Mất
trí nhớ là bệnh đáng sợ nhất trong
tất cả các bệnh của con người.
Có
2 loại bệnh mất trí nhớ: Alzheime,
Dementia
Loại nặng là Alzheimer.
Hoàn toàn mất hẳn trí nhớ, như trường
hợp Tổng Thống Reagan (kéo dài 10 năm mới
chết).
Loại
nhẹ gọi là Dementia lúc nhớ lúc quên,
như trường hợp nhà Bác Học Albert Einstein.
Cho
tới bây giờ khoa học cũng vẫn chưa t́m
ra phương pháp pḥng ngừa hay chữa trị.
Chỉ biết khi trời kêu ai nấy dạ.
Các bác sĩ th́ khuyên bắt
đầu óc làm việc chút chút mỗi ngày, cũng
là một cách tập thể dục cho cái đầu
(năo) của ḿnh vậy thôi.
Đọc
sách, viết bài, viết thư… cũng là một cách
tập thể dục đầu. Tức là bắt cái
năo của ḿnh không được “nhàn cư vi
bất thiện” rảnh quá rồi nghĩ chuyện
linh tinh than mây khóc gió.
Hoặc như Mỹ nói “use it or lose it”
Ngọc kia chẳng dũa chẳng mài, cũng thành vô
dụng, cũng hoài ngọc đi.
Quả thật từ khi có
internet, th́ mọi thứ tin tức và h́nh ảnh
được lan tràn trên khắp thế giới
chỉ sau vài tích tắc. Người dân trên toàn
thế giới (ngoại trừ Bắc Hàn và các nước
độc tài) có thể theo dơi đủ mọi
biến chuyển ngay khi xảy ra.
Ngay cả ở Mỹ, khi có
World Cup về đá banh, đâu phải trận banh nào
quí vị cũng được coi hết đâu.
Nhất là khi Mỹ đă thua rồi, là coi như
dẹp bớt, ông chồng tôi (chuyên gia TV 24/7& 20
hour/ day) bảo thế.
Trong khi VN nghèo mà chơi
bảnh cho coi líp ba ga, thức đêm thức hôm xem
miệt mài suốt gần 2 tháng. Mỗi lần có
World Cup là công việc tê liệt, quan th́ ngủ bù
ở nhà, lính th́ vào sở lớt phớt cho có
lệ, v́ c̣n ngáp ngắn ngáp dài.
Mặc dù bệnh mất trí
nhớ không làm tổn thương tới thân xác
bệnh nhân như các bệnh nhiễm trùng, hay
bệnh ung thư tàn phá cơ thể rất nhanh.
Không ảnh hưởng tới physical, v́ chỉ có năo
không c̣n làm việc, chứ tim gan phèo phổi vẫn
b́nh thường. Bệnh nhân vẫn có thể
sống rất lâu, nếu không muốn nói là thọ.
Không tổn thương về
thể chất (của bệnh nhân), nhưng tổn thương
rất nặng về tinh thần cho người chăm
sóc.
Biết bao câu chuyện năo ḷng
khi có người thân bị bệnh mất trí.
Nhất là khi người ấy lại là ông bà cha
mẹ của ḿnh.
Trong các triệu chứng
của bệnh mất trí nhớ nhẹ Dementia (lúc
khởi đầu) có một triệu chứng đă
làm tổn thương tới t́nh cảm gia đ́nh.
Đó là người bệnh lúc nào cũng nghi
ngờ bị mất cắp tiền bạc hay nữ
trang của ḿnh.
Họ có thể nói (y như
thật) người này người kia đă lấy
cắp của họ. Nếu chỉ có một người
chăm sóc người bệnh (ông bà cha mẹ), th́ ráng
giữ b́nh tĩnh bỏ ngoài tai, coi như không
chấp. Nhưng khổ nỗi v́ cuộc sống khó
khăn, rất nhiều người ở VN, sau khi
lập gia đ́nh vẫn phải ở chung theo
kiểu ngũ đại đồng đường.
Cháu dâu con dâu, cháu rể con rể là người không
cùng máu mủ hay bị hàm oan.
