Tỉnh Thức Về Dân Quyền Để Tránh Hoạ Diệt Vong TS.Đỗ Kim Thêm |
Hiện
trạng Nếu
ĐCSVN thức thời tận dụng các tiềm
lực của miền Nam đúng mức và chuyển hướng
đúng lúc sau khi thống nhất, th́ Việt Nam đă
có một vận hội mới để xây dựng thành
một quốc gia dân chủ, phú cường và văn
minh. Nhưng
đến nay, thời gian qua đă quá đủ để
chứng tỏ là ĐCSVN chỉ c̣n biết dùng
bạo lực trấn áp để bảo vệ
chế độ và không c̣n đủ sức để
giải quyết các vấn đề sinh tử cho đất
nước. Cụ thể là nợ công tràn ngập và
thất thoát ngân sách làm cho kinh tế nội địa
bế tắc, đất nước cạn kiệt môi
sinh, suy đồi đạo đức, lạc hướng
giáo dục, vi phạm nhân quyền, bất ổn xă
hội, tất cả làm t́nh h́nh ngày càng trầm
trọng hơn. Gần đây nhất là tổ chức
khủng bố của công an tại hải ngoại
vừa làm ô danh ngoại giao với phương Tây
vừa công khai lừa dối dân chúng. Khi
đại hoạ Bắc thuộc là thực tế, th́
các hy vọng về phát huy dân chủ, tăng trưởng
kinh tế và công b́nh xă hội chỉ c̣n là ảo
vọng: Tổ quốc đang lâm nguy là hiện
trạng báo động. Nguyên
nhân Ai
tạo ra các thảm họa hiện nay cho đất nước?
Đảng hay dân chúng? Cả hai. Đảng?
Đảng
chi phối toàn bộ mọi sinh hoạt của đất
nước với mô h́nh:"Đảng lănh đạo
nhà nước, quản lư nhân dân, làm chủ đất
nước". Cơ chế chính trị này mang quá
nhiều tác hại khôn lường. Một
là, hiệu
ứng của Mật ước Thành Đô đă
thể hiện khi Đảng phải dâng đất và
biển cho Tàu để có hỗ trợ chính trị.
Hiện nay, Đảng phải t́m cách thân Mỹ để
t́m chính danh, nhưng Mỹ không quan tâm Việt Nam đúng
mức và Mỹ cũng không có phép lạ làm chuyển
biến nội t́nh cho Việt Nam. Hai
là, ĐCSVN
biến Việt Nam thành một nền kinh tế
trọng thương bất phú, tư bản thân
tộc và xă hội thị trường. Đảng không
cần chứng minh có khả năng lănh đạo và
đáng được hưởng thành quả tương
xứng. Chuyện lạ nhất thế giới là Đảng
viên không bị truy tố theo pháp luật khi sai phạm
mà chỉ kỷ luật và xử lư nội bộ;
thậm chí có trường hợp mà cả nước
không ai dám gọi đích danh phạm nhân và c̣n ca
ngợi là người tử tế. Giải
pháp trước mắt là tận diệt tham nhũng. Lư
giải này đúng một phần về nguyên nhân và
sai là về thực hiện: biện pháp không triệt
để v́ chỉ là để thanh toán các phe nhóm
tranh ăn lẫn nhau, luật lệ không nghiêm minh và tài
sản bất chánh của lănh đạo bất lương
đă theo con cháu ra ngoại quốc từ lâu. Chống
tham nhũng là quan trọng nhưng giữ ǵn sự toàn
vẹn lănh thổ và tồn vong của dân tộc
trở thành sinh tử hơn bao giờ hết. Dân chúng?
Quyền
dân tộc tự quyết là thiêng liêng, tối thượng
và bất khả xâm phạm, nhưng toàn dân chưa bao
giờ có cơ hội và đủ can đảm hành
sử quyền này. Hội nghị Diên Hồng là
một trường hợp duy nhất trong lịch
sử. ĐCSVN chưa bao giờ hỏi toàn dân muốn
ǵ để giải quyết các vân đề trọng
đại của đất nước. Đâu là lư
giải cho thực trạng này? Hiến
Pháp có xác định thẩm quyền lập hiến là
chủ quyền của nhân dân, nhưng lại đề
cao vai tṛ tối thượng của Quốc Hội,
một cơ chế Đảng cử dân bầu và không
phân định rơ phạm vi. Tất cả quyền
lực của Nhà nước đều thuộc về
nhân dân nhưng người dân không thể thực
hiện quyền này trong thực tế, v́ phải thông
qua Quốc Hội và Hội đồng Nhân dân.
