VIỆT NAM V XE HƠI ĐIỆN

Nguyễn Mạnh Tr

TỔNG QUT

Xe hơi điện (cũng l xe hơi chạy bằng pin hoặc xe hơi chạy bằng điện) l một chiếc xe hơi cắm điện với lực đẩy c được từ một hoặc nhiều động cơ điện, sử dụng năng lượng thường được lưu trữ trong pin sạc cho xe hơi.

Kể từ năm 2008, sự phục hưng trong sản xuất xe hơi điện đ xảy ra do những tiến bộ về pin, sự lo ngại về việc tăng gi dầu v mong muốn giảm pht thải kh nh knh. Một số chnh quyền cấp quốc gia v địa phương đ thiết lập cc khoản tn dụng thuế, trợ cấp v cc ưu đi khc để thc đẩy việc giới thiệu v p dụng trn thị trường đại chng cc loại xe điện mới, thường phụ thuộc vo kch thước pin, phạm vi điện năng v gi mua. Khoản tn dụng thuế tối đa hiện tại được Chnh phủ Hoa Kỳ cho php l 7,500 USD mỗi xe. So với xe chạy động cơ đốt trong, xe điện m hơn v khng c kh thải ra đui xe, v thường tạo ra lượng kh thải thấp hơn ni chung.

Xe my điện VinFast sử dụng cng nghệ pin Lithium-ion như xe Tesla v  smartphone

Vị tr của pin sạc điện trong xe Tesla

Tnh đến thng 12 năm 2018, c khoảng 5.3 triệu xe hybrid chạy điện v cắm điện hạng nhẹ đang được sử dụng trn ton thế giới. Mặc d c sự tăng trưởng nhanh chng, tỷ lệ xe điện cắm điện ton cầu chỉ chiếm khoảng 1 trn 250 xe (0.40%) lưu thng trn đường trn thế giới vo cuối năm 2018. Vo cuối năm 2020, ng Elon Musk, tổng gim đốc Tesla, gửi ra tin nhắn cho rằng trong vng 7 năm tới, 30 triệu chiếc xe điện được sản xuất hng năm trn thế giới. Hai chiếc xe điện bn chạy nhất cho đến nay, Nissan Leaf v Tesla Model S, được Cục Bảo vệ Mi sinh Hoa Kỳ đnh gi c tầm xa ln tới 151 dặm (243 km) v 335 dặm (539 km) tương ứng. Tnh đến thng 12 năm 2018, Leaf l chiếc xe điện c khả năng chạy trn đường cao tốc bn chạy nhất từ trước đến nay với hơn 380,000 chiếc được bn trn ton thế giới, tiếp theo l Tesla Model S với 263,500 chiếc được bn trn ton thế giới. Cc loại xe xe hơi điện rẻ nhất hiện nay l Nissan Leaf, Volkswagen E Golf v Kia Soul EV với gi xấp xỉ 32,000 USD.

Nissan Leaf 2020 l thế hệ hon ton mới của chiếc xe điện bn chạy nhất thế giới. Hng xe Nhật Bản mang đến cho Leaf nhiều điểm thay đổi về thiết kế ngoại thất v nội thất, phạm vi hoạt động lớn hơn, hng loạt tnh năng an ton chủ động v mức gi phải chăng hơn so với người tiền nhiệm. Theo cc chuyn gia đnh gi xe, Leaf 2018 đ biến ha để trở nn "bnh thường" hơn cả từ thiết kế ngoại thất cho đến gi bn. Thay v tm kiếm sự khc biệt, chiếc Hatchback 5 cửa chạy điện giờ đy sở hữu ngn ngữ thiết kế chung của gia đnh Nissan. Tại thị trường Mỹ, Nissan Leaf 2020 c 4 biến thể bao gồm: Bản cơ sở S, bản tầm trung SV, S Plus v SV Plus. Gi xe dao động từ 31,600 39,750 USD. Động cơ xe được trang bị một bộ pin Lithium-Ion 40 - 60 kWh. C thể thấy, chỉ trong 7 năm, Leaf đ được nng cấp v đạt hiệu quả tương đối lớn. Bộ sạc vẫn ở mức 6.6 KW, kết hợp tnh năng sạc nhanh CHAdeMO DC 50 Kwh cho php sạc ln 80% trong vng 40 pht.

TESLA MODEL S

Nh sản xuất xe hơi điện California Tesla Motors bắt đầu pht triển vo năm 2004, sau ny sẽ trở thnh Tesla Roadster (2008) với sản phẩm đầu tin được giao cho khch hng vo năm 2008. Roadster l xe đầu tin được sản xuất hng loạt hon ton bằng điện sử dụng pin Lithium-Ion tế bo được php lưu thng trn cao tốc v l sản phẩm đầu tin của xe hon ton bằng điện c khả năng đi du lịch hơn 200 dặm (320 km) sau mỗi lần sạc.

Doanh số ton cầu của Tesla đ vượt qua 250,000 đơn vị vo thng 9 năm 2017. Lin minh Renault Nissan Mitsubishi đ đạt được cột mốc 500,000 chiếc xe điện được bn vo thng 10 năm 2017. Tesla đ bn chiếc Model S thứ 200,000 trong qu IV năm 2017. Doanh số của Global Leaf đ vượt qua 300,000 chiếc vo thng 1 năm 2018, giữ kỷ lục l chiếc xe điện cắm điện bn chạy nhất thế giới từ trước đến nay. Tesla đ giao chiếc Model 3 thứ 100,000 vo thng 10 năm 2018.

