Tháp Eiffel: Từ bà đầm thép bị chế nhạo tới biểu tượng của Paris Thu Hằng |
Tháp
Eiffel là địa điểm không thể bỏ qua
của bất kỳ du khách nào tới Paris. Là
biểu tượng của nước Pháp và là địa
điểm du lịch được thăm quan
nhiều nhất thế giới, " Bà đầm thép"
đă đón gần 250 triệu lượt khách
từ khi được khánh thành vào năm 1889. Cao
324 mét, (trong đó có 24 mét cột ăng-ten), tháp
Eiffel rất dễ nhận ra từ nhiều địa
điểm trong thành phố. Quảng trường Con
Người (Parvis de l’Homme, lối ra từ bến
tầu điện ngầm Trocadéro) là vị trí đẹp
nhất có thể chiêm ngưỡng toàn cảnh tháp.
Khi màn đêm buông xuống, tháp Eiffel lung linh trong ánh
đèn vàng và rực rỡ với những tia sáng
nhấp nháy kéo dài khoảng 5 phút đầu tiên
mỗi giờ. Dù
mang tên Eiffel, nhưng bà đầm thép cao 312 mét (12 mét
cột cờ) không phải do kiến trúc sư
nổi tiếng Gustave Eiffel (1832-1923) thiết kế, mà
là tác phẩm của hai kỹ sư cộng sự thân
tín Emile Nouguier, Maurice Koechlin và kiến trúc sư Stephen
Sauvestre tại công ty Levallois-Perret (ngoại ô Paris).
Được Gustave Eiffel thành lập năm 1867, công
ty Eiffel & Cie hoạt động dưới h́nh
thức công ty góp vốn từ năm 1868 đến
1879, trước khi thuộc quyền sở hữu
của Gustave Eiffel cho tới năm 1890, dưới tên
gọi công ty xây dựng Levallois-Perret.
Trong
bản Báo cáo chung (Rapport général), ông Alfred Picard,
tổng thanh tra cầu đường kiêm Chủ
tịch công tŕnh tại Hội Đồng Nhà Nước,
tóm lược những lợi ích của dự án : “Trong
suy nghĩ của ông Eiffel, công tŕnh đồ sộ
trên sẽ trở thành biểu tượng huy hoàng cho
sức mạnh của nền công nghiệp Pháp,
chứng minh những tiến bộ vượt bậc
trong nghệ thuật kết cấu kim loại, ca
ngợi sự thăng hoa chưa từng có của ngành
xây dựng trong suốt thế kỷ này, thu hút đông
đảo khách thăm quan và đóng góp vào thành công
cho các buổi gặp gỡ hoà b́nh được
tổ chức nhân 100 năm kỷ niệm nền
Cộng hoà 1789”. Gustave
Eiffel tin chắc công tŕnh độc đáo này
sẽ nổi tiếng khắp thế giới và thu hút
du khách v́ họ có thể ngắm toàn cảnh Paris và
vùng ngoại ô từ trên đỉnh tháp mà không
hề nguy hiểm tới tính mạng. Ông viết : “Dưới
chân ḿnh, du khách sẽ nh́n thấy thành phố
rộng lớn với những công tŕnh kiến trúc,
đại lộ, tháp chuông và mái ṿm hay ḍng sông Seine
nên thơ chảy quanh như một dải lụa
bạc. Xa hơn nữa là những ngọn đồi
tạo thành một vành đai xanh mướt, và phía
trên những ngọn đồi là chân trời
trải dài tới 180 km” (La Tour Eiffel en 1900 (Tháp
Eiffel năm 1900), Paris : Masson et Cie, Editeurs, 1902). Ngoài
những lợi ích kể trên, trong trường
hợp xảy ra chiến tranh, ngọn tháp hoàn toàn có
thể trở thành đài quan sát hoạt động
của kẻ địch từ trong ṿng bán kính 70 km.