Quốc Hội là cơ quan duy nhất có quyền
lập hiến và lập pháp và chỉ có Quốc
Hội mới quyền sửa đổi Hiến Pháp. Hiến
Pháp không minh thị thẩm quyền phúc quyết, đó
là một sự thiếu nhất quán trong quy định
quyền lực của nhân dân. Hiến Pháp không phát
huy đúng mức quyền làm chủ của nhân dân v́
cho phép Quốc Hội không thực hiện trưng
cầu dân ư, một lổi hệ thống. Đây là
hai đặc thù nhưng cũng là một nghịch lư
cho đất nước. Tại
sao người dân lại chấp nhận như
vậy? Phải chăng là v́ các biện pháp đàn áp
và mua chuộc của Đảng thành công đến
độ phải khuất phục? Phải chăng
chỉ c̣n di cư, vượt biên hay hạ cánh an toàn
là giải pháp? Phải chăng không ai c̣n sức
lực và cơ hội đấu tranh và chỉ
sống trong tinh thần nô lệ tự nguyện? Có
nhiều câu hỏi về sức mạnh dân tộc mà
không có ai có thể trả lời một cách thoả
đáng. Giải
pháp Để
đất nước có thể khởi đầu cho
một kỷ nguyên mới, chúng ta hăy tỉnh thức và
phải đ̣i quyền dân tộc tự quyết để
buộc Đảng phải trả. Để
đạt được mục tiêu, chúng ta nên can
đảm hơn để sống trong sự thật,
sống tự do trong một đất nước không
tự do, dám đối kháng đ̣i ĐCSVN phải
tạo ra những giá trị mới cho Hiến Pháp.
Đó là điều kiện khởi đầu. Tại
sao? V́ chúng ta muốn là tự đặt ḿnh trong khuôn
khổ của luật Hiến Pháp mới. Việt
Nam hoàn toàn không có một khế ước nguyên
thủy giữa người dân và chính quyền
theo ư nghĩa của một contrarius originarius trong lư
thuyết Luật học, một vấn đề
nền tảng cho Hiến Pháp. V́ thế, chính quyền
không thể giải quyết các vấn đề chung
sống trong xă hội và dân chúng không thể thoát
khỏi t́nh trạng vô luật lệ. Khế ước
nguyên thuỷ là một vấn đề khái niệm
ưu tiên. Hiện
nay, khái niệm NNPQXHCH không đủ sức thuyết
phục, khái niệm về chuyên chính vô sản đă
bị chôn vùi; khái niệm thế lực phản động
cũng không phù hợp trào lưu dân chủ hoá;
những khái niệm về đối lập, quyền
tư hữu và tự do báo chí tư nhân cũng không
được chấp nhận. Khi toàn dân can đảm
nói lên được là ḿnh thực sự muốn ǵ
và Đảng phải đồng t́nh th́ kết
quả này sẽ trở thành vấn đề kỹ
thuật cho các nguyên tắc hiến định và có tác
dụng h́nh thức căn bản khởi đầu cho
một Hiến Pháp Tự Do (constitutio libertatis).
