Thương chiến Mỹ-Trung càng cho thấy Việt Nam thiếu nhân công trình độ cao

Thanh Phương 

Một mặt trận mới đang được mở ra trong cuộc chiến tranh thương mại Mỹ-Trung, với việc các công ty dời cơ sở sản xuất sang Việt Nam đang tranh giành lao động trình độ cao, khiến tình trạng khan hiếm loại nhân công này thêm trầm trọng và khiến nhiều người kêu gọi Việt Nam phải khẩn cấp cải tổ hệ thống giáo dục để giải quyết vấn đề này. Đó là ghi nhận của hãng tin Reuters trong một bản tin đăng trên mạng ngày 11/10/2019.

Việt Nam hiện là một trong những quốc gia hưởng lợi nhiều nhất từ cuộc thương chiến Mỹ-Trung. Kim ngạch xuất khẩu của VN sang Mỹ đã tăng 21,5% trong 8 tháng đầu năm nay và nhiều công ty lớn như Alphabet và Nintendo đã thông báo các kế hoạch mở cơ sở sản xuất ở Việt Nam.

Reuters trích lời ông Jef Stokes, đại diện của Maxport, một công ty sản xuất quần áo đặt cơ sở tại Việt Nam nói : « Nhân công không trình độ có rất nhiều, nhưng ngay cả một công nhân ở cấp cơ bản nhất cũng cần được đào tạo trong ít nhất là 6 tháng, cho nên phải biết kiên nhẫn chờ ». Hiện giờ, đội ngũ nhà quản trị, kỹ sư, nhân viên ngành công nghệ cao đã không đáp ứng đủ nhu cầu, bây giờ với những yêu cầu mới từ những công ty « tị nạn chiến tranh thương mại », nhân công trình độ cao lại càng khan hiếm, theo lời các chủ nhà máy, nhà tư vấn và các công ty tuyển dụng nói với hãng tin Reuters.

Tình trạng khan hiếm nhân công này không có gì đáng ngạc nhiên : dân số của Việt Nam chỉ bằng 7% dân số Trung Quốc, Việt Nam vẫn còn thiếu đầu tư vào cơ sở hạ tầng. Theo Ngân Hàng Thế Giới, Việt Nam cần phải đầu tư 6,7 tỷ đô la mỗi năm để khả năng sản xuất năng lượng có thể đạt mức tăng 10% mỗi năm trong khoảng thời gian từ 2016 và 2030.

Theo công ty ManpowerGroup, chỉ có 12% lực lượng lao động 57,5 triệu người ở Việt Nam là nhân công có trình độ cao. Cho nên các nhà đầu tư mới càng tranh giành quyết liệt hơn để thu hút các tài năng, theo ghi nhận của ông Michael Sieburg, nhà tư vấn cho các công ty ngoại quốc muốn đầu tư vào Việt Nam.

Reuters trích lời Nguyễn Quang Anh, một nhà phát triển phần mềm ở Hà Nội, cho biết là có rất nhiều nhà tuyển dụng mời chào ngay cả khi anh chưa tốt nghiệp. Kể từ khi ra trường, anh đã đổi việc bốn lần, mỗi lần được tăng ít nhất 50% lương, do công ty nào cũng sẳn sàng trả lương cao hơn để lôi kéo các tài năng.

Ngay cả tập đoàn lớn nhất trên thị trường chứng khoán của Việt Nam, Vingroup, khi bắt đầu chuyển sang sản xuất công nghiệp cũng đã buộc phải tìm nhân công trình độ cao ở những nơi khác. Cụ thể là khi thành lập công ty xe hơi Vinfast, họ đã tuyển dụng 5 người từ tập đoàn General Motor vào ban quản trị.

Các nhà phân tích do Reuters trích dẫn  đều cho rằng tình trạng khan hiếm nhân công trình độ cao chính là do thiếu cải tổ trong hệ thống giáo dục của Việt Nam.  

Năm 2015, ở cấp trung học, Việt Nam được xếp thứ hạng 8/72 về môn Khoa học trong bản xếp hạng PISA và trong bản xếp hạng chung, Việt Nam đứng thứ 21, qua mặt cả Hoa Kỳ và phần lớn các nước châu Âu. Tuy nhiên, ở cấp đại học thì kết quả khác hẳn. Chỉ có 28% trong nhóm tuổi 18-29 ở Việt Nam là theo học đại học, trong khi tỷ lệ này ở Thái Lan là 43% và ở Malaysia là 48%.

Reuters trích lời ông Adam Sitkoff, Phòng Thương mại Mỹ ở Việt Nam, cho biết nhiều nghiên cứu cho thấy là hệ thống giáo dục của Việt Nam đã lỗi thời và sinh viên tốt nghiệp không có ngay những kỹ năng mà khu vực tư nhân cần đến. Ông Sitkoff cho rằng, chính phủ Việt Nam cần phải đẩy mạnh hiện đại hóa hệ thống giáo dục, nhất là ở cấp đại học và các trường dạy nghề.

Một ví dụ làm nỗi rõ tình trạng thiếu cải tổ trong ngành giáo dục đó là các đại học ở Việt Nam vẫn tiếp tục dạy một lịch sử đảng và tư tưởng Hồ Chí Minh. Reuters trích lời ông Nguyễn Bắc Chương, một giảng viên Tư tưởng Hồ Chí Minh, Đại học Y khoa Hà Nội, nhìn nhận rằng cách dạy về tư tưởng Hồ Chí Minh và lịch sử đảng đã lỗi thời và không thực dụng.

Trở lại