Từ
hợp tác vũ trụ Mỹ-Nga đến ‘‘làng
quốc tế’’ trên Mặt Trăng
Trọng Thành |
Ngôi làng trên Mặt Trăng, cơ hội
mới cho hợp tác quốc tế Ảnh : Wikipedia Trong
những năm gần đây, căng thẳng quốc
tế gia tăng tại nhiều khu vực, thế
đối đầu địa chính trị giữa các
cựu thù thời Chiến tranh Lạnh khiến công
chúng lo ngại nguy cơ xung đột bùng phát vượt
tầm kiểm soát. Trên thực tế, cho dù đối
địch trên nhiều mặt trận, các cường
quốc trong kỷ nguyên hậu Chiến tranh Lạnh
đă t́m được lĩnh vực để
hợp tác, đặc biệt trong chinh phục không
gian. Là đối thủ trên Trái Đất, nhưng
trong suốt 20 năm qua, Mỹ và Nga đă phối
hợp thành công trên trạm vũ trụ ISS. C̣n
giờ đây, dự án xây dựng « làng quốc
tế » trên Mặt Trăng của châu Âu đang
mở ra triển vọng hợp tác quốc tế
mới. Cách
nay đúng 20 năm, dự án Trạm Không Gian
Quốc Tế (ISS) chính thức ra đời.
Tại Washington, ngày 29/01/1998, 16 quốc gia đă kư
kết thỏa thuận xây dựng dự án không gian
lớn chưa từng có, trị
giá 100 tỉ đô la.
Mỹ và Nga là hai thành viên sáng lập của dự
án, cùng với 11 quốc gia Liên Hiệp Châu Âu,
Nhật Bản, Canada và Brazil. Không
có phi thuyền Soyouz không có ISS Theo
ông John Logsdon, cựu giám đốc Viện Chính
sách Không gian ở Washington, Mỹ
và Nga đă đóng góp tổng cộng 80% phương
tiện và thiết bị của dự án.
Hoa Kỳ đóng góp phần chính, nhưng Nga cũng
cung cấp nhiều yếu tố quan trọng, đặc
biệt là phi thuyền Soyouz. Trạm vũ
trụ nói trên đă không thể vận hành
được trong 7 năm gần đây, nếu như
không có phi thuyền Nga đưa các phi hành gia Mỹ,
Nga, Nhật Bản và châu Âu lên đổi phiên
mỗi sáu tháng một lần. Hiện
tại, Hoa
Kỳ phải trả khoảng 80 triệu đô la cho
tập đoàn không gian Nga Roscosmos,
với một phi hành gia được đưa lên
quỹ đạo, trong khi chờ đợi các công ty
Mỹ hoàn tất phi thuyền mới. Theo
chuyên gia Mỹ Logsdon, trong lĩnh vực này, hai bên
đều rất cần đến nhau, và nói một
cách h́nh tương là họ đă « dựng lên
một vành đai bảo vệ », để ngăn
cản mọi vấn đề chính trị ảnh hưởng
đến quan hệ đối tác quan trọng này.
Sử gia về ngành không gian Mỹ Bill Barry ghi
nhận rằng, trên trạm vũ trụ « quan
hệ hàng ngày giữa người Mỹ và người
Nga là rất tích cực ». Vị
sử gia nói trên cũng nhắc lại là hợp tác
không gian Mỹ-Nga trên thực tế đă bắt
đầu ngay từ năm 1972, với cam kết
sử dụng không gian một cách ḥa b́nh, với
kết quả là một chuyến thám hiểm vũ
trụ chung được thực hiện vào năm
1975. Tuy nhiên, chỉ sau khi Liên Xô tan vỡ, Mỹ Nga
mới có điều kiện đẩy mạnh
hợp tác. Hội
nhập Nga với phương Tây Theo
chuyên gia chính sách không gian Mỹ, nước Nga
với rất nhiều kinh nghiệm về các
chuyến bay thám hiểm không gian dài ngày có thể
mang lại những đóng góp quan trọng. Mặt khác,
xét về mặt địa chiến lược,
hợp tác vũ trụ là phương thức để
đưa Nga hội nhập hoàn toàn với phương
Tây, và ngăn không để Nga xuất khẩu công
nghệ nhạy cảm sang các nước độc tài
như Bắc Triều Tiên, Iran hay Libya. Hợp
tác về trạm không gian Nga-Mỹ hứa hẹn
sẽ c̣n tiếp tục có nhiều bước phát
triển mới. Phát biểu trước Quốc
Hội Mỹ hôm thứ Năm, 25/1, một người
phụ trách của NASA cho biết trạm ISS – dự
kiến hoạt động ít nhất đến năm
2024 - vẫn cần đến các phi thuyền Soyuz
của Nga, cho dù đến 2019, Mỹ sẽ hoàn
tất phi thuyền riêng. Tiếp theo ISS, Washington và
Matxcơva đă nhất trí hợp tác trong dự án xây
dựng một trạm không gian đầu tiên trên
quỹ đạo Mặt Trăng. Dự án mang tên « Deep
Space Gateway ». Giai
đoạn hợp tác mới của nhân loại Trong
lĩnh vực chính phục không gian, trong lúc Trạm
Không Gian Quốc Tế ISS sắp hoàn tất sứ
mạng, viễn cảnh xây dựng một « ngôi làng
quốc tế » trên Mặt Trăng đang bắt
đầu thành h́nh, với sự thúc đẩy
của cơ quan không gian của Liên Hiệp Châu Âu
ESA. Tổng
giám đốc cơ quan không gian châu Âu ESA, ông Jan
Woerner, nhấn mạnh đây không phải là một
dự án theo nghĩa hẹp, mà là một viễn
cảnh « rộng mở » cho sự tham gia
của tất cả mọi quốc gia. Tháng 11/2016, chính
ông là người đầu tiên khởi sự
vận động cho một công cuộc chinh phục
Mặt Trăng « mang tính toàn cầu ». Quan điểm
của ESA là, sau dự án Trạm Không Gian Quốc
Tế, ngôi làng Mặt Trăng cho phép nhân loại vượt
sang một giai đoạn mới trong hợp tác không
gian. Hiện
tại viễn cảnh về một căn cứ trên
Mặt Trăng mới chỉ trong giai đoan phôi thai.
