Cho đến giờ, chưa ai biết kết quả
cuộc biểu t́nh đ̣i phổ thông đầu
phiếu cho người dân Hồng Kông vào năm 2017
tới đây có đưa đến kết quả
mong muốn không, nhưng cách hành xử của các
sinh viên biểu t́nh trong ṿng mười ngày qua đă
để lại trong ḷng mọi người những
ấn tượng rất đẹp.
Nhiều h́nh ảnh tiêu biểu cho cuộc biểu t́nh
được cho là “tuyệt vời” của các
em, được giới truyền thông cả chuyên
nghiệp lẫn tự do đưa lên làm tràn
ngập các trang mạng xă hội, gồm: cảnh các
sinh viên học sinh ngồi ở ngoài đường
giúp nhau làm bài tập, dùng b́nh điện dự
trữ charge phones và tablets cho người tham dự, làm
thông dịch cho giới truyền thông, phát thức
ăn nước uống cho nhau, và thức đến
khuya để đi nhặt từng cọng rác nơi
giới biểu t́nh “chiếm đóng.” Thậm
chí trong lúc trời đổ mưa tầm tă, sinh viên
biểu t́nh c̣n cầm dù che cho người cảnh sát
đứng đối diện, qua hàng rào cản.
Một sinh viên biểu t́nh cố thủ tại khu
vực Mong Kok, đợi chờ kết quả
cuộc thảo luận giữa sinh viên và chính
phủ vào ngày thứ Sáu, 10 tháng Mười, 2014.
Nhưng
chen lẫn giữa những lời khen, những cái
lắc đầu khâm phục, là câu hỏi ai cũng
phải đặt ra là làm sao sinh viên Hồng Kông
lại nhất loạt có cách cư xử lịch
sự, đầy t́nh người như vậy, và làm
thế nào mà những nhà lănh đạo trẻ như
Joshua Wong, 17 tuổi, và Alex Chao, 24 tuổi, có thể
nhịp nhàng điều động đoàn biểu t́nh,
có lúc lên đến hàng trăm ngàn người như
thế, mà không để cho sự đáng tiếc nào
xẩy ra?
Bất
Tuân Dân Sự, qua lời người trong cuộc
Phần nào giải đáp thắc mắc này, một
số báo chí, như tờ South China Morning Post, trang báo
mạng Asia News, đề cập đến một tài
liệu có tên “Cẩm Nang Bất Tuân Dân Sự”
(Manual of Disobedience) được viết bằng hai
thứ tiếng Anh và Trung Hoa, do tổ chức Occupy
Central soạn, và phân phối vài ngày trước khi
chiến dịch biểu t́nh được phát động.
Cẩm Nang Bất Tuân Dân Sự dài 8 trang, là một tài
liệu hướng dẫn người tham dự
từng bước phải làm ǵ trước và trong
khi biểu t́nh, phải làm ǵ khi đối diện
với cảnh sát và khi bị bắt, nhưng quan
trọng hơn, là để họ thấu hiểu
triết lư và chiến lược chính yếu của
cuộc đấu tranh bất bạo động, mà
họ tự nguyện tham dự.
“Cẩm Nang Bất Tuân Dân Sự” (Manual of
Disobedience) do tổ chức Occupy Central soạn, và phân
phối vài ngày trước khi chiến dịch
biểu t́nh được phát động.
T́nh
cờ, qua một trang mạng xă hội, phóng viên
nhật báo Người Việt liên lạc được
với cô Hellen Phạm, một thành viên của Occupy
Central, và được cô kể lại những
yếu tố đă giúp cho sinh viên Hồng Kông
thực hiện được cuộc biểu t́nh quy
mô mà hết sức ôn ḥa, trật tự và ngăn
nắp vừa qua.
Hellen Phạm (tên đă được đổi theo
yêu cầu), năm nay 22 tuổi, cho biết cô sinh ra và
lớn lên ở Hồng Kông, có cha mẹ từ
Việt Nam đến đây tị nạn vào giữa
thập niên 1980s, cho biết bạn trai của cô là
một thành viên của tổ chức Occupy Central with
Love and Peace.
“Em muốn đi theo anh ấy (bạn trai) tham dự
biểu t́nh, phần v́ ủng hộ dân chủ,
phần cũng v́ ṭ ṃ muốn coi họ làm việc
ra sao, sau khi thấy họ có cuộc biểu t́nh vĩ
đại với hơn 500,000 người tham dự vào
ngày 1 tháng Bảy vừa qua.” Hellen tâm sự.
