Khám
phá bí ẩn sau bức tượng Phật nổi
tiếng bị Taliban phá hủy Xuân Trường |
Từ vụ phá hủy
nghiêm trọng của Taliban đă dẫn các nhà khoa
học khám phá ra những bí mật ẩn sau hai
bức tượng Phật khổng lồ này.
(Tổng hợp) Trải
qua gần 2.000 năm lịch sử, mặc mưa gió,
băo táp sa mạc, bất chấp các rung địa
chấn diễn ra liên miên trong ḷng Trái Đất, hai
bức tượng Phật khổng lồ được
chạm khắc vào vách đá Bamiyan (Afghanistan) vẫn
vô sự uy nghiêm trước trời đất. Nhưng
nhân loại đă phải bất lực, tuyệt
vọng chứng kiến con người v́ vô minh và ích
kỷ đă hủy hoại di tích văn hóa tuyệt
vời này. Nhưng từ vụ phá hủy nghiêm
trọng đă dẫn các nhà khoa học khám phá ra
những bí mật ẩn sau hai bức tượng
Phật khổng lồ này. Từng là trung tâm
Phật giáo rực rỡ của nhân loại
Trước khi hai bức tượng Phật
tại Bamiyan bị chính quyền Taliban dùng thuốc
nổ đánh sập vào tháng 3/2001, di tích này từng
được coi là hai pho tượng Phật đứng
lớn nhất trên thế giới, một bức cao
53m, một bức cao 38m, được khắc sâu vào
vách sa thạch ở Bamiyan (Afghanistan) vào thế kỷ
thứ 5. Ngược ḍng thời gian, từ thế kỷ
thứ 2 cho đến trước khi có cuộc xâm lược
Hồi giáo vào thế kỷ 7, Bamiyan từng là
một trung tâm Phật giáo phát triển rực rỡ
với nhiều tu viện và là một phần của
con đường Tơ lụa nổi tiếng
nối liền các vùng từ Đông sang Tây, từ
Ấn Độ sang các khu vực lân cận, là nơi
giao thoa giữa các nền văn hóa Ấn Độ,
Trung Quốc, Trung Á cho đến La Mă… Truyền thuyết Phật giáo có ghi chép lại
rằng, thời xưa các vị cao tăng thường
song hành cùng các đoàn buôn để hoằng Pháp
tới các vùng đất mới thông qua con đường
Tơ lụa này. Họ thường dừng chân
nghỉ ngơi ở thung lũng Bamiyan xinh đẹp,
và đặt nền móng truyền rộng Phật Pháp,
biến vùng đất này thành trung tâm truyền bá
Phật giáo. Hai bức tượng Phật cao nhất
thế giới được cho là h́nh thành vào
khoảng năm 554.
Di
tích này từng được coi là hai pho tượng
Phật đứng lớn nhất trên thế
giới, một bức cao 53m, một bức cao 38m,
được khắc sâu vào vách sa thạch ở
Bamiyan (Afghanistan) vào thế kỷ thứ 5. Hằng năm, các nhà sư tổ chức lễ
kỷ niệm và khá nhiều Phật tử hành hương
tới chốn linh thiêng này để chiêm ngưỡng
tượng Phật. Hàng đoàn người hành hương
cùng các nhà sư sống trong các hang động ở
gần đó, thường ngày quỳ gối dưới
chân tượng Phật để kính lễ. Đến thế kỷ thứ 7, khi Hồi giáo
tràn vào Afghanistan, đạo Phật dần mai một
và các vị cao tăng cũng từ từ rời
bỏ Bamiyan. Trải theo sự khắc nghiệt
của lịch sử, rất nhiều di tích chùa
chiền, phù điêu, đồ tạo tác… của nhà
Phật đă bị hủy hoại hoặc thất
lạc. Hai tượng Phật được chạm
vào vách núi nên c̣n trường tồn với thời
gian. Những bức ảnh chụp hai bức tượng
được lưu giữ trước khi bị
Taliban hủy hoại, khuôn mặt của hai pho tượng
đều phảng phất nụ cười trầm
mặc. Cùng chiều cao, khuôn dáng cổ điển và
trang phục kiểu Hy Lạp cổ đại, hai
bức tượng Phật không chỉ có vị
thế đặc biệt trong lịch sử văn hóa
Afghanistan mà cả trên thế giới.
Những
bức ảnh chụp hai bức tượng được
lưu giữ trước khi bị Taliban hủy
hoại, khuôn mặt của hai pho tượng đều
phảng phất nụ cười trầm mặc. Hủy hoại tượng
Phật dẫn đến diệt vong
Với mối phức tạp của khu vực
địa chính trị, Afghanistan trở thành nơi
nồi da xáo thịt của các tranh chấp sắc
tộc, đă dẫn đến năm 1999 Taliban
chiếm được quyền kiểm soát khu
vực. Nhiều người lo ngại hai bức tượng
Phật sẽ trở thành “chướng ngại” thù
địch trong con mắt của phiến quân Hồi
giáo Taliban. Tuy nhiên, thế giới thở phào khi đại
diện của Taliban lúc ấy cam kết rằng,
họ sẽ bảo toàn các bức tượng. Nhưng năm 2001, sau khi Taliban lên tiếng đe
dọa sẽ phá hủy tượng Phật, đă có
những phản ứng gay gắt từ cộng đồng
quốc tế. Đại Hội đồng Liên
Hợp Quốc do Đức khởi xướng đă
họp khẩn cấp, ra thông cáo lên án hành vi đe
dọa phá hoại này. Thậm chí Nhật Bản c̣n đề ra
một số giải pháp nhằm bảo vệ các
bức tượng, bao gồm lưu giữ như là
di sản văn hóa nhân loại, trả chi phí cho chính
quyền Afghanistan để bảo tồn, và xa hơn
nữa là tính đến cả phương án di
chuyển các bức tượng đến Nhật
Bản. Một phái đoàn quốc tế cũng tới
thủ đô Kabul (Afghanistan) để họp với các
thủ lĩnh Taliban nhằm t́m cách bảo quản di
sản, trong phái đoàn có các đại sứ Ư và
Hy Lạp tại Pakistan, nhưng mọi nỗ lực
trở nên tuyệt vọng. Ngày 14/3/2001, Taliban huy động cả pháo
chống tăng, tên lửa pḥng không vác vai nă lên phía
trên của tượng Phật. Tuy nhiên, bức tượng
đă chứng tỏ khó có thể phá hủy trước
sự ngu muội của những kẻ cực đoan. Dù bề mặt bị hư hại nặng
nề, nhưng hai tượng Phật vẫn trong tư
thế đứng nguyên vẹn. V́ vậy, với
quyết tâm hủy hại đến cùng, những
chiến binh Taliban đă cài nhiều khối thuốc
nổ ở dưới đế chân, nhằm làm
sập bức tượng từ dưới đáy.