Tesla từ một hng cng nghệ nổi tiếng của Mỹ đ "lấn sn" sang mảng xe hơi chạy điện v cho đến nay đ c những thnh cng bước đầu. Hng xe dưới sự điều hnh của tỷ ph Elon Musk đ cho ra đời 4 dng sản phẩm nổi bật gồm: Tesla Model S, Model 3, Model X v Model Y:

        Tesla Model 3 l mẫu xe thng dụng, kh được ưa chuộng ở một số thị trường bởi thiết kế hấp dẫn, những chi tiết trn xe được đơn giản ha nhưng vẫn đp ứng nhu cầu của khch hng cho một chiếc xe hơi. Tại Mỹ, Tesla Model 3 c gi khoảng 35,000 USD (tương đương khoảng 795 triệu đồng) chưa tnh thuế, v c thể tăng ln 9,000 USD (204 triệu đồng) với bộ pin cho php di chuyển xa hơn v 5,000 USD (113 triệu đồng) với nội thất cao cấp. 

        Tesla Model Y l loại SUV 7 chổ ngồi với gi từ 50,000 - 60,000 USD.

        Tesla Model S với nội thất cao cấp, tầm xa: 348 - 402 dậm, độ vọt 0 - 60 MPH: 2.3 giy, gi cả từ 75,000 - 95,000 USD. Ngy 22/9/2020, Tesla tuyn bố sẽ tung ra phin bản siu nhanh mới của chiếc Model S hiện nay với tn Model S Plaid, c ba động cơ, cng suất 1,100 m lực, từ zero đạt tốc độ 60 dặm một giờ trong chưa đầy 2 giy v chạy 1/4 dặm dưới 9 giy. Xe c tốc độ tối đa 200 dặm một giờ v mỗi lần sạc đầy chạy được 520 dặm, theo Tesla. Model S Plaid gi khoảng $140,000 v đang nhận đặt hng.

        Tesla Model X l loại cao cấp nhất với gi từ 80,000 - 100,000 USD.

Ngy 22/9/2020, ng Elon Musk, tổng gim đốc Tesla, tuyn bố khoảng ba năm nữa sẽ c xe hơi điện gi $25,000, theo CNN. Đy l một trong những lời hứa m ng Musk đưa ra vo cuối đại hội cổ đng v Ngy Bnh Điện của Tesla tại nh nh my chnh ở Fremont, California. ng Musk ni, chẳng bao lu nữa, những cải tiến về bnh điện v sản xuất m Tesla đang nghin cứu sẽ đẩy gi xe hơi điện xuống rất thấp.

2020 Tesla Model S Prices, Reviews, and Pictures | Edmunds

Tesla Model S

PIN LITHIUM-ION - TRẠM SẠT ĐIỆN

 

Ba yếu tố cần đề cập đến khi ni về xe hơi điện:  

Khong sản Lithium (Liti): Nếu như trong thế kỷ 19, đề ti được nhắc đến nhiều nhất l cơn sốt vng ở Mỹ th thế kỷ 21 ny, người ta đổ x chạy đua khai thc một loại khong chất khng phải kim loại qu, dầu mỏ hay kh đốt m l Lithium (hay cn được gọi l dầu trắng). Tnh đến năm 2015 hầu hết Liti trn thế giới được sản xuất tại Nam Mỹ, nơi cc mỏ chứa Liti được chiết xuất từ bể ngầm v tập trung bằng bốc hơi năng lượng mặt trời. Kỹ thuật khai thc tiu chuẩn l lm bay hơi nước từ mỏ, mỗi l hng mất từ 18 đến 24 thng. Liti hiện tại vẫn nằm trong nước biển, nhưng những cch thức khai thc thương mại khả thi vẫn chưa được pht triển. Trữ lượng Liti chắc chắn năm 2008 theo ước tnh của USGS khoảng 13 triệu tấn, nhưng cực kỳ kh để ước tnh trữ lượng ti nguyn Liti trn ton cầu. Những nơi c trữ lượng Liti lớn nhất l Chile c trữ lượng lớn nhất (7.5 triệu tấn), Bolivia (5.4 triệu tấn). Cc nh cung cấp chnh khc như c, Argentina v Trung Quốc. Tnh đến năm 2015, một khảo st địa chất tại Cộng ha Sc coi ton bộ Dy ni Quặng tại Cộng ha Sc l khu vực Lithium. Năm mỏ đ được đăng k, một mỏ gần Cnovec được coi l mỏ kinh tế tiềm năng với 160,000 tấn Lithium. Cc nước sản xuất Lithium lớn nhất hnh tinh l Australia v Chile, nhưng cc nước ny lại bn hầu hết sản lượng của họ cho Trung Quốc. Theo dữ liệu do trung tm Benchmark Minerals Intelligence cung cấp, Bắc Kinh kiểm sot gần như tất cả cc cơ sở xử l Lithium trn ton cầu. Vi năm gần đy, nhiều cng ty Trung Quốc thi nhau thu mua mỏ ở một số nước giu Lithium như Argentina v Australia. Ring tại Nam Mỹ, đất nước đng dn nhất đ đầu tư 4.2 tỷ USD vo cc thoả thuận Lithium.

 

