Vài hình ảnh hấp dẩn mới khám phá về Hỏa tinh 2/2
Chương
Hồ
Hỏa
tinh có hẻm núi Valles Marineris, hẻm núi dài,
rộng nhất trong Thái Dương Hệ và núi lửa
Olympus Mons cao 25 km , cao gấp 3 lần Đỉnh
Everest) cao nhất trong các hành tinh của Thái Dương
hệ.
a - Hẽm núi Valles Marineris
Năm 1980 - Lần đầu tiên con người
tiếp cận và chụp hình Sao Hỏa (hình trên),
tấm hình rất nổi tiếng thập niên 1980. Sau
nầy tấm hình (trên) càng nổi tiếng hơn vì
lúc ấy (1980) NASA chụp hình hẽm núi (canyon) Valles
Marineris vĩ đại nhất Thái Dương
Hệ làm biểu tượng Sao Hỏa.
Hai năm sau (1982) NASA có
đầy đủ các dữ kiện hẽm núi và
đặt tên Valles Marineris.
Valles
Marineris dài 4.000 km (2.500 mil), rộng 200 km (120 mil) và
sâu 7 km At more than 4,000 km (2,500 mi) long, 200 km
(120 mi) wide and up to 7 km (23,000 ft) deep,[
So sánh với Grand Canyon dài 277 mil ,
rộng 18 mil và sâu hơn 1 mil (The Grand Canyon is 277 miles (446 km) long, up to
18 miles (29 km) wide and attains a depth of over a mile (6,093 feet
or 1,857 meters)
Hình dưới chụp hẽm núi Valles Marineris
từ không gian cách Sao Mars 200 km
Hình trên: Hoàng hôn trên Valles Marineris. Các
nhà khoa học cho biết Đây là 1 trong vài bằng
chứng hiển nhiên Sao Hỏa từng có nước.
Chỉ có dòng sông mới tạo hình dáng (shape) cho
vực Valles Marineris độc đáo như hình trên
Sơ họa so sánh thiết diện hẽm núi
Grand Canyon, AZ Hoa kỳ và hẽm núi Valles Marineris,
Hỏa tinh
Xin nhắc lại chiều dài
hẽm núi Grand Canyon gần 300. mil, chiều dài Valles
Marineris 2.500 mil
Dưới lòng đáy vực
Grand Canyon ( Địa cầu) có Sông nhỏ Colorado
River uốn khúc quanh co, dưới đáy Valles
Marineris cũng có dòng sông đã "tuyệt
chủng". Hỏa tinh nhỏ thua địa cầu
.
b - Núi lửa Olympus Mons, Mars
Núi
lửa Olympus Mons ở Sao Hỏa cao 25.000 m tính
từ đồng bằng
Núi lửa Olympus Mons được các nhà thiên văn
"nhìn thấy" từ cuối thế kỷ 19. Nó
là ngọn độc sơn không nằm trong dảy núi
nào. Chân núi rất rộng, chu vi chiếm 600 km
(viền trắng tròn chung quanh núi hình trên
Mới xem hình vẽ dưới so sánh 3
ngọn núi cao nhất Thái Dương Hệ
Hình 3 ngọn núi cao nhất TDH trên đây
chỉ chú trọng núi cao của các hành tinh. Còn 2, 3
đỉnh khác cao hơn Maxwell Montes của Venus
nhiều nhưng thuộc về các mặt trăng và
các thiên thể nhỏ nên có lẻ ít được
các nhà thiên văn ghi nhận chăng ?
Thí dụ: Núi Rheasilvia
Central Peak cao trên 22.000 m, thuộc tiểu hành tinh Vesta có
đường kính 500 km nằm gần tiểu hành
tinh Cerus trong Chùm Asteroid Belt ở giữa Sao Mars và Sao
Jupiter. Sẽ nói về chùm thiên thể nầy ở bài :
Khám phá các thiên thể mới sau khi nhà Thiên Văn
Edwin Huble qua đời.
Thái Dương Hệ ở Thiên niên kỷ 2000
- Núi Equatorial
Ridge, Lapetus (Lapetus: mặt trăng của hành tinh khí
Saturn) núi cao 20 km
-
Núi Boosaule Montes, Io (Io: mặt trăng của hành
tinh khí Jupiter) cao 18.000 m.
Mời qúy vị các bạn giúp tôi mổ cò các
chữ Rheasilvia Central Peak, Equatorial Ridge, 4
Vesta, Boosaule Montes vào ô search của Google, chúng ta sẽ
thấy ngay các dữ kiện các núi đó và có
cả hình các thiên thể đó do các phi thuyền vũ
trụ chụp lúc gần đây.
Hỏa
tinh có 2 mặt trăng hình đa dạng (
irregularly shapped)
Chúng có tên Phobos và Deimos . Cả 2 cùng
được tìm ra bởi nhà thiên văn người
Mỹ Ashap Hall năm 1877 và cả 2 cùng có khối lượng
nhỏ xíu. Mặt trăng Phobos có quỹ đạo cách
Sao Hỏa 6000 km. Măt trăng Demois với quỹ
đạo cách Sao Hỏa 23.500 km cũng thuộc
loại mặt trăng gần hành tinh mẹ . Đây
là 2 khoảng cách gần nhất giữa hành tinh
mẹ và mặt trăng trong Thái Dương
Hệ .
Hình trên : Hỏa tinh và 2 mặt trăng
Phobos và mặt trăng Deimos ở xa hơn
Trong khi Trái
Đất cách Mặt Trăng ở điểm trung
bình 380.000 km
Miệng hố Stickney
trên mặt trăng Phobos trong vòng đen là do bị thiên
thể đánh trúng móp một mãng lớn. Ngoài
hố này chúng ta thấy bề mặt Phobos còn
nhiều hố thiên thạch khác. Phobos nhỏ xíu
đọan dài nhất 10 km cũng bị
chị em vũ trụ đánh đấm tơi tả
Hình Bề mặt Sao Hỏa mới nhất
được NASA công bố có độ phân
giải 1.8 tỉ pixel ( resolution)
Hầu hết các thiên thể trong Thái Dương Hê
có đường kính ít nhất 500km
thường là hình cầu các thiên thể nhỏ
thường là hình đa dạng
Không hiểu Hỏa tinh còn nhiều cảnh đẹp
nữa hay không ? Nếu chỉ bây nhiêu thì cảnh trí
Địa cầu hơn xa lắc. Tuy nhiên vượt
không gian 563 triêu
km để xem 1 vùng
đất không thuộc về đia cầu với giá
rẻ cũng nên đi lắm.
Chương
Hồ - Jun 14 2020.
