KHINH HẠM FFG (X) CỦA HOA KỲ

TỔNG QUÁT

Ngày 20/4/2020, Hải quân Mỹ đã ký một hợp đồng chưa từng có tiền lệ, khi chọn nhà thầu Fincantieri Marinette Marine (FMM) để đóng mới khinh hạm tàng hình lớp Constellation, trong chương trình tàu hộ vệ tên lửa dẫn đường thế hệ mới FFG (X).

Fincantieri Marinette Marine được thành lập vào năm 1942 dọc theo sông Menominee ở Marinette, Wisconsin để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của Mỹ về xây dựng hải quân. Từ khởi đầu khiêm tốn với hợp đồng đóng 5 sà lan bằng gỗ, FMM đã phát triển thành công ty đóng tàu đẳng cấp thế giới, đã thiết kế và đóng hơn 1,500 tàu. Công ty mẹ, FINCANTIERI, gần đây đã hoàn thành chương trình mở rộng vốn trị giá 73.5 triệu USD cho Fincantieri Marinette Marine. FMM sử dụng thiết bị sản xuất tiên tiến được điều khiển bằng máy tính và có khả năng nâng hạng nặng để đáp ứng yêu cầu khắt khe nhất. Thành tích của Fincantieri Marinette Marine trong các hợp đồng với chính phủ là rất ấn tượng. Danh mục đầu tư của nó bao gồm Tàu chiến đấu Littoral của Hải quân Hoa Kỳ, Hệ thống tăng tốc Hải quân cải tiến, tàu đối phó mìn và tàu kéo đại dương, cũng như tàu phá băng của Lực lượng bảo vệ bờ biển Hoa Kỳ, tàu nổi và tàu ứng phó. Do thành tích giao hàng trước thời hạn và trong phạm vi chi phí hợp đồng, FMM có mối quan hệ lâu dài với Hải quân Hoa Kỳ và Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Hoa Kỳ. Doanh nghiệp Ý FINCANTIERI, một trong những công ty đóng tàu lớn nhất thế giới với 20 nhà máy đóng tàu ở bốn lục địa khác nhau và sử dụng gần 20,000 chuyên gia đóng tàu. Công ty có lịch sử 200 năm và thành tích sản xuất hơn 7,000 con tàu.

Khinh hạm tàng hình lớp Constellation được thiết kế dựa trên tàu hộ vệ tên lửa đa nhiệm của châu Âu (FREMM). Hợp đồng trị giá 795 triệu USD, Fincantieri sẽ chịu trách nhiệm thiết kế chi tiết và đóng mới tàu đầu tiên được đặt tên USS Constellation (FFG-62), cùng tùy chọn thêm 9 tàu nữa. Các chuyên gia quân sự cho biết chi phí hoàn thiện tàu đầu tiên với hệ thống cảm biến và vũ khí, cũng như các bộ phận khác có thể tốn khoảng 1.2 tỷ USD. Hải quân Mỹ kỳ vọng đơn giá mỗi tàu sẽ giảm xuống khoảng 781 triệu USD khi đi vào sản xuất hàng loạt, chỉ bằng nửa tàu khu trục Arleigh Burke. Lực lượng này dự kiến đặt hàng khoảng 20 tàu, có thể nhiều hơn. Nên nhớ khu trục hạm Type 054-A của Trung Quốc giá chỉ 212 triệu USD và Admiral Gorshkov-class frigate – Project 22350 của Nga giá chỉ 512 triệu USD.