Hellen cho biết những điều thấy được
khiến cô vỡ lẽ ra bạn trai ḿnh và bạn bè
của anh không chỉ là những người trẻ
có lư tưởng, mà “là những người
hiểu rất rơ bí quyết của đấu tranh
bất bạo động.”
Nói về vai tṛ quan trọng của “Cẩm Nang
Bất Tuân Dân Sự,” Hellen kể: “Khi em nói
với bạn là muốn tham gia pḥng trào, anh ấy
đưa cho em tập cẩm nang, bảo về đọc
kỹ đi trước khi quyết định
dấn thân, v́ phải hiểu là khi chấp nhận
dấn thân th́ có thể bị nguy hiểm đến
bản thân, và bị dính dáng tới pháp luật.”
“Càng đọc
em càng thấy mê Occupy Central.” Hellen nói.
Có nhiều thứ để mê, Hellen dẫn chứng,
chẳng hạn như trong phần triết lư, cẩm
nang viết:
“Dùng bạo lực để chống bạo lực
không chỉ làm tăng thêm sự sợ hăi, mà cho nhà
cầm quyền có lư do để đàn áp, và
củng cố địa vị của kẻ độc
tài. Bất tuân dân sự là phương pháp dùng thương
yêu để thắng hận thù. Người tham gia
sẽ phải đối mặt với đau khổ
bằng một thái độ cao quư, để thu
phục lương tâm của kẻ đàn áp, và
giảm thiểu sự thù hận do hành vi tàn bạo
gây ra. Quan trọng hơn cả, bất bạo động
sẽ thu hút được sự cảm thương
của những người bàng quan (công luận), và
làm nổi bật sự thiếu chính nghĩa của
việc đàn áp có hệ thống của người
(chính quyền) sử dụng bạo lực. Sự hy
sinh của người đấu tranh là cách hay
nhất để làm công chúng thức tỉnh.”
Và: “Chúng ta đấu tranh để chống lại
một hệ thống bất công, chứ không
chống lại cá nhân. Chúng ta không tiêu diệt hay làm
bẽ mặt các nhân viên công lực, thay vào đó,
chúng ta phải chiếm được ḷng tôn
trọng và sự cảm thông của họ. Chúng ta không
chỉ cần phải tránh dùng bạo lực để
đối đầu, mà c̣n cần phải tránh để
cho ḷng thù hận có thể nẩy mầm trong trái
tim.”
Hellen cho biết là một sinh viên luật, cô không
chỉ “mê” triết lư của phong trào, mà c̣n để
ư đến cách tổ chức Occupy Central.
Cô kể tiếp: 'Khi em nói là đă hiểu và
chấp nhận sự nguy hiểm th́ anh ấy bảo
em lên trang mạng của Occupy Central để download
một đơn có tên là “Letter of Intent” để
điền vào.”
'Letter of Intent' là một đơn rất ngắn,
đ̣i hỏi người muốn tham gia phải cam
kết ba điều:
a)
đồng ư rằng việc phổ thông đầu
phiếu là có lợi cho Hồng Kông.
b)
thủ tục phổ thông đầu phiếu bầu
cử phải được đa số người
dân Hồng Kông có ư kiến và đồng ư.
c)
hoàn toàn tuân theo quy tắc đấu tranh bất
bạo động mà phong trào đề ra.
Cũng qua Letter
of Intent, người làm đơn có thể chọn
một trong ba cách tham gia:
1. Hỗ trợ ṿng ngoài cho những người đi
biểu t́nh, như phân phối thức ăn, làm
những việc hậu cần, nhưng không biểu t́nh,
hoặc
2. Tham dự biểu t́nh, nhưng không tự nguyện
bị bắt, và không khức từ quyền có
luật sư bào chữa nếu bị bắt,
hoặc
3. Tham dự biểu t́nh, và tự nguyện bị
bắt, và khước từ quyền có luật sư
bào chữa.
Thật ra th́ Occupy Central không phải là phong trào duy
nhất có cuốn cẩm nang bất tuân dân sự. Cái
hay của phong trào, theo Hellen, nằm ở chỗ ban lănh
đạo rất biết cách “dưỡng quân” và
"điều quân."
Cả đối với những đơn mà người
tham dự chọn đi biểu t́nh, ban tổ chức
cũng xét kỹ xem họ có từng bị bắt v́
một trong bốn tội như làm tắc nghẽn nơi
công cộng, tụ họp không có giấy phép, tụ
họp bất hợp pháp, hay gây rối nơi công
cộng chưa, v́ thường th́ vi phạm những
tội này lần đầu chỉ bị nộp
phạt rồi được thả về, chứ không
bị đi vào hồ sơ. Nhưng nếu tái
phạm th́ có thể sẽ bị tù, v́ thế
những ai đă từng bị cảnh cáo (v́
những tội này) thường được giao trách
nhiệm “t́nh nguyện viên” chuyên lo thực
phẩm, dán bích chương, hay làm vệ sinh, v.v...
thay v́ biểu t́nh.