Trung Quốc cũng kiểm sot 60% năng suất sản xuất pin điện. Tnh đến năm 2030, Goldman Sachs dự đon con rồng chu c thể cung cấp pin cho 60% tổng số xe điện trn ton cầu. V đất nước đang trn đ thống trị chuỗi cung ứng ton cầu chnh l Trung Quốc. Nếu như trước đy, gi thnh sản xuất loại pin ny rất cao, th nay, với đột ph trong cng nghệ do người Trung Quốc pht triển, việc sản xuất pin lithium trở nn dễ dng v rẻ hơn nhiều, ko theo nhu cầu lithium tăng mạnh, dự kiến đưa Bắc Kinh ln ngi vị thống trị trong chuỗi cung ứng ton cầu. Phương n mới l kết quả của dự n nghin cứu ko di suốt 15 năm do Viện Khoa học Trung Quốc ti trợ. Nhờ cng nghệ mới, chi ph chiết xuất dầu trắng được giảm tới mức thấp kỷ lục - khoảng 15,000 nhn dn tệ (tương đương 2,180 USD/tấn), so với gi lithium quốc tế từ 12,000 USD đến 20,000 USD/tấn v gi hợp đồng di hạn l khoảng 17,000 USD/tấn trong năm ngoi. Lithium rẻ hơn cn c lợi cả cho cc nh sản xuất t như hng xe điện Tesla (Mỹ), cũng theo ng Ren. Bởi hiện nay, chi ph sản xuất pin đang chiếm khoảng 30 -50% chi ph sản xuất xe điện. Nếu ni về sản lượng lithium, Trung Quốc khng phải l cao nhất, thậm ch l tương đối thấp nhưng họ lại chiếm lĩnh nguồn cung cc sản phẩm cuối cng, sản xuất gần 2/3 lượng pin lithium trn ton thế giới trong khi Hoa Kỳ chỉ c 5%.  

Cc cng ty chế tạo Lithium-Ion: Cng với Trung Quốc, Hn Quốc hiện nay l một trong cc quốc gia dẫn đầu về nghin cứu pin sạc Lithium - Ion. Cc nh khoa học của Học viện Khoa học v Cng nghệ Quốc gia Ulsan của Hn Quốc đang pht triển loại pin sạc Lithium-Ion mới, với khả năng sạc đầy siu tốc, chỉ mất vi pht, thay v trung bnh vi giờ như hiện nay. Pin Lithium-ion ra đời trong cuộc khủng hoảng dầu mỏ vo những năm 1970. Nh ha học người Anh M. Stanley Whmitham (Đại học Binghamton) đ nghin cứu pht triển cc phương php c thể dẫn đến cc cng nghệ về năng lượng m khng sử dụng nhin liệu ha thạch. ng đ pht hiện ra một vật liệu giu năng lượng, c thể sử dụng để tạo ra cực m trong pin Lithium. Đy chnh l tiền đề để pht triển loại pin Lithium c thể hoạt động đầu tin. Trong nghin cứu thử nghiệm của mnh, Whittingham đ sử dụng Titan disulfua v kim loại Lithium (Li) lm điện cực. Lithium l một trong những nguyn tố nhẹ nhất trong bảng tuần hon ha học, chứa đựng tiềm năng điện ha rất lớn. Khi cc điện cực kim loại Lithium được sử dụng, chng tạo ra mật độ năng lượng (lưu trữ năng lượng cho mỗi đơn vị thể tch) cao hơn so với pin truyền thống, cho php tạo ra những thế hệ pin nhỏ, gọn nhưng lại c dung lượng điện năng cao. Giải Nobel về ha học 2019 đ được trao cho ba nh khoa học: John B Goodenough, M. Stanley Whmitham v Akira Yoshino v những nghin cứu pht triển pin Lithium-ion. Sự ra đời của loại pin ny đ tạo nn một cuộc cch mạng trong việc lưu trữ năng lượng, tạo tiền đề cho sự pht triển cng nghệ từ điện thoại di động, xe điện, cc thiết bị số mở ra tiềm năng về một x hội khng dng nhin liệu ha thạch, gp phần giảm thiểu những tc động của biến đổi kh hậu ton cầu. Những đng gp ny của cc nh khoa học dường như đang lm cho cả thế giới ngy nay chạy bằng pin.  

Cc nh khoa học mới đy đ thiết kế ra một pin Lithium - Ion c khả năng sạc với nhiệt độ cao để đẩy tốc độ phản ứng, song vẫn duy tr nhiệt độ thấp ngoi thời gian sạc. Với khả năng ny, pin đ c thể sạc t điện chỉ trong 10 pht, gip xe hơi chạy được thm 200 dặm. Với quy m lớn hơn, thiết kế ny sẽ gip giải quyết vấn đề thiếu năng lượng của cc phương tiện chạy bằng điện, gip những phương tiện ny c thể di chuyển lin tục m khng cần dừng lại giữa chừng. Nghin cứu về thiết kế pin mới ny đ được pht hnh vo ngy 30/10/2019 bởi cc nh nghin cứu tại Đại học Pennsylvania trn tạp ch Joule.  

Năm 2017, LG Chem quyết định đầu tư hơn 1 tỷ euro nhằm tăng cng suất sản xuất pin Lithium-Ion dnh cho phương tiện chạy bằng điện tại nh my của hng ở Wroclaw, miền Ty Nam Ba Lan. Hiện tại, LG Chem c 5 nh my sản xuất pin tại Hn Quốc, Trung Quốc, Mỹ v Ba Lan. Cng ty ny cho biết đang thực hiện kế hoạch tăng cng suất sản xuất pin ln 100 gigawatt (GW) giờ vo cuối năm nay, cung cấp cho khoảng 1.7 triệu xe hơi điện. LG Chem l nh cung cấp pin chnh cho xe điện của cc hng GM, Ford, Renault, Volvo, Audi, Volkswagen v Daimler, cũng như hng sản xuất xe hơi lớn nhất Hn Quốc Hyundai Motor v cng ty con Kia Motors. Cơ sở sản xuất tại Chu u sẽ gip khch hng của LG Chem khng phải chờ đợi lu để lấy hng. Hiện tại, LG Chem đang cung cấp pin cho tất cả cc nh sản xuất xe hơi lớn như GM, Ford, Renault, Volvo, Audi, Volkswagen v Daimler, cũng như hng sản xuất xe hơi lớn nhất Hn Quốc Hyundai Motor v cng ty con Kia Motors.  