Tất cả các khó khăn về khái niệm sẽ
được làm lại khi ḷng dân đủ mạnh
để ư Đảng phải tuân theo và một
khế ước nguyên thủy h́nh thành. Điểm chính
là toàn dân sẽ cùng gặp nhau trong một điểm
chung nhất định, đó là ḷng yêu nước. T́nh
thế đổi thay, ḷng yêu nước ngày nay
phải khác xưa và có một nội dung cảm xúc
mới, đó là toàn thể phải biết nổi
giận trước hiểm hoạ diệt vong, khinh
bỉ thái độ hèn với giặc và ác với dân,
đồng cảm với bất hạnh của người
cô thế, t́m hiểu, mến yêu và bảo vệ
những giá trị phổ quát và cao cả của
Hiến Pháp Tự Do mà nguyên tắc dân chủ đại
nghị, tam quyền phân lập, tôn trọng thực thi
nhân quyền và dân quyền và bảo vệ thiên nhiên
là các giá trị mới. Ư
Đảng? Theo
quan điểm lịch sử, Đảng muốn
cầm quyền toàn diện, triệt để và muôn
đời. Cho dù các biến động tại Liên Xô
và Đông Âu sau 1989 là một phản chứng lịch
sử, nhưng Đảng không thay đổi các
lập luận bảo vệ và không muốn tự
bỏ điạ vị cai trị. Đảng chưa phân
biệt được một sự thật đơn
giản: dân tộc là vĩnh cữu, không phải là
chế độ chinh trị. Thực
tế cho thấy mọi chế độ chính trị
thịnh rồi suy, chỉ có thể đem lại
một giải pháp tạm thời cho các vấn đề
của đất nước. Quan trọng nhất là
Luật Hiến Pháp sẽ làm nền tảng cho các nguyên
tắc tổ chức chính quyền và xă hội. Khi uy
lực nghiêm minh của pháp quyền loan toả và tinh
thần trọng pháp của chính quyền và dân chúng lên
cao, đó là cơ sở để làm ổn định
cho việc phát triển chính trị dân chủ. Ḷng
dân? Có
hai phạm vi khác nhau cần phân biệt, đó là nhân
quyền nguyên thuỷ là bẩm sinh và ḷng mong muốn
của người dân sống trong một chế độ
chính trị. Ḷng dân mong ǵ trong thực tế? Muốn
sống đời tự do đích thực hay nô lệ
trong chế độ độc tài? Tĩnh
thức thân phận là vấn đề kiến
thức; t́m lại tự do cúa chính ḿnh đă mất
nhằm xác định ư muốn để hành động
là vấn đề quyết tâm. Bất phục tùng
của người dân không phải là sử dụng
bạo lực mà là không c̣n muốn hỗ trợ cho
bạo quyền tiếp tục cai trị. Kinh
nghiệm về ḷng dân của miền Nam trước
1975 c̣n đó. Dân chúng hỗ trợ cho MTGPMN thường
là bao che cho thân nhân tập kết theo Cộng sản
hoặc muốn yên thân mà thờ ơ trước các
biến chuyển của thời cuộc. MTGPMN c̣n móc
nối được một thành phần mới
hoạt động tích cực hơn được
gọi chung là ăn cơm Quốc Gia thờ ma Cộng
Sản. Họ trực tiếp hay gián tiếp làm
việc cho MTGPMN trong tinh thần chống Mỹ cứu nước.
Đa số dân chúng không ư thức là họ làm suy
yếu miền Nam trước hiểm hoạ xâm lăng
của Cộng Sản. Trong
khi cấu trúc của chính quyền VNCH c̣n phôi thai và
cần nhiều thời gian và nỗ lực để xây
dựng, nhưng giới lănh đạo lại không t́m
ra một khái niệm phù hợp để có thể
đấu tranh chính trị với đối phương.
Ư thức về một thể chế cộng hoà và dân
chủ cũng chưa được phổ biền qua
chương tŕnh giáo dục công dân. T́nh trạng chung
là bất ổn chính trị liên tục tạo ra chính
phủ không đoàn kết; bộ máy hành chánh quá
nặng nề, sinh hoạt công quyền đều
lệ thuộc vào tham nhũng, phân hoá chính trị là v́
tinh thần kỳ thị địa phương và
dị biệt tôn giáo; tất cả các yếu tố này
làm xă hội ung thối và gây thuận lợi cho
Cộng sàn thành công về địch vận và
ngoại vận. Ngày
nay, dù có thuận lợi là được trang bị vũ
khí tối tân, nhưng ĐCSVN đang thất bại
trong việc thu phục nhân tâm với nhiều lư do tương
tự. Ḷng dân chưa tỏ ra quyết liệt về
thái độ thần phục Bắc triều của
Đảng, yếu tố này gây thuận lợi cho
tiến tŕnh Hán hoá. Lịch sử thương đau
của sự sụp đổ miền Nam đang
lập lại trong một bối cảnh mới với
quy mô cả nước và tốc độ trầm
trọng hơn. Nếu muốn sống vô cảm và
chờ đợi hạnh phúc giả tạo do bạo
quyền bố thí, th́ người dân sẽ không
thể thoát khỏi hiểm hoạ Bắc thuộc.