Cuối cùng, tháp c̣n có thể trở thành trạm khí
tượng thủy văn và thông tin điện báo
giữa ḷng Paris : sóng radio từ Tháp nối với
điện Panthéon được kết nối ngay năm
1898, trạm radio quân sự được thành
lập năm 1903, đài phát thanh công cộng đầu
tiên vào năm 1925, sau đó là sóng truyền h́nh và
cho đến nay là truyền h́nh TNT. Ngày
08/01/1887, Bộ trưởng Thương Mại và Công
Nghiệp Ed. Lockroy, phụ trách giám sát cuộc
triển lăm, và ông Poubelle, tỉnh trưởng
tỉnh Seine (sau này là tỉnh Paris năm 1968, trước
khi trở thành một tỉnh của vùng Ile de France
được h́nh thành năm 1977), đă kư hợp
đồng với Gustave Eiffel để xây dựng
một toà tháp cao 300 mét với điều kiện
phải được khai thác vào đúng dịp khai
mạc Triển Lăm Hoàn Cầu 1889. Tới
lúc hoàn thiện, tổng chi phí xây dựng tháp là
7.799.401,31 franc, trong đó có 1.500.000 franc là kinh phí
dự trù xây cổng chào dẫn vào triển lăm
được uỷ ban quản lư triển lăm giao thành
ba đợt với khoản cuối cùng được
thanh toán khi bàn giao công tŕnh. Riêng năm 1889, tháp đă
thu hút 1.968.287 lượt khách và thu về 5.919.884
franc. Công
ty Levallois-Perret được phép khai thác ṭa tháp trong
suốt thời gian diễn ra cuộc triển lăm và
trong ṿng 20 năm tính từ ngày 01/01/1890 : bán vé đi
thang máy tới tầng thứ nhất (2 franc ngày thường
và 0,50 franc ngày chủ nhật và nghỉ lễ) và
tới đỉnh tháp (5 franc ngày thường và 2
franc ngày chủ nhật và lễ), xây dựng và khai
thác nhà hàng, quán cafe tại các tầng... Sau thời
hạn này, công tŕnh sẽ được giao cho thành
phố Paris quản lư và khai thác. Giới
văn nghệ sĩ Pháp ghét toà tháp 300 mét
Năm
1887, giới văn nghệ sĩ Paris kịch liệt
phản đối dự án ngay trong giai đoạn phôi
thai. Ư kiến phẫn nộ của họ được
thể hiện rơ trong một bức thư chung
gửi tới ban quản lư : “Nhân danh thị
hiếu nghệ thuật đặc trưng của Pháp,
nhân danh nền nghệ thuật và lịch sử Pháp
đang bị đe doạ, chúng tôi - những nhà văn,
hoạ sĩ, nghệ sĩ điêu khắc, kiến trúc
sư, những người yêu vẻ đẹp nguyên
vẹn của Paris cho tới nay - kịch liệt
phản đối việc xây dựng tháp Eiffel
khổng lồ và vô ích ngay giữa trung tâm thủ
đô... Chỉ
cần h́nh dung một ngọn tháp nực cười
sừng sững giữa Paris, giống như một
ống khói nhà máy màu đen khổng lồ, nhấn
ch́m Nhà Thờ Đức Bà, tháp Sainte-Chapelle, bảo
tàng Louvre, mái ṿm điện Invalides, Khải Hoàn Môn.
