Tản
mạn về hệ thống Bảo Hiểm Sức
Khỏe của Đức
Thạch Đạt Lang |
Ở
các nước tự do, dân chủ, văn minh, một
trong những ưu tư hàng đầu của chính
phủ là lo lắng, bảo vệ sức khỏe cho
người dân . Từ quan tâm này, chính sách bảo
hiểm y tế được chính phủ nghiên
cứu, thiết lập để điều trị,
chăm sóc sức khỏe cho toàn dân một cách b́nh
đẳng. Một trong những chính sách bảo
hiểm y tế lâu đời nhất trên thế
giới là chính sách bảo hiểm y tế của nước
Đức được thành lập từ năm
1883. Đạo
luật về Bảo Hiểm Sức Khỏe (BHSK) –
Krankenversichrungsgesetz : KVG
– được Otto von Bismarck, thủ tướng
của đế chế Đông Phổ – tiền thân
của Cộng Ḥa Weimar Đức – ban hành ngày 15.06.1883.
Đạo luật này quy định, tất cả
những công nhân lănh lương dưới 2.000 Đức
Mă đều phải tham gia vào quỹ BHSK. Quỹ
bảo hiểm này bao gồm những phúc lợi là
tiền hưu trí, mất khả năng lao động,
tai nạn. Đến ngày 01.01.1914
đạo luật này được bổ sung thêm
phần chữa trị răng. Trong
thời gian đầu, những người bị
bắt buộc phải đóng BHSK chỉ giới
hạn trong giới công nhân có thu nhập thấp (dưới
2.000 Mark/năm) cùng một số nhân viên của chính
phủ, nhưng về sau mở rộng ra, bao gồm
nhiều thành phần khác trong dân chúng.
Hệ thống BHSK hoạt động bằng sự
đóng góp tài chánh từ giới chủ nhân, người
làm thuê và trợ giúp của chính phủ. Sự đóng
góp của người làm thuê được quy định
nhiều hay ít tùy theo thang lương, khác với quy
định của các hăng bảo hiểm tư nhân là
phụ thuộc vào tuổi tác, t́nh trạng sức
khỏe. Hệ
thống BHSK của Đức trải qua hơn 130 năm
có nhiều thay đổi,
việc bảo hiểm sức khỏe cho người
dân hiện đă trở thành một mô h́nh
vững chắc trong vấn đề an sinh xă hội
mà cựu tổng thống thứ 44 của Mỹ,
Barack Obama muốn xây dựng theo. Hệ
thống BHSK này chia làm hai nhóm:
Nhóm bắt buộc phải tham gia và nhóm tự do. Nhóm
bắt buộc phải đóng BHSK tại một trong
các hăng bảo hiểm,
dù tất cả đều là hăng tư nhưng
tạm gọi là của nhà nước (cho dễ
hiểu) như AOK (Allgemeine Ortskrankenkasse) BEK (Barmer
Ersatzkasse) BKK (Betrieb Krankenkasse) đến TK (Techniker
Krankenkasse)… là tất cả những người
đi làm thuê có thu nhập dưới
4.950 euro/tháng (chưa
trừ thuế). Trên mức này th́ được
tự do, muốn tiếp tục đóng ở các hăng
nói trên hay không tùy ư. Nhóm
thứ hai là nhóm tự do không bị bắt buộc
phải đóng BHSK
tại một trong các hăng của nhà nước nói
trên. Họ
gồm có công chức, quân nhân hiện dịch, những
người có thu nhập trên 4950 euro/tháng và những
người không thuộc giới làm thuê, những người
hành nghề tư do như kinh doanh, mở nhà hàng, pḥng
mạch, tiệm rượu, buôn bán tạp hóa,
thực phẩm…Những
người này có thể đóng bảo hiểm
sức khỏe ở một trong những hăng bảo
hiểm sức khỏe không bị quy định
bởi các điều khoản của luật pháp
gọi là Private Krankenkasse
(tạm gọi là hăng tư) . Đóng
bảo hiểm sức khỏe tại các hăng tư
Private Krankenkasse th́ rẻ hơn rất nhiều (30-50%) so
với đóng tại các hăng phải đóng theo
luật định AOK, BEK, TK, BKK…Tại
sao lại có sự bất công này? Thật
ra chẳng có ǵ bất công v́ người
đóng BHSK ở Private Krankenkasse chỉ được
hưởng phúc lợi cho chính ḿnh, c̣n gọi là
“chính chủ”. Ngược
lại đóng
ở AOK, BEK, BKK, TK… th́ vợ (chồng) con cái
được…ăn theo.
Điều đó có nghĩa, thí dụ là trong gia
đ́nh có hai vợ chồng, ba đứa con, chỉ
mỗi ông chồng hay bà vợ đi làm th́ toàn
bộ gia đ́nh được hưởng BHSK.
Nếu sau đó có người thứ hai trong gia đ́nh
đi làm, có thu nhâp th́ tiếp tục bị
…chặt đẹp 7.5% tiền lương. Đơn
giản như đang giỡn, vậy thôi. Hơn
nữa, đóng
BHSK ở Private Krankenkasse lúc trẻ, dưới 30
tuổi th́ rẻ, nhưng càng lớn tuổi càng
phải đóng nhiều.
