Phóng
sự Sài G̣n: Đi “thăm” một vị tướng
anh hùng QLVNCH
Nguyễn Thanh Khiết
(05/01/2010)
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Đă 5 năm qua, năm nào cũng vậy, cứ mỗi cuối tháng 4, sau khi đă như chết rồi trong tiếng reo ḥ chiến thắng, tiếng pháo mừng đ́ đùng của giặc, tôi lui cui chuẩn bị ra khỏi nhà vào buổi chiều, đi lên phía G̣ Vấp, trên đường Lê Quang Định, một trong số những con đường may mắn chưa bị đổi tên suốt 35 năm nhục nhằn của thành phố Sài G̣n từ sau ngày 30 tháng 4, 1975 tang thương cũ.
Chùa
Già Lam, một cái tên dễ gọi nhưng thật
khó. Năm năm về trước, tôi mày ṃ trên...
... mạng, vào một trang
web, một ai đó ghi hàng thông tin “...theo nguồn
tin của gia đ́nh tướng Nguyễn Khoa Nam, hài
cốt ông được đưa về ‘chùa
Gia-Lâm’ đường Lê Quang Định, G̣ Vấp.”
Tôi bỏ ra 3 ngày đi nát con đường
nầy, Lê Quang Định không dài, chỉ là con
đường cũ từ trước cửa
chợ Bà Chiểu thẳng một mạch lên G̣
Vấp và kết thúc tại khu nổi tiếng là ngă
năm chuồng chó. Vậy mà tôi đi miết 3 ngày,
hỏi cả trăm người cái “chùa Già Lâm”
ai cũng lắc đầu chẳng biết nó ở
đâu. Buổi chiều cuối cùng, với thất
vọng và mệt mỏi, tôi ghé vào trạm xăng
bên đường, định đổ đầy
một b́nh rồi lên xe về.
Chiều xuống thành phố chật chội bụi xe, người ngựa dân đi làm từ các công sở ùa ra đường phố, đường nào cũng chật, cũng kẹt xe, tôi cố mà không băng qua được bên kia đường cho đúng chiều. Chán nản, tôi dắt con ngựa sắt phong trần, bung bửng, mất vè, đi dọc về phía chợ Bà Chiểu. Ngừng ở một ngă ba, châm điếu thuốc, tự thưởng chuyến hành hương bất thành.
Tôi ngước lên phà khói, bất thần tôi nh́n thấy ba chữ “chùa Già Lam.” Tôi chợt hiểu, cái trang mạng mắc dịch nào đó, một đương sự, không biết tiếng Việt nào đó, một cu cậu không cài phần mềm bỏ dấu tiếng mẹ đẻ nào đó, đă lỡ tay gơ trên thông tin hai chữ “Gia-Lam,” rồi một ông cốt đột nào đó (chắc chắn không phải là cư dân G̣ Vấp) đă quá tay dịch từ tiếng Việt sang... tiếng Việt là “Gia-Lâm” báo hại tôi lội 3 ngày trên con đường không hơn 5 cây số này.
Tôi thở ra một cái, tự thưởng cho cái thông minh quá muộn màng của ḿnh, sau khi đă đẫm mồ hôi tới 3 cái áo. Tôi lên xe đi theo hướng mũi tên trên biển báo, lại một phen ngất ngư v́ hẻm Sài G̣n. Từ mặt lộ, vào chưa tới 50 mét, con hẻm chia ra hai hẻm nhỏ, mỗi con hẻm có tới hai ngôi chùa tên nghe lạ hoắc, tôi phải lộn ngược ra ngoài hỏi thăm thật cặn kẽ rồi mới an tâm vào bên trong.
Già Lam là một ngôi cổ tự, nằm tận cùng trong con hẻm, ngôi chùa rộng, có khoảng sân ngoài lát đá thật khang trang, qua khỏi cổng là cái sân trồng hoa, một số cội mai lớn sắp hàng trên lối vào chánh điện.