“Làm như thế để giảm thiểu tối
đa sự nguy hại cho thành viên!” Hellen giải thích.
Hay hơn thế nữa, vẫn theo lời Hellen, người
tham gia được khuyến khích sinh hoạt trong
những nhóm nhỏ, và rủ thêm từ một đến
hai người bạn khác vào phong trào, rồi khi
cần biểu t́nh th́ không rủ nhau đi hết, mà
cần phải thay phiên nhau biểu t́nh để phong
trào có thể kéo dài.
Trả lời câu hỏi làm sao phong trào có thể
điều động được những người
bất chợt đến tham gia biểu t́nh, Hellen nói
“thường th́ ở mỗi địa điểm,
nhờ sinh hoạt với nhau trong nhóm nhỏ, đều
có người nhận diện người mới và
phát cẩm nang tại chỗ.”
Một đoạn trong cẩm nang đưa ra
những lời khuyên chi tiết như trước khi
tham dự biểu t́nh th́ viết sẵn một text
message trong phôn, ghi rơ tên tuổi địa chỉ, và
khi bị bắt th́ gửi ngay cho Occupy Central để
họ cử luật sư giúp đỡ. Hay khi
sắp bị cảnh sát giải tán th́ nắm tay nhau
nằm hàng loạt xuống đường để
bày tỏ sự phản đối, và làm cho việc
bắt bớ khó hơn, nhưng nếu có bị c̣ng
tay th́ "nhũn người ra" để làm
giảm thiểu sự đau đớn.
Một đoạn viết: "Trước khi
bắt, cảnh sát đầu tiên sẽ hỏi người
đó có tự nguyện lên xe cảnh sát không.
Nếu người biểu t́nh tự nguyện,
cảnh sát sẽ không dùng vũ lực; nếu người
biểu t́nh không tự nguyện lên xe, cảnh sát
sẽ bắt bằng một nhóm bốn người
nắm lấy 2 chân và 2 tay người biểu t́nh
bỏ lên xe."
Đoạn khác giải thích về luật tạm
giam, cho biết trước những ǵ sẽ xẩy
ra khi bị đưa về bót, và dặn ḍ người
tham dự nên nói ǵ và không nên nói ǵ khi bị
đưa về bót cảnh sát.
Ngoài cuốn Cẩm Nang Bất Tuân Dân Sự, cuộc
biểu t́nh của sinh viên Hồng Kông vừa qua xem
ra c̣n được sự hỗ trợ tối đa
của những người lớn có địa
vị trong xă hội.
Chẳng hạn, Hellen cho biết, nhóm lănh đạo
của phong trào được các vị trong giới
lập pháp dành cho một số pḥng ngay tại ṭa nhà
của Hội Đồng Lập Pháp (Legislative Council,
gọi tắt là Legco), nơi ba nhóm chính của phong
trào liên đới với nhau một cách chặt
chẽ.
Nhóm Hong Kong Federation of Students, do Alex Chao, 24 tuổi lănh
đạo, chuyên lo việc giao tiếp với chính
quyền, và theo tin của tờ South China Morning Post,
hiện đang chuẩn bị để hội đàm
vào thứ Sáu tuần này.
Nhóm Scholarism, do sinh viên Joshua Wong 17 tuổi lănh đạo,
giữ nhiệm vụ huy động đám đông
với một đội ngũ giỏi về các phương
tiện truyền thông xă hội, làm việc gần như
24 giờ một ngày. Nhóm Scholarism cũng có trách
nhiệm liên lạc và kêu gọi sự hỗ trợ
của các nhóm lợi ích khác, như cựu sinh viên,
để "củng cố hàng ngũ."
Trên nguyên tắc, nhóm Occupy Central, mà thành viên đa
số là những người lớn, do ông Benny Tai, giáo
sư luật tại University of Hong Kong lănh đạo,
tuy là một tổ chức hỗ trợ, và theo
lời một phát ngôn viên của tổ chức, th́
“phong trào đ̣i dân chủ khởi đầu từ
các sinh viên," nhưng cuốn Cẩm Nang Bất
Bạo Động, và cách làm việc của họ,
cho thấy vai tṛ của Occupy Central không nhỏ.
Hà Giang |