Sự chọn lựa là khẩn thiết hơn, dù
chỉ là các suy đoán Suy
đoán? Đảng
tự hào thu phục nhân tâm khi dựa vào thành tích
đấu tranh giải phóng và Đổi Mới;
thế hệ tham chiến tự hào là từ ngày có
Đảng đă một ḷng một dạ đi theo
Đảng; thế hệ hậu chiến trưởng
thành và đồng t́nh cho các thái tử Đảng
tiếp tục lănh đạo đất nước. Thiểu
số đă có một số góp ư sửa đổi
trong sự dè dặt thường lệ hoặc với
tất cả thiện chí. Đóng góp này dù rất
đáng được trân trọng nhưng không gây
tiếng vang v́ tiếp tục chấp nhận duy tŕ
nguyên trạng vô luật pháp. Các phản biện cũng
không phải là chung quyết của tất cả dân
Việt, nên chưa phải là một khởi điểm
cho tiến tŕnh cải cách triệt để. Dù
ư thức về bất công xă hội càng tăng, người
bất đồng chính kiến thấy ḿnh là thiểu
số; v́ họ không thể xác định được
mức độ. Hiện nay, niềm tin của dân chúng
về sự lănh đạo của Đảng không c̣n.
Đă đến lúc Đảng không thể suy đoán
thiếu cơ sở mà cần xét lại xem ḷng dân
đích thực muốn ǵ, đó là một mệnh
lệnh của thời đại. Các
phương pháp thăm ḍ ḷng dân về nguy cơ
diệt vong là không được phép. Ư kiến
của toàn dân trước vấn đề hệ
trọng của đất nước cần được
t́m hiểu, luận chứng và tŕnh bày công khai với
các phương pháp thăm ḍ dư luận một cách
khoa học khả tín; đó là một chuyện dễ
làm, xảy ra hàng tuần và hằng tháng tại các nước
phương Tây, nhưng chưa hề có tại
Việt Nam. Làm
ǵ? Nguyên
ủy cho mọi chuyển động tương lai
của đất nước là cần xác định
ḷng dân, một tiền đề theo phương cách
khách quan cho mô h́nh tương lai của Hiến Pháp mà
điều kiện khả thi cần có là tỉnh
thức của Đảng và dân chúng. Tỉnh
thức của Đảng? Có
nhiều suy đoán về các chuyển biến, nhưng
không ai có thể biết chính xác. Vũ khí của
Đảng hiện nay không c̣n là độc quyền
ban phát chân lư của Ban Tuyên Giáo và bạo lực
của Công An mà là lập luận của lư trí dựa
trên khái niệm pháp luật để thuyết
phục, một h́nh thức mà Đảng tự khai sáng
và vận dụng. Trong
bối cảnh mới, Đảng phải tự
diễn biến hoà b́nh, tạo thu hút hơn bằng cách
chấp nhận thảo luận là một tṛ chơi
mới và đồng ư với kết quả luật chơi
khi tham dự. Đảng cần lập luận và
thuyết phục dân chúng, không phải chỉ đem
hết sức ra mà đấu đá nội bộ đến
chết người và tàn ác với dân như là
thế lực thù địch mà hănh diện gọi là
dân chủ vạn lần hơn các nước phương
Tây, một thực tế thương đau hơn là
khi hèn với giặc mà ca ngợi là hợp tác toàn
diện. Đảng
là người đầy tớ của nhân dân, đại
biểu trung thành của giai cấp, có thành tích trong
chiến tranh chống Mỹ và Đổi Mới,
tất cả các thành tích này không bảo chứng cho
Đảng có khả năng lănh đạo đất
nước trong thời kỳ hiện đại.