Bên trái là địa tạng đường, xây đơn giản, gồm hai tầng với một cầu thang bằng xi măng vừa đủ cho một người đi lên. Tôi hỏi thăm người giữ xe ở cổng, một cảnh sát trước năm 1975, vóc dáng gầy g̣, nhưng nhiệt t́nh. Khi biết tôi muốn thăm và thắp nhang cho tướng Nguyễn Khoa Nam, ông nắm tay tôi kéo lên cầu thang và giới thiệu tôi với một tăng nhân trạc hơn 30 tuổi có nhiệm vụ trông coi địa tạng đường.
Quả thật, cũng khó mà t́m ra nơi đặt hài cốt, nếu không có người hướng dẫn và sơ đồ chỉ rơ. Trong địa tạng đường, nếu tôi không nhầm, có gần mấy ngàn tro cốt chứa trong các lọ nhỏ lớn đủ kiểu, đủ dáng, đặt trong những tủ kính nằm dọc và dài bằng bức tường pḥng.
Có bốn hàng tủ như vậy với hai lối đi nhỏ dọc theo chiều dài, mỗi tủ cao bằng trần nhà nên luôn có một cái ghế gỗ cao cho thân nhân dùng leo lên đối với những hài cốt nằm phía trên cùng.
Hũ tro cốt của thiếu tướng Nguyễn Khoa Nam có lẽ do một duyên may nào đó hoặc do vị trụ tŕ chùa này, một thượng toạ đă viên tịch sau lần cầu siêu cho tướng Nam vào ngày bốc cốt và gởi vào chùa, là người có giao t́nh với gia đ́nh của thiếu tướng. Hũ tro cốt của tướng Nam được đặt vào ngăn thứ 5 trong tủ kính nhỏ kê sát bức tượng Địa Tạng Vương trên bàn thờ giữa pḥng.
Khác những năm trước, chiều nay tôi vào thăm ông từ lúc 1 giờ trưa, địa tạng đường khóa ngoài, người trông coi vắng mặt. Tôi trở ra quán cà phê Dương Cầm nằm trên con đường nhỏ gối đầu Lê Quang Định, tôi không chờ, không đợi ai, và tôi biết ngày hôm nay tôi chỉ có một việc: Bước vào địa tạng đường, thắp một nén hương cho một vị anh hùng đă tuẫn tiết theo thành khi nước mất nhà tan, bằng khí tiết của một tướng tư lệnh.
Ông
tự kết liễu đời ḿnh vào ngày + N, sau
khi đă vào thăm các binh sĩ của ḿnh trên con
đường giữ nước không may thương
tật đang được nằm điều
trị trong bệnh viện Phan Thanh Giản. Ông vô cùng
can đảm khi phó tướng của ông, chuẩn
tướng Lê Văn Hưng đă đi trước
ông một bước. Tướng Hưng đă
tự sát bằng chính cây súng lệnh của ḿnh
khi giặc tràn vào bộ tư lệnh và khi kế
hoạch phản công của tướng Nam cùng ông
với những đặc lệnh truyền tin đủ
chuẩn bị cho cuộc kháng cự “cố
thủ miền Tây” dù Sài G̣n đă thực sự
buông súng để rơi vào tay Bắc quân.
Một kế hoạch dựa vào kinh nghiệm chiến đấu trên sông rạch của hai ông bị một đại tá có nhiệm vụ thi hành đă nhẫn tâm ném nó vào sọt rác và ra đi theo đoàn người di tản, để lại một hậu quả tang thương cho vùng IV sông ng̣i.
Ly cà phê nhỏ những giọt chậm, buồn hơn mọi ngày. Trong cái sánh đen của màu cà phê, tôi c̣n như thấy được hạt máu những anh hùng bất tử đă đổ xuống cho quê hương nầy như năm tướng Lê Nguyên Vỹ, Phạm Văn Phú, Trần Văn Hai, Lê Văn Hưng và Nguyễn Khoa Nam.
Uống ly cà phê tôi c̣n nghe vẳng đâu đó một bản nhạc buồn “Anh hỡi anh ở lại Charlie, anh hỡi anh giă từ vũ khí.” Tôi nghĩ tôi phải tội nghiệp cho ông tướng mà chiều nay tôi sẽ đốt một nén nhang tưởng niệm ông. Ông chết chi vào cái ngày mắc dịch đó để không có ai làm cho ông một bài hát đại khái như vầy cũng được:
“Tôi thương ông, người chiến sĩ không bán ḿnh cho giặc, biết chết và chết oai hùng, ngay trên đống tro tàn c̣n bốc khói...”
