Từ
Trận Chiến Tại Tam Kỳ Đến |
Vương
Hồng Anh tổng lược *
Ngày 24-3-1975: Trận chiến tại Tam Kỳ Sáng
ngày 24 tháng 3/1975, một biệt đội Cộng quân
và 2 chiếc 2 PT 76 đă lọt vào thị xă Tam
Kỳ, tỉnh lỵ tỉnh Quảng Tín. Do bị
tấn công bất ngờ, binh sĩ trú pḥng đă không
kịp có phản ứng nên Cộng quân đă
chiếm thị xă này.Trước t́nh h́nh đó,
Bộ Chỉ huy Tiểu khu Quảng Tín, Bộ Tư
lệnhTiền phương Sư đoàn 2 Bộ binh
(BB) và Bộ chỉ huy Trung đoàn 5 BB đang đóng
quân ở thị xă đă phải rút đi di
chuyển về vùng hoạt động của Sư
đoàn 3 Bộ binh ở phía bắc quận Thăng B́nh. Sự
kiện Cộng quân chiếm Tam Kỳ đă ảnh hưởng
không ít đến tinh thần chiến đấu
của quân trú pḥng trong thị xă Quảng Ngăi,
một tỉnh lỵ ở phía Nam thị xă Tam
Kỳ, nằm trên Quốc lộ 1. Từ 12 giờ trưa
đến tối ngày 24/3/1975, Cộng quân đă
bắt đầu mở các cuộc tấn công vào
nhiều căn cứ quân sự và làng mạc chung
quanh thị xă Quảng Ngăi. Một tiểu đoàn
đặc công Cộng quân tấn công vào phi trường,
trong khi đó khoảng 1 trung đoàn thuộc lực lượng
chủ lực của tỉnh đội Quảng Ngăi
đă tấn công vào các tuyến pḥng thủ ṿng
đai thị xă. Để
bảo toàn lực lượng, bộ Tư lệnh Quân
đoàn 1 và Quân khu 1 chấp thuận cho Tiểu khu
Quảng Ngăi được quyền cho lệnh các
đơn vị Địa phương quân được
rời bỏ pḥng tuyến và đánh lên phía Bắc
để ra khỏi ṿng vây của Cộng quân. Do
đường từ thị xă Quảng Ngăi đến
căn cứ Chu Lai của Sư đoàn 2 Bộ binh
bị gián đoạn và đường ra biển cũng
bị Cộng quân phong tỏa nên các đơn vị
Địa phương quân đă phải mở
đường máu để rút quân. Sáng ngày
25/3/1975, chỉ có một số ít về đến
Chu Lai. Phần lớn đă hy sinh hoặc bị
bắt trên đường di chuyển. *Diễn
tiến về kế hoạch rút quân khỏi Huế. Tại
Huế, ngày 24/3/1975, các đơn vị của Sư
đoàn 1 Bộ binh pḥng ngự ở phía Bắc và
khu vực cận sơn ở phía Đông thành phố
Huế đă được lệnh rời bỏ pḥng
tuyến và chuyển quân về gần Huế để
cùng với Bộ Tư lệnh và các đơn
vị yểm trợ chuẩn bị kế hoạch rút
quân khỏi chiến trường Trị Thiên. Trong khi
đó, các tiểu đoàn Bộ binhvà Biệt động
quân đang án ngữ pḥng tuyến dọc trên
quốc lộ 1 được lệnh di chuyển
về bờ biển và tập trung tại các điểm
hẹn để tàu Hải quân vào đón. Theo
kế hoạch tổng quát, Bộ Tư lệnh
Tiền phương quân đoàn 1 doTrung tướng Lâm
Quang Thi chỉ huy sẽ chịu trách nhiệm điều
động và kiểm soát cuộc rút quân này. Về
lịch tŕnh, th́ các đơn vị phải có
mặt tại điểm tập trung trước 0
giờ sáng ngày 25/3/1975.Về phương tiện
vận chuyển, Bộ Tư lệnh Hải quân Vùng
1 Duyên hải do Phó đề đốc Hồ Văn
Kỳ Thoại làm tư lệnh có nhiệm vụ cung
cấp tối đa tàu để chở tất
cả các đơn vị thuộc Sư đoàn 1
Bộ binh, Thủy quân lục chiến, Biệt động
quân và lực lượng quân sự của hai
tiểu khu Thừa Thiên và Quảng Trị vào Đà
Nẵng. Bộ chỉ huy Quân vận Quân khu 1 sẽ
sử dụng LCU để đưa các đơn
vị từ bờ ra tàu, Công binh sẽ lập
những cầu phao tại các cửa sông để
đoàn quân đi qua. *Những
