Bệnh bất lực và khả năng của y học hiện đại

Tác giả: Thanh Tâm

Chúng tôi xin giới thiệu đến quư bạn đọc bài viết về "Bệnh bất lực và khả năng của y học hiện đại" của Thanh Tâm  đề các bạn có thể hiểu thêm về sức khoẻ của con người trong đời sống hàng ngày.

Sự cất bỏ tập tục cấm kỵ đề cập chuyện "bất lực" của nam giới vào thời gian vài chục năm gần đây đă mở rộng cánh cửa tiếp xúc giữa bệnh nhân và giới chuyên môn, giúp mọi người hiểu chính xác hơn các hiện tượng bấy lâu vẫn được gọi với cụm từ "các trạng thái 'bất lực' của nam giới".

Trước đây, không chỉ cấm kỵ nói với người ngoài, mà ngay với người trong cuộc - giữa vợ chồng - người ta cũng tránh đề cập đến. Thường th́ người vợ chỉ hờn tủi, sầu muộn, c̣n người chồng "bất lực: (impuissant) th́ rơi vào một trạng thái tâm lư ẩn ức khổ sở. Và t́nh trạng này lại càng khiến khả năng sinh hoạt t́nh dục của bản thân ta trở nên tồi tệ hơn.

Các rối loạn và nguyên nhân bệnh lư

Điều đáng mừng là sau khi sự cấm kỵ được cởi bỏ - có liên quan đến việc băi bỏ cấm lưu hành các loại thuốc chống liệt dương, trong đó phải nói đến việc thương mại hóa viên xanh Viagra - tạo nên một "cuộc cách mạng thật sự" đối với công chúng rộng răi - th́ chính các chị em lại là người có thái độ chủ động, khuyến khích các đức ông chồng t́m đến các bác sĩ để được tư vấn và chữa trị.

Khả năng t́nh dục của nam giới bị biến cải, hư hại, thuộc ba loại như sau: - rối loạn cương cứng (mặc dầu vẫn có ham muốn t́nh dục); - rối loạn phóng tinh (éjaculation); rối loạn dục t́nh (libido). Theo các chuyên gia, các vấn nạn đó thường được xuất hiện sau tuổi 50 (mặc dầu cũng được thấy cả ở lứa tuổi 40). Theo giáo sư Pierre Costa - khoa tiết niệu học và bệnh nam giới tại viện Đại học Nices - trường hợp thường gặp hơn cả là một sự cương cứng không ổn định. Trong các trường hợp khác là "sự hoàn toàn không có khả năng cương cứng, mặc dầu vẫn có ham muốn". Theo một cuộc điều tra tiến hành vào năm 1994, có đến 25% người trên 50 tuổi mắc phải; và trong một cuộc điều tra lớn mới đây với 10.000 bệnh nhân, có đến 44% đàn ông ở lứa tuổi trên 45 có vấn đề về cương cứng. Tuy nhiên theo bác sĩ Thierry Lebert - nhà tiết niệu học thuộc bệnh viện Foch - th́ "các rối loạn về cương cứng không phải là điều bất hạnh không tránh được, bằng chứng là có những người đàn ông trên 75 tuổi vẫn đến hội chẩn".

Về loại rối loạn t́nh dục nam giới thứ hai - rối loạn về phóng tinh - phần nhiều là xuất tinh sớm. Theo bác sĩ Pierre Costa, so với các rối loạn cương cứng th́ các rối loạn thuộc loại thứ hai thường ít xảy ra hơn: các nghiên cứu gần đây cho thấy chỉ có khoảng 15% đàn ông từ 40 đến 70 tuổi than phiền về vấn đề này.

