Thình Lình Đui Mắt |
Tục
ngữ ta có câu " Bảy mươi chưa què,
Chớ khoe rằng lành". Thực vậy, một người
b́nh thường khỏe mạnh, đẹp đẽ,
rủi ro có thể th́nh ĺnh đến làm trở nên
tàn phế. Bịnh hoạn xảy ra bất chợt,
không biết đâu tiên liệu, đề pḥng. Mới
đây, tôi được tin một người quen cũ
ở Việtnam, khỏe đẹp một thời, nay
hoàn toàn mù ḷa tàn tật từ hôm bà ấy đi
nhổ răng cách nay10 năm. Ngay khi răng được
lôi ra, bà thấy tối tăm mặt mày, và sau đó
chỉ toàn một màu đen tối, bà không c̣n
thấy ǵ nữa. Tuy rằng đôi mắt bà vẫn
mở, nhắm, người chung quanh nh́n vào vẫn tưởng
đôi mắt khỏe mạnh như b́nh thường.
Nghe kể lại, vài bác sĩ quen ở đây cho là
không phải vậy, v́ mắt và răng đâu có liên
hệ ǵ. Nhưng có ai đă học, biết, hoặc
kinh nghiệm hết mọi chuyện v́ những điều,
những kiến thức chúng ta chưa biết
tới, chưa khám phá ra mênh mông như vũ trụ. Nhân
chuyện nầy, Ông Tuấn, một người
bạn già của người viết, đem
chuyện tối mắt của ông ấy ở Mỹ
ra kể lại. * Cách
đây bảy năm, lúc ông Tuấn vào tuổi 60,
tốt lăo khỏe mạnh, đi đứng nhanh
nhẹn không kém một trai trẻ. Tuy có đông con,
nhưng tất cả đều đă ra riêng. Từ
lúc chúng 17, 18 tuổi vào đại học, và sau khi
ra trường, không đứa nào quay lại, nên
chuyện ǵ nặng nhẹ ông cũng lụi hụi
một ḿnh. Một sáng thứ bảy mùa hè, ông
sắp xếp lại garage. Bưng
lên bợ xuống một số đồ đạc
thường thường, nhưng với tuổi
Tuấn lúc nầy kể là nặng và có phần căng
gân cốt . Sau
một hồi hỳ hục, ông vào pḥng nằm
nghỉ. Bật TV lên xem, ông thấy màn ảnh TV có
hai nấc, một nửagiống như ngoài nắng,
một nửa như trong bóng râm, và như có vài tia
chớp trong mắt. Cảm thấy trong mắt có
sự bất thường, tuy không có ǵ đau
nhức đáng kể, ông đến bác sĩ gia
đ́nh, không khám biết được ǵ, nhưng
ông được giới thiệu đến bác sĩ
chuyên khoa bịnh mắt ở Bolsa. * Lần
đầu tiên đến bác sĩ chuyên khoa giải
phẫu mắt, Tuấn không ngờ rằng người
ta bị bệnh mắt cũng khá đông. Chờ
một hồi lâu, Tuấn được đưa
ngồi vào ghế để đọc các chữ E to
nhỏ. Ban đầu mắt trái được che kín,
để đọc bằng mắt phải. Cô y tá
thử tới thử lui một lát, Tuấn chẳng
thấy ǵ cả, chỉ một màu đen mà thôi. Che
mắt phải, mắt trái vẫn c̣n thấy rơ.
Tuấn rất ngỡ ngàng sao lại có chuyện khác
thường như vậy, v́ cả hai mắt lối
giờ vẫn tốt đều. Sau
một lát nhỏ thuốc mở rộng con ngươi,
bác sĩ soi đèn vào xem xét, và cho Tuấn biết: Vơng
mô mắt phải bị rời rách (Retina Detachment, OD). Lo
sợ, Tuấn hỏi có thuốc hay cách ǵ chữa
trị không" Bác sĩ bảo ở đây không
chữa được và sẽ giới thiệu đi
nơi khác để mổ. Nghe phải mổ mắt,
Tuấn hoảng hốt hỏi: " Mổ mắt
rủi làm tôi đui sao"" Bác
sĩ bảo: " Mắt phải đă đui
rồi, c̣n đui ǵ nữa". Tuấn
nhận giấy giới thiệu để đến
pḥng mạch tư có tên là OC Retina Group ở Santa Ana.