Tuy nhiên cũng có cái lợi là “nhập viện”
được nằm pḥng riêng, một ḿnh một cơi
ta bà, có y tá, bác sĩ phục vụ chu đáo,
tận t́nh hơn. Những
người đóng BHSK
(của nhà nước) có thể đổi hăng
bảo hiểm vào tháng 11 hàng năm, nếu cảm thấy phúc lợi nơi
ḿnh đang đóng bảo hiểm không nhiều
bằng các hăng khác. Nhưng một người đă
tự nguyện không đóng bảo hiểm của nhà
nước để đổi qua hăng tư th́ không
thể quay trở lại các hăng của nhà nước. Trở
lại vấn đề. Theo hệ thống nói trên,
hiện tại một người làm thuê sẽ
phải đóng khoảng 7,5% tiền lương chưa
trừ thuế (Gross Income), giới chủ nhân 7,5%, tổng
cộng là 15%,
con số này có thể thay đổi tùy theo hăng BHSK
nhưng chỉ khoảng 0,2-0,4%. Như vậy một
người làm thuê với mức lương 3.000
euro/tháng th́ hăng bảo hiểm sức khỏe sẽ
nhận được 450 euro/tháng từ người
này. Trường
hợp có công việc nhưng thu nhập thấp th́
sở xă hội (Sozialamt) sẽ phụ cấp hoặc
chi trả phần bào hiểm sức khỏe 7,5%. Những người đi làm các công việc
phụ, ít giờ như học sinh, sinh viên, các người
nội trợ…gọi là Minijob
hay Nebenjob
để kiếm thêm thu nhập cho gia đ́nh,
nếu không quá 450 euro/tháng cũng không phải đóng
7,5% thu nhập cho quỹ bảo hiểm sức
khỏe. Những
phúc lợi mà người đóng BHSK hưởng,
được quy định trong bộ luật xă
hội thứ 5 (Das Fünfte Sozial Gesetzbuch) rất bao quát,
gồm có trị bệnh, từ đau yếu nhẹ,
cảm cúm sơ sơ, ho hen lai rai, đau nhức, rêm
ḿnh cần uống thuốc thang các cái… đến
phải vào nằm bệnh viện, giải phẫu,
chữa trị ung thư, thương tật do tai
nạn giao thông, bất cẩn đến y khoa pḥng
ngừa…Tóm lại là chữa trị, phục hồi
sức khỏe tối hảo cho người đóng
bảo hiểm theo những tiêu chuẩn hợp lư, không
hoang phí, vượt quá nhu cầu của bệnh nhân. Thuốc
thang tùy theo loại,
có loại bệnh nhân phải trả tiền, có
loại không, có loại trả 5 euro, có loại 7 euro,
có loại 10 euro, nhưng tối đa chỉ trả
10 euro dù chai (hay hộp) thuốc có giá 500 euro. Luật
pháp của Đức cũng quy định, khi người
làm thuê bị bệnh lâu hơn 6 tuần lễ trong năm
th́ giới chủ nhân có bổn phận tiếp
tục trả lương 6 tuần lễ đầu, từ
tuần lễ thứ 7 trở đi, tiền lương
của người làm thuê sẽ do hăng bảo
hiểm sức khỏe chi trả,
nhưng sẽ chỉ khoảng 80% mức lương họ nhận khi đang làm
việc. Người
có bảo hiểm sức khỏe sẽ nhận
được một thẻ khám bệnh từ
quỹ bảo hiểm, kích thước như môt
thẻ tín dụng, có thể có h́nh “chính chủ”
hoặc không, trên có một con chip ghi các dữ
kiện cá nhân mà máy đọc (reader) ở pḥng
mạch bác si, nha sĩ sẽ ghi lại để…tính
tiền với quỹ BHSK. Câu
hỏi được đặt ra là: – Vậy người
dân Đức, có ai không có bảo hiểm sức
khỏe? Trên lư thuyết th́ chẳng có người dân
Đức nào không có bảo hiểm sức khỏe,
nhưng thực tế th́ có. Con
số mới nhất vào tháng 10 năm 2016 là khoảng
80.000 người. Lư do là nhiều người trong nhóm
tự do muốn tiết kiệm khi thấy ḿnh c̣n
trẻ, khỏe mạnh như trâu…, ngu sao đóng cha
(nội)? Tự nhiên tháng mất vài trăm euro cho chúng
ăn. Uổng! Đây
cũng chính là suy nghĩ của rất nhiều người
trẻ tuổi bên Mỹ phản đối đạo
luật Obamacare hay c̣n
gọi là ACA (Affordable Care Act) , nhưng xin được
miễn bàn trong phạm vi bài viết này. Thế th́
số phận những người nói trên ra sao khi
họ bệnh hoạn hay phải “nhập viện”?
Dễ thôi! Một
là móc tiền túi ra trả, hai là nếu chịu đựng
được những cơn đau do bệnh gây ra,
đánh bài liều, không đi khám bệnh, để
bệnh tự nó sẽ hết. Nó không hết th́ ḿnh
hết…thở. Chẳng có ǵ phải suy nghĩ, lo
lắng. Một
điểm rất nhân bản khác trong hệ thống
bảo hiểm y tế của Đức là ngay cả
những người chạy đến Đức xin
tị nạn, trong
khi chờ đợi cứu xét hồ sơ đều
được hưởng bảo hiểm y tế
đầy đủ như một người dân
Đức, hoặc
một du khách đến Đức du lịch, đột
nhiên ngă bệnh hay bị tai nạn phải chở vào
bệnh viện cấp cứu, không có tiền, không có
bảo hiểm y tế đều được
cứu chữa tận t́nh. Ai
sẽ thanh toán những cái “biu” cho bệnh nhân?
Dạ thưa! Ngân sách nhà nước. Nói
chơi vậy thôi nghe mấy cha! Người viết
không khuyến khích du khách Viêt Nam qua Đức du
lịch, thăm gia đ́nh, không cần mua bảo
hiểm sức khỏe, cứ tự nhiên như
khỉ Trường Sơn xuống đồng
bằng. Mang tiếng chết! Thạch
Đạt Lang |