Loại rối loạn thứ ba - sự giảm bớt ham muốn t́nh dục - thường liên quan đến sự giảm thiểu của hormone nam giới testostérone do các tinh hoàn và các hạch thượng thận sản sinh. Ở b́nh diện của năo, chất testostérone đóng một vai tṛ rất quan trọng trong sự xuất hiện ham muốn t́nh dục. Mà lượng testostérone lại không giống nhau ở mọi người. Bác sĩ Pierre Costa giải thích "Ở khởi điểm, nam giới không được hưởng lượng hormone đó như nhau. Những ai may mắn có được suất hormone cao sẽ duy tŕ đủ testostérone trong cả cuộc đời (khoảng 50% số người), trong khi đó th́ những ai có lượng hormone thấp hơn (thường là sau 50 tuổi) sẽ thiếu nó và giảm sút dục t́nh. Điều không may là một số bệnh cũng có thể kéo theo một sự giảm thiểu testostérone và ảnh hưởng đến ham muốn t́nh dục".

Nguyên nhân dẫn đến các loại rối loạn thứ nhất

Trước nhất, về loại rối loạn cương cứng. Các nguyên nhân chủ yếu là về tâm lư, tác động đến sinh lư, có khác biệt theo lứa tuổi; ngoài ra có các nguyên nhân do bệnh tật. Cụ thể:

- Ở những người đàn ông trẻ dưới 50 tuổi có sức khỏe nhưng lại có vấn đề cương cứng th́ trong đa số các trường hợp là do stress và lo âu, ngoại trừ các trường hợp do bệnh tiểu đường và bị thương tật tê liệt... Ngày nay đàn ông luôn làm việc quá sức, chịu một áp lực to lớn do bởi tính cạnh tranh trong lao động. Chỉ cần một giây lát mệt mỏi, một tang tóc, một vấn đề nghề nghiệp nghiêm trọng nảy sinh hay mọi sự kiện gây biến động tâm lư khác, là đủ để gây ra chuyện. Và nếu như t́nh trạng "tắt máy" này cứ lặp đi lặp lại th́ thường nảy sinh "nỗi lo âu về hiệu suất" với những ảnh hưởng tiêu cực.

Bác sĩ Frédérique Medon - chủ tịch công đoàn quốc gia các thầy thuốc về giới tính học - giải thích "cơ thể" tâm sinh học của trạng huống trên:

- "Rất nhanh chóng, người đàn ông tự đặt ra các câu hỏi, lo sợ trước mỗi cuộc giao phối rằng anh ta sẽ không sao duy tŕ được sự cương cứng, sợ làm thất vọng đối tác, và những nhân tố tâm lư đó dẫn đến việc tiết ra những chất gần với adrénaline. Chúng ngăn cản sự giăn nở mạch máu và gây nên cả sự thắt lại các mạch máu của dương vật, điều này đưa đến kết quả làm trầm trọng thêm t́nh h́nh và kéo theo sự cương cứng không hoàn toàn, không ổn định hay giảm thiểu!"

- Ngoài 50 tuổi, nguyên nhân hoạt động yếu kém về cương cứng thay đổi khác nhau: sau các vấn đề thuộc loại tâm lư, thường thấy hơn cả có lẽ là các giảm thiểu chức năng cương cứng có nguồn gốc từ mạch máu. Là v́ ở thời kỳ này một số bệnh như huyết áp cao, xơ vữa động mạch có thể làm cho mạch máu dễ vỡ và ảnh hưởng đến việc tổ chức hệ mạch quản ở các mô cương cứng. Một nguyên nhân khác cũng rất thường gặp: bệnh tiểu đường. Nó làm hư hỏng các thần kinh chỉ huy việc cương cứng cũng như các thành động mạch, do làm thuận lợi cho việc đóng cặn các mảng xơ vữa của vành động mạch. Trạng thái có lượng cholestérole quá cao trong máu, nghiện thuốc lá, rượu cũng là những nhân tố làm trầm trọng thêm việc hư hại các mô cương. Bác sĩ Pierre Costa c̣n nói rơ hơn: uống quá nhiều rượu c̣n tạo nên một hiệu ứng độc hại trực tiếp lên các thần kinh của sự cương cứng. Một số động tác phẫu thuật cũng có trách nhiệm làm trầm trọng vấn đề cương cứng. Như trường hợp cắt bỏ hoàn toàn tuyến tiền liệt để loại bỏ một khối u ung thư rộng lớn sẽ cắt đứt các dây thần kinh của sự cương cứng (khi ung thư c̣n ở giai đoạn đầu, thường bác sĩ phẫu thuật cố giữ chúng).