Lúc đó đă quá 5 giờ chiều thứ bảy, các
văn pḥng bác sĩ đều đóng cửa, nên
phải chờ đến sáng thứ hai. Về nhà
Tuấn rất hoang mang lo sợ, cả đêm nghĩ
buồn không ngủ được. Một mắt th́nh
ĺnh vô cớ đă bị mù, và nếu mắt kia cũng
có thể theo đà như vậy, th́ sống dở
chết dở mà thôi. Tuổi già ở đây
buồn cô quạnh. Niềm vui là xem TV và hay lái xe
dạo chơi ngắm thiên hạ giàu sang và trời mây
phong cảnh ngoạn mục. Nếu mù không thấy ǵ
nữa, th́ kể như chết rồi, cuộc
sống chỉ là đau khổ trong tăm tối mà
thôi. * Trưa
chúa nhật hôm sau, nơi nhà người con trưởng
có party sinh nhật cho đứa cháu. Nằm nhà
một ḿnh buồn, Tuấn cũng ṃ đến tham
dự để khuây khỏa. Sẵn gặp người
con thứ làm MD cũng đến đó. Nghĩ
những người trong cùng một nghề, thường
biết chuyên môn tài giỏi của nhau hơn,
Tuấn đem trường hợp mắt ḿnh ra
kể và hỏi: "Con làm cho mấy bịnh viện
lớn đă lâu, con có biết bác sĩ chuyên khoa nào
giỏi về bịnh nầy, chỉ cho bố đến
chữa trị". Tuấn liền được
đáp: " Mắt bố đă tốt năm mươi
năm rồi, mà c̣n đ̣i ǵ nữa chứ." Tuấn
nghe, tiu nghỉu, thẹn thùng cảm thấy ḿnh có
phần nài nĩ tham đời, nên thôi không nói ǵ thêm
nữa. Sự cách ngăn thế hệ (generation gap) và
xáo trộn văn hóa (cultural turbulence) đă làm cho người
ta không hiểu nhau hoặc thông cảm để giúp
nhau. Học thuyết Dương Chu từ Trung Hoa xưa
và chủ nghĩa cá nhân vật chất nay ở Hoa
Kỳ được kết hợp rất chặt
chẽ nơi giới trẻ thịnh thời và đắc
địa. Đúng ra mắt Tuấn đă tốt
cả sáu mươi năm rồi, bỗng nhiên th́nh
ĺnh mới bị mù, nhưng mấy ai không tham đời,
c̣n sống th́ người ta vẫn c̣n cố tránh
bị tật nguyền. Tuấn buồn nhiều hơn,
thấy đen tối hơn. Không biết nói ǵ thêm,
Tuấn yên lặng cho đến lúc ai về nhà
nấy. Chi tiết nầy được kể như
một nét nhỏ mà cũng có thể là đề tài
lớn viết về nước Mỹ. * Sáng
sớm thứ hai, theo giấy giới thiệu,
Tuấn đến pḥng nhăn khoa tư có bảng
hiệu OC RG ở Santa Ana, bệnh nhân chờ khá đông.