Tesla Model 3 standard 90kWH battery pack  

Tesla Model S standard 100kWh battery pack 

Vấn đề sạt điện: Sạc một chiếc xe điện c thể được thực hiện tại nhiều trạm sạc, những trạm sạc ny c thể được lắp đặt ở cả nh v khu vực cng cộng. Kịch bản McKinsey đặt ra cho xe hơi điện l giả thuyết rằng xấp xỉ 120 triệu xe hơi điện sẽ chạy trn đường vo 2030 ở Trung Quốc, Lin minh Chu u v Mỹ. Kịch bản tch cực hơn c thể l số xe sẽ tăng gấp đi. Đi cng với cc cấp độ khc biệt trong lựa chọn xe điện giữa cc vng miền, vấn đề cơ sở vật chất sẽ khiến yu cầu cho cc trạm sạc mang tnh địa phương ha cao hơn. Khc với xe hơi động cơ đốt trong truyền thống, đặc trưng l chỉ c thể nạp nhin liệu ở cc trạm xăng, xe hơi điện c thể sạc lại ở nhiều địa điểm với nhiều cch thức. M hnh của McKinsey phn tch 4 trường hợp sạc, đều giả định cắm sạc từ nguồn điện: ở nh, nơi lm việc, nơi cng cộng v trn đường cao tốc khi di chuyển đường di. Những trường hợp sử dụng v những cng nghệ sạc khc vẫn đang xuất hiện. Chẳng hạn, sạc khng dy hay sạc từ đn đường, c tiềm năng tồn tại, nhưng khng được tnh trong phn tch ny.

Trong kịch bản lấy sạc ở nh l trung tm, xấp xỉ 75-80% chủ xe điện ở Mỹ v EU phải tiếp cận được với việc sạc ở nh, tức l phải cung cấp được tới 75% nhu cầu năng lượng của họ trong 2020. Tỷ lệ đng gp cao của cc biệt thự ở cc bang c tỷ lệ xe điện cao sẽ đảm bảo được yu cầu ny, đặc biệt l ở California v cc bang vng ty bắc Thi Bnh Dương. Trung Quốc c tỷ lệ tham gia sạc ở nh thấp hơn nhiều bởi c t căn hộ ring biệt hơn. Ngay cả khi cn nhắc đến giải php thay thế l lấy sạc nơi cng cộng lm trung tm, tầm quan trọng của việc sạc ở nh sẽ vẫn ph hợp hơn tại Mỹ.

Vấn đề tiếp theo ngoi địa điểm sạc l loại cng nghệ sạc. Ba loại hạ tầng sạc xe hơi điện chnh đang tồn tại l:

        Sạc xoay chiều (AC): hay cn gọi l Level 1 hoặc Level 2. Ở hệ thống ny, một bộ chuyển điện trong t chuyển nguồn điện xoay chiều sang điện một chiều (DC), sau đ sạc pin ở cả Level 1 (tương đương với một ổ điện gia dụng 120V) hoặc Level 2 (240V), hoạt động ở mức năng lượng khoảng 20 kW.

        Sạc một chiều (DC): hay cn gọi l Level 3 hoặc sạc nhanh một chiều. Hệ thống sạc ny chuyển nguồn AC từ lưới điện sang DC trước khi nạp vo xe v sạc pin m khng cần đến bộ chuyển điện, hoạt động ở mức năng lượng từ 25 đến hơn 350 KW.

        Sạc khng dy: Hệ thống ny sử dụng sng điện từ để sạc pin. Thường c một tấm sạc kết nối với ổ cắm điện trn tường v một tấm gắn vo phương tiện. Cc cng nghệ hiện tại tương đương với cc nguồn sạc Level 2 v c thể cung cấp năng lượng ln tới 11 KW.

 

Tham vọng của Tesla: by giờ l lắp đặt trạm sạc ở cc cửa hng tiện

 

Trạm sạt Supercharger của Tesla

 

Cng suất của bộ sạc quyết định tốc độ sạc nhanh hay chậm. Nguồn sạc xoay chiều Level 1 v Level 2 thch hợp nhất cho gia đnh v nơi lm việc bởi khoảng thời gian đỗ xe hơi di v chi ph thấp hơn: một bộ sạc Level 2 cơ bản cho một căn hộ c thể c gi cỡ 500 USD. Nguồn sạc nhanh một chiều thch hợp nhất trong cc trường hợp thời gian cấp bch, chẳng hạn trn cao tốc v khi sạc nhanh nơi cng cộng. Nguồn điện xoay chiều cơ bản Level 1 v 2 sẽ tiếp tục giữ thế thống trị p đảo cng nghệ sạc tới 2030, cung cấp từ 60 đến 80% năng lượng tiu thụ. Hầu hết qu trnh sạc sẽ diễn ra ở nh, cng sở, v qua cc trạm sạc chậm cng cộng. Sạc nhanh một chiều dường như đng vai tr lớn hơn ở Trung Quốc, yu cầu nhiều cơ sở hạ tầng sạc cng cộng hơn.

 

Dựa trn cc thng tin sơ lược v cng nghệ hiện c, ngnh cng nghiệp xe hơi điện c thể cần tới khoảng 40 triệu bộ sạc trn khắp Trung Quốc, chu u v Mỹ, tương ứng với vốn đầu tư cơ bản tch luỹ khoảng 50 tỷ USD cho tới năm 2030. Tnh ring Mỹ sẽ cần 13 triệu bộ sạc tch lũy v xấp xỉ 11 tỷ USD đầu tư tới 2030. Lin minh chu u cần 15 triệu bộ sạc tch lũy v khoảng 17 tỷ USD đầu tư trong cng thời kỳ. Tại Trung Quốc, con số ny l 14 triệu bộ sạc tch lũy v 19 tỷ USD đầu tư.

Những lo lắng về việc sạc pin vẫn l một vấn đề lớn, với 6/10 người được khảo st cho biết đ c thể l l do khiến họ khng muốn mua hoặc khng chắc chắn về việc mua xe điện. 57% cho biết họ nghĩ rằng xe điện khng thch hợp cho việc di chuyển đường di.