Lập luận này cũng không phải là khái niệm
pháp luật có thể tạo ra sự đồng
thuận của dân chúng về h́nh thức cai trị và
chính danh cho một nhà nước pháp quyền. Tỉnh
thức của dân chúng? Toàn
dân phải có ư thức về việc sử dụng
quyền dân tộc tự quyết. Đây là chuyện
xa vời v́ đa số luôn xem cơm áo là thực
tế quan trọng nhất; quyền lực, thân tộc
và tiền là phương tiện tốt nhất để
giải quyết mọi tranh chấp; nếu luật pháp
là không cần thiết trong đời sống hằng
ngày, th́ việc sử dụng thẩm quyền lập
hiến không thể đặt ra. Họ có lư do để
thờ ơ về vai tṛ của luật pháp. Cảm
nhận giá trị về dân quyền là kết qủa
của một nền giáo dục tự do, nhân bản và
trọng pháp, nó mang lại kiến thức và trở thành
ư thức cho người dân. Nhưng lạc hướng
giáo dục nên chỉ làm ngu dân, các tác dụng khai dân
trí không thể đạt được. Ngược
lại, một thực tế sinh động khác đang
xảy ra: các cuộc biểu t́nh của dân oan đ̣i
công lư, bảo vệ lănh thổ, biển đảo, ngư
dân, sáng tỏ những cái chết do bạo lực công
quyền trở thành bức thiết hơn bao giờ
hết. Đó là những tín hiệu khởi đầu
cho một sự bất ổn thường trực, làm
cho động loạn xă hội trầm trọng hơn
mà chính quyền sẽ tập trung hết nguồn
lực và cũng không thể giải quyết. Ở
đây, phải kể đến các phương
tiện truyền thông xă hội đang nối kết
mạng lưới thông tin hiện đại. Tuy là
trong thế giới ảo, nhưng cộng đồng
mạng là tác nhân tạo nên một hệ thống thông
tin trung thực và nhanh chóng cho đa số. Tác dụng
của các chương tŕnh khai dân trí và xướng
nhân quyền làm kiến thức và ư thức của dân
chúng được nâng cao; phản ứng của xă
hội dân sự có hiệu ứng làm thay đổi chính
kiến nhiều hơn so với trước đây, mà
kết quả các góp ư, thỉnh nguyện, giải
ảo và phản hồi trong và ngoài nước là thí
dụ. Dù
tỉnh thức của dân chúng có trong mức độ,
nhưng cũng khó xác định chiều hướng
và tốc độ chuyển biến toàn xă hội dân
sự thành một triển vọng khả tín. Ai
mang lại giải pháp?
Bạo
lực của Đảng quyền hay sức mạnh
mềm của xă hội dân sự, ai sẽ thắng ai?
Trước mắt, không ai biết được v́
trận chiến vừa khởi đầu. Nhưng thành
tích đấu tranh bất bạo động của
Mahatta Ghandi là một biểu tượng. T́nh h́nh
của Việt Nam ngày nay không thể phức tạp hơn
Ấn Độ trước đây.Trong các tranh
luận về việc Đảng và dân muốn ǵ, th́
các lập luận này của cả hai phải cùng tuân
thủ theo lư trí trong tinh thần trọng pháp. Đảng
không thể giử măi độc quyền ban phát chân lư
và tận dụng bạo lực, c̣n toàn dân tiếp
tục thản nhiên trước hoạ diệt vong
của giống ṇi. Nếu
dân chúng là vấn đề mà Đảng có thể
đem lại giải pháp, th́ chính danh của Đảng
thêm ngời sáng. Thay v́ thuần phục Tàu và chờ
Mỹ thả tín hiệu, Đảng nên có can đảm
hỏi ḷng dân đang muốn ǵ, đó là vấn đề.
Ngược lại, khi dân chúng ư thức rằng
sẽ đem lại giải pháp cho đất nước
th́ mức độ tỉnh thức sẽ cao hơn và
việc đ̣i hỏi trả lại dân quyền là
một cơ hội lịch sử để toàn dân
tham gia. Triển
vọng Lịch
sử của đất nước là sự phát
triển tất yếu của tinh thần dân tộc.