Nơi đây có ba bác sĩ gồm hai bác sĩ Mỹ
trắng đă đứng tuổi và một bác sĩ
người Hoa họ Chen mới ra trường chưa
bao lâu. Nơi pḥng đợi, các bằng cấp, ghi nơi
và thời gian huấn luyện của mỗi bác sĩ
đều có treo trên tường. Những bác sĩ này
đều có bằng chuyên chữa bịnh vơng mô
(retina) . Thật ra từ nhỏ đến giờ
đă hơn 60 tuổi, lần đầu tiên Tuấn
mới nghe biết về bịnh mù mắt th́nh ĺnh
nầy. Lúc
nhỏ, ở tỉnh quê, đă ba bốn lần
Tuấn bị bệnh mắt đỏ, hai mí mắt
sưng húp bị ghèn mủ khô làm dính cứng vào
nhau. Sáng dậy, phải dùng bông g̣n thấm nước
muối hồi lâu cho ghèn mũ tan ră mới mở
mắt được. Bệnh có khi kéo dài cả tháng
mới khỏi. Đến hơn 20 tuổi, nh́n xa không
rơ, Tuấn mới đến optometrist đo độ
và đeo kính. Tuấn
cũng đă thấy người ta bị bệnh
mắt hột, bên trong mí mắt có những mụt
trắng và mí mắt sưng. Có người bị
thủy tinh thể của mắt dần dần
trắng đục, khiến mắt dần dần không
trông rơ, nhưng vẫn c̣n thấy ánh sáng và nh́n
cảnh vật lờ mờ. Có người bị
cận thị, bị viễn thị có thể
chữa bằng cách mang kiến cận hay viễn (trường
hợp mắt người già). Có người mắt
bị kéo mây phía trước thành mù ḷa. Có người
mắt bị lớn lồi ra. Nhưng trường
hợp mắt của Tuấn, người ta nh́n vào
vẫn thấy tốt đẹp b́nh thường không
sao cả, nhưng lại mất ánh sáng. Mắt
phải mất ánh sáng xảy ra th́nh ĺnh và nhanh chóng
như vậy như vậy là do Vơng Mô (retina),
mạng lưới thần kinh tỏa ra trong đáy
mắt nối liền với thần kinh thị giác
trong hốc mắt tiếp liền với trung khu
thị giác trong năo bộ bị tổn thương. Vơng
mô tiếp nhận ánh sáng, h́nh ảnh và màu sắc
truyền vào năo khiến ta thấy được. Vơng
mô bị tróc ra hay thương tổn cũng như
miếng film trong máy chụp h́nh bị hư hỏng
hay sút ra, dù máy ảnh, ống kính c̣n tốt cũng
không thâu được h́nh. Từ trước không
nghe ai nói tới bịnh mắt nầy. Bác
sĩ trẻ, họ Chen được sắp xếp
chữa trị cho Tuấn. Chen khám lại và giải
thích từ trước đă có phương pháp
giải phẩu để gắn lại vơng mô bên
trong mắt (Vitrectomy and Scleral Buckling). Gần đây có
phương pháp mới, giản dị hơn đă
đuợc áp dụng. Nếu theo phương pháp
mới sẽ tránh được việc mổ
mắt, vừa đỡ thương tổn, đỡ
tốn kém, mà cũng có kết quả tốt. Đó
là phương pháp bơm hơi thuốc vào bên trong
mắt và dùng kim đông lạnh để gắn
lại vơng mô (Pneumatic Retinopexy and Retinal Cryotherapy). Nghe
phương pháp mới nầy cũng kết quả
tốt, Tuấn yêu cầu Bác sĩ Chen áp dụng
cho ḿnh. Tuấn
được đặt ngồi trên ghế bên
cạnh ghế bác sĩ, một bên là một ống