gian khó trên đường rút quân. Theo
lời kể của Thiếu tướng Bùi Thế Lân,
Tư lệnh Sư đoàn Thủy Quân Lục
chiến, do lệnh rút quân quá nhanh, các đơn
vị không có thời gian chuẩn bị nên kế
hoạch rút quân đă không thể thực hiện
đúng theo thời biểu. Cũng theo lời
Thiếu tướng Lân, khi Trung tướng Trưởng
quyết định cho rút quân khỏi Thừa Thiên và
thành phố Huế th́ Thủy quân Lục chiến có
Lữ đoàn 369 đang hoạt động tại
chiến trường này. Bộ chỉ huy Lữ đoàn
369 đóng tại căn cứ Tân Mỹ ở cửa
Thuận An, 2 tiểu đoàn đang pḥng thủ
tại pḥng tuyến An Lỗ, cách trung tâm thành
phố Huế khoảng 17 km, tiểu đoàn thứ ba
đang pḥng thủ ở phía Bắc quận Hương
Điền và ở phía Nam của sông Mỹ Chánh. Sáng
ngày 25/3/1975, biển động mạnh nên tàu Hăi quân
đến trễ. Cầu phao tại cửa sông cũng
chưa hoàn tất kịp để sử dụng. Đến
trưa th́ thủy triều lên cao, không làm sao qua
được. Cũng vào thời gian đó, Cộng
quân biết có cuộc chuyển quân nên bắt đầu
tập trung hỏa lực pháo binh bắn dồn
dập vào các vị trí ẩn quân tại cửa Tư
Hiền cùng tại nhiều điểm hẹn để
tàu đến đón. Bộ Tư lệnh Tiền phương
Quân đoàn 1 từ Mang Cá chuyển về đặt
tại căn cứ Tân Mỹ cũng bị pháo kích
nặng. Trước
t́nh h́nh đó, nhiều đơn vị đă tự
t́m ra cách rút quân bằng phương tiện tự túc.
Một đơn vị Thủy quân Lục chiến rút
theo Quốc lộ 1 để vượt qua đèo
Hải Vân vào Đà Nẵng đă bị Cộng quân
phục kích chận đánh và bị tổn thất
nặng. Một số đại đội Thủy quân
Lục chiến và bộ chỉ huy Lữ đoàn 369
do Đại tá Lương, Lữ đoàn trưởng
chỉ huy, từ Thuận An đi bộ dọc theo
bờ biển để về hướng Đà
Nẵng. Trên đường đi, đoàn quân đă
được LCU và tàu Hải quân vào đón.Trong khi
đang đứng trên bờ để điều
động quân sĩ lội ra tàu ở ngoài biển,
Đại tá Lương đă bị thương ở
chân. Một
tiểu đoàn Thủy quân Lục chiến và một
số đơn vị Bộ binh cũng rút theo
đường biển nhưng khi đến phá Tam
Giang ở cửa Tư Hiền th́ gặp phải con sông
chắn ngang quá rộng, trong khi phía bên kia sông đă
bị Cộng quân chiếm giữ. Một số
chiến binh quyết vượt qua sông nhưng đă
bị tử thương do đạn Cộng quân
bắn sang. Theo ước tính của Thiếu tướng
Bùi Thế Lân, Tư lệnh Thủy quân Lục
chiến, th́ chỉcó một số nhỏ chiến
binh Thủy Quân vào đến Đà Nẵng, số đông
c̣n lại bị tử thương v́ trúng đạn
pháo kích hoặc bị kẹt lại ở Huế.
Những người bị kẹt lại đă
lập thành từng phân đội quyết tử
với Cộng quân cho đến khi hết đạn. Riêng
với Sư đoàn 1 bộ binh, các tiểu đoàn
của các Trung đoàn1,3, 51 và 54 Bộ binh và các
đơn vị thống thuộc như Thiết giáp,
Pháobinh, cũng lâm vào t́nh cảnh như Lữ đoàn
369 TQLC. Một số được tàu Hải quân
chở, một số khác mở đường máu
ven theo quốc lộ 1 và hoặc ventheo biển
phần lớn đă hy sinh ngay trên đường rút
quân. Theo báo cáo của Bộ Tư lệnh Quân đoàn
1 th́ chỉ có khoảng 1/3 số binh sĩ thuộc các
lực lượng của Sư đoàn 1 Bộ binh,
Thủy Quân lục chiến, Biệt động quân...