Người phát ngôn của cơ quan không gian châu Âu
ESA cũng lưu ư là không nên hiểu ngôi làng trên
Mặt Trăng là một thị trấn với trường
học, nhà ở và ṭa thị chính như trên Trái
Đất. Đây thực chất là nhiều dự
án thám hiểm, cơ sở nghiên cứu khác nhau
được tiến hành, thiếp lập với
sự phối hợp. Hàng
trăm thực nghiệm đă được tiến
hành trên Trạm Không Gian Quốc Tế, được
ví với một pḥng thí nghiệm khổng lồ trên
quỹ đạo Trái đất. Các thực
nghiệm thuộc đủ các lĩnh vực như
vật lư học, vi sinh vật học, phản ứng
của cơ thể con người trong vũ trụ,
hay các nghiên cứu về vật liệu mới.
Về phần ḿnh, Mặt Trăng cung cấp một
không gian thực nghiệm rộng lớn hơn
nhiều, và hiển nhiên là rất khác. Cho
đến nay, cho dù Mặt Trăng là thiên thể
lớn gần Trái Đất hơn cả, thế nhưng
những hiểu biết về địa chất và
hoạt động của vệ tinh này vẫn c̣n
rất ít được biết đến. Quan sát vũ
trụ từ Mặt Trăng cũng mang lại
nhiều lợi thế hơn so với Trái Đất,
nơi thường bị ánh sáng làm nhiễu
loạn. Mặt
Trăng : Điểm dừng đầu tiên trên
đường đi sao Hỏa Trong
những năm gần đây, giấc mơ chinh
phục sao Hỏa đă thu hút gần như toàn
bộ sự chú ư, tuy nhiên kể từ năm ngoái,
kế hoạch lập cơ sở quốc tế lâu dài
trên Mặt Trăng bắt đầu nhận
được sự tán thưởng của các đối
tác hàng đầu trong lĩnh vực này. Tỉ phú
Mỹ Elon Musk – nổi tiếng với giấc mơ
sao Hỏa - cũng thừa nhận rằng một căn
cứ trên Mặt Trăng là điều cần
thiết. Theo
một số chuyên gia, việc xây dựng được
một cơ sở khoa học trên Mặt Trăng
sẽ tạo điều kiện cho một công
việc tương tự trên một hành tinh xa xôi, như
sao Hỏa. Đối
với dự án Mặt Trăng, vấn đề
đầu tiên là huy động các sáng kiến đóng
góp. Tổng giám đốc ESA cho biết đă
nhận được đề nghị của 150
đối tác muốn tham gia xây dựng làng trên
Mặt Trăng. Hiện tại, hai cơ quan vũ
trụ ngoài châu Âu, có quan hệ mật thiết
với ESA, là cơ quan không gian Mỹ NASA và tập
đoàn không gian Nga Roscosmos cũng đang có các dự
án chinh phục Mặt Trăng. Kế
hoạch trạm không gian trên quỹ đạo
Mặt Trăng Deep Space Gateway của Hoa Kỳ và Nga cũng
được châu Âu, Nhật Bản và Canada ủng
hộ. Về phần ḿnh, Nga đang phát triển tàu
đổ bổ Lunar-Rusers lander, có tên gọi Lunar 27,
với nhiều công nghệ do cơ quan không gian châu
Âu ESA cung cấp. Đầu năm 2017, cơ quan không
gian Trung Quốc cũng đă ngỏ ư muốn tham gia
kế hoạch làng Mặt Trăng. (Theo AFP, France 24 và futura-science.com)
|