Thêm vào đó, họ c̣n cài thuốc nổ vào các
lỗ trên thân bức tượng nhằm đẩy
bật bức tượng ra khỏi vách đá.
Những
chiến binh Taliban đă cài nhiều khối thuốc
nổ ở dưới đế chân và các lỗ trên
thân bức tượng nhằm làm sập bức tượng
từ dưới đáy và đẩy bật bức
tượng ra khỏi vách đá. 9 tháng sau khi phá hủy hai pho tượng, từ
chỗ là lực lượng hùng mạnh kiểm soát
90% lănh thổ Afghanistan, chỉ trong ṿng 1 tháng, chính
quyền Taliban đă bị diệt vong bởi liên minh
do Mỹ đứng đầu trong cuộc chiến
chống khủng bố toàn cầu. Những khám phá bất
ngờ bên trong tượng Phật
Vụ phá hủy các bức tượng đă
dẫn đến việc các nhà khoa học phát
hiện ra nhiều điều bí mật ẩn
giấu sau hai pho tượng này. Họ đă phát
hiện ra 50 hang động ở phía sau hai bức tượng.
Các hang động này được cho là nơi
ẩn cư của các tu sĩ thời xưa. Trong các hang động, các nhà khoa học đă
có một số khám phá quan trọng, trong đó
họ t́m thấy các bức tranh sơn dầu lâu
đời nhất thế giới, trước cả
ngàn năm khi tranh sơn dầu được cho là
“phát kiến” của các nghệ sĩ ở châu Âu.
Các
nhà khoa học đă t́m thấy các bức tranh sơn
dầu lâu đời nhất thế giới, trước
cả ngàn năm khi tranh sơn dầu được
cho là “phát kiến” của các nghệ sĩ ở
châu Âu.
Các
nhà khoa học đă t́m thấy các bức tranh sơn
dầu lâu đời nhất thế giới, trước
cả ngàn năm khi tranh sơn dầu được
cho là “phát kiến” của các nghệ sĩ ở
châu Âu. Một phát hiện quan trọng khác được
t́m thấy trong hang động là một bản kinh
Phật gốc tiếng Phạn pratītyasamutpāda
Sutra. Đây là một văn tự cổ về kinh
Phật được in trên vỏ cây bạch dương.
Kỳ thú nữa là trong một tay nải có chứa
ba chuỗi tràng hạt bằng gốm, một con
dấu bằng đất sét, một tấm kim
loại nhỏ có hoa văn h́nh chim và hoa. Ngoài ra, các nhà khảo cổ đă t́m hiểu
được cách người xưa kỳ công
chạm khắc bức tượng. Bước đầu,
các công nhân đă chạm sơ bộ hai pho tượng
Phật vào vách đá. Sau đó, những người
thợ đă phủ một lớp hỗn hợp
được làm từ bùn, rơm và lông đuôi
ngựa đắp thành trang phục rồi tô màu. Tượng
Phật lớn được sơn bằng cánh
kiến đỏ, c̣n tượng Phật nhỏ
được sơn bằng nhiều chất liệu
màu. Cả hai bức tượng đều có
tổng cộng khoảng 3.000 miếng vữa trát bên
ngoài cùng với các chốt bằng gỗ, dây
thừng quấn quanh pho tượng để giữ
chắc phần đắp trát. Khí hậu khô hanh
ở Afghanistan và độ sâu của hốc đá
đă bảo vệ tốt pho tượng và giúp
bảo quản phần mộc của công tŕnh.
Ảnh
chụp pho tượng Phật nhỏ có chiều cao
38m. Năm 2008, các nhà khảo cổ đă khai
quật một điểm ở gần vị trí tượng
Phật, với hy vọng t́m kiếm một bức tượng
Phật huyền thoại khổng lồ mà họ tin là
đang ở đâu đó quanh khu vực này. Bức tượng
khổng lồ được cho là cao 300m, được
đề cập đến trong một văn tự
cổ. Dẫu hai pho tượng Phật cổ và
lớn nhất thế giới ở Bamiyan đă
bị súng đạn phá hủy, nhưng hiện nay
một số quốc gia và các tổ chức trên
thế giới đă cam kết tái dựng lại
kiệt tác nhân loại này. Công việc khôi phục
được dự dịnh bằng cách sử
dụng các yếu tố của người xưa
kết hợp với các vật liệu, công nghệ
hiện đại. Xuân Trường
|