Có một điều không hiểu nổi, đó là
họ có thể không nhận được tất
cả mọi người. Nhưng bà mẹ chồng
vẫn biết đây là thằng con yêu quí của ḿnh.
Bà đợi con đi làm về, để than thở
bị bỏ đói cả ngày. C̣n ai ở nhà cả
ngày với bà, ngoài người vợ của ḿnh,
tức là con dâu của bà. Oan Thị Kính làm sao
giải bày, nuốt bồ ḥn làm ngọt. Nếu
gặp người chồng vũ phu không có từ tâm
hiểu biết, th́ chuyện ǵ sẽ xảy ra?
Từ đó xảy ra biết
bao thảm cảnh gia đ́nh, từ xô xát căi vă, có
khi đưa đến chia tay.
Ngoại trừ đổ
thừa bị mất đồ, không nhớ đă
ăn cơm hay chưa. Những người bị Alzheimer,
dù không c̣n minh mẫn, nhưng họ vẫn có
thể nhận ra những người vô cùng đặc
biệt với họ. Bà Nancy bảo rằng ông
Tổng Thống Reagan quên hết tất cả mọi
người, chỉ c̣n nhớ duy nhất một ḿnh
bà. Ít ra cũng c̣n có một người để
cho ông nghe lời.
Căn
bệnh mất trí c̣n nguy hiểm hơn cả
bệnh điên. V́ bệnh điên tuy vậy vẫn có
thuốc chữa hay chế ngự. Khi người
điên nổi cơn người ta cho uống
thuốc, cơn điên sẽ bị chế ngự.
Sau đó người ta cho chạy điện vô năo.
Sau một thời gian th́ năo của người
bệnh trở lại b́nh thường. Đó là do năo
bị xáo trộn v́ một nguyên nhân ǵ đó,
chứ không có hư hại. Trái lại ở bệnh
Alzheimer và bệnh Dementia năo đă bị thoái
hóa, bị hư hại. Đó là lư do tại sao chưa
có cách pḥng ngừa và chữa trị.
Chăm sóc cho người
bệnh lăng trí là một điều vô cùng khó khăn.
Một con vật b́nh thường như con chó con mèo,
dù không nói được, nhưng chúng vẫn
nhận ra và nghe lời người nuôi dưỡng nó.
Bởi v́ chúng vẫn c̣n bộ năo. Trong khi người
bị lăng trí, chúng ta sẽ cảm thấy đau ḷng
khi một cụ già bị nhốt trong chuồng, hay
bị xích tay xích chân.
Những h́nh ảnh đó không
thể dùng cho con người. Nhưng chúng ta phải
làm sao, khi người bị lăng trí gây ra đủ
thứ vấn nạn, làm đảo lộn cuộc
sống của những người trong nhà. Giữa
đạo đức và hạnh phúc, chúng ta sẽ
chọn bên nào.
Chỉ có thánh hay bồ tát
mới giữ cho ḿnh khỏi nổi cơn điên khi
bị buộc tội oan ức. Cũng chỉ có thánh
mới giữ cho ḿnh được b́nh tĩnh, khi
mỗi ngày thấy đủ thứ xáo trộn
xảy ra trong căn nhà của ḿnh.
Ông bà cha mẹ là những người
ta phải tương kính theo đạo làm con.
Nhưng
khi làm sao giữ được vẹn toàn, khi ông bà
cha mẹ bị mất trí. Một bệnh nhân trong thân
xác của người trưởng thượng. Có
nhiều cô con dâu đă phải gào lên nói dối như
cuội, khi nói về bà mẹ chồng. Hoặc khi không
c̣n b́nh tĩnh họ có thể buộc tội điên
điên khùng khùng. Thật t́nh họ không muốn mang
tiếng hỗn láo, chẳng qua cơn giun xéo măi cũng
quằn! Khó có ai giữ cho ḿnh sống trọn đạo
làm con.
Bản
thân tôi có cha mẹ bị Dementia, nghĩa là những
ǵ các cụ nói cần phải xét lại, thế mà
cũng vẫn bị lừa đều đều.
