Các
vệ tinh quân sự của Hoa Kỳ
Hà Dương Cự
Vệ
tinh do thám KH-9 HEXAGON của Hoa Kỳ. (Hình: media.defense.gov)
Vệ tinh là một vật bay quanh
một tinh thể khác. Mặt trăng là một
vệ tinh của trái đất và trái đất là
một vệ tinh của mặt trời. Vệ tinh nhân
tạo là những vật thể do con người phóng
ra ngoài không gian và bay quanh trái đất. Trong bài này
vệ tinh có nghĩa là vệ tinh nhân tạo.
Vệ tinh được một hỏa
tiễn phóng lên không trung. Vì lực hút của trái
đất, vệ tinh cần phải đạt
tới một tốc độ nào đó mới có
thể ở trên không trung được, thí dụ
vệ tinh ở độ cao 150 dặm thì phải có
tốc độ khoảng 17,000 dặm/giờ.
Vệ tinh được sử dụng
rất nhiều trong quân sự. Trong bài này tôi xin nói
về việc sử dụng các vệ tinh trong vấn
đề quân sự của Hoa Kỳ. Hiển nhiên là
những phát triển mới nhất đều
thuộc loại tối mật. không thể biết
để nói được.
Định vị và giao thông
GPS là viết tắt của “Global
Positioning System” dịch là hệ thống định
vị toàn cầu. Hệ thống này thuộc chính
phủ Hoa Kỳ và gồm có 24 vệ tinh quanh vòng
quanh trái đất ở độ cao 20,200 km. Hệ
thống được tính toán sao cho bất cứ
chỗ nào trên trái đất cũng nhận
được tín hiệu từ bốn vệ tinh
trong hệ thống GPS. Các máy nhận GPS như Google
Map nhận tín hiệu từ bốn vệ tinh và tính
ra được vi trí của mình trên trái đất.
Máy GPS đặt vị trí đó lên một bản
đồ chi tiết đã gài sẵn trong máy, sau
đó dùng những thuật toán để tìm
đường đi.
Lúc đầu chỉ để cho các tàu
chiến hay các thiết bị khác của quân đội
Hoa Kỳ dùng hệ thống GPS để định
vị trí của mình, không ai có thể dùng được.
Vào năm 1983 sau khi chiếc máy bay dân sự Korean
Airlines số 007 bay lạc vào không phận Liên Bang Xô
Viết và bị bắn rơi làm thiệt mạng 269
hành khách và phi hành đoàn thì Tổng Thống Ronald
Reagan mới ký sắc lệnh mở hệ thống
GPS cho toàn thể thế giới dùng.
Vấn đề định vị
rất là quan trọng trong quân sự nên các nước
lớn không muốn phụ thuộc vào Hoa Kỳ.
Bởi vì khi có tranh chấp và chính phủ Hoa Kỳ
không cho dùng hệ thống GPS thì sao? Cộng Đồng
Âu Châu, Nga Xô, Trung Quốc và Ấn Độ đã và
đang cố gắng phát triển những hệ
thống tương tự như GPS.
Quá trình chụp bắt hộp ảnh từ
vệ tinh Corona. (Hình: en.wikipedia.org)
Truyền
tin
Quân đội
Hoa Kỳ duy trì nhiều vệ tinh truyền tin với
các trạm điều khiển ở nhiều nước
trên thế giới. Năm vệ tinh trong hệ
thống Milstar (Military Strategic and Tactical Relay, chuyển
tiếp chiến lược và chiến thuật quân
sự) được phóng lên từ năm 1994 đến
năm 2003 để cung cấp dịch vụ tuyền
tin cho quân đội Hoa Kỳ. Có ba phương cách
truyền tin: băng hẹp (narrowband) để
truyền tin thông thường, băng rộng (wideband)
cần cho trao đổi những dữ liệu
lớn và truyền tin có bảo mật.
Cảnh
báo sớm
Hoa Kỳ
cũng như nhiều nước đã có hệ
thống vệ tinh cảnh báo sớm (early warning) để
nhận biết những hỏa tiễn đạn
đạo liên lục địa (intercontinental ballistic
missile viết tắt là ICBM). Được biết
ICBM là loại hỏa tiễn tầm xa và có khả năng
mang vũ khí nguyên tử, nên khi một hỏa
tiễn ICBM được phóng lên là có nhiều nước
theo dõi ngay lập tức. Họ tính ra quỹ đạo
của hỏa tiễn để xem mục tiêu có
phải trong nước mình không. Nếu có thì
phải phóng ngay hỏa tiễn để ngăn
chặn.
Do
thám và theo dõi
Vệ tinh
do thám và theo dõi còn được gọi một cách
bình dân là vệ tinh gián điệp đóng góp
một phần lớn trong lãnh vực thu thập tin
tức. Từ năm 1959, trong thời kỳ chiến
tranh lạnh, Hoa Kỳ đã có vệ tinh chụp hình
các cơ sở quân sự trong Liên Bang Xô Viết và
Trung Cộng. Các vệ tinh do thám này được
gọi chung là Corona.