về đến Đà Nẵng. *Sư
đoàn 1 Bộ Binh vĩnh biệt chiến trường
Trị Thiên và cố đô Huế. Trở
lại với t́nh h́nh Sư đoàn 1 Bộ binh,
một trung tá trưởng pḥng của Bộ Tư
lệnh Sư đoàn 1 Bộ binh (không muốn nêu tên)
đă kể lại cho người viết bài này nghe
diễn tiến những giờ phút cuối tại
Bộ Tư lệnh Sư đoàn 1 Bộ binh ở
trong căn cứ Giạ Lê.Vị trung tá này nói ông không
thể nào quên được buổi họp cuối
cùng để nghe tướng Điềm phổ biến
lệnh rút quân. Từ vị tư lệnh phó, tham mưu
trưởng cho các sĩ quan trưởng pḥng, trưởng
ban tham mưu như chết lặng khi nghe Thiếu tướng
Điềm nói: Sư đoàn 1 Bộ binh có lệnh
phải rút khỏi Huế. Và chỉ gần một
giờ sau, cảnh tượng đó cũng đă
diễn ra tại các bộ chỉ huy trung đoàn,
tiểu đoàn bộ binh, Thiết đoàn Kỵ binh
và các tiểu đoàn yểm trợ. Là
một đại đơn vị đầu ḷng
của Quân lực VNCH, thành lập ngày 1tháng 1/1955 trên
sự qui hợp 3 Liên đoàn chiến thuật lưu
động, Sư đoàn 1 Bộ Binh với cái tên
đầu tiên là Sư đoàn 1 Dă chiến rồi
đổi thành Sư đoàn 1 Bộ binh từ 1959,
trong hơn 20 năm từ ngày thành lập cho đến
ngày được lệnh rút quân khỏi chiến trường
Trị Thiên, Sư đoàn 1 Bộ binh là sư đoàn
Bộ binh đầu tiên mà tất cả quân nhân
thuộc Sư đoàn được mang giây biểu
chương Bảo Quốc Huân Chương màu tam
hợp. Suốt 20 năm trấn giữ tuyến đầu
của Việt Nam Cộng Ḥa, Sư đoàn 1 Bộ
Binh là h́nh ảnh của sự bảo bọc, ǵn
giữ Huế trong suốt những năm dài lửa
đạn. Thế nhưng do những biến động
chiến trường, Sư đoàn 1 Bộ binh đă
phải vĩnh biệt Huế trong tức tưởi,
trong uất nghẹn. Khi
vào đến Đà Nẵng, một số hạ sĩ
quan tiểu đội trưởng, sĩ quan trung
đội trưởng, đại đội trưởng
trẻ tuổi của Sư đoàn 1 Bộ binh kể
lại cho các đồng đội cũ (đă thuyên
chuyển về Sư đoàn 3 Bộ binh) nghe cuộc
rút quân bi tráng của họ. Khi nhận được
lệnh rút quân, họ hiểu ngay là họ phải vĩnh
biệt Huế, vĩnh biệt Trị Thiên, nơi mà
họ và bao nhiêu đồng đội đă gởi
cả tuổi trẻ cho chiến trường để
giữ ǵn từng pḥng tuyến, từng ngọn đồi,từng
căn cứ, trong những năm dài khói lửa.
Một trung úy đại độitrưởng cho
biết khi nhận được lệnh rút quân th́
đại đội của anh đang pḥng thủ
ở một ngọn đồi cách Huế gần 10
km về phía Đông nam. Cả đại đội lúc
bấy giờ chỉ c̣n hơn 70 người đă
di chuyển trong đêm để đi về hướng
biển. Ra khỏi vị trí pḥng thủ hơn 1 km,
đại đội đă phải quyết chiến
với khoảng hơn 100 Cộng quân chận đánh.
Sau hơn 1 giờ giao tranh, đại đội đă
vượt qua khỏi ṿng vây của địch quân
và khi về đến bờ biển gần Thuận
An th́ cả đại đội chỉ c̣n hơn 40
người. Một chuẩn úy già chỉ huy hậu cứ một tiểu đoàn Bộ binh đă khóc trong tức tưởi khi gặp lại chúng tôi, đồng đội cũ của ông. Vị sĩ quan này đă gia nhập Sư đoàn 1 Bộ binh khi sư đoàn mới thành lập từ đầu năm 1955, và tính đến tháng 3/1975, ông đă có hơn 20 năm gắn bó với đại đơn vị này, từ một binh nh́ khinh binh chiến đấu, rồi hạ sĩ tiểu đội phó, trung sĩ tiểu đội trưởng, trung sĩ nhất trung đội phó rồi quyền trung đội trưởng, thượng sĩ thường vụ tiểu đoàn, rồi chuẩn úy chỉ huy hậu cứ. Vị chuẩn uư già này nói với chúng tôi trong uất hận: Tui có cả hơn 20 năm ở Sư đoàn này, có cả hơn 20 năm với chiến trường Huế, với Quảng Trị, Thừa Thiên. Tui từ binh nh́ lên đến Thượng sĩ nhất, rồi chuẩn úy qua từng trận đánh... Trời ơi... Thế mà bây giờ lệnh trên bắt phải bỏ ThừaThiên, bỏ Huế mà đi, tức quá đi thôi. |