Lần nào cũng v́ sốt ruột khi nghe bố
gọi với giọng thều thào “có ǵ ăn không,
bố đói quá”. Lúc ông đang ở trong rehab
gần nhà, cổ tay luôn luôn đeo một cái ṿng có
ghi số điện thoại của tôi, để
bất kỳ có chuyện ǵ xảy ra, ai cũng có
thể gọi ngay cho con cháu.
Hôm
đó bố tôi ra dấu cho có người giúp. Đầu
tiên một giọng nữ gọi, bảo ông muốn
nói chuyện với cô. Nghe bố nói muốn ăn cháo
(kiểu VN), dạ dạ thưa thưa, cuống quưt
đi hâm cháo. Chưa được 10 phút, lại
nghe điện thoại gọi, lần này là giọng
nam, lại dạ dạ thưa thưa con mang vào ngay.
Chạy hộc tốc tới (rehab chỉ cách nhà có
10), tôi chưng hửng, v́ bố tôi đang ngồi trước
mặt mâm cơm của nhà thương, c̣n y nguyên.
Không
hiểu tại sao người bị lăng trí, lại
“thông minh” đến thế. Không biết tiếng
Anh, nhưng bố tôi biết ngoắc một cô y tá
nhờ gọi dùm. Sau đó lại nhờ một người
y tá khác (đàn ông) gọi tiếp. Nói chuyện
bằng tiếng Việt nên họ không hiểu ḿnh nói
ǵ. Từ đó có kinh nghiệm, tôi không quưnh quáng, mà
hỏi lại caregiver. Tuy vậy cũng vẫn
chạy vào thăm, nếu không ông cụ sẽ
giận hờn bỏ ăn. Người ta nói khi già,
người ta sẽ trở thành con nít (chướng).
Họ sẽ bướng bỉnh khó chiều, nếu
thành con nít ngoan th́ đâu có chuyện ǵ xảy ra.
Một triệu chứng kinh
khủng cho người chăm sóc người bị
mất trí, đó là họ không c̣n phân biệt
được đúng sai, họ có thể ăn ngay
phân của họ, nghĩa là chúng ta không thể
rời mắt khỏi họ. Điều này đă làm
đau ḷng con cái vô cùng.
Có nhiều gia đ́nh khi đi
làm, họ phải khoá cầu dao điện, nếu
nấu bằng bếp điện. V́ các cụ già khi
muốn ăn bánh ḿ, họ đút luôn cả ổ bánh
vào ḷ nướng, vẫn c̣n giấy gói và dây thun
cột. Có người c̣n tinh nghịch đốt
cả thảm lót nhà.
Nói chung là khi trong nhà có người
bị bệnh mất trí, th́ ngay cả người chăm
sóc cũng mệt nhoài, v́ mắt phải luôn luôn ngó
chừng. Đôi khi ngay cả người lành cũng
không ngờ được những phản ứng
bất thường của bệnh nhân.
Bà Nancy vợ của Tổng Thống Reagan chăm sóc
ông bị bệnh Alzheimer (nặng) suốt 10 năm
trời. Không thể dùng một chữ nào khác hơn
chữ “ độc ác” để diễn tả
bệnh này. Thông minh hóm hỉnh, tài giỏi, ăn
mặc luôn luôn lịch sự. Tất cả không c̣n
nữa, bà Nancy chẳng c̣n cho ai nh́n thấy ông trong
bộ dạng thê thảm thiểu năo, quần áo
xộc xệch, bộ mặt ngây ngô, không c̣n ra h́nh
dáng của một chính khách được ngưỡng
mộ ngày nào. Thôi th́ hăy để mọi người
coi như ông đă chết.
Biết
bao câu chuyện đau ḷng của người thân, khi
có ông bà cha mẹ bị bệnh mất trí nhớ. Dù
cho bạn có thông minh như nhà Bác Học Albert Einstein
cũng vẫn mắc bệnh như thường. Dù
cho bạn có học cao hay giàu có đến đâu,
bạn cũng vẫn nghẹn ngào khi thấy người
thân yêu của ḿnh tàn tạ hay có những hành động
làm đau nhói con tim. Điều này có thể hiểu
được tại sao có nhiều người b́nh
thường đă đem nhốt người bệnh
vào những cái cũi như cũi chó. Họ quá nghèo
khổ, phải lo bươn chải cho miếng cơm
manh áo. Họ phải làm liều, dù thật sự
trong ḷng họ không muốn. Gặp thời thế
thế thời phải thế. Cái khó bó cái khôn.
