Khám phá bí ẩn sau bức tượng Phật nổi tiếng bị Taliban phá hủy & chính quyền Taliban đă bị diệt vong |
Trải qua gần 2.000 năm
lịch sử, mặc mưa gió, băo táp sa mạc,
bất chấp các rung địa chấn diễn ra liên
miên trong ḷng Trái Đất, hai bức tượng
Phật khổng lồ được chạm khắc
vào vách đá Bamiyan (Afghanistan) vẫn vô sự uy nghiêm
trước trời đất. Nhưng nhân loại
đă phải bất lực, tuyệt vọng
chứng kiến con người v́ vô minh và ích kỷ
đă hủy hoại di tích văn hóa tuyệt vời
này. Nhưng từ vụ phá hủy nghiêm trọng
đă dẫn các nhà khoa học khám phá ra những bí
mật ẩn sau hai bức tượng Phật
khổng lồ này. Từng là trung tâm
Phật giáo rực rỡ của nhân loại Trước khi hai bức tượng Phật
tại Bamiyan bị chính quyền Taliban dùng thuốc
nổ đánh sập, di tích này từng được
coi là hai pho tượng Phật đứng lớn
nhất trên thế giới, một bức cao 53 mét,
một bức cao 38 mét, được khắc sâu vào
vách sa thạch ở Bamiyan (Afghanistan) vào thế kỷ
thứ 5. Ngược ḍng thời gian, từ thế
kỷ thứ 2 cho đến trước khi có
cuộc xâm lược Hồi giáo vào thế kỷ 7,
Bamiyan từng là một trung tâm Phật giáo phát
triển rực rỡ với nhiều tu viện và là
một phần của con đường Tơ lụa
nổi tiếng nối liền các vùng từ Đông
sang Tây, từ Ấn Độ sang các khu vực lân
cận, là nơi giao thoa giữa các nền văn hóa
Ấn Độ, Trung Quốc, Trung Á cho đến La Mă…
Con đường tơ lụa đă đưa
các nhà sư thời xưa đi truyền pháp Các vị cao tăng Phật giáo thường
song hành cùng các đoàn buôn để hoằng Pháp
ở các vùng đất mới thông qua con đường
này. Họ thường dừng chân nghỉ ngơi
ở thung lũng Bamiyan xinh đẹp và đặt
nền móng biến vùng đất này thành trung tâm
truyền bá Phật giáo. Hai bức tượng
Phật cao nhất thế giới được cho là
h́nh thành vào khoảng năm 554. Hằng năm, các nhà sư tổ chức
lễ kỷ niệm và khá nhiều Phật tử hành
hương tới chốn linh thiêng để chiêm ngưỡng
tượng Phật. Hàng đoàn người hành hương
cùng các nhà sư sống trong các hang động ở
gần đó thường ngày quỳ xuống dưới
chân tượng Phật để kính lễ.
Nhiều Phật tử hành hương tới
chốn linh thiêng để chiêm ngưỡng tượng
Phật ̣̣̣̣ Đến thế kỷ thứ 7, khi Hồi giáo
tràn vào Afghanistan, đạo Phật dần mai một
và các vị cao tăng cũng từ từ rời
bỏ Bamiyan. Trải theo sự khắc nghiệt
của lịch sử, rất nhiều di tích chùa
chiền, phù điêu, đồ tạo tác… của nhà
Phật đă bị hủy hoại hoặc thất
lạc. Hai tượng Phật được chạm
vào vách núi nên c̣n trường tồn với thời
gian. Trước khi bị hủy hại, khuôn
mặt của hai pho tượng đều phảng
phất nụ cười trầm mặc. Cùng
chiều cao, khuôn dáng cổ điển và trang
phục kiểu Hy Lạp cổ đại, hai bức
tượng Phật không chỉ có vị thế đặc
biệt trong lịch sử Afghanistan mà cả trên
thế giới. Hủy hoại tượng
Phật dẫn đến diệt vong Với mối phức tạp của khu vực
địa chính trị, Afghanistan trở thành nơi
nồi da xáo thịt của các tranh chấp sắc
tộc đă dẫn đến năm 1999, Taliban
chiếm được quyền kiểm soát khu
vực. Nhiều người lo ngại hai bức tượng
Phật sẽ trở thành “chướng ngại”
trong con mắt của phiến quân Taliban. Tuy nhiên,
thế giới thở phào khi đại diện
của Taliban nói rằng, họ sẽ bảo vệ các
bức tượng. Nhưng năm 2001, sau khi Taliban lên tiếng
sẽ phá hủy tượng Phật, đă có
những phản ứng gay gắt từ cộng đồng
quốc tế. Đại Hội đồng Liên
Hợp Quốc do Đức khởi xướng đă
họp khẩn, ra thông cáo lên án hành vi phá hoại này. Thậm
chí Nhật Bản c̣n đề ra một số
giải pháp nhằm bảo vệ các bức tượng,
bao gồm lưu giữ như là di sản văn hóa
nhân loại, trả chi phí cho chính quyền Afghanistan
để bảo tồn, và xa hơn nữa là tính
đến cả phương án di chuyển các
bức tượng đến Nhật Bản. Một phái đoàn quốc tế cũng
tới Kabul họp với các thủ lĩnh Taliban
để t́m cách bảo quản di sản, trong phái
đoàn có các đại sứ Ư và Hy Lạp tại
Pakistan, nhưng mọi nỗ lực đă trở nên
tuyệt vọng.