Nguyên nhân của loại rối loạn t́nh dục thứ hai

 - rối loạn phóng tinh:

Theo bác sĩ Therry Lebret, việc xuất tinh sớm có nguyên nhân "không bao giờ do từ cơ thể mà rất thường là thuộc về một sự thiếu tiến triển của sinh hoạt t́nh dục của chủ thể hay một sự bối rối ứng xử t́nh dục."

Và cuối cùng, nguyên nhân của sự giảm sút ham muốn t́nh dục - có phải bao giờ cũng do giảm thiểu chất testotérone? Đối với bác sĩ Fréderique, Medon, "sự giảm thiểu dục t́nh có thể được gắn liền với chất lượng xấu của các quan hệ vợ chồng.

Trong các cuộc hội chẩn, chúng ta vẫn gặp vấn đề đó chẳng hạn như ở các cặp vợ chồng trong đó người vợ muốn có một đứa con nhưng người chồng lại không muốn. Và mối quan hệ xung đột đó có thể gây ra một sự giảm thiểu hay một sự vắng thiếu hoàn toàn cương cứng!

Trong trường hợp đó, có lẽ đă diễn ra trong bộ năo một sự phong bế quá tŕnh ham muốn dục t́nh và sự cương cứng ở b́nh diện các trung tâm chỉ huy".

Không có ham muốn dục t́nh th́ không thể có được sự cương cứng. Ham muốn t́nh dục phát sinh trong năo sâu, phần các xung động do từ các thông tin nh́n, sờ, ngửi, nghe... Tín hiệu ham muốn có được truyền đến vỏ năo, ở đó nó có thể được củng cố (nhưng cũng có thể bị tiết chế). Lúc đó các thông tin kích thích được ghi nhận lại trong thùy trán mà hoạt động của nó sẽ được truyền đến hai trung tâm của vùng nằm ở đáy năo có tên là hypothalamus - nơi có nhiều trung tâm điều tiết các chức năng sinh học (đói, khát, hoạt động t́nh dục, thức - ngủ, điều ḥa nhiệt) - trong đó có một trung tâm chỉ huy chính sự cương cứng. Tín hiệu ham muốn được truyền đến các thần kinh cương cứng (qua trung gian của tủy xương sống) - nằm ở b́nh diện xương chậu nhỏ, các dây thần kinh này sẽ dẫn tín hiệu đó đến dương vật. Lúc này các thần kinh gây cương cứng tạo ra một chất cho phép các gây trơn của các động mạch nang và của vật thể cương cứng tạo ra một chất cho phép các gây trơn của các động mạch nang và của vật thể cương cứng giăn ra, các lỗ như tổ ong của chúng sẽ chứa đầy máu cho phép dương vật tăng thể tích.
Bất lực không c̣n là định mệnh nữa!

