Đấu
tranh bất bạo động: Phản kháng chính
trị
Nguyễn Cao Quyền |
Những nhược điểm của
một nền độc tài Những nhược điểm của một
nền độc tài th́ nhiều, nhưng những
điểm quan trọng nhất và cần chú ư, đối
với những người đấu tranh hiện nay,
th́ gồm những điểm sau đây: 1/ Lề thói vận hành hệ thống quản
trị đă trở thành quán tính khó điều
chỉnh để đáp ứng t́nh h́nh mới
(chẳng hạn như các khó khăn kinh tế). 2/ Cấp dưới sợ làm mất ḷng
cấp trên nên luôn luôn báo cáo sai lầm. 3/ Ư thực hệ bị xói ṃn. Thực tế
bị lăng quên. 4/ Mâu thuẫn nội bộ, tranh giành cá nhân,
hiềm khích thù địch, đang tạo tác hại và
làm đ́nh trệ sự vận hành của chế
độ. 5/ Những khác biệt địa phương,
trở nên nhức nhối. 6/ Hệ thống quyền lực hàng dọc
của chế độ đă trở nên bấp bênh.
Những đơn vị cảnh sát hay quân đội
địa phương theo đuổi mục tiêu riêng
của họ, bao gồm cả mưu đồ đảo
chánh. 7/ Hiện tượng quá ít người đủ
khả năng, đủ tầm cỡ để
quyết định, để né tránh những sự
sai lầm trong phán quyết, trong chính sách, trong hành
động là không thể giải quyết. 8/ Nếu muốn tránh hiểm họa này
bằng cách tản quyền cho cấp dưới th́
họ lại tự làm sói ṃn quyền lực ở thượng
tầng. Tấn công vào nhược điểm
của chế độ độc tài Với những nhược điểm trên ta
thấy, mặc dù ra vẻ mạnh mẽ, nền độc
tài nào cũng là một cơ chế yếu kém. Không
phải điều ǵ chế độ muốn là
sẽ đạt được. Cho nên trong nhiều trường
hợp ta thấy chế độ độc tài tan
vỡ rất nhanh. V́ thế, nếu tấn công vào các
nhược điểm của chế độ th́
sẽ dễ thành công hơn là đánh vào các chỗ
họ mạnh nhất. Câu hỏi c̣n lại là phải
đánh thế nào? Thế nào là phản kháng chính trị? Nếu ta muốn tấn công một chế
độ độc tài bằng quân sự tức là chúng
ta muốn đánh vào điểm mạnh nhất
của họ. Do đó, các lực lượng dân
chủ đừng làm như vậy. Chúng ta phải hành
động thế nào để làm trầm trọng thêm
những nhược điểm của họ. Phương
cách đó chính là phản kháng chính trị. So sánh với đấu tranh bạo lực th́ phản
kháng chính trị phức tạp và đa dạng hơn nhiều.
Thay v́ dùng quân đội và súng ống chúng ta phải
dùng các vơ khí tâm lư, xă hội, kinh tế và chính
trị. Các vơ khí này đă được biết qua
bằng các tên gọi như: biểu t́nh phản
đối, đ́nh công, bất hợp tác, tẩy chay,
bất măn và thế lực quần chúng. Các chế độ độc tài chỉ có
thể cai trị khi nào họ c̣n nhận được
sự tiếp tế cho những nguồn lực của
chế độ qua sự quy phục và tuân thủ
của quần chúng. Phản kháng chính trị thích
hợp cho sự cắt ĺa những tiếp tế cho
những nguồn lực đó. Phản kháng chính trị: vũ khí và
kỷ luật Phản kháng chính trị không chỉ thuần túy trông cậy vào đ́nh
công và biểu t́nh của số đông. Thật ra c̣n
nhiều phương pháp khác cho phép các chiến lược
gia tập trung hay phân tán các lực kháng cự tùy theo
nhu cầu của t́nh h́nh tranh đấu. Những phương pháp nói trên được
xếp thành 3 loại: 1/phản
đối và thuyết phục; 2/ bất hợp tác và 3/
can thiệp. Những phương pháp bất bạo động
thuộc loại phản đối và thuyết
phục là những hành động mang tính
biểu kiến bao gồm: diễn hành, xuống
đường, và những đêm canh thức. Loại
bất hợp tác được chia ra thành 3 nhóm
nhỏ: bất hợp tác xă hội, bất hợp tác
kinh tế (bao gồm tẩy chay và đ́nh công) và
bất hợp tác chính trị. Loại
can thiệp sử dụng những h́nh thức tâm lư,
thể chất, xă hội như tuyệt thực,
chiếm ngụ bất bạo động và h́nh thành
chính quyền song song. Các biện pháp nói trên có khả năng
tạo khó khăn trầm trọng cho mọi chế
độ bất hợp pháp. Điều này đúng cho
tất cả các chế độ độc tài.