Việc đặt trạm sạc vẫn cn hạn chế, đặc biệt l ở cc quốc gia đang pht triển, nhưng cc cng ty như ChargePoint, EVgo v Electrify America c kế hoạch đầu tư hng tỷ USD trong thập kỷ tới để giải quyết vấn đề đ. Trung tm dữ liệu nhin liệu thay thế Mỹ (AFDC) cho biết, hiện Tesla c 929 trạm sạc Supercharger khắp nước Mỹ, nhưng l nhờ hng t điện đ xy dựng v pht triển hệ thống từ cch đy 8 năm. Việc sạc xe hơi điện của thế hệ xe tiếp theo sẽ chỉ tốn thời gian tương đương với việc đổ xăng. Một nhm cc cng ty sản xuất xe hng đầu thế giới, bao gồm cả BMW của Đức, cả Porsche v Siemens tuyn bố họ tạo ra được cng nghệ cho php sạc xe điện siu nhanh. Họ cng bố một trạm sạc 450 KW, chỉ tốn 3 pht để xe đi thm được 100 km nữa. Việc sạc đầy bnh điện chỉ tốn c 15 pht.

Dải mu xanh lam nhạt l sự kết nối của cc trạm sạc dọc tuyến đường xuyn nước Mỹ đ được hon thiện, v dải mu xanh l dự kiến hon thiện vo thng 9. Ảnh: Electrify America

Hệ thống trạm sạt điện xuyn bang tại Hoa Kỳ

Cuối năm 2019, hng Tesla, phối hợp với cc khoa học gia của trường đại học Dalhousie của Gia N Đại đ nộp cầu chứng pht minh về một loại Lithium - Ion mới với tuổi thọ 1 triệu dặm. Điều ny trng hợp với tuyn bố của ng Chủ tịch Tesla Elon Musk về hứa hẹn hệ thống sạc 1 triệu dặm cho những xe Tesla sản xuất từ 2020. Cho đến nay, hệ thống sạc của Tesla hiện nay chỉ đạt đến tầm xa 370 dặm với tuổi thọ 300,000 - 500,000 dặm, tương đương với tuổi thọ trung bnh của một xe hơi l 11 năm với 150,000 dặm (13,500 dặm mổi năm).

TRUNG QUỐC V T ĐIỆN

Khng phải l ci ni của xe điện nhưng Trung Quốc đang vươn ln mạnh mẽ. Thị trường ny đang tiu thụ lượng xe điện nhiều gấp 3 lần nước Mỹ. Trung Quốc cũng đặt mục tiu tăng 3 lần tỷ lệ sử dụng xe điện sau năm 2020. Gần 1.3 triệu xe điện đ được bn ra tại Trung Quốc trong năm 2018. Con số ny tăng 62% so với 2017 v dự tnh sẽ tăng trưởng mạnh mẽ trong năm 2019. Thị trường xe điện ton cầu đang tăng trưởng theo cấp số nhn. Năm 2018, số xe điện đ tăng gấp 6 lần so với năm 2013, tăng gấp đi so với năm 2015. Sự tăng trưởng vượt bậc ny khng thể khng nhắc đến phần đng gp của Trung Quốc. Lượng xe điện chiếm hơn 4% trong tổng số 28.1 triệu xe hơi được bn tại Trung Quốc trong năm 2018. Tỷ lệ ny cao hơn rất nhiều so với Mỹ l dưới 2%, Chu u chỉ hơn 3%. Nhưng dường như với chnh phủ Trung Quốc, điều ny l chưa đủ. Thng 4 năm ngoi, chnh quyền nước ny đ cng bố mục tiu đầy tham vọng. Đ l nng tỷ lệ xe điện trong nhm t chở khch thng thường ln 10% vo năm 2019. Sau đ tiếp tục tăng ln 12% vo 2020.

Mục tiu trn khng khiến Trung Quốc l quốc gia c tỉ lệ xe điện/ đầu người cao nhất thế giới. Tuy nhin, chứng tỏ cho thế giới biết rằng họ vẫn l thị trường quan trọng. Muốn lớn mạnh, cc nh sản xuất t thế giới khng thể bỏ qua nơi ny.

 

Trạm sạc  trở ngại lớn cho tương lai t điện - VnExpress

 

Tỷ lệ sử dụng t điện của Trung Quốc - Lin u - Hoa Kỳ

 