Bác sĩ François Juliano - nhà tiết niệu học tại bệnh viện Đại học Bicettre nhớ lại: những dược phẩm chữa trị tại chỗ đầu tiên các rối loạn hoạt động cương cứng đă xuất hiện trên thị trường vào đầu thập niên 80. Và vào thời gian đó, bác sĩ Ronald Virag - bác sĩ phẫu thuật tim mạch, chuyên gia về rối loạn t́nh dục khám phá ra tác dụng của papavérine, một chất làm giảm nở mạch máu và đă nghĩ ra giải pháp người đàn ông có thể tự tiêm cho ḿnh, vào dương vật với một kim nhỏ xíu, vào sâu độ vài milimét, ngay trước khi giao cấu. Tuy nhiên, lối chữa trị này có điều bất tiện do có nguy cơ gây ra một sự bất thường giữa khoảng thời gian cương cứng (được gọi là chứng cương cứng dương vật, priapisme). Vài năm sau, trên thị trường nhiều dược phẩm điều trị tại chỗ khác ít xâm hại hơn so với papavérine xuất hiện: protaglandine và moxisylite. Và cả một thủ pháp kém nguy hại hơn trong can thiệp tại chỗ - được gọi tên là "Muse" cho phép dùng ống tim đưa dược phẩm làm giăn mạch máu vào đầu núm dương vật bằng lỗ đi tiểu... " Bác sĩ Virag dẫn giải thêm về hiệu dụng của giải pháp trên cho cả đến hiện nay: "Ngày nay, trong trường hợp thất bại của cách chữa trị bằng lối uống thuốc th́ việc tiêm chất protalandine vào các nang - vẫn luôn có ích v́ chúng mang lại kết quả tốt trong hơn 80% trường hợp. Ngoài ra, phương pháp này c̣n có ưu điểm là làm cho cương cứng biến mất ngay sau cơn cực khoái, và điều này cho phép một quan hệ yêu đương có chất lượng và nguy cơ bị chứng cương dương vật không hề có trong thực tế". Vào thời kỳ trên, việc cấm lưu hành và chữa trị các chứng rối loạn t́nh dục bắt đầu được băi bỏ: năm 1996, tạp chí y học New England Journal of Midecine lần đầu tiên đăng một bài viết về phương pháp tiêm thuốc vào nang dương vật, và năm 1997, một bài khác về phương pháp Muse."

Nhưng đối với công chúng rộng răi, như ghi nhận và đánh giá của tờ tuần báo Paris Match, "một cuộc cách mạng thật sự" chỉ xảy đến năm 1998, với việc thương mại hóa viên xanh Viagra, nó "mở ra một kỷ nguyên mới: kỷ nguyên y học hóa sinh hoạt t́nh dục". Kỳ thực th́ việc phát hiện ra những đức tính và ưu điểm của "viên xanh" đối với hoạt động sinh dục của nam giới lại là một kết quả của ngẫu nhiên.

Bác sĩ François Juliano giải thích rơ chuyện này: dược phẩm này được nghiên cứu vào đầu những năm 90 nhằm chữa trị chứng đau thắt ngực. Trong những thử nghiệm đầu tiên, các bệnh nhân báo cáo lại - một cách vui mừng - với các bác sĩ một sự cải thiện rơ rệt, rất ngoạn mục của các sự cương cứng của họ, trong khi các kết quả đối với chứng đau thắt ngực lại ít ỏi, không rơ rệt lắm. Và thế là, đang giữa chừng nghiên cứu, hướng t́m kiếm được thay đổi. Giờ đây, rơ ràng một điều là dược phẩm đó hiệu nghiệm đến mức phi thường, bởi lẽ nó cho phép chữa trị có kết quả từ 60 đến 70% số bệnh nhân bị thiếu khả năng cương cứng, cho dù có nguồn gốc từ đâu, ngoại trừ những người bị tiểu đường, những người đă mổ ung thư tuyến tiền liệt; với họ, thuốc kém hiệu quả hơn".

Nói về tác động của viên thuốc xanh thần diệu, bác sĩ Thierret Lebret giải thích: "Thực ra cũng đơn giản. Trong sự kích thích t́nh dục đầu tiên, chất monoxyde nito (NO) được tiết ra. Chất này là một nguồn năng lượng thật sự cho sự cương cứng; nó dẫn đến sự tăng cường một phân tử có tên là GMPc có khả năng tạo ra một sự sung huyết quan trọng trong dương vật. B́nh thường th́ phân tử GMPc này vẫn bị hủy hoại bởi một enzyme có tên là phosphodiestérase 5. Viagra chính có tác dụng ức chế enzyme này, tức ngăn cản việc loại bỏ GMPc, và nhờ đó giúp vào việc làm gia tăng độ tập trung của phân tử này trong dương vật, khiến việc cương cứng được dễ dàng. Hai loại dược phẩm tương tự cùng một họ phân tử sẽ được vào thị trường với một hiệu lực như vậy."