gang như ống acetylen của thợ hàn, nối
liền với một ṿi kim bơm hơi và một bàn
đạp điều khiển cho lượng hơi
ra vào nhiều ít. Tuấn ngồi ngửa mặt,
mở rộng mắt. Bác sĩ cầm kim đâm vào
mắt, bơm hơi thuốc vào, và xả ra nhiều
lần, khoảng vài chục phút. Tuấn nghe tiếng
hơi bơm vào, rút ra leo pheo, như ngươi ta bơm
và xả hơi bong bóng. Đau không thể nói
được, nhưng phải cắn răng, hít hà,
ráng chịu để may ra thị giác được
văn hồi. Bác sĩ làm xong băng kín mắt phải
lại. Tuấn ra về. * Hai
hôm sau theo hẹn trở lại, mắt phải
được mở ra, Tuấn thấy lại ánh sáng
lờ mờ và nh́n vật thấy 2 h́nh, một h́nh
mờ và một h́nh rơ, và thấy một bong bóng hơi
h́nh thuẩn trong mắt lao chao ở mí dưới. Bác
sĩ Chen cũng bơm hơi như vậy một
lần nữa. Đau lắm, Tuấn vẫn rán
chịu. Ba
ngày sau khám lại, đo áp suất mắt, mắt
phải đă thấy ánh sáng tốt hơn và đọc
được những chữ lờ mờ ở
cuối miếng card. Bác sĩ bảo đă tốt
rồi và chuyển qua một pḥng khác có trang bị
một máy có một đầu kim nhỏ như
mỏ hàn nối liền vói bộ phận chứa và
truyền độ lạnh (có thể là nitrogen
lỏng, Tuấn chắc là vậy). Đây
là lần thứ ba Tuấn không thấy bác sĩ chích
thuốc tê mê, và Tuấn cũng ngại hỏi
tại sao. Có thể bác sĩ có lư do, hay v́ đă quên.
Tuấn cứ phó thác cho bác sĩ Chen, và ráng chịu
đựng. Tuấn vẫn ngồi trên ghế
ngửa mặt và bác sĩ ngồi bên. Chen không có
phụ tá nào cả. Ông dùng kim lạnh xăm vào bên
trong vào tận đáy mắt không biết bao nhiêu phát
xăm, như người ta chậm răi xăm củ
gừng làm mứt. Thao tác nầy cũng tương
tự như người ta xăm để gắn
một miếng vải mui xe bị rời xuống cho
dính trở lại vào mui. Tuấn đau lắm, không
thể kể được v́ thần kinh mắt
cảm ứng mạnh và ngay sát vào năo. Tuấn nghĩ
ngày xưa người ta đă quá khen Quan Vân Trường
can đảm giỏi chịu đau, ngồi điềm
nhiên đánh cờ để cho Hoa Đà mổ
vết thương mũi tên trên cánh tay. Cái đau
đó so với cái đau trong mắt Tuấn lúc châm
kim nầy th́ chẳng đáng chút ǵ. Tuấn cắn
răng chịu dựng, hai lần bơm hơi trước
đă làm cho Tuấn chịu đau hơi quen rồi.
Nhưng lần nầy đau gấp trăm lần hơn,
Tuấn nghiến rắng giữ yên cho bác sĩ làm
việc và nhớ đến câu Seul le silent est grand
(chỉ có yên lặng là lớn lao mà thôi), tuy
rằng có những co rút, nẩy, uốn cả thân
thể theo phản xạ tự nhiên không kiểm soát
được. Khoảng chừng 40 phút th́ việc ép
bằng kim lạnh (Cryotherapy) đă xong. Tuấn ra
về. * Một
tuần sau tái khám, bác sĩ bảo là tốt rồi,
khỏi châm nữa, và giới thiệu trở lại
bác sĩ nhăn khoa gốc ở Bolsa săn sóc tiếp.