FFG (X) Constellation của Hoa Kỳ

Lớp Constellation có năng lực tác chiến chống hạm vượt trội so với LCS đang vấp phải nhiều chỉ trích. Tàu sẽ được trang bị 16 tên lửa chống hạm NSM, tầm bắn hơn 180 km - một sản phẩm hợp tác giữa Kongsberg, Na Uy, và Raytheon của Mỹ, cùng các vũ khí phòng không và chống ngầm. Kể từ khi ngưng chương trình tàu hộ vệ tên lửa lớp Oliver Hazard Perry năm 1980, Hải quân Mỹ chỉ tập trung vào chương trình tàu khu trục Aegis lớp Arleigh Burke và nâng cấp tuần dương hạm lớp Ticonderoga. Ở thời điểm Mỹ quyết định dừng chương trình tàu hộ vệ tên lửa, Liên Xô đã tan rã, nước Nga mới còn gặp nhiều khó khăn về kinh tế. Trung Quốc lúc đó vẫn chưa đủ khả năng để thách thức uy quyền của Hải quân Mỹ.

Hải quân Mỹ theo đuổi các chiến hạm cỡ lớn với sức mạnh tấn công và phòng thủ toàn diện, thậm chí cả phòng thủ tên lửa đạn đạo. Tàu khu trục lớp Arleigh Burke và tuần dương hạm lớp Ticonderoga là những cỗ máy chiến tranh hải quân đáng sợ nhất thế giới. Tuy nhiên, trước sự trỗi dậy mạnh mẽ của hải quân Trung Quốc và Nga, những chiến hạm cỡ lớn của Mỹ, dù đầy uy lực không đủ để dàn trải trên nhiều mặt trận cùng lúc. Hải quân Mỹ là lực lượng toàn cầu, quy mô 293 tàu hiện tại là quá mỏng để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Hoa Kỳ cần có sự hợp tác toàn diện với các nước Liên Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc để tăng cường hạm đội Hải quân ít nhất gấp đôi mới có đầy đủ chiến hạm đương cự với Trung Quốc. Ngay các nước Đông Nam Á cũng có thể góp phần vào nỗ lực phòng thủ khu vực bằng các tàu nhỏ hơn 4,000 – 5,000 tấn.

Những năm 1990, Hải quân Mỹ khởi động chương trình tàu chiến ven biển (LCS), nhằm chế tạo loại tàu chiến có thể tác chiến ở những vùng nước nông ven biển, một sự bổ sung cho những chiến hạm cỡ lớn. Tuy nhiên, LCS đã cho thấy là chương trình không thực sự hiệu quả, không muốn nói là thất bại. Chương trình gặp quá nhiều vấn đề kỹ thuật, năng lực kém, hỏa lực yếu. Loại tàu chiến với lượng choán nước 3,400 tấn với lớp Freedom, 3,000 tấn với lớp Independence, nhưng không có khả năng chống hạm và chống ngầm, cùng với năng lực phòng không rất hạn chế. Tờ USNI từng bình luận: “Theo nhiều cách, thiết kế FFG (X) vượt xa những gì mà LCS có thể làm, đặc biệt là tác chiến mặt nước”. Nói cách khác, FFG (X) có cùng nhiệm vụ tương tự LCS, nhưng mạnh mẽ hơn.

Gần đây, Bộ trưởng Hải quân Kenneth Braithwaite nói rằng muốn thúc đẩy chương trình tàu chiến chung giữa các đồng minh NATO, tương tự chương trình F-35, nhằm tăng tương tác và giảm chi phí. Ông cho biết việc chọn khinh hạm FREMM của châu Âu là nền tảng cho FFG (X) một phần vì mong muốn này. Khinh hạm FREMM đã chứng minh được hiệu quả cao trong hải quân Italy, Pháp, Morocco và Ai Cập. Các nước sử dụng chiến hạm này đều là đồng minh thân cận của Mỹ. Ngoài ra, việc lấy một chương trình sẵn có làm nền tảng sẽ giúp Mỹ giảm được rủi ro trong phát triển, tiết kiệm chi phí và đặc biệt là tăng tốc độ đóng mới. Hải quân Mỹ đang có tham vọng tăng quy mô hạm đội lên 500 tàu, so với 293 tàu hiện tại.

