nhiều hậu thuẫn hơn
từ Hoa Kỳ. Do đó, Việt Nam sẽ phải
một ḿnh đối diện với Trung Quốc. Tôi
nghĩ đây là lập luận quan trọng
nhất," khách mời này nói với BBC Tiếng
Việt. Sau đây là toàn bộ nội dung ư
kiến mà ông Bill Hayton đưa ra tại Bàn tṛn
thứ Năm: BBC: Hăng tin Reuters của Anh
tuần này, hôm 25/7, nói rằng BBC đưa tin
Việt Nam đă dừng khoan dầu ở khu vực sau
khi có các đe dọa của Trung Quốc, nhưng không
có nguồn tin khẳng định độc lập
trong lúc cả giới chức Việt Nam lẫn hăng
Repsol đều chưa đưa ra b́nh luận nào
về tin trên. Với tư cách là tác giả bài báo,
ông có ư kiến ǵ? Bill Hayton:
Tôi nghĩ mọi người hiện đều đang
ở trong t́nh huống rất khó. Không ai muốn
khẳng định điều này, và điều đó
có thể làm người dân ở Việt Nam bối
rối, không hài ḷng. Đồng thời, cũng có
những thu xếp về thương mại ở đây.
Hăng Repsol đă bỏ ra hàng chục, có thể là hàng
trăm triệu đô-la để khoan t́m khí ở
địa điểm đó. Ai sẽ trả cho
những khoản chi phí đó?
Thông tin của tôi đến từ ngành
công nghiệp năng lượng, không đến
từ chính phủ Việt Nam, là tàu khoan đă phát
hiện ra một mỏ khí đốt khá quy mô ở
khu vực đó. V́ đă t́m thấy khí đốt,
họ không thể đơn giản là dừng việc
khoan lại và rời đi, bởi v́ nó có thể
bị nổ. Họ phải làm một số công
việc kỹ thuật để dừng, mà theo nghĩa
đen là đổ xi-măng vào giếng khoan trước
khi có thể rời đi. BBC:
Khi nói rằng Việt Nam đă dừng khoan dầu sau các
đe dọa của Trung Quốc, ông đă hỏi chính
phủ Việt Nam, chính phủ Trung Quốc, hay các bên
liên quan, như hăng Repsol hay chưa? Bill Hayton:
Như đă chỉ ra, cho đến hôm nay, chưa có
tuyên bố từ phía giới chức Việt Nam,
họp báo (của Bộ Ngoại giao) chưa được
tổ chức ngày hôm nay, Repsol không phát biểu ǵ, công
ty khoan dầu ở giếng dầu, khí không phát
biểu ǵ và chỉ có phát biểu ngắn của chính
phủ Trung Quốc. Hệ quả nghiêm trọng? BBC:Nếu thực
sự diễn ra những ǵ như thông tin ông đưa,
mà theo đó do có các đe dọa của Trung Quốc mà
Việt Nam chấm dứt việc khoan dầu, th́ điều
này ảnh hưởng thế nào tới vị thế
của Việt Nam, tới uy tín của Việt Nam trong
mắt của các đối tác, các nhà thầu, các hàng
thăm ḍ, khai thác dầu khí đă đang hợp tác
với Việt Nam ở khu vực? Có nghiêm trọng không? Bill Hayton:
Tôi nghĩ có hai điểm ở đây. Thứ
nhất, việc khoan hiện nay có vẻ như đă
dừng lại. Tuy nhiên, có một điểm nghiêm
trọng hơn, đó là tôi nghe thấy rằng
Việt Nam đă hứa sẽ không bao giờ khoan
dầu, khí ở vùng biển này nữa.
Và đó là vấn đề nghiêm
trọng hơn v́ ở đây gọi là những
giếng khoan thăm ḍ, nơi mà các công ty chỉ t́m
hiểu xem có bao nhiêu khí đốt ở đó. Nhưng
nếu họ (Việt Nam) hứa là sẽ không bao
giờ khoan nữa trong tương lai, th́ đó sẽ
là vấn đề nghiêm trọng hơn rất
nhiều. BBC:Có thông tin nói
Trung Quốc không chỉ 'đe dọa', mà thậm chí
đă có 'tấn công' thực sự vào một số cơ
sở của Việt Nam ở khu vực khoan dầu, ông
có b́nh luận ǵ về thông tin đó? Bill Hayton:
Tôi không nghe thấy ǵ về chuyện đó. Tôi có
nghe được cùng một thông tin mà quư vị
đă nghe, là đă có một biến cố nào đó,
nhưng không phải là một sự cố lớn. Do
đó, nếu điều đó xảy ra, tôi nghĩ nó
có thể chỉ có tính chất biểu tượng. Điều mà tôi nghe được, nhưng
trước hết tôi muốn nói là mọi người,
tất cả các quư vị khán giả, thính giả
đều hiểu là chúng ta không bao giờ biết
chắc về điều ǵ đă xảy ra trong
nội bộ chính trị Việt Nam. Có rất
nhiều tin đồn, cho nên tôi phải nói trước
như vậy, trước khi bàn tới chuyện này.