Bao thế hệ đă thử nghiệm tiến tŕnh phát
triển này, họ hănh diện v́ đă đổ máu
xương nhưng phát hiện ra là lạc đường
lịch sử; họ lầm lẫn v́ bị lừa
đảo mà cái gian dối và độc ác đă
chiến thắng và cuối cùng toàn dân tộc đại
bại. Dù nhận trách nhiệm cho tương lai
của đất nước, đa số thuộc
thế hệ hậu chiến quên đi kinh nghiệm
về sự thờ ơ chính trị của người
dân miền Nam trước năm 1975, nay lại tiếp
tục lạnh lùng trước thảm hoạ diệt
vong. Đảng
đă tước đoạt quyền dân tộc tự
quyết và không tận dụng các cơ hội để
canh tân đất nước và con người; toàn dân
chưa bao giờ có ư thức hành sử dân quyền.
Cả hai đă cùng gây thảm hoạ và đến nay
đều chưa thể hiện đúng mức các
nỗ lực tất yếu để chuyển hoá cho
đất nước. Dân đang muốn ǵ và làm ǵ,
Đảng c̣n có khả năng lănh đạo
được ai và đất nước rồi
sẽ đi về đâu? Đó là các vấn đề
sôi bỏng cần thảo luận để giúp chúng
ta nhận ra các điều kiện thay đổi đất
nước lạc hướng và con người
lạc hậu. Tỉnh
thức về dân quyền để làm thay đổi
vai tṛ của Đảng và Hiến Pháp không là mơ
ước hàn lâm hoang tưởng mà là một khảo
hướng thực tiễn. Nhận chân các giá trị
này là vấn đề tỉnh thức hiện
trạng và thực hiện là vấn đề
quyết tâm chuyển hướng. Việt
Nam đang cần có một cuộc tái khởi động
lịch sử, dù là đă quá muộn. Đă đến
lúc toàn dân cùng nhau: Hăy Tỉnh Thức Về Dân
Quyền: Dân phải đ̣i và Đảng phải
trả để tránh hoạ diệt vong. *** Giới
thiệu sách mới của tác giả sẽ xuất
bản Nhà
Nước Pháp Quyền: Kinh Nghiệm Quốc Tế
về Lư Thuyết và Thực Tế Rule
of Law là một
thành tựu kết hợp từ văn hoá, giáo
dục, luật pháp và lịch sử của các nước
phương Tây mà Việt Nam đă đến lúc
cần chọn lọc và tiếp thu các tinh hoa này để
xây dựng một thể chế nhà nước pháp
quyền. Để đạt được tính nghiêm
minh, luật pháp cần có một sức mạnh vô h́nh,
nhưng không phải là do huyền thoại tôn giáo,
cuỡng chế kinh tế và bạo lực của quân
đội và công an. Khi người dân và chính
quyền có tinh thần trọng pháp, th́ luật pháp
sẽ trở thành phương tiện hữu hiệu
để giải quyết các tranh chấp xă hội,
quốc gia và quốc tế. Phần
lư thuyết
giới thiệu nội dung của Rule of Law tại
các nước Anh, Pháp, Đức và Hoa Kỳ, khái
niệm luật pháp của Herbert Lionel Adolphus Hart (Anh),
Immanuel Kant (Đức)và Emmanuel Joseph Sieyès (Pháp). Phần
thực tế
nêu lên các triển vọng và thách thức khi du
nhập thể chế pháp quyền tại các nước
đang chuyển đổi, vai tṛ Toà Bảo Hiến
tại các nước Đông Âu và điều kiện
cá nhân và xă hội để nâng cao tinh thần
trọng pháp tại Việt Nam. Global Governance of Competition Law and
Policy: Key Issues What should the global governance of
competion serve? Why do major emerging market countries have no resources to
take charge of the future competition regime? Why do developed countries
have no incentive to support this project? How do international institutions
make this approach happen? Is a shift of climate in international politics
needed for it to be possible to thrash out a new cooperation? This is an erudite, rich, and realistic
book about the paradox of the need for a global (albeit flexible)
competition regime and the practical impossibility of achieving one under
traditional conceptions. . . . The author delves deeply into
international relations theory, global political strategies, the nature of
cultural differences, the history, evolution and capacities of the
international institutions, the emergence of regional institutions, the
impacts of business firm practices, discourses and norms, and the needs of
developing countries, in clear, readable, rewarding and sometimes
provocative prose. Fox, Eleanor, Walter J. Derenberg
Professor of Trade Regulation at New York University School of Law. |