Việc có đối tác quốc tế tham gia chương trình FFG (X) có thể mở rộng quy mô các cơ sở công nghiệp cho mục đích đóng tàu, giúp giảm khoảng cách về năng lực đóng tàu của Mỹ so với Trung Quốc - quốc gia có tốc độ đóng mới tàu chiến nhanh nhất thế giới. Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Robert O'Brien cũng đã nói về mong muốn tăng cường đóng mới khinh hạm lớp Constellation tại cơ cở đóng tàu của Marinette Marine ở bang Wisconsin. USS Constellation dự kiến khởi đóng vào năm 2022, đưa vào hoạt động từ năm 2026. “Chúng ta sẽ cần 2-4 khinh hạm được đóng mới mỗi năm để đạt được con số như mong muốn. Tôi hy vọng cơ sở này có thể đóng 2 hoặc 3 trong số chúng”, cố vấn O'Brien nói khi ông đến thăm nhà máy này. Giới phân tích cho rằng khi khinh hạm lớp Constellation đi vào trực chiến, Hải quân Mỹ sẽ sở hữu một trong những chiến hạm hàng đầu thế giới, để đối phó hiệu quả với hạm đội tàu chiến Trung Quốc, giúp các chiến hạm cỡ lớn tập trung vào những nhiệm vụ cao cấp hơn.

FFG-62 sẽ sử dụng hệ thống động lực kết hợp diesel - điện và tuabin khí (CODLAG). Hệ thống động lực trên tàu có thể tạo ra năng lượng với công suất 12 MW, cho phép tích hợp các vũ khí năng lượng định hướng trong tương lai. Hệ thống động lực mạnh mẽ cho phép tàu đạt tốc độ tối đa khoảng 26 hải lý/giờ, dự trữ hành trình 6,000 hải lý với tốc độ kinh tế 16 hải lý/giờ. Đuôi tàu có nhà chứa và sàn đáp cho trực thăng MH-60R.

Lớp Constellation được thiết kế với khả năng đa nhiệm. Nó có thể đảm nhận phòng không, tác chiến chống tàu mặt nước, chống ngầm và tác chiến điện tử. FFG-62 có thể tác chiến độc lập hoặc phối hợp trong biên đội tàu.

·        Tên: Constellation – FFG-62

·        Đặt hàng: 30 April 2020

·        Trọng tải: 7,400 tấn

·        Chiều dài: 496 ft (151.18 m)

·        Chiều rộng: 65 ft (19.81 m)

·        Lườn: 26 ft (7.92 m)

·        Động cơ: Tua bin khí CODLAG - LM2500+G4 của hãng General Electric của Mỹ, với tổng công suất 42,912 HP.

·        Tốc độ: 26+ gút.

·        Tầm xa: 6,000 hải lý @ 16 gút

·        Thuỷ thủ đoàn: 140 – Tối đa: 200

·        Tác chiến điện tử:

ü  COMBATSS-21 Combat Management System (AEGIS derivative)

ü  AN/SPY-6(V)3 Enterprise Air Surveillance Radar (EASR)

ü  AN/SPS-73(V)18 - Next Generation Surface Search Radar

ü  AN/SLQ-61 light weight towed array sonar

ü  AN/SQS-62 Variable-Depth Sonar

ü  AN/SQQ-89F undersea warfare/anti-submarine warfare combat system

ü  Cooperative Engagement Capability  

·        Vũ khí dùng ống phóng VLS (32): Tên lửa chống hạm RIM-162 ESSM Block 2 tầm xa 27 hải lý, với/hay RIM-174 Standard ERAM missiles - Tên lửa chống hạm RIM-66 Standard SM-2 Block 3C tầm xa 130 hải lý - Tên lửa chống hạm tầm ngắn RIM-116 Rolling Airframe Missile launched from Mk 49 Guided Missile Launching System (21 cell) tầm xa 6.2 hải lý.  