Mọi công tŕnh của chúng ta bị bôi nhọ,
bị thu nhỏ và biến mất trong giấc
mộng kinh hoàng này...” Ngoài
giới văn nghệ sĩ, c̣n rất nhiều ư
kiến phản đối khác v́ cho rằng công tŕnh
này là bất khả thi ; dự án sẽ không t́m
được lực lượng nhân công có thể
làm việc ở độ cao như vậy. Dù có thành
công “trên giấy”, công tŕnh cốt thép sẽ không
thể chống chọi được với sức
gió và chắc chắn các thanh kim loại sẽ
lắc lư trong gió. Tuy nhiên, đây không phải là
điểm mà kỹ sư Eiffel bận tâm v́ thép là
vật liệu có sức bền cao. Hơn nữa, ngành
khoa học sức bền vật liệu đă đạt
tới tŕnh độ cao cho phép tính toán chính xác
sức bền và điểm ứng lực của công
tŕnh. Sau
nhiều lần thảo luận, địa điểm
cuối cùng được lựa chọn để xây
tháp là khu vực giữa Champs de Mars (nơi diễn ra
Triển Lăm Hoàn Cầu) và quảng trường Trocadéro. Tháp
Eiffel và những con số Trong
cuốn Tháp Eiffel năm 1900, Gustave Eiffel cho biết tháp
được chia thành ba tầng : tầng thứ
nhất cao 57,63 mét, tầng thứ hai cao 115,73 mét và
tầng cuối cùng là 276,13 mét. Tính thêm gác bao quanh
ở bên trên tháp cùng với khu vực chứa đèn,
ngọn tháp cao 300,51 mét so với mặt đất (chưa
tính ngọn ăng-ten cao 24 mét hiện nay). Khu vực
ở giữa tầng ba được Gustave Eiffel dành
riêng để làm pḥng nghiên cứu và một pḥng
tiếp khách với lối bài trí được các
nhà khoa học thời đó ưa chuộng. Tường
được dán giấy có mầu sắc ấm cúng,
đồ dùng bằng gỗ và một chiếc đàn
dương cầm tạo thêm không khí thoải măi, thư
giăn. Bốn
chân tháp được đánh số theo thứ
tự gần sông Seine : trụ số 1 được
gọi là Bắc - Nord, các trụ c̣n lại được
đánh số theo chiều kim đồng hồ,
lần lượt là Đông - Est (trụ số 2), Nam
- Sud (trụ số 3) và Tây - Ouest (trụ số 4).
Tại mỗi trụ đều có hệ thống
thang máy đi từ mặt đất lên tới
tầng hai, riêng trụ Nam có hai chiếc : một
chiếc dành riêng cho khách của nhà hàng sang trọng
Jules Vernes, chiếc thứ hai dùng để chở hàng
hóa. Từ tầng hai lên trên đỉnh tháp là hai
thang máy hai buồng và du khách không c̣n phải dừng
ở giữa và đổi thang máy như trong
những năm 1900. Vào thời điểm này, để
đi từ mặt đất lên tầng hai, tháp
Eiffel chỉ có hai thang máy thủy lực được
lắp ở trụ Đông (số 2) và Tây (số 4).
Thang
máy là bộ phận quan trọng của công tŕnh.
Mỗi năm, tổng số lần lên xuống
của toàn bộ hệ thống thang máy tương
đương với chặng đường dài
103.000 km, gấp 2,5 lần ṿng quanh Trái Đất. Nhưng
bên cạnh đó, c̣n có hệ thống thang bộ
với tổng số bậc ban đầu là 1710
bậc (trong đó có 125 bậc để đi từ
tầng ba tới đỉnh cột cờ vào thời
kỳ đó), song hiện nay chỉ c̣n 1665 bậc. Tuy
nhiên, cầu thang bộ từ tầng hai lên tới
đỉnh tháp không được mở cho công chúng. Từ
mặt đất lên tầng một, thang bộ dành
cho chiều đi lên được lắp ở
trụ số 2 - Đông và 4 - Tây ; cầu thang ở
trụ Nam dành cho chiều đi xuống. C̣n từ
tầng một lên tầng hai là bốn cầu thang
bộ khác được lắp ở mỗi chân tháp
: hai chiều đi lên và hai chiều đi xuống. Khởi
công ngày 26/01/1887, tháp Eiffel được khánh thành vào
ngày 31/03/1889. Nhân dịp này, Gustave Eiffel đă trèo 1710
bậc thang từ mặt đất lên cắm
quốc kỳ Pháp trên đỉnh tháp. Tháp Eiffel
trở thành công tŕnh lớn nhất thế giới
cho tới năm 1929, khi toà nhà Chrysler cao 319 mét
được xây dựng tại New York. Tổng
trọng lượng của tháp là 10.100 tấn.
Từ khi được khánh thành tới nay, tháp
đă được sơn lại 19 lần. Trung b́nh
cứ 7 năm, 250.000 m2 bề mặt tháp được
sơn lại với kinh phí khoảng 4 triệu euro.
Mỗi lần tháp Eiffel thay áo mới lại cần
tới 60 tấn sơn, 25 thợ sơn chuyên
nghiệp không sợ độ cao và làm việc trong ṿng
18 tháng. |