Về l do tại sao Tesla quyết định xm nập vo thị trường Trung Quốc th kể từ năm 2015, Trung Quốc vẫn lun giữ vững vị tr thị trường xe điện lớn nhất thế giới. Năm 2016, Tesla ghi nhận doanh số bn hng ở Trung Quốc tăng gấp ba lần, ln mức 1 tỷ USD. Một năm sau đ, doanh số tiếp tục tăng gấp đi, đạt 2 tỷ USD trong năm 2017. Tuy nhin, giống như cc nh sản xuất t khc, hiềm khch thương mại giữa Mỹ v Trung Quốc lun l ro cản lớn cho việc bn xe hơi tại đy. Bị đnh thuế nhập khẩu nặng, một chiếc Model S của Tesla c gi 80,000 USD tại Mỹ sẽ được bn với gi khoảng 140,000 USD tại thị trường Trung Quốc lc bấy giờ. Cch duy nhất để giải quyết vấn đề ny l sản xuất tại Trung Quốc, cho chnh người tiu dng tại đy với qui m lớn với sự nhượng bộ của chnh quyền Trung Quốc. Sau bốn năm ln kế hoạch, nh my trị gi 5 tỷ USD của Tesla cuối cng cũng được khởi cng vo ngy 7/1/2019 tại thị trường t lớn nhất thế giới - Trung Quốc. Sự kiện ny đnh dấu một hnh trnh mới với Tesla trong bối cảnh nền kinh tế Trung Quốc đang c dấu hiệu đi xuống. Tờ Tn Hoa X đưa tin, Tesla chỉ mất 168 ngy lm việc (khoảng 6 thng) từ khu xin giấy php đến nối điện cho nh my mới toanh ny. "Tesla thực hiện kh nhanh, kể cả khi so snh với thng lệ của Trung Quốc", ng Ivan Su, một nh phn tch tại Morningstar Inc., cảm thn. CEO Elon Musk c nhiều l do để lm một cuộc mạo hiểm tại Trung Quốc. Tesla được chnh phủ Trung Quốc miễn thuế gi trị gia tăng 10% đối với xe hơi. Thng thường, chỉ xe điện do cc cng ty Trung Quốc sản xuất mới được miễn thuế. Đồng thời, với việc ton quyền sở hữu nh my tại Trung Quốc, Tesla cũng khng cần chia sẻ lợi nhuận v cng nghệ với cc đối tc Trung Quốc điều khc với cc hng xe nước ngoi phải thnh lập một lin doanh nội địa tại Trung Quốc. Xy dựng siu nh my Gigafactory cho php Tesla giảm chi ph vận chuyển hng ha v trnh thuế nhập khẩu. Gi khởi điểm của xe sedan do Tesla sản xuất tại Trung Quốc v chỉ bn trong phạm vi thị trường ny l 328,000 nhn dn tệ (tương đương 46,000 USD).

 

Hiện nh my Tesla Thượng Hải c năng suất 3,000 chiếc/tuần, tương đương khoảng 150,000 chiếc/năm. Tnh đến cuối năm 2021, khi nh my đi vo hoạt động hon ton, Elon Musk dự kiến cơ sở ny sẽ sản xuất 500,000 xe/năm. Thị phần xe điện tại Trung Quốc cũng lớn hơn nhiều so với cc quốc gia cng qui m. Hiện tỷ lệ xe chạy bằng pin tại đất nước ny chiếm 4.7% tổng số xe được bn, trong khi con số ny ở Mỹ chỉ c 1.7%. Chnh quyền Bắc Kinh đ đặt mục tiu đến năm 2025, xe điện sẽ chiếm 25% tổng số xe được bn với Tesla c khả năng l người dẫn đầu. Điều cần để l theo Fortune Securities dự bo, p lực sẽ đ nặng ln những tn tuổi như BYD, hng xe hơi điện lớn nhất Trung Quốc. Doanh nghiệp ny dự kiến ra mắt xe điện từ năm sau với tn gọi "Han", với gi khoảng 300,000 nhn dn tệ (khoảng 43,000 USD) thấp hơn Model 3 tại Trung Quốc của Tesla 16%.

 

Tesla anh 1

 

Nh my Gigafactory của Tesla tại Thượng Hải

 

XE HƠI ĐIỆN CỦA VINFAST

Cuộc đua thị phần t điện tại Mỹ sẽ c sự tham gia của VinFast của Việt Nam khi hng ny tung mẫu xe với khả năng chạy 500 km với một lần sạc. Khoảng 245,000 xe hơi điện bn ra tại Mỹ chỉ chiếm gần 2% tổng dung lượng thị trường 1.7 triệu xe năm 2019. CNBC trch dẫn dự đon của chuyn gia rằng thị trường Mỹ sẽ cần tới 18.7 triệu xe điện vo năm 2030, chiếm 7% trong tổng số 259 triệu xe tại quốc gia ny. Cuộc đua sẽ c sự tham gia của VinFast khi hng ny sắp ra mắt mẫu xe hơi điện đầu tin, dự kiến di chuyển được 500 km sau mỗi lần sạc đầy. Chuyn trang về xe điện v năng lượng mới CleanTechnica nhận định, VinFast đang đầu tư lớn vo xe điện, xu hướng giao thng của tương lai. Hng ny đ thu Pininfarina Design, studio thiết kế hng đầu của để c những chiếc xe đẹp mắt. "Lịch sử hng xe ny cho thấy, từ khi cng bố dự n, đến kế hoạch thần tốc xy dựng nh my v những mẫu xe thương mại đầu tin ra đời, tất cả đ chứng minh năng lực thực sự của VinFast", CleanTechnica nhận định.

 

Thng 5/2020, chiếc t điện chạy thử của VinFast được bắt gặp trn đường phố H Nội. Theo một số thng tin m Reuters c được, mẫu xe ny c tầm hoạt động khoảng 500 km sau mỗi lần sạc. Trung bnh, chiếc xe c thể đi trong 10 ngy lin tục nếu người li sử dụng một tiếng mỗi ngy, qung đường 50 km. Cuộc thăm d kiến 1,600 người mua xe tại Mỹ của Autolist.com chỉ ra rằng, một chiếc xe điện c thể bn ra cần phạm vi hoạt động từ 400 đến 480 km mỗi lần sạc. Một số nh sản xuất lớn đ đưa ra tiu chuẩn về phạm vi hoạt động của loại xe ny

 

Nếu đng kế hoạch, mẫu xe điện của VinFast dnh cho thị trường Mỹ sẽ xuất hiện tại Los Angeles Auto Show thng 11/2020. Thời gian sản xuất đại tr dự kiến thng 7/2021. Tờ PostToday của Thi Lan cho rằng, mẫu xe điện của Việt Nam c thể gy bất ngờ nếu đạt được con số 500 km mỗi lần sạc, c thể đn đầu nhu cầu tiu dng của người Mỹ. Trong cuộc phỏng vấn với Bloomberg thng 12 năm ngoi, tỷ ph Phạm Nhật Vượng tiết lộ kế hoạch xuất khẩu xe điện sang Mỹ, nơi được đnh gi l thị trường t bo bở nhất thế giới. ng Vượng đ đầu tư 2 tỷ USD từ ti sản c nhn nhằm đạt mục tiu ny. Hiện, doanh số t chạy xăng của VinFast đang đứng thứ 5 thị trường Việt Nam trong qu 1/2020. CleanTechnica cho rằng, VinFast đ sẵn sng tm kiếm một "miếng bnh ngon" tại thị trường Mỹ.

