Tổng
thống Trần Văn Hương mẫu người
quốc gia tiêu biểu. Nguyễn Quang Duy |
Trong
buổi lễ nhậm chức Tổng thống ngày
21/4/1975 ông Trần văn Hương đă hứa: "Tôi
xin hứa với anh em trong quân đội là ngày nào anh
em c̣n chiến đấu, tôi luôn luôn đứng bên
cạnh anh em và ngày nào, chẳng may, mà đất nước
không c̣n nữa th́ cái nắm xương khô của tôi
sẽ nằm bên cạnh đống xương của
tất cả anh em binh sĩ." Ông
Hương đă thực hiện lời hứa, từ
chối lời mời di tản của người
Mỹ và người Pháp, từ chối nhận
“quyền công dân” dưới thể chế cộng
sản, mất đi trong nghèo túng và bệnh hoạn. Nhân
dịp 30/4 năm nay xin được ôn lại
lịch sử của Tổng thống Trần văn Hương
một người quốc gia suốt cuộc đời
v́ nước v́ dân. Thời
thuộc địa Ông
Trần Văn Hương sinh năm 1902 tại Vĩnh
Long trong một gia đ́nh nghèo nhờ học giỏi ông
được ra Hà Nội học tiếp. Ở
Hà Nội ông Hương học cùng trường Cao
đẳng Sư phạm, cùng thời với nhà cách
mạng Nguyễn Thái Học người sáng lập
Việt Nam Quốc Dân đảng và lănh đạo
cuộc khởi nghĩa Yên Bái năm 1930. Ông
Hương không chọn con đường đấu
tranh cách mạng mà tiếp tục con đường giáo
dục khi tốt nghiệp ông về dạy môn văn
chương và luận lư tại trường Collège Le
Myre De Villers ở tỉnh Mỹ Tho. Trường
này ông Hương cũng đă theo học và đă
được thành lập từ năm 1879 là ngôi trường
xưa nhất tại Việt Nam, năm 1953 được
đổi tên thành trường Trung Học Nguyễn
Đ́nh Chiểu rất nổi tiếng nhờ đào
tạo được nhiều nhân tài cho Việt Nam. Bắt
đầu tham chính Tháng
3/1945, Nhật đảo chánh Pháp rồi trao trả
độc lập cho Việt Nam, Vua Bảo Đại
cho thành lập Chính phủ Trần trọng Kim và
bổ nhiệm ông Trần Văn Hương làm Đốc
Học lo việc giáo dục tại tỉnh Tây Ninh. Đến
tháng 8/1945, Việt Minh nổi dậy cướp chính
quyền, Vua Bảo Đại thoái vị, ông Hương
tham gia Việt Minh và được giữ chức
Chủ tịch Ủy ban Hành chánh Kháng chiến tỉnh
Tây Ninh. Đến
năm 1946, ông Hương thấy Việt Minh quy
chụp cho nhiều trí thức là Việt gian rồi
đem thủ tiêu, ông về quê tuyên bố bất
hợp tác với Việt Minh rồi lên Sài G̣n làm cho
một tiệm thuốc Tây. Năm
1953, ông Hương cùng ông Trần Văn Văn và
một số nhân sĩ quốc gia thành lập đảng
Phục Hưng, ông Hương được cử làm
chủ tịch đảng. Đấu
tranh cho dân chủ Tháng
10/1954, ông Trần Văn Hương được
bổ nhiệm làm Đô Trưởng thủ đô Sài
G̣n nhưng chỉ được vài tháng ông xin từ
chức không cho biết lư do. Ngày
26/4/1960, ông Hương cùng 17 nhân sĩ quốc gia thành
lập nhóm Tự Do Tiến Bộ, tổ chức
họp báo công bố một bản tuyên cáo tại khách
sạn Caravelle. Nội
dung Bản Tuyên Cáo rất ôn ḥa chỉ yêu cầu
Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm mở rộng chính
quyền để các nhà trí thức có thể hợp
tác với chính phủ nếu được yêu
cầu. Ngày
11/11/1960, ông Hương kư tên ủng hộ cuộc
đảo chánh do Đại tá Nguyễn Chánh Thi
khởi xướng, ông bị bắt trong tù ông có
viết một tập thơ lấy tên là “Lao trung lănh
vận” (Những vần thơ lạnh lẽo ở
trong tù). Dấn
thân chính trị Sau
cuộc đảo chính ngày 1/11/1963, ông Trần Văn Hương
lại được bổ nhiệm làm Đô trưởng
Sài G̣n, nhưng chỉ vài tháng ông được
Quốc trưởng Phan Khắc Sửu mời ra làm
Thủ tướng. Ông
làm thủ tướng được 84 ngày th́ Trung tướng
Nguyễn Khánh lật đổ Chính phủ dân sự và
Quốc trưởng Phan Khắc Sửu bị truất
phế. Người
con trai đầu của ông Hương tên là Trần Văn
Dơi tự là Lưu Vĩnh Châu theo Việt Minh ra Bắc
khi biết ông Hương làm Thủ tướng có
viết một lá thư nhờ ông Ung Văn Khiêm là
Bộ trưởng Bộ Nội Vụ Bắc Việt
trao cho ông Hương. Ông
Hương nhận thư, thảo luận với người
con thứ tên là Trần Văn Đính cả hai đồng
ư chuyện quốc gia phải đặt trên chuyện
gia đ́nh, bởi thế ông đă từ chối không
liên lạc với người con ở miền Bắc. Năm
1967, ông Hương cùng ông Mai Thọ Truyền lập
liên danh Người Gieo Mạ ra tranh cử Tổng
thống nhưng chỉ được 10% phiếu
cử tri ủng hộ đứng hàng thứ tư.