Tôi trở lại chùa Già Lam lúc 6 giờ chiều, và đúng chiều nay sau khi uống ly cà phê suốt 4 giờ chết tiệt.
Người giữ cửa vẫn chưa tới. Tôi bước thẳng vào trong khi thấy lấp ló một tăng nhân trong đó, tôi tŕnh bày ngắn gọn và được giúp đỡ tận t́nh. Ông đưa cho tôi xâu ch́a khoá, chỉ cho tôi cái ch́a để mở cửa pḥng chứa tro cốt của tướng Nguyễn Khoa Nam. “Ông biết chỗ rồi phải không? Hay để tôi chỉ cho ông?” Tôi cám ơn vị tăng nhân và cầm ch́a khoá đi thẳng lên tầng trên.
Địa tạng đường tối âm u, cái u uất thường cảm nhận ở những nơi như vầy. Chiều đă hết, bây giờ là thời gian của âm khí, cái âm khí rợn dọc sống lưng, giống như một băi tha ma. Theo lời chỉ dẫn của tăng nhân khi năy, tôi kéo cầu dao bật điện, mở cửa bước vào pḥng.
Bức tượng Địa Tạng Vương bồ tát to lớn đặt giữa pḥng, cái lư hương trống trơn không một que nhang tàn trong đó. Tôi thật sự xúc động. Hôm nay ngày giỗ của ông, th́ tại nơi này, nơi đặt lọ tro cốt của ông, chút thân xác hóa tro đó, anh linh của một thời hiển hách đó, nhang tàn khói lạnh. Không ai, quả thực không ai buồn thắp nén nhang cho ấm ḷng.
Tôi lấy cái quẹt ga để sẵn trên bàn thờ và lựa ba nén nhang, loại nhang thường nhất, nhỏ nhất và ngắn nhất thắp lên bàn thờ bồ tát. Tôi đứng nghiêm trước di ảnh tướng Nam, chụm chân chào ông theo kiểu nhà binh mà tôi học lóm được trong bộ đồ dân sự, trong tính cách một thường dân Nam Bộ. Tôi chào viên tư lệnh vùng IV đă tuẫn tiết theo thành vào lúc 7 giờ 30 sáng ngày 1 tháng 5 của 35 năm về trước với tất cả ḷng kính trọng và một chút ngậm ngùi. Khi nh́n quanh, chỉ có ḿnh tôi trong chiều xuống giữa địa tạng đường âm u với duy nhất 3 nén nhang thường.
Tôi nhớ trong ḷng, 5 năm qua, những lần tôi đến đây, hôm nay ngày tôi buồn nhất. Trước khi ra về, tôi nói nhỏ với di ảnh của người, tôi xin ông cho tôi ghi lại bức ảnh của một tư lệnh, trong chân dung người lính ngày mới ra trường, dù nó không đánh dấu tính oai nghiêm của một danh tướng, nhưng nó là tất cả cái cao thượng, thanh liêm và chất phác của một người đă nằm xuống thực sự hiến dâng cho đất nước.
Bước xuống trả xâu ch́a khoá trên bàn vị tăng nhân đă cho tôi mượn, sau khi kéo cầu dao trả lại bóng tối cho những người đă chết, tôi bước ra sân ghé cái quán lá của người lính cũ giữ xe ngoài cổng, tôi mua bao thuốc. Chưa kịp chào, ông đă nhận ra tôi với nhiều lần lui tới, ông trầm giọng cho vừa đủ nghe: “Ba năm nay, ngày này sao không thấy ai đến đốt nhang cho thiếu tướng, chỉ có ḿnh ông thôi hả?” Tôi cười như mếu quay mặt bước đi, tôi lẩm bẩm một ḿnh: “Hôm nay ngày 1 tháng 5, ba mươi lăm năm rồi. Và ba năm qua chưa có ai nhớ mà về đốt cho tướng Nguyễn Khoa Nam một nén nhang!” (N.T.K.)