·        Các vũ khí khác:

ü  57mm gun Mk-110 with the Advanced Low Cost Munition Ordnance (ALaMO) projectile and related systems.

ü  Tên lửa chống hạm 8x or 16x canister launched Over-the-horizon Anti-Ship Weapons (likely Naval Strike Missile) tầm xa 115 hải lý.

ü  Various machine guns M240 or M2.  

·        Trực thăng:

ü  1x MH-60R trực thăng chống ngầm Seahawk.

ü  Trực thăng không người lái MQ-8C Firescout.  

Đặc tính tổng quát của FFG (X)  

SO SÁNH ƯU KHUYẾT ĐIỂM GIỮA FFG (X) CỦA HOA KỲ - FREMM CỦA PHÁP - Ý VÀ - TYPE 054-B CỦA TRUNG QUỐC VÀ DỰ ÁN 22350 ADMIRAL GORSHKOV CỦA NGA  

FREMM ("Khinh hạm đa năng châu Âu"; tiếng Pháp: Frégate européenne multi-Mission; tiếng Ý: Fregata europea multi-missione) là một họ khinh hạm đa năng do Fincantieri và Naval Group thiết kế cho hải quân Ý (10 khinh hạm) , Pháp (8 khinh hạm) và cũng để xuất khẩu. Con tàu dẫn đầu của lớp, Aquitaine, được Hải quân Pháp đưa vào hoạt động vào tháng 11 năm 2012. Ở Pháp, lớp này được gọi là lớp Aquitaine, trong khi ở Ý chúng được gọi là lớp Bergamini. Ý đã đặt hàng sáu biến thể đa năng và bốn biến thể chống tàu ngầm. Pháp đã đặt hàng sáu biến thể chống tàu ngầm và hai biến thể phòng không. Là sản phẩm hợp tác giữa Tập đoàn đóng tàu DCNS của Pháp đã bắt tay cùng Tập đoàn Fincantieri của Italia, FREMM được đánh giá thế hệ khinh hạm đa năng tân tiến nhất châu Âu hiện tại.  

FFG (X) CỦA HOA KỲ  

·        FFG-62 sẽ được trang bị hệ thống chiến đấu tối tân Aegis Baseline 10 (BL 10), radar giám sát đường không thế hệ mới AN/SPY-6 (EASR), hệ thống phóng thẳng đứng MK-41 với 32 ống phóng thẳng đứng. 

·        Hiện tại, Hoa Kỳ chỉ định trang bị pháo 57 ly của OTO Melara của Ý (tầm xa 15 km). Hỏa lực có thể tăng lên 40 km nếu dùng loại 76 ly. Hiện OTO Melara đang được 38 quốc gia tin dùng trong đó có Việt Nam so với loại AK-630 của Nga và H/P J-26 của Trung Quốc.  

FREMM CỦA PHÁP VÀ Ý  

FREMM của Pháp & Ý

·        Khinh hạm của Pháp được trang bị tên lửa hành trình tấn công mặt đất SCALP. Theo thiết kế, khinh hạm FREMM có các ống phóng thẳng đứng Sylver A70 TCTV dùng để bắn tên lửa hành trình tấn công mặt đất SCALP. Là sản phầm của tập đoàn MBDA, SCALP có chiều dài 6.5 m, đường kính 0.5 m, khối lượng phóng 1,400 kg, đầu đạn nặng 300 kg, tầm bắn tối đa lên đến 1,400 km.

·        Theo Defense News, hiện nay Italy đang tăng cường chào bán khinh hạm FREMM với vũ khí toàn năng, đặc biệt là khả năng phòng không rất tốt đến Đông Nam Á và đã nhận được sự quan tâm của một số khách hàng, trong đó có Việt Nam. Nguồn tin này cho biết, việc chiến hạm này được quan tâm xuất phát từ nguyên nhân khả năng phòng không trên hạm không mạnh của hạm đội Việt Nam.