Theo di VinFast từ ngy đầu thnh lập thương hiệu, Bruce Newton từ Motoring.au cho rằng việc mở viện nghin cứu pin sẽ gip hng ny tự chủ khu thiết kế v pht triển sản phẩm. Ngoi ra, VinFast đang hợp tc với LG Chem để nghin cứu pin cho xe hơi c thể chạy qung đường 500 km mỗi lần sạc. Ngy 5/4/2019, cng ty TNHH Sản xuất v Kinh doanh VinFast (Tập đon Vingroup) v cng ty LG Chem (Tập đon LG) đ cng bố thnh lập lin doanh đng gi v sản xuất pin theo tiu chuẩn quốc tế. Nằm trong khu cng nghiệp phụ trợ thuộc tổ hợp sản xuất t, xe my điện VinFast (Ct Hải, Hải Phng), lin doanh ny hướng đến mục tiu trước mắt l đp ứng nhu cầu cho cc dng sản phẩm xe điện VinFast. Được xy dựng trn diện tch hơn 12,000 m, nh my sản xuất pin Lithium-Ion lin doanh giữa VinFast v LG Chem l một trong những nh my sản xuất linh kiện phụ trợ c quy m lớn nhất tại khu tổ hợp sản xuất t, xe my điện VinFast. Mục tiu của lin doanh l sản xuất pin lithium-ion cho cc dng xe my điện hiện tại v hướng tới cung cấp cho cc t điện của VinFast trong tương lai. Theo thỏa thuận hợp tc, VinFast chịu trch nhiệm xy dựng nh xưởng v dy chuyền sản xuất, tuyển dụng nhn lực, vận hnh nh my. LG Chem tư vấn kỹ thuật nh xưởng, thiết bị, gim st việc thực hiện, đo tạo người lao động, chuyển giao cng nghệ v chuyển giao thiết kế. Hiện tại, LG Chem l một trong những cng ty đang nắm giữ nhiều cng nghệ pin hng đầu thế giới. Việc thnh lập nh my lin doanh sản xuất pin với LG Chem l một bước đi quan trọng nhằm tăng tỷ lệ nội địa ha trong cc dng sản phẩm t, xe my điện của VinFast, đồng thời gp phần thc đẩy sự pht triển của ngnh cng nghiệp phụ trợ Việt Nam.

Động thi trn của VinFast được CleanTechnica nhận định kh giống với General Motors. Mới đy, GM cũng kết hợp với LG Chem để sản xuất pin Ultium EV mới cho dng xe điện. Năm 2015, hai hng ny từng hợp tc pht triển mẫu Chevrolet Bolt. Xe điện đ chứng minh được những lợi thế nhất định so với dng xe dng động cơ xăng, dầu truyền thống. Những mẫu xe điện mới c mức gi hợp l, di chuyển trong qung đường di hơn ... được dự đon sẽ chinh phục tốt người tiu dng trong tương lai. Vinfast chưa tiết lộ gi xe hơi điện bn tại Mỹ. Hiện nay, gi xe hơi điện của Tesla tại Trung Quốc v xe loại Han của Trung Quốc bn với gi 46,000 v 43,000 USD.

 

VINFAST SẢN XUẤT  T ĐIỆN V  T CỠ NHỎ TIU CHUẨN QUỐC TẾ - Tập đon  Vingroup

Xe hơi điện cỡ nhỏ của Vinfast với thiết kế từ Pininfarina Design

Ngoi ra, Vinfast cũng cần để đến dng xe hơi điện cực nhỏ như lớp Wuling Hongguang Mini EV, cng ty lin doanh giữa tập đon General Motors (GM), SAIC (hay cn gọi l Shanghai Auto) v Wuling Automotive của Trung Quốc xuất hiện tại Trung Quốc ngy 22/7/2020 c gi bn 28,800 nhn dn tệ, tương đương 4,164 USD (khoảng 96.6 triệu đồng VN). Dng xe ny trong tương lai sẽ thay thế cc xe gắn my đang trn ngập tại Việt Nam.

 

Wuling Hongguang Mini EV c gi bn 28.800 nhn dn tệ, khoảng 96,6 triệu đồng

 

Xe Wuling Hongguang Mini EV của Trung Quốc  

Một loại xe hơi điện 4 cửa khc của Trung Quốc c tn Yogomo 330 do chuyn trang Commons đăng tải kh thu ht khi ngoại hnh xe rất giống Kia Morning. Xe được trnh lng tại triển lm t Sơn Đng tổ chức tại thnh phố Tế Nam, Trung Quốc giữa thng 2/2020. Gi cả từ 100 đến 132 triệu đồng (4,308 5,739 USD).