Vài tuần sau, Tuấn trở lại bác sĩ ở
Bolsa khám lại, cho như vậy là được
rồi và không cần thuốc men ǵ cả. Lúc
ban đầu Tuấn thấy trong mắt có một
bong bóng hơi chiếm 1/3 thị trường mắt
phải nơi miù dưới, thật ra bong bong hơi
nằm ở phía mí trên, nhưng mắt cũng như
máy h́nh thâu h́nh ảnh ngược. Bong bóng nầy ngày
càng nhỏ dần và hơn tháng sau th́ biến
mất. Mắt Tuấn nh́n thấy h́nh mọi h́nh
thể đều méo mó và thấy những vệt
đen lảng vảng trước mắt, nh́n người
nào cũng thấy xấu xí như ma. Nh́n TV thấy
hai màn h́nh méo mó cách nhau. Sau vài năm khi mắt
trở lại b́nh thường, Tuấn đổi kính
cận. Sau
sáu năm, mắt phải Tuấn đă phục
hồi lại được khoảng 70%, v́ dù sao cũng
thấy mờ hơn mắt trái. Thỉnh thoảng khi
nào làm việc ǵ hơi nặng nề, thấy
mắt hơi bị căng căng, Tuấn liền ngưng
lại và đưa tay che một mắt để xem
mắt kia c̣n thấy được không. Đến
nay 6 năm đă qua, nếu che mắt phải, nh́n
bằng mắt trái không thôi, Tuấn thấy sáng rơ
nhất. Nếu đổi lại, nh́n với mắt
phải, Tuấn thấy h́nh ảnh lu mờ hơn nhưng
vẫn có thể c̣n thấy đường lái xe
trong lúc ban ngày. Nếu nh́n bằng cả hai mắt,
th́ thấy h́nh ảnh rơ trung b́nh giữa hai lối
trên vừa kể, cỡ khoảng 80%. Nếu nh́n vào
TV lâu cũng có thể nh́n thấy 2 màn h́nh, một rơ
và một mờ nhưng h́nh ảnh không c̣n méo mó và
đường nét không c̣n dợn sóng như trước. * Tuấn
có hỏi bác sĩ Chen nguyên nhân v́ sao vơng mô bị tách
ra như vậy. Ông không nói rơ nguyên nhân v́ sao, nhưng
theo tỷ lệ cứ khoảng 10,000 người th́
có một người bị như vậy. Nên pḥng
mạch nhăn khoa chuyên về retina nầy có công
việc làm đều đều. Bác sĩ Chen khuyên
Tuấn không nên làm việc ǵ quá nặng. Rất may
là Tuấn mới bị vài hôm vàø được
chữa trị kịp thời. Nếu để lâu hơn,
vơng mô đă rách có thể sẽ thoái hóa, không
biết có thể chữa lành và phục hồi ánh sáng
không. V́
bệnh nầy xảy ra lần đầu tiên và
đột ngột, Tuấn chưa từng nghe
biết, nên ṭ ṃ t́m hiểu và được
biết có người th́nh ĺnh đang đi
đường bỗng bị hai mắt một lúc. Quá
rán sức, hay bị tai nạn, đầu bị va
chạm mạnh, hay bị đấm mạnh vào
mặt cũng có thể bị. Khi xưa cụ
Nguyễn Đ́nh Chiểu, đang trên đường
đi thi, giữa đường hay tin mẹ mất,
cụ bỏ cuộc trở về, thương
mẹ, khóc đến mù mắt. Có thể thần
kinh bị quá kích động làm thương hại vơng
mô nên mù chăng" Từ đó Tuấn thường
kiểm nghiệm rằng khi làm việc ǵ nặng th́
thấy hơi nhức mắt và thường hay
kiểm soát lại mắt ḿnh bằng cách che một
mắt và nh́n bằng mắt kia. Khi người ta
bị mù một mắt, mắt kia vẫn c̣n thấy,
nên rất dễ không biết để kịp
thời chữa trị. * Nhờ
kỹ thuật và y khoa tân tiến của nước
Mỹ, mắt phải củaTuấn đă bị mù
tối, được thấy lại ánh sáng.
Bệnh th́nh ĺnh đui mắt nầy ít khi xảy ra,
nên phần đông chúng ta không biết đến, nhưng
biết đâu cũng có thể bất chợt
xảy đến cho bất cứ ai. Có bệnh c̣n
dễ hơn trúng số. Vậy chuyện nầy
được kể như một kinh nghiệm
hoặc thông tin. Thiển nghĩ, nên tôi viết bài
nầy cho chúng ta cùng biết qua, cũng là chuyện nước
Mỹ, và thay ông Tuấn ghi ơn y khoa Mỹ. HỒ
PHI
|