Ở trong chăn mới biết chăn có rận.
Một cô gái thượng
(ở VN) bị xích trong rừng v́ mất trí cả
mấy năm trời, cho tới khi được
một Linh Mục giải cứu mang về nhà
thờ.
Không thể nào kể siết
về những hoàn cảnh thương tâm của
những người bị căn bệnh độc
ác này. Hành hạ bệnh nhân th́ ít (v́ họ không c̣n
nhận thức), nhưng hành hạ gia đ́nh người
bệnh th́ nhiều.
Cách đây 20 năm, có một thanh niên ở phía
Đông Bắc Mỹ, đă bỏ cha già bị
bệnh mất trí vào ḷ sưởi đốt. V́ anh
ta là con một, lương không trả nổi cho
nursing home (hạng bét 200dollar/ ngày).
Người không mất trí chăm
sóc cho người bệnh, cũng mất trí luôn,
đó là trường hợp của anh này. Những
khó khăn đă dồn họ đến chân tường
tuyệt vọng.
Chúng tôi đă nhiều lần
dặn ḍ con cháu, nếu bố mẹ bị bệnh lăng
trí, cứ mạnh dạn đưa vào nursing home,
đừng lo phiền áy náy. V́ lúc này bố mẹ
chỉ c̣n kéo dài cuộc sống trong vô thức. Không
c̣n biểu lộ được t́nh cảm với
con cháu. Trái lại khi cho ở chung, những biểu
hiện của căn bệnh sẽ làm mất cả
t́nh thân. Chẳng thà để bố mẹ hành
hạ quấy phá người dưng. Khi bố mẹ
c̣n tỉnh táo dặn ḍ con cháu, đó là ư nguyện
của bố mẹ, các con không có lỗi ǵ cả.
Tất cả mọi người trong gia đ́nh
bố mẹ đều yêu quư vô vàn. Hăy có từ tâm
đừng nghĩ xấu nghĩ ác, rồi nguyền
rủa người khác. Bởi v́ tục ngữ có câu
chẳng ai nắm tay được từ sáng đến
tối. Một ngày nào đó rồi chúng ta cũng
sẽ già, như lời Phật dạy. Sinh
trụ hoại diệt, hoàng hôn tàn để nhường
chỗ cho b́nh minh ló dạng.
Các con tôi cũng rưng rưng nước mắt. Cũng
như ngày xưa chúng tôi cũng đau xé ḷng khi
thấy cha mẹ ḿnh lú lẫn, bỏ cả đồ
dơ vào miệng. Hay ngơ ngác đi lạc ngoài
đường.
Người ta không sợ
chết, mà chỉ sợ bệnh. Quan niệm bên
Phật giáo, cho rằng bệnh tật là cái
nghiệp của chúng sinh. Không tôn giáo nào cho phép
tự tử. Phật bảo rằng khi tự tử có
nghĩa là chưa trả hết nghiệp. Đời
sau cũng phải trả tiếp. Luật pháp cũng
không cho phép người ta xin chấm dứt sự
sống. Bạn thấy điều này có đúng không?
Kéo dài cuộc sống trong vô thức, không c̣n
tận hưởng được mọi vui thú
của cuộc đời, th́ có c̣n ích lợi ǵ cho
xă hội và cho chính người bị bệnh.
Nếu bạn cổ vũ cho ư
tưởng đó, bạn sẽ bị lên án. V́ xă
hội không chấp nhận mạng con người như
một món đồ vật, để có thể
vứt bỏ dễ dàng.
Bạn có biết con số
bệnh viện dành cho người mental behavior
nhiều gấp mấy con số bệnh viện
chữa những bệnh khác. Và người ta đă
tránh dùng những chữ điên crazy, hạ giá nhân
phẩm. Chỉ
dùng chữ những chung chung mental behavior.
Lại thị Mơ
|