George W. Bush và dịch cúm gia cầm |
Đầu năm 1976, nước Mỹ chưa ra
khỏi cơn ác mộng vì cuộc rút lui tại
Việt Dịch cúm không tới như tổng thống Ford
cảnh báo. Nhưng điều không may là từ
đó chính phủ Hoa Kỳ trở nên thiếu
cảnh giác đối với thiên tai này. Và đó
là lý do tại sao hiện nay (sau trận dịch cúm
gia cầm tại Á châu năm 1997) các khoa học gia
tiên đoán một trận dịch đang chờ
đợi ụp xuống nhân loại với sức
tàn phá còn vượt quá trận dịch hai năm
1918-19 nhưng không quốc gia nào trên thế giới
có một kế hoạch nghiêm chỉnh để
chống dịch. Cho đến ngày 1 tháng 11 vừa
qua tổng thống Bush mới công bố một chương
trình qui mô phòng chống nạn dịch cúm toàn
cầu. Chương trình của tổng thống Bush dự trù
chi phí 7.1 tỉ mỹ kim để chuẩn bị cơ
sở vật chất để Hoa Kỳ có thể
sản xuất đủ thuốc chủng ngừa
cho tất cả người Mỹ trong vòng 6 tháng
khi bệnh dịch bùng nổ và người ta
biết được loại vi khuẩn nào sinh ra
bệnh. Ngoài ra số tiền 7.1 tỉ mỹ kim còn
dùng để thực hiện một chương trình
theo dõi sự lan tràn và biến thái của vi
khuẩn cúm gà H5N1 là loại vi khuẩn sinh ra
bệnh dịch cúm gà tại Á châu và đang lan tràn
đến các nước tây phương. Và một
chương trình gồm (1) sản xuất đủ
thuốc chống bệnh cúm (như Tamiflu của Âu
châu) đủ cho người Mỹ dùng trong khi
chờ đợi thuốc chủng ngừa, (2)
phối hợp nỗ lực phòng chống dịch
giữa chính phủ liên bang và chính phủ các
tiểu bang, và (3) giáo dục quần chúng về phòng
ngừa và chữa trị. Chương trình này được công bố
giữa lúc tổng thống Bush đang gặp
nhiều khó khăn chính trị, từ việc không
chuẩn bị và điều hành một cách
vụng về trước thiên tai do trận bão
lụt Katrina tháng 9 năm 2005, việc bổ
nhiệm những người thân tín nhưng bất
xứng vào các chức vụ quan trọng (ông Michael
Brown, bà Harriet Miers) cho đến việc nhân viên cao
cấp tòa Bạch Ốc làm những việc vi
phạm luật lệ quốc gia để bị
truy tố ra trước pháp luật (ông cố
vấn Lewis Libby của phó tổng thống Dick Cheney)
có thể được xem là một chương trình
có tính cách cơ hội, nhưng nội dung của nó
là một chương trình đúng lúc đúng
thời và nếu được tiến hành như
dự phóng có thể giúp tổng thống lấy
lại một ít uy tín với quốc dân. Nghiên cứu nguồn gốc cúm gia cầm các khoa
học gia tìm ra rằng vi khuẩn cúm nguyên thủy
ẩn một cách vô hại trong máu các loại chim
đổi chỗ ở theo mùa. Khi chúng bay đổi
mùa các loại chim này có nhu cầu kiếm thức
ăn và chung đụng với các gia cầm các vi
khuẩn này truyền sang gia cầm và trở thành vi
khuẩn nguy hiểm. Cách truyền bệnh này
giải thích tại sao cúm gia cầm thường
xuất hiện tại Trung quốc và các nước
Á châu. Tại đó gia cầm được nuôi
trong những điều kiện thiếu vệ sinh,
gần với thiên nhiên và gần với nơi
ăn chốn ở của người. Trong mùa dịch cúm gia cầm tại Hồng Kông năm
1997 các khoa học gia Trung quốc tìm thấy vi
khuẩn chính là vi khuẩn H5N1. Vi khuẩn này
rất nguy hiểm đối với gia cầm.
Từ năm 1997 đến đầu năm 2005 nó
đã làm cho kỹ nghệ gia cầm của các nước
Á châu tổn thất ít nhất 15 tỉ mỹ kim.