Viên Viagra - phải được uống từ 30 đến 60 phút trước sự kích thích t́nh dục đầu tiên - có thể chịu được rất tốt đối với cơ thể, trừ phi nó được cho uống kết hợp với nhiều dược phẩm khác nhằm chữa trị bệnh đau thắt ngực. Bác sĩ François Juliano nhận xét: chính việc sử dụng kết hợp đó là nguồn cơn của các tai biến về tim mà các báo đă đăng tải. Bác sĩ Ronald Virag cẩn trọng gh́m bớt sự ca tụng quá bốc đối với viên xanh và nhắc đến các phản ứng phụ cần coi chừng. Theo ông, có đến 20% trường hợp trong đó được thấy xảy ra các phản ứng phụ như: cơn nóng bất th́nh ĺnh, nhức đầu rối loạn tiêu hóa.

Viên Viagra cùng các dược phẩm có công dụng tương tự như đă nêu trên đều chữa trị tại chỗ rối loạn cương cứng, cụ thể là nhằm giải quyết việc sung huyết ở dương vật. Gần đây - cách đây hơn một năm - xuất hiện loại hóa dược t́nh dục mới cũng nhằm chữa trị cương cứng nhưng theo một nguyên lư và cơ chế có khác hơn: hoạt hóa việc chỉ huy cương cứng ở năo bộ. Đó là chất apomorphine, được ngậm dưới lưỡi 30 phút trước lúc giao hợp. Hiệu quả của nó không bằng viên Viagra, nhưng ưu điểm của nó là "mở cánh cửa cho các t́m ṭi, nghiên cứu dược học về các hoạt chất mới ở b́nh diện năo". Ngoài ra, cũng sắp được tung ra thị trường các hóa dược có cùng loại dược tính như Viagra nhưng có hiệu lực kéo dài hơn (đến 24 tiếng thay v́ 4 tiếng). Nay một sản phẩm khác cũng sắp được bán, có khả năng khắc phục một điểm hạn chế của Viagra là không nên dùng sau khi ăn uống no say.

Những phương pháp can thiệp y học khác

Điều ngoạn mục và độc đáo nhất trong khả năng của y học hiện đại giải quyết vấn nạn cương cứng cho nam giới, có lẽ là việc sử dụng phương pháp làm dương vật... giả, (prothèse pénienne) có thể làm phồng lên bằng silicone. Phương pháp này thường được sử dụng khi mà các chữa trị bằng các dược phẩm uống hay tiêm nói trên không mang lại kết quả. Đây là các dương vật giả loại mới không bất tiện như các dương vật giả cũ, v́ chúng cho phép để dương vật được nghỉ sau khi nó đă xẹp hơi. Các dương vật giả bằng silicone có thể bơm phồng tùy ư, nhờ một ṿi bơm nhỏ đưa vào b́u dái dưới da, cạnh tinh hoàn. Giáo sư Pierre Costa dẫn giải: "Sẽ không nh́n thấy ǵ hết, và thời gian cương cứng có thể kéo dài tùy thích. Khi mà cảm xúc và cơn cực khoái diễn ra b́nh thường, việc hỗ trợ của dương vật giả trong khi giao hợp được quên đi! Nh́n lại sau 5 năm thử nghiệm, chúng tôi chỉ nhận thấy có từ 2 đến 17% ca cự tuyệt". Theo bác sĩ Ronald Virag, ngày nay đă có nhiều loại dương vật giả bơm phồng được và có bôi một chất có nền là kháng sinh, cho phép tránh được gần như hoàn toàn nguy cơ nhiễm trùng."