Loạt  t Trung Quốc gi siu rẻ chỉ bằng chiếc xe my tại Việt Nam

Xe Yogomo 330 của Trung Quốc

Cũng trong nỗ lực gp phần xy dựng nền giao thng cng cộng văn minh, hiện đại, giảm nhiễm khng kh v tiếng ồn cho cc đ thị lớn của Việt Nam. Ngy 2/5, Tập đon Vingroup cng bố thnh lập Cng ty TNHH Dịch vụ Vận tải VinBus, chnh thức tham gia lĩnh vực vận tải hnh khch. VinBus vận hnh theo m hnh phi lợi nhuận, nhằm với vốn điều lệ 1,000 tỷ đồng, dự kiến VinBus cung cấp dịch vụ vận tải từ thng 3/2020, bắt đầu tại 5 thnh phố lớn l H Nội, Hải Phng, Đ Nẵng, TP.HCM v Cần Thơ. VinBus sẽ sử dụng 100% xe but điện. Trước mắt, cng ty sẽ đưa vo vận hnh 3,000 xe but điện do hng xe VinFast sản xuất. Đối tc cung cấp cng nghệ v linh kiện để sản xuất xe but điện cho VinFast l Siemens (Đức).  Để tăng cường tỷ lệ nội địa ha cho ngnh xe hơi Việt Nam, cng ty Cổ phần Đầu tư Khu cng nghiệp Vinhomes (thuộc Tập đon Vingroup) đề xuất đầu tư một tổ hợp cng nghiệp sản xuất phụ tng, bộ phận phụ trợ cho xe t, xe c động cơ khc tại địa bn TP. Mng Ci, Quảng Ninh. Dự n c diện tch gần 200 ha, tổng mức đầu tư trn 3,400 tỷ đồng (148 triệu USD).

Xe But điện VinFast - YouTube

Xe bus điện Vinfast

Trong cng lnh vực, Daimler đ k kết với THACO trong việc lắp rp v phn phối xe but thương hiệu Mercedes-Benz tại Việt Nam. Đy l mẫu xe được Trung tm R&D THACO Bus thiết kế hon ton mới, mang thương hiệu THACO với tỷ lệ nội địa ha đạt trn 45%, sử dụng động cơ đạt tiu chuẩn kh thải Euro 5, tiết kiệm nhin liệu v thn thiện với mi trường. Đặc biệt, phần ngoại thất xe (bao gồm thn vỏ, khung xe, linh kiện cơ kh, linh kiện composite) v phần nội thất (hệ thống chiếu sng, ghế, dy điện, knh, linh kiện nhựa) được thiết kế v sản xuất tại Chu Lai - Tam Kỳ, gia tăng hm lượng nội địa ha, hm lượng cng nghệ cho sản phẩm xe bus THACO v bảo đảm đạt tiu chuẩn chất lượng quốc tế. 15 chiếc xe bus mang thương hiệu Việt Nam lần đầu tin được xuất khẩu sang Philippines; đồng thời THACO cũng xuất l linh kiện phụ tng t sang Hn Quốc v Nhật Bản.  

THACO VN New Model - THACO BUS 47 SEATS 2020

Xe bus THACO  

KẾT LUẬN

Xe hơi điện sẽ l bước "chuyển mnh" to lớn trong ngnh sản xuất xe hơi. Trước đy, xe điện chưa bao giờ l phương n ưu tin của cc nh sản xuất khi tnh đến phương n bảo vệ mi trường. Dự kiến, với chỉ trong vng 5 năm tới, những chiếc xe điện chạy bằng pin sẽ cạnh tranh với những chiếc xe thng thường về cả gi cả v hiệu suất. Những khiếm khuyết về phạm vi li xe v thời gian sạc pin sẽ từ từ được giải quyết v thế giới sẽ được sống trong mi trường trong lnh hơn.  

V sao ngnh xe điện Trung Quốc bất ngờ giỏi hơn cả Đức, Nhật? - ảnh 2

Trung Quốc c 5 trong 10 cng ty xe hơi điện lớn nhất thế giới  

C kh nhiều lnh vực về nng nghiệp v cng nghiệp m Trung Quốc đang vượt qua Hoa Kỳ trong đ xe hơi điện để giảm bớt nhiễm mi trường l một v dụ. Sự gp mặt của Tesla tại Trung Quốc d lm tăng cạnh tranh trong thị trường xe điện Trung Quốc, hng xe Mỹ ny cũng c thể gip ch cho cc doanh nghiệp nội địa. Cc nh sản xuất Trung Quốc như NIO v Xpeng c thể tận dụng cuộc chiến tại thị trường ny để lm bệ phng quảng b thương hiệu ra ngoi nước. Hy vọng sự hiện diện của Tesla tại Trung Quốc sẽ l một tiền đề gip giảm căng thẳng thương mại Mỹ-Trung.  

THAM KHẢO

1)   t điện - Bch khoa ton thư mở wikipedia

2)   Tesla Model S - from Wikipedia, the free encyclopedia

3)   How Tesla builds Electric Cars Tesla Motors Part 1 & 2

4)   Tesla Model S Gigafactory This is Elon Musk s key to Teslas future.

5)   Bi viết Tương lai t điện của Vinfast đăng trn mạng VNE ngy 30/5/2020.

6)   Bi viết LG Chem đầu tư 387 triệu đ để mở rộng sản xuất pin xe t điện tại nh my ở Ba Lan đăng trn mạng VNE ngy 30/5/2020.

7)   Bi viết Mua hay thu một chiếc xe điện trong năm 2020 đăng trn mạng Người Việt Online ngy 25/9/2020.

8)   Bi viết Trạm sạc trở ngại lớn cho tương lai t điện đăng trn mạng VNE ngy 14/10/2019.

9)   Bi viết B kp Trung Quốc chiếm ngi đầu sản xuất pin xe điện đăng trn mạng Bộ Giao Thng Vận Tải ngy 23/5/2019.

10)Bi viết Xe but điện của VinFast sẽ hoạt động từ 2020 tại Việt Nam đăng trn mạng Bộ Giao Thng Vận Tải ngy 2/5/2019.

11)Bi viết THACO lắp rp xe but Mercedes-Benz tại Việt Nam, 'thu tm' mảng xe thương mại đăng trn mạng Tr Thức Trẻ ngy 18/6/2020.

12)Bi viết Tesla hứa bn xe hơi điện gi $25,000 sau 3 năm nữa đăng trn mạng Người Việt Online ngy 23/9/2020.

 

*****

Trở lại