TYPE 054-B CỦA TRUNG QUỐC

Hiện nay Pakistan là đồng minh quan trọng của Trung Quốc tại Nam Á; nhiều loại vũ khí của Pakistan có nguồn gốc từ Trung Quốc, trong đó có tàu chiến đấu lớp Type-054A. Nhưng truyền thông Pakistan lại xem thường lớp tàu chiến này và cho rằng, tàu chiến của đối thủ Ấn Độ tiên tiến hơn. Cũng cần biết thêm vào năm 2013, Thái Lan dự trù mua 3 chiếc 054-A với giá 1 tỷ USD nhưng sau đó thay đổi ý kiến mua loại KTH Gwanggaeto the Great-class cở 4,000 tấn từ Hàn Quốc. Cũng cần biết thêm 31 chiếc 054A đã đưa vào hoạt động năm 2011 với giá $ 212 triệu USD một chiếc. Trung Quốc đã phát triển tàu hộ vệ thế hệ mới Type 054B kể từ thập niên 2020. So với tàu hộ vệ Type 054 (lớp Giang Khải) và 054A (lớp Giang Khải I), tàu hộ vệ Type 054B có khá nhiều điểm khác biệt về ngoại hình, lượng giãn nước cũng lớn hơn, không gian trên tàu sẽ được mở rộng thêm rất nhiều để có thể mang theo nhiều thiết bị và vũ khí. Hình dáng của khinh hạm Type 054B gần với khu trục hạm Type 055 hơn, và các đường nét ở tất cả các bộ phận của thân đều rất mịn. Hình dạng nhẵn này sẽ làm giảm hiệu quả tần số phản xạ radar của khinh hạm Type 054B đồng thời giảm diện tích phản xạ radar của nó. Điều này giúp khinh hạm Type 054B dễ dàng sống sót dưới sự tấn công của tên lửa chống hạm. Theo báo cáo của Trung Quốc, đơn vị phòng không của khinh hạm Type 054B có thể được triển khai ở 20 vị trí riêng biệt phía trước và phía sau. Hiệu quả của việc triển khai này cao hơn gấp đôi so với hệ thống phòng không của khinh hạm Type 054A. Một lần nữa, khinh hạm Type 054B có thể trở thành loại khinh hạm đầu tiên của Trung Quốc có khả năng phóng tên lửa hành trình. Hệ thống phòng không của tàu khu trục Type 055 có thể phóng tên lửa hành trình CJ-10, trong khi hệ thống phóng thẳng đứng của tàu khu trục Type 054B có thể phóng tên lửa hành trình nhỏ để thực hiện các cuộc tấn công chính xác tầm xa vào kẻ thù.  

ADMIRAL GORSHKOV-CLASS FRIGATE – PROJECT 22350

·        Dự án: 22350 – Đô đốc Gorshkov-class Frigate

·        Tình trạng: 3 chiếc (Hoạt động) – 6 chiếc (Đang đóng) – 2 chiếc (Đặt hàng)

·        Giá cả: Hải quân Nga dự trù đóng từ 20 – 30 chiếc loại này. Không biết giá cả nghiên cứu. Năm 2012, xưởng đóng tàu Severnaya Verf cho biết nhận được 6 đơn đặt hàng và nhận được số tiền ứng trước RUB 16.23 billion (US $510 triệu) để đóng chiếc đầu tiên.

·        Trọng tải: 4,500 – 5,500 tấn.

·        Chiều dài: 135 m (443 ft)

·        Chiều rộng: 16 m (52 ft)^[6]

·        Mớn nước: 4.5 m (15 ft)

·        Động cơ: Total: 65,400 shp (48,800 kW)

ü  2 shaft CODAG;

ü  2 10D49 cruise diesel engines 5,200 shp (3,900 kW);

ü  2 M90FR boost gas turbines 27,500 shp (20,500 kW);

·        Tốc độ: 29.5 gút (54.6 km/h; 33.9 mph)

·        Tầm hoạt động: 4,850 hải lý (8,980 km; 5,580 hải lý) @ 14 gút (26 km/h; 16 mph).

