Những Bài Thơ Tôn Thất Phú Sĩ |
Doăn
Quốc Sỹ Một
hôm nọ nhà thơ Việt Hải có gửi cho tôi
dăm bài thơ tiêu biểu cho nhà thơ Tôn
Thất Phú Sĩ, mà tôi xin đề tắt là TTPS.
Tôi đọc thơ TTPS hôm nay, tôi chạnh ḷng nhớ
về nhiều năm về trước đây khi
anh em bạn bè chúng tôi sinh hoạt thơ văn
tại Hà Nội trước 54 và tại Sài G̣n trước
75. "Biển"
là tên của bài thơ mà nhà thơ của chân
trời Ba Lê thơ mộng đă sáng tác để
kể về giấc mộng hải hồ của người
sĩ quan hải quân VNCH, khi anh vượt muôn trùng,
băng đại dương. Dưới đáy sâu
của ḷng đại dương anh nhắn nhủ
ước mơ của ḿnh: "Biển
ơi ! cho ta gịng máu Giang
hồ từ thuỡ me sinh Ta
đi biển xanh màu nước Ta
về biển trắng bạc t́nh Trùng
dương cho ta gởi lại Người
t́nh yêu dấu ta thương" Sự
bóng bẩy của thơ TTPS làm tôi liên tưởng
đến thơ của Vũ Đ́nh Liên trong bài
"Chi phôi": "Ở
chốn đường khơi ta tưởng đến
em Xa
xôi nên lại nhớ nhung thêm Than
ôi phiêu dạt đời
mưa gió Mà
chút t́nh xưa vẫn chẳng quên" Thơ
của Thế Lữ cũng linh động không kém
qua những vần thơ xao xuyến: "Làn
gió qua hiên vi vu thổi Hồn
xuân nhuốm thảm chí phiêu lưu Than
ôi ! Mê măi theo mây nước Đâu
phải ḷng ta chẳng biết yêu" Nhà
thơ R. W. Raymond đặt bài thơ "Bài ca"
(Song), tôi phỏng dịch lời Việt như sau,
chú thích (1): "Anh
sẽ yêu em vương t́nh trong gió Như
t́nh vũ băo, như bền duyên Để
xóa tan dâu bể án đường Để
không màng lư lẽ đúng sai ? Dẫu
đam mê cơn gió t́nh trường Chẳng
bao giờ vĩnh viễn yêu đương. Nhà
thơ TTPS của vùng trời đại dương
biển mộng cho những sóng gió giữa biển
cả trùng dương hay t́nh cô gái nhỏ dỗi
hờn, sự đam mê hải hồ gắng
liền với sự thủy chung của người
em nhỏ ở hậu phương. Phải chăng t́nh
yêu đông tây của 2 nhà thơ Raymond và TTPS
có những diểm tương đồng. TTPS
với bài "Trăm Năm
Anh Theo Biển": "Trăm
năm anh theo biển Trăm
năm em theo anh Biển
dỗi hờn dậy sóng Em
dỗi hờn lặng thinh Anh
yêu ngàn khơi rộng Có
tấm ḷng bao dung Người
yêu anh bé nhỏ Thương
mến màu thuỷ chung" Nhà
thơ Quang Dũng trong bài "Trắc Ẩn" cho
thấy sự nhớ nhung giữa hai người.