Một số đấu tranh bất bạo động
đ̣i hỏi người ta phải làm một số hành
động không dính dáng ǵ đến đời
sống thường ngày nhưng cũng có những phương
pháp đấu tranh chỉ cần làm khác với đời
sống thường ngày một chút thôi: thí dụ,
thay v́ đ́nh công có thể lăng công nghĩa là làm
việc chậm hơn hay kém hiệu quả hơn. Kỷ luật trong
đấu tranh bất bạo động là ch́a khóa
của thành công và phải được duy tŕ
bất chấp mọi khiêu khích và đàn áp của
kẻ độc tài. Trong đấu tranh bất bạo
động, những đàn áp thô bạo sẽ tạo
phản ứng chính trị ngược lại vào phía
độc tài và sẽ tạo ra những sự ủng
hộ các nhà đấu tranh trong phía quần chúng. Có thể vẫn có thiệt hại nhân
mạng trong phản
kháng chính trị. Nhưng con số này ít hơn nhiều so
với đấu tranh quân sự. Phản kháng chính
trị sẽ giúp quần chúng bỏ đi sư sợ
hăi đối với chế độ. Đánh mất
hay kiềm chế được sự sự sợ hăi
là yếu tố then chốt trong việc phá hủy
quyền lực của phe độc tài chà đạp
khối quần chúng. Điều quan trọng cần ghi nhớ là
phải có số đông quần chúng th́ mới có
đủ áp lực để tạo thay đổi, nhưng
số đông đó chỉ đáng được tin
cậy khi kỷ luật gắt gao được duy tŕ
trong phong trào. Làm tan ră chế độ độc tài Chiến dịch phản kháng chính trị khéo léo
sẽ làm vững mạnh thêm lực lượng đối
kháng và mở rộng những lănh vực xă hội mà
sự kiểm soát của chế độ độc tài
càng ngày càng bị thu hẹp. Nếu không với
tới được những nguồn lực chính
trị của họ, hệ thống độc tài
sẽ bị suy yếu dần dần và cuối cùng
sẽ bị ḥa tan. Phản kháng chính trị sẽ dần dân
mở rộng “không
gian dân chủ” trong xă hội và thu nhỏ vùng kiểm soát
của chế độ. Với thời gian, chiến
dịch kháng cự và nỗ lực xây dựng định
chế sẽ dẫn đến t́nh trạng mặc nhiên
cho tự do. Những nhà đấu tranh dân chủ nên ư
thức rằng trong một vài trường hợp
sự sụp đổ của chế độ độc
tài có thể xảy ra vô cùng mau chóng (chẳng hạn
như Đông Đức năm 1989). Tuy nhiên đây không
phải là một thông lệ nên tốt hơn hết là
phải chuẩn bị cho một cuộc tranh đấu
trường kỳ. Các nhà dân chủ nên chuẩn bị một chính
phủ lâm thời vào giai đoạn cuối của
cuộc đấu tranh. Phải tính toán thế nào
để một thể chế mới thích hợp
xuất hiện và thành phần của chính phủ
mới phải được ḷng dân. Sự thiếu
vắng chính phủ mới hoàn toàn nguy hiểm v́ nó phát
sinh hỗn loạn và có thể dẫn đến
một chế độ độc tài khác. Phải tránh để xảy ra một cuộc
tắm máu trả thù v́ nó sẽ mang lại những
hậu quả trầm trọng cho thể chế dân
chủ tương lai. Cũng cần có sẵn những
kế hoạch về một định chế dân
chủ trên nền tảng hiến pháp với đầy
đủ các quyền tự do chính trị và tự do
cá nhân. Phản kháng chính trị có nhiều triển
vọng mang lại chiến thắng, Sự tan ră
của chế độ độc tài đương
nhiên là đáng được chào mừng. Tất
cả những người c̣n sống và những người
đă khuất sẽ được ghi nhớ như
những vị anh hùng đă viết lên những trang
sử tự do cho dân tộc. Maryland ngày 28/7/2017 Nguyễn Cao Quyền |