Cộng
tác với ông Thiệu Tháng
5/1968, Tổng thống Nguyễn văn Thiệu mời
ông Hương ra làm Thủ tướng nhưng cũng
chỉ được 96 ngày th́ ông xin từ chức cũng
không cho biết lư do. Việc
ông Hương nhận lời ông Thiệu làm nhiều
người ủng hộ ông thất vọng, v́ trước
đó liên danh Người Gieo Mạ đă cùng các liên
danh thất cử khác họp báo tố cáo có gian
lận bầu cử và yêu cầu Quốc Hội
Lập Hiến hủy bỏ kết quả bầu
cử để tổ chức một cuộc bầu
cử khác. Giáo
sư Sử Địa Lâm Vĩnh Thế hỏi ông Hương
v́ sao ông đă nhận lời làm Thủ tướng
được ông trả lời như sau: “…
Lúc đó chỉ có ông Thiệu là có khả năng
chống cộng thật sự, lại nữa vụ
Mậu Thân cho thấy Việt cộng đă mạnh
lắm rồi, mà Hoà Kỳ th́ lại có ư chủ ḥa,
ông Johnson th́ ép ḿnh phải đi hoà hội Paris… nên
cần phải ủng hộ ông Thiệu.” Giáo
sư Thế nhận xét: ông Hương có lập trường
chống cộng triệt để nhưng ông cũng là
một người yêu nước chân chính để v́
đại cuộc mà bỏ qua mâu thuẩn cá nhân. Liên
danh với ông Thiệu Năm
1971, ông Hương đứng chung liên danh với ông
Nguyễn Văn Thiệu ứng cử và đắc
cử chức vụ Phó tổng thống. Ông
Hương rất liêm chính nên những kẻ tham nhũng
rất sợ ông, miền Trung bị lụt ông tới
ngay để thăm dân và cứu trợ, trong chiến
dịch Hạ Lào khi Hoa Kỳ thất hứa không
trợ giúp không quân cho miền Nam ông họp báo
chỉ trích Mỹ… Báo
chí đặt cho ông danh hiệu “Cụ Già Gân” c̣n dân
chúng miền Nam trân quư kêu ông bằng “Cụ Hương”
v́ là văn viết nên tôi xin phép gọi bằng ông Hương. Trong
việc điều hành đất nước ông Hương
rất gắn bó với ông Nguyễn văn Thiệu cho
đến khi ông Thiệu từ chức dựa trên
Hiến Pháp chính thức trao quyền Tổng thống
cho ông. Từ
chức tổng thống… Trong
bài diễn văn trước Lưỡng Viện
Quốc Hội ngày 26/4/1975, Tổng Thống Trần Văn
Hương cho biết đă tiếp xúc với Đại
tướng Dương Văn Minh để mời ông
Minh đảm nhiệm chức vụ Thủ Tướng,
nhưng ông Minh không chịu mà đ̣i phải nhường
cho ông Minh chức Tổng thống. Ông
trả lời ông Minh là không thể trao quyền cho ông
ấy v́ c̣n có Quốc Hội và phải tuân theo
Hiến Pháp v́ thế ông cho Quốc Hội biết
để mọi người bàn tính và quyết định. Ngay
ngày hôm sau Quốc Hội họp, đồng ư sửa
lại Hiến Pháp và trao quyền Tổng thống cho
ông Dương Văn Minh để thương
thuyết với phía cộng sản. Sang
ngày 28/4/1975, ông Hương chính thức từ chức
và trao quyền Tổng thống cho ông Dương Văn
Minh. Từ
chối di tản… Ngày
29/4/1975, Đại sứ Hoa Kỳ Graham Martin có đến
nhà gặp ông Hương vừa để từ giă
về nước, vừa để gởi lời Chính
Phủ Hoa Kỳ mời ông Hương sang Mỹ lánh
nạn, ông trả lời: “Thưa
Đại sứ, tôi biết t́nh trạng hiện nay
rất là nguy hiểm, đă đến đỗi như
vậy, Hoa Kỳ cũng có phần trách nhiệm trong
đó. “Nay
ông Đại sứ đến mời tôi ly hương,
tôi rất cám ơn ông Đại sứ, nhưng tôi
đă suy nghĩ và quyết định dứt khoát
ở lại nước tôi. “Tôi
cũng dư biết cộng sản sẽ vào Sài G̣n,
bao nhiêu đau khổ nhục nhă sẽ trút xuống