·        Thời gian hoạt động: 30 ngày

·        Thuỷ thủ đoàn: 210

·        Hệ thống điều khiển:

ü  Air search radars: 5P-27 Furke-4 main radar for detection, tracking and targeting of air and surface targets,^[7] 5P-20K "Poliment" 4 faced active phased array search, tracking and guidance/management radar^[8][9]

ü  Surface search radar: 34K1 "Monolit" surface search, AShM and auxiliary artillery targeting radar

ü  Artillery Fire Control Radar: 5P-10 Puma

ü  Sonar: Zarya-M sonar, Vinyetka towed array sonar

ü  Navigation: 3 × Pal-N radars

ü  Other: 2 × target illuminators aft superstructure for Palash CIWS

ü  Communications: Vigstar Centaurus-NM

ü  Electro-Optical Systems: 2 × MTK-201M and 2 × 5P-520

ü  Combat system: Sigma-22350

·        Tác chiến điện tử:

ü  EW Suite: Prosvet-M

ü  Countermeasures: 2 × PU KT-308 - 8 × PU KT-216 - 2 × 5P-42 Filin

·        Vũ khí dùng ống phóng VSL (16 – 32):

ü  16 (2 × 8) UKSK VLS cells for Kalibr, Oniks or Zircon anti-ship cruise missiles, Admiral Gorshkov, Admiral Kasatonov, Admiral Golovko and Admiral Isakov

ü  24 (3 × 8) or 32 (4 × 8) UKSK VLS cells for Kalibr, Oniks or Zircon missiles (Admiral Amelko, Admiral Chichagov, Admiral Yumashev and Admiral Spiridonov)

ü  32 (2 × 16) Redut VLS cells for 9M96, 9M96M, 9M96D/9M96DM(M2) and/or quad-packed 9M100 surface-to-air missiles

·        Các vũ khí khác:

ü  1 × 130 mm Amethyst/Arsenal A-192M naval gun

ü  2 × Palash CIWS

ü  2 × 4 330 mm torpedo tubes for Paket-NK anti-torpedo/anti-submarine torpedoes

ü  2 × 14.5 mm MTPU pedestal machine guns

·        Trực thăng: 1 × Ka-27 series helicopter  

Gorshkov-class frigate – Project 22350  

KẾT LUẬN

Việc Hoa Kỳ giao cho nhà thầu Fincantieri Marinette Marine, Italy, để đóng mới khinh hạm tàng hình lớp Constellation cho thấy những thay đổi căn bản về suy nghĩ và mối liên hệ với các quốc gia đồng minh trong nỗ lực đối phó với Trung Quốc:

·        Khinh hạm FFG(X) thích hợp với tranh chấp khu vực.

·        Giao hợp đồng cho 1 quốc gia Liên Âu chứng tỏ Hoa Kỳ sẵn sàng chia sẻ quyền lợi và trách nhiệm cho các đồng minh.

·        Khinh hạm được đóng dưới dạng Module cho nên các quốc gia Đông Nam Á có thể tham gia vào hợp đồng. Giá cả có thể giảm nhiều hơn và các quốc gia trong vùng có thể mua loại khinh hạm này.

Đây là bước đầu tiên trong quãng đường dài tạo lòng tin với các đồng minh của Hoa Kỳ trên toàn thế giới.  

THAM KHẢO

1)   Bài viết “Pháp sắp thử 'vũ khí tối thượng' của chiến hạm FREMM” đăng trên mạng Tiền Phong ngày 18/1/2014.

2)      Bài viết “Khinh hạm lớp Constellation là bước chuyển mình của Hải quân Mỹ” đăng trên mạng Zing.News ngày 31/10/2020.

3)      Gorshkov-class frigate – Bách khoa toàn thư mở Wikipedia.

*****