Nhưng nó còn là một mối đe dọa đối
với người. Gần 100 năm qua các nhà khoa
học đã nuôi vi khuẩn cúm để nghiên
cứu, và chưa hề thấy loại vi khuẩn
H5N1 hiện diện nơi người. Điều này
có nghĩa không một người nào đang
sống có tính miễn nhiễm đối với vi
khuẩn H5N1. Cho nên nếu dịch gia cầm hiện
nay với vi khuẩn H5N1 truyền sang người và
sau đó có khả năng truyền từ người
này sang người khác thì sẽ là một đe
dọa to lớn. Các nhà khoa học tiên báo rằng nếu cúm gà H5N1 lây
sang người và từ người sang người
thì ít nhất 80 triệu người Mỹ bị
nhiễm bệnh và sẽ có ít nhất 16 triệu người
chết. Tổn thất tài chánh ước lượng
166 tỉ mỹ kim. Và trong trường hợp
lạc quan nhất - nghĩa là thuốc chủng
ngừa được sản xuất kịp theo chương
trình của tổng thống Bush để
đương đầu với sự biến thái
của vi khuẩn H5N1- thì ít nhất cũng có trên
200.000 người Mỹ chết vì cúm gia cầm.
Hiện
nay chưa có triệu chứng gì cúm gia cầm
một khi truyền sang người sẽ trở thành
dịch cúm của người, nhưng viễn
ảnh đó không xa, trong khi thế giới chưa có
gì chứng tỏ sẵn sàng.
Ngoài
nạn dịch cúm gia cầm do vi khuẩn H5N1 đang
đe dọa thế giới, hằng năm còn
dịch cúm theo mùa sinh ra bởi một loại vi
khuẩn mỗi năm mỗi khác. Đầu năm
2005, sau khi các khoa học gia trên thế giới trao
đổi dữ kiện với nhau Cơ quan Y
tế Thế giới (World Health Organization – WHO)
chấm định hai loại vi khuẩn H3N2 và H1N1 là
hai loại vi khuẩn của dịch cúm năm nay và
đã thông tin để các cơ sở bào chế
thuốc chủng ngừa trên thế giới sản
xuất thuốc chủng ngừa. Thuốc đã có
sẵn tại Âu châu và Hoa Kỳ
từ tháng Chín và tháng Mười và đa
số người Mỹ đã được
chủng ngừa. WHO không thể chọn mẫu vi
khuẩn sớm hơn trước đầu năm
vì chọn sớm sự chấm định vi
khuẩn sẽ thiếu chính xác và thuốc chủng
ngừa làm ra có thể không có công hiệu.
Hiện
nay Hoa Kỳ vẫn còn phải mua thuốc trị và
thuốc chủng của Ấu châu vì các sở bào
chế thuốc của Hoa Kỳ không bào chế vì
không có lợi. Chương trình chống dịch cúm
tổng thống Bush vừa công bố giúp giải
quyết tình trạng bế tắc này, và ngân sách
quốc gia phải chịu gánh nặng vì chính
phủ phải bù lỗ cho các công ti sản xuất
thuốc chủng trường hợp sản xuất
ra mà không xài phải bỏ đi.
Trước
tình trạng hiện nay hai câu hỏi được
đặt ra. Có khả năng xẩy ra một
trận dịch như thế hay không? Và thế
giới phải chuẩn bị những gì cho
trận chiến chống dịch? Đối với
các nhà khoa học, khả năng của một
trận dịch rất cao. Nó có thể đến
bất cứ lúc nào, năm tới, hay năm tới
nữa. Về câu hỏi thứ hai, thì thế
giới còn rất nhiều việc phải làm để
chống dịch, và chương trình 7.1 tỉ
mỹ kim của tổng thống Bush chỉ là bước
khởi đầu. Theo kế hoạch đến năm
2010 chương trình này mới hoàn thành.
Nhưng
dù chỉ là bước khởi đầu, sáng
kiến của tổng thống Bush là một điểm
son hiếm hoi trong nhiệm kỳ thứ hai đầy
sóng gió của ông. Trần
Bình |