đầu dân chúng miền Nam. “Tôi
là người lănh đạo đứng hàng đầu
của họ, tôi t́nh nguyện ở lại để
chia sẻ với họ phần nào niềm đau đớn
tủi nhục, nổi thống khổ của người
dân mất nước. “Cám
ơn ông Đại sứ đă đến viếng tôi.” Trước
đó, Ṭa Đại Sứ Pháp cũng ngỏ lời
sẵn sàng đưa ông rời khỏi Việt Nam
để đi Pháp. Nước
mất nhà tan Theo
Hồi kư của bà Phan Cẩm Anh vào tối ngày
30/4/1975 hai vợ chồng cháu ông Hương là đại
úy Phan Hữu Cương và trung úy Trần Mai Hương
(là bạn thân của bà Phan Cẩm Anh) đă uống
thuốc ngủ tuẩn tiết ngay tại nhà ông Hương. Đại
úy Phan Hữu Cương là cháu ruột kêu ông Hương
bằng cậu và cũng là sĩ quan cận vệ cho
ông Hương nên gia đ́nh ở chung với ông Hương. Họ
để lại lời trăng trối: "…xin
nhờ ḷng tha thứ của cụ Hương và gia
đ́nh v́ không thể sống khi đất nước
rơi vào tay kẻ thù…", người nhà phát
hiện nhưng chỉ cứu được người
vợ. Nghe
tin buồn cháu tuẩn tiết ông Hương vào pḥng
đóng cửa im lặng, trầm ḿnh trong nỗi đau
của một người đă từng trên cương
vị lănh đạo đất nước, giờ
đây bi phẩn chứng kiến cảnh quốc gia suy
vong, gia đ́nh tang chế, nỗi đau khổ của
ông ở mức độ nào, chẳng ai trong nhà
được ông hé môi thố lộ. Từ
chối “quyền công dân” Theo
hồi kư của Giáo sư Sử Địa Lâm Vĩnh
Thế sau khi bỏ Việt Minh ông Hương lên Sài G̣n
sống với gia đ́nh bên vợ của ông Thế
trong cả chục năm. Bà
Phan Cẩm Anh cho biết khi ông Hương từ
chức Thủ tướng Tổng thống Nguyễn Văn
Thiệu biết ông không có nhà riêng nên tỏ ư
muốn cấp cho ông một căn nhà. Ông
Hương chọn một căn biệt thự nhỏ
và cũ nằm ở cuối con hẻm đường
Phan Thanh Giản. Ông Thiệu muốn sửa lại căn
nhà nhưng ông Hương không đồng ư v́ không
muốn tốn hao ngân sách quốc gia. Ngày
28/4/1975 sau khi từ chức tổng thống, ông Hương
dọn về ngôi nhà này, vách tường của ngôi
nhà đă có nhiều chỗ nứt nẻ, nền nhà
nhiều chỗ gạch vỡ tung lên, màu vôi đă
trải qua nhiều năm tháng vàng uế không
được trùng tu sơn quét. Giáo
sư Lâm Vĩnh Thế cho biết sau Hội Nghị
Hiệp Thương Thống Nhất Hai Miền Nam
Bắc, nhà cầm quyền Hà Nội quyết định
trao trả “quyền công dân” cho ông Hương
tại ngôi nhà trước sự hiện diện
của báo chí, các đài truyền thanh, truyền h́nh,
nhằm tuyên truyền cho nhà cầm quyền cộng
sản Hà Nội. Bà
Phan Cẩm Anh cho biết khi một cán bộ cộng
sản đọc "chính sách khoan hồng và rộng
lượng" của nhà nước đối
với những "thành phần" như ông Hương,
ông trả lời: “Tôi
xin phép từ chối, không nhận cái quyền công dân
này v́ dù ǵ tôi cũng là người lănh đạo
miền Nam, trong khi binh sĩ, nhân viên các cấp chỉ
v́ thừa lịnh của chúng tôi mà giờ đây
vẫn c̣n bị giam cầm trong các trại cải
tạo. “Tôi
sẽ là người sau cùng nhận cái quyền công dân
này, sau khi binh sĩ và nhân viên của chúng tôi đă
được thả và nhận lại quyền công dân.” Những
năm tháng cuối đời V́
từ chối nhận “quyền công dân” ông Hương
không được cấp hộ khẩu, không