Những câu thơ nặng trĩu niềm nhung nhớ
như: "Chiều
ấy em về thương nhớ ai ? Tôi
chắc đường đi đă rất dài Tim
tím chiều hôm lên bóng núi Dọc
đường mờ những cánh hoa phai." Trong
nỗi niềm như nhà thơ Quang Dũng, TTPS
ẩn chứa tâm sự trong bài thơ "Anh Ở
Bên Này Tuy Rất Xa", nhà thơ TTPS diễn tả
ư thơ khi hướng về bên kia bờ đại
dương trong năm tháng dài mà ḷng cô liêu: "Anh
ở bên này tuy rất xa Gởi
về em gái rất thật thà Lời
thương yêu đó... không dối trá Từ
trái tim hồng anh nói ra Anh
ở bên này tuy rất xa Bắc
thang lên hỏi ánh trăng già Trăng
bao nhiêu tuổi đời cô tịch Trăng
vẫn là trăng riêng của ta." Khi
ḷng trao hẹn ước vĩnh viẽn, nhà thơ
Tế Hanh phác họa bài thơ "T́nh Yêu và Vĩnh
Viễn" mà lời như sau: "Anh
gặp em trong thời biến chuyển Vừa
ban mai sao đă ban
chiều ? Anh
biết dù t́nh yêu không vĩnh viễn Vẫn
đi t́m vĩnh viễn của t́nh yêu." Kế
tiếp là bài thơ "T́nh Không Biên Giới Không
Thời Gian", TTPS nói đến sự kiện
đi t́m một t́nh yêu thiên thu, tựa như nhà thơ
Tế Hanh đi t́m một t́nh yêu vĩnh viễn
trong thơ của ông: "Từ
thuở xa xưa đă biết là: T́nh
yêu không có tuổi phôi pha Vừa
16 t́nh đầu thổn thức Đến
60 tim vẫn thiết tha Ban
sơ 16 xinh như mộng Hai
đứa vu vơ bắt bướm hồng 60
rồi trái tim rướm
máu T́nh
buồn rơi trên lá sầu đông Dù
em có hận hay oán trách T́nh
xưa vẫn không chết đâu em Có
ǵ xa vắng từ sâu thẳm Thiên
thu muôn kiếp vẫn đi t́m." Mùa
xuân về trong thơ Hồ Dzếnh có t́nh cho nhau
trong chờ đợi, mong nhớ suốt thiên thu: "Anh
chờ đợi em suốt bấy lâu Nhủ
thầm: Xuân thắm chả phai đâu Một
khi xuân thắm là mong nhớ Và
cả thiên thu: vĩnh viễn sầu." Trong
bài "Mùa Xuân
Năm Ngoái"
TTPS gửi tặng người t́nh của anh hoa mùa
xuân từ năm rồi đến năm nay trong chờ
đợi của mộng t́nh bỏ neo ngóng trông, ư
không xa thơ của thi sĩ Hồ Dzếnh là bao: "Với
tay hái nụ hoa trên cành Gởi
tặng về anh một mùa xuân Mùa
xuân năm ngoái trong như ngọc Mùa
xuân này sao thấy bâng khuâng ... Nghe
như chim hót thoáng qua đèo Một
mănh trời xuân rơi rớt theo Giọt
sương c̣̣n đọng trên môi mặn Mà
ngỡ t́́nh anh đang bỏ neo !" Thi
sĩ Richard M. Milner của Vương quốc Anh trong
bài thơ "Only We", mà tôi phỏng tác ra bài
Việt ngữ là "Chỉ Hai Chúng Ḿnh” (2): "Môi
thương ánh mắt chúng ḿnh Yêu
t́nh sống chết bóng h́nh có nhau Em,
anh dẫu có thế nào Đôi
ta duyên nợ t́nh trao hai người." Như
ư tưởng của Milner, nhà thơ TTPS ngợi ca t́nh
yêu có những mặn nồng có nhau. Bài "Khi Em
Nằm Ngủ" là một giấc ngủ như mơ,
nét hồn nhiên khiến tác giả
bên đi bao ưu phiền, như thế
những ư nghĩ của những vần thơ đông
tây có những giá trị chung trong cuộc sống: "Một
ít buồn trong giấc ngủ say Bỗng
dưng thoáng thấy mắt em cười Như
có điều chi em muốn nói Thẹn
thùng đôi má ửng hồng tươi Có
thể em vừa nghĩ đến ai Anh
đi rón rén đến bên giường Sợ
động hồn em lay tỉnh mộng Hôn
nhẹ bờ môi một chút thương Ngủ
đi, em ngủ rất hồn nhiên Cho
anh xin hết những ưu phiền Hương
đêm thoang thoảng mùi hoa dại V́
ai em phải cứ nằm mơ." Thơ
của Tôn Thật Phú Sĩ mang nét dịu dàng,
lời thơ trung thực, mượt mà. Nếu
phải đi t́m sự tương đồng
về giá trị đông tây, thơ TTPS dồi dào không
kém. Và nếu phải đọc những vần thơ
tiền chiến và thơ của TTPS th́ thơ anh có
những nồng nàn chẳng kém người đi trước. Tôi
thành thực chia vui cùng anh cho h́nh thành tuyển
tập những bài thơ Tôn Thất Phú Sĩ. Doăn
Quốc Sỹ Houston,
24/05/05. Chú
thích: (1):
bài thơ “Song: Shall
l love you like the wind, love, That
is fierce and strong, That
sweeps all the barriers from its path And
reeks not right or wrong? The
passion of the wind, love, Can
never last for long. R.W.
Raymond (2):
bài thơ “Only We” Lip
on lip, and eye to eye Love
to love, we live, we die No
more thou, and no more I, We,
and only we! Richard
M. Milner |