Taliban huy động cả pháo chống tăng,
tên lửa pḥng không vác vai để phá hủy tượng
Phật. Ngày 14/3/2001, Taliban
huy động cả pháo chống tăng, tên lửa
pḥng không vác vai nă lên phía trên của tượng
Phật. Tuy nhiên, bức tượng đă chứng
tỏ khó có thể phá hủy trước sự ngu
muội của con người. Dù bề mặt bị hư hại nặng
nề, nhưng hai tượng Phật vẫn trong tư
thế đứng nguyên vẹn. V́ vậy, với
quyết tâm hủy hại đến cùng, những
chiến binh Taliban đă cài nhiều khối thuốc
nổ ở dưới đế chân, nhằm làm
sập bức tượng từ dưới đáy.
Thêm vào đó, họ c̣n cài thuốc nổ vào các
lỗ trên thân bức tượng nhằm đẩy
bật bức tượng ra khỏi vách đá. 9 tháng sau khi phá hủy hai pho tượng,
từ chỗ là lực lượng hùng mạnh
kiểm soát 90% lănh thổ Afghanistan, chỉ trong ṿng 1
tháng, chính quyền Taliban đă bị diệt vong
bởi liên minh do Mỹ đứng đầu trong
cuộc chiến chống khủng bố toàn cầu. Những khám phá
bất ngờ bên trong tượng Phật Việc phá hủy các bức tượng đă
dẫn đến việc các nhà khoa học phát
hiện ra nhiều điều bí mật ẩn sau hai
pho tượng này. Họ đă phát hiện ra 50 hang
động ở phía sau hai bức tượng, các
hang động được sử dụng như là
nơi ẩn cư cho các tu sĩ. Trong các hang động,
các nhà khoa học đă có một số khám phá quan
trọng, trong đó họ t́m thấy các bức tranh
sơn dầu lâu đời nhất thế giới, có
trước cả ngàn năm trước khi tranh sơn
dầu được sử dụng ở châu Âu.
Bức tranh sơn dầu lâu đời nhất
thế giới được t́m thấy trong hang
động. Một phát hiện quan trọng khác được
t́m thấy trong hang động là một bản kinh
Phật gốc tiếng Phạn pratītyasamutpāda
Sutra. Đây là một văn tự cổ về kinh
Phật được in trên vỏ cây bạch dương.
Kỳ thú nữa là trong một tay nải có chứa
ba chuỗi tràng hạt bằng gốm, một con
dấu bằng đất sét, một tấm kim
loại nhỏ có hoa văn h́nh chim và hoa. Ngoài ra, các nhà khảo cổ đă t́m hiểu
được cách người xưa kỳ công
chạm khắc bức tượng, bước đầu
các công nhân đă chạm sơ bộ hai pho tượng
Phật vào vách đá. Sau đó, những người
thợ đă phủ một lớp hỗn hợp
được làm từ bùn, rơm và lông đuôi
ngựa đắp thành trang phục rồi tô màu. Tượng
Phật lớn được sơn bằng cánh
kiến đỏ, c̣n tượng Phật nhỏ
được sơn bằng nhiều chất liệu
màu. Cả hai bức tượng đều có
tổng cộng khoảng 3.000 miếng vữa trát bên
ngoài cùng với các chốt bằng gỗ, dây
thừng quấn quanh pho tượng để giữ
chắc phần đắp trát. Khí hậu khô hanh
ở Afghanistan và độ sâu của hốc đá
đă bảo vệ tốt pho tượng và giúp
bảo quản phần mộc của công tŕnh.
Trong tương lai, công việc khôi phục
lại tượng Phật sẽ sớm được
bắt đầu. Năm 2008, các nhà khảo cổ đă khai
quật một điểm ở gần vị trí tượng
Phật với hy vọng t́m kiếm một bức tượng
Phật huyền thoại khổng lồ mà họ tin là
đang ở đâu đó quanh khu vực này. Bức tượng
khổng lồ được cho là cao 300m, được
đề cập đến trong một văn tự
cổ. Dẫu hai pho tượng Phật cổ và lớn nhất thế giới ở Bamiyan đă bị súng đạn phá hủy, nhưng hiện nay một số quốc gia và các tổ chức trên thế giới đă cam kết tái dựng lại kiệt tác nhân loại này. Công việc khôi phục đă được bắt đầu bằng cách sử dụng các yếu tố của người xưa kết hợp với các vật liệu, công nghệ hiện đại. |