được cấp phiếu mua lương thực, mà
c̣n bị quản thúc ba năm không được bước
ra khỏi nhà. Ông
Hương phải sống đạm bạc, thiếu
thốn, ốm đau và cũng như những người
miền Nam khác để có thể sống qua ngày ông
phải bán dần đồ vật trong nhà từ
bộ áo vest cũ đến những đồ kỷ
niệm. Bà
Trần Văn Văn và bạn bè từ Pháp gởi
thuốc về giúp ông chữa trị, thuốc không dùng
hết cũng được mang ra chợ trời thêm
chút gạo bó rau cho gia đ́nh. Có
lần ông Hương bị té xỉu phải
đưa vào bịnh viện cấp cứu, khi tỉnh
dậy thấy bịnh viện chỉ dành cho cán bộ
cộng sản ông nhứt định đ̣i phải
đưa ngay về nhà. Bà
Phan Cẩm Anh bạn thân của cháu gái ông Hương
có chồng là bác sĩ mới ra trường, khi
biết ông Hương bệnh nặng cần người
chăm sóc, ông chồng bác sĩ đă t́nh nguyện thường
xuyên đến tận nhà để chăm sóc cho ông. Muốn
nằm cạnh anh em binh sĩ Tổng
thống Trần văn Hương mất ngày 27/1/1982,
gia đ́nh nghèo đến độ không c̣n tiền
mua ḥm, người tài xế cũ của ông xin
được phúng điếu chiếc quan tài, người
chủ trại ḥm ở Chợ Lớn, một người
Việt gốc Hoa, nghe nói mua cho ông Tổng thống xin
chỉ lấy nửa giá tiền của chiếc quan tài. Ông
Hương có ước nguyện được chôn
trong nghĩa trang Quân Đội Biên Ḥa để
được nằm bên anh em binh sĩ nhưng không
được cộng sản chấp nhận, nên người
nhà đă quyết định hỏa táng ông tro cốt
được rải trong khu vực. Hơn
40 năm qua người Việt quốc gia vẫn trân
quư công ơn của ông, ở hải ngoại nhiều
cộng đồng đến ngày ông mất đă
cử hành lễ giỗ để tri ân một người
đă một ḷng một dạ xây dựng Việt Nam
Cộng Ḥa. Người
Việt quốc gia tiêu biểu Ôn
lại cuộc đời Tổng thống Trần Văn
Hương làm tôi nhớ lại một định nghĩa
được học giả Phạm Quỳnh viết
trong bài “Đi t́m một chủ nghĩa Quốc Gia”
xuất bản năm 1938: “Một
người theo chủ nghĩa quốc gia là một người
hết ḷng gắn bó với đất nước và ṇi
giống ḿnh, có một ư thức cao về t́nh đoàn
kết quốc gia và truyền thống lịch sử; là
một người yêu nước, nhưng yêu nước
không chỉ bằng t́nh cảm mà c̣n bằng lư trí,
một người muốn nâng mức độ yêu nước
của ḿnh lên thành một chủ thuyết đạo
đức và chính trị.” Ông
Hương quả là một mẫu người tiêu
biểu theo chủ nghĩa quốc gia, ở miền Nam
có không ít những người như ông, nhưng dường
như họ đă thất bại xây dựng được
một chủ thuyết về đạo đức và
chính trị chung cho cả nước, để
cuối cùng bị chủ nghĩa (quốc tế)
cộng sản xóa nḥa. Thế
kỷ thứ 21, người Việt lại phải
đối đầu với chủ nghĩa (quốc
tế) toàn cầu mà mục tiêu cũng là xóa bỏ văn
hóa, đạo lư, truyền thống dân tộc và xóa
nḥa mọi nền tảng kinh tế, chính trị, xă
hội và cả biên giới của mọi quốc gia. Đă
đến lúc người Việt cần t́m hiểu
những điểm mạnh, điểm yếu,
những thành công và thất bại của ông cha, để
cùng nhau ǵn giữ và phát triển những điều
hay, lẽ phải, đồng thời bảo vệ
được bờ cơi ông cha để lại. Nguyễn
Quang Duy Melbourne,
Úc Đại Lợi 29/4/2021 |