Bên trên, chủ yếu là vấn đề chữa trị loại rối loạn và thiếu năng t́nh dục chính yếu và phổ biến nhất với nam giới là chuyện cương cứng. Như trên đă nói, có những người bị mất khả năng cương cứng mặc dầu vẫn có ham muốn t́nh dục. Nhưng có nhiều người không c̣n sự cương cứng, đơn giản chỉ v́ không c̣n ham muốn t́nh dục. Đó là loại rối loạn thứ ba, cũng có nguyên nhân từ cơ thể (v́ vậy ta đề cập trước loại rối loạn thứ hai, nặng - hay đơn thuần - do nguyên nhân tâm lư). Để chữa trị chứng giảm hay mất dục t́nh, do sự giảm sút hormone testostérone, hiện nay đang lưu hành trên thị trường một viên đông sương testostérone nguyên chất (chứ không c̣n có nền là các dẫn xuất). Đây là một loại hormone tổng hợp từ một hợp chất hạt nhân mẹ là thảo mộc. Dược phẩm này được tŕnh bày trong những túi cá nhân, được đắp lên vai sau khi tắm rửa. Thuốc sẽ nhanh chóng tản ra trong máu và khôi phục lại chất testostérone b́nh thường. Ở Mỹ, nó đă được thương mại hóa từ 2 năm nay, và được thử nghiệm rộng răi trên nhiều bệnh nhân với các kết quả rất tốt.

Điều trị rối loạn trong chuyện xuất tinh sớm là việc của bác sĩ tâm lư và nhà giới tính học hơn là của một bác sĩ y khoa. Không phải ngẫu nhiên khi một văn bằng về giới tính học được cấp từ 4 năm nay tại Pháp. Nếu bộ môn này được công khai thừa nhận và sử dụng ngày nay, là do từ rày nó có vị trí đối với nhiều loại rối loạn t́nh dục, nhất là trong các trường hợp lo lắng về hiệu năng làm t́nh.

Theo bác sĩ F. Medon, hầu hết các bệnh nhân t́m đến ông đều có nhu cầu muốn hiểu tại sao họ bị các rối loạn, và "bản thân các lời giải thích có một hiệu quả chữa trị do lẽ chúng làm giảm bớt nỗi lo lắng". Các buổi tư vấn đều chú tâm đưa bệnh nhân trở lại thanh thản trong trạng thái thư giăn. Tất nhiên cũng có khi phải làm một số xét nghiệm cần thiết, để phân biệt phần nào do từ tâm trạng lo âu, phần nào do tổn thương cơ thể.

Nay chuyện sinh hoạt t́nh dục được tha hồ nói đến, các cấm kỵ bị gỡ bỏ, cuộc chiến hóa dược t́nh dục ngày một sôi động, náo nhiệt, với các chiến dịch quảng cáo, mời chào bằng những h́nh ảnh giật gân. Cuộc chạy đua cuồng nhiệt theo khoái lạc dục t́nh đó có nguy cơ làm người ta quên đi rằng tác động t́nh cảm của các quan hệ con người tồn tại. Một nguy cơ khác, như lời cảnh báo của các giáo sư trên, "một khi loại bỏ hết mọi bí ẩn của thân thể nữ hay nam, người ta không c̣n kích thích được sự ham muốn". V́ một khi t́nh dục bị tầm thường hóa, "người ta bỏ mất đi cái yếu tố kích thích tinh tế đó của sự ham muốn: sự bí ẩn". Sự tranh đua phô bày các h́nh ảnh khiêu khích "làm mất đi hương vị của trái cấm và dẫn đến một hiệu quả nghịch thường". C̣n một mối nguy khác nữa của xă hội chúng ta hiện nay là "đặt sinh hoạt t́nh dục trong lĩnh vực thành tích cũng như các thành tích của đời sống nghề nghiệp hay xă hội trong đó phải tuyệt đối có tính cạnh tranh". Đừng quên mất điều này: các nhu cầu t́nh dục không phải như nhau ở mọi cá nhân: một số cặp vợ chồng thấy hạnh phúc với quan hệ t́nh dục một tháng một lần, một số khác một ngày một lần. Và trong sự t́m kiếm ḥa hợp giới tính, rất thường khi thuốc men không phải là lời giải đáp duy nhất.

Thanh Tâm

trở lại