Kế
hoạch Corona được đẩy mạnh sau
biến cố máy bay thám thính U-2 bị hỏa
tiễn phòng không của Liên Bang Xô Viết bắn rơi
vào Tháng Sáu, 1960. Các
vệ tinh Corona được điều hành bởi
Văn Phòng Khoa Học và Kỹ Thuật thuộc CIA
(Central Intelligence Agency Directorate of Science & Technology).
Điều này cho thấy rõ vệ tinh Corona là một
dụng cụ để lấy tin tức cho tình báo
Hoa Kỳ.
Nơi thử hỏa tiễn của Liên Bang Xô
Viết do vệ tinh Hoa Kỳ chụp. (Hình: nro.gov)
Lúc
bấy giờ kỹ thuật còn rất thô sơ,
Corona dùng một loại phim 70 mm được công ty
Eastman Kodak chế tạo đặc biệt và có độ
phân giải 170 đường một mili mét. Vì độ
phân giải của phim màu không được tốt
nên đa số phim là đen trắng. Máy ảnh thì
do công ty Itek sản xuất rất to và cồng
kềnh, ống kính lớn tới 18 cm và máy ảnh dài
khoảng 2 mét.
Lúc đầu
thì vệ tinh Corona bay trên quỹ đạo với
độ cao 100 dặm, về sau thì hạ thấp
xuống tới 75 dặm. Về độ cao của
vệ tinh thám thính thì có hai yếu tố trái ngược.
Vệ tinh bay thấp thì chụp hình được rõ
hơn nhưng càng thấp thì càng nhiều sức
cản của không khí nên vệ tinh sẽ dần
dần bị chậm lại và cần nhiều nhiên
liệu để đẩy vệ tinh trở lại
vị trí cũ.
Vào
thời đó chưa có truyền thông không dây nên
những hình ảnh trong phim phải được gói
kín trong một hộp hình ống. Hộp này
được tách ra khỏi vệ tinh và cho rơi vào
bầu khí quyển. Quá trình thu lại hộp ảnh
khá rắc rối.
Khi hộp
ảnh trở lại bầu khí quyển thì vỏ
bọc ngoài bị cháy với nhiệt độ
rất cao vì sự cọ sát với không khí cho nên
hộp ảnh phải được bọc bằng
lớp cách nhiệt. Sau đó cái khiên chắn
nhiệt được đẩy bỏ và một cái
dù lớn được bung ra để làm chậm
sự rơi. Rồi dù lớn cũng được
bỏ đi và một dù nhỏ khác được
bung ra. Một máy bay quân sự được điều
động để chụp bắt hộp ảnh
ngay khi đang còn lơ lửng trên không. Vì quá trình
khó khăn như thế nên đã có nhiều trường
hợp hộp ảnh bị lạc mất.
Các vệ
tinh do thám Corona có mật hiệu KH-1 tới KH-4 tùy
theo kỹ thuật dùng. KH theo wikipedia thì có nghĩa là
Key Hole tức là lỗ ống khóa, ý nói là nhòm ngó nhà
người khác qua một lỗ nhỏ. Hệ
thống vệ tinh do thám mới nhất có mật
hiệu là KH-13. Dĩ nhiên những hệ thống
mới đều là bí mật quốc phòng, người
ngoài không biết được. Các thông tin liên quan
đến các vệ tinh Corona đều được
liệt vào hạng tối mật cho đến năm
1992 mới được nới lỏng. Đến năm
1995 thì tổng thống Hoa Kỳ mới ký lệnh cho
giải mật.
Vào Tháng
Chín, 2011, thì ba hệ thống vệ tinh do thám tối
mật KH-7 GAMBIT, KH-8 GAMBIT 3 và KH-9 HEXAGON được
giải mật. Nhân dịp kỷ niệm 50 năm thành
lập cơ quan National Reconnaissance Office (Văn Phòng Do
Thám Quốc Gia) các vệ tinh này được
triển lãm tại trung tâm Udvar-Hazy của Viện
Bảo Tàng Hàng Không và Không Gian Quốc Gia (Smithsonian
National Air and Space Museum’s Udvar-Hazy Center) tại phi trường
Dulles ở Virginia, nhưng chỉ trong một ngày
(Thứ Bảy, 17 Tháng Chín, 2011) và chỉ có khách
được mời. Vì được giải
mật nên công chúng biết được nhiều
điều thú vị của vệ tinh do thám KH-9
HEXAGON. Thí dụ vệ tinh này lớn như một cái
xe buýt chở học trò và có thể chụp hình
với độ phân giải khoảng 2 đến 3
foot.
Tháng Giêng,
2019, cơ quan NRO tiếp tục chương trình
bảo vệ an ninh quốc gia bằng cách phóng lên không
trung một vệ tinh do thám có mật hiệu là
NROL-71. Có nhiều tin đồn về những khả
năng của NROL-71 nhưng NROL-71 vẫn thuộc
loại tối mật.
Hà
Dương Cự
Nguồn tài
liệu: https://en.wikipedia.org,
www.space.com, www.nro.gov