Đó là tôi có nghe một tin đồn mà có thể là
thú vị. Điều mà tôi nghe được nhưng
tôi không có cách nào biết được có đúng
hay không, là khi Bộ Chính trị bàn luận về
sự việc, th́ 17/19 (?) ủy viên đă muốn
tiếp tục tiến hành khoan t́m dầu, nhưng có
hai (ủy viên) th́ không. Hai người đó là
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Bộ trưởng
Quốc pḥng Ngô Xuân Lịch. Tôi không có cách nào biết được
việc đó là chân thực hay không, v́ có các viết
lách khác nhau từ mọi người. Nhưng tôi nghĩ
người ta đă nhắc đến rằng
những người thực sự quyết định
việc này là Tổng Bí thư và Bộ trưởng
Quốc pḥng. 'Thân cô, thế cô'?
BBC: Có gợi ư cho
rằng việc thay đổi về hoạt động
khoan thăm ḍ dầu, khí ở Biển Đông của
Việt Nam vừa rồi, nếu có, là do lư do thời
tiết, băo lớn, mà không phải là v́ lư do chính
trị nào. Ngoài ra, cũng có ư kiến nói lô dầu,
khí (136-03) được đề cập trong bài báo
của tác giả Bill Hayton là không chuẩn xác, không
phải là lô đố. Ông có b́nh luận ǵ? Bill Hayton:
Về điểm thứ hai, tôi muốn nói là Repsol có
một số hoạt động ở ngoài khơi
Việt Nam. Họ đă mua Talisman-Vietnam, một hăng
của Canada vào năm 2015, do đó họ có các
hoạt động ở các lô khác nhau, chẳng
hạn có lô 07-03, ở rất gần, ngay bên cạnh Lô
136-03, là lô mà tôi nói tới. Chắc chắn Lô 136-03 là
lô gây ra vấn đề hiện nay. Tôi tin chắc rằng đây đúng là
giếng khoan và tôi được nghe rằng chính
phủ Việt Nam đă yêu cầu Repsol đưa ra lư
do kỹ thuật để dừng sớm việc khoan
t́m dầu. Họ cần có một lư do nào đó để
tuyên bố v́ lư do kỹ thuật hoặc do thời
tiết xấu mà người ta đă phải ngừng
việc khoan thăm ḍ ở đây. Nhưng Repsol đă
từ chối. BBC: Nếu quả
thực có việc v́ chính quyền Việt Nam yêu
cầu dừng, mà Repsol phải ngừng việc khai thác
ở đó, th́ chính phủ Việt Nam có phải
bồi thường hay không, bồi thường
thế nào? Có thông tin nói Repsol đă đầu tư,
chi phí hàng trăm triệu đô la và có thông tin nói
khoản bồi thường đó có thể lên
tới khoảng 1 tỷ đô-la, ông có ư kiến ǵ? Bill Hayton:
Tôi được nghe rằng giá trị khí đốt
ở mỏ khí đốt có trữ lượng khá
lớn, khiến cho Repsol khá vui v́ đă giành được
quyền khai thác. Tôi muốn nói là rơ ràng sẽ có
những bàn luận về việc bồi thường,
Repsol có các hoạt động khác ở Việt Nam, do
đó sẽ có thể có các điều chỉnh, cân
bằng về chi phí của họ. Nhưng chúng ta
phải nh́n vào các chi tiết của hợp đồng.
(Một tỷ) là con số khoảng chừng mà tôi
đă nghe được về giá trị của khí
ở lô đó. Tuy nhiên, chúng ta phải nh́n vào chi
tiết của hợp đồng mới biết
được là ai sẽ phải chịu trách
nhiệm cho các chi phí. BBC: Thông tin ông nói
về một 'quyết định' ở cấp Bộ
Chính trị ĐCSVN về việc 'ngừng khoan t́m
dầu' trong diễn biến này là điều khá đáng
quan tâm. Nếu thực sự có quyết định
đó, th́ làm thế nào ư kiến của một
thiểu số (hai phiếu, hay hai ư kiến) lại có
thể chống lại được quyết định
của đa số trong Bộ Chính trị được? Bill Hayton:
Tôi được cho biết rằng luận điểm
đă thuyết phục tất cả mọi người
là không thể tin cậy vào Hoa Kỳ dưới
sự lănh đạo của Donald Trump trong việc giúp
Việt Nam trong t́nh h́nh này, ngược với
chuyện (nếu Hoa Kỳ) dưới lănh đạo
của bà Hillary Clinton th́ có lẽ Việt Nam sẽ
nhận được nhiều hậu thuẫn hơn
từ Hoa Kỳ. Do đó, Việt Nam sẽ phải
một ḿnh đối diện với Trung Quốc. Tôi
nghĩ đây là lập luận quan trọng nhất. |