Berlin – Không kể cuộc thăm viếng Việt Nam trước theo tính cách cá nhân với gia đình (năm 2006) để tìm về cội nguồn thì lần này vào trung tuần tháng 9 năm 2012 của phó thủ tướng Đức Philipp Rösler theo cấp cao nhà nước và dẫn theo một phái đoàn đầu tư kinh tế của chính phủ Đức gồm 80 doanh nhân đến thăm Việt Nam từ ngày 17 đến ngày 19/9, một tờ báo Đức đã đưa tựa đề "Cuộc trở về một quê hương xa lạ (Fremde Heimat)" để nói về vị phó thủ tướng Đức gốc Việt Nam.

Từ tháng 5 năm 2011 Phó thủ tướng Đức Philipp Rösler đang kiêm nhiệm chức vụ Bộ trưởng Kinh tế và Công nghệ của nước Đức (Bundesminister für Wirtschaft und Technologie, Bundesvorsitzender der FDP und deutscher Vizekanzler), đồng thời là chủ tịch đảng FDP (Đảng Tự Do Dân chủ). Ông Philipp Rösler đang là vị Phó thủ tướng thứ 16 của Đức từ năm 1949, sau chiến tranh thế giới II và là vị Phó thủ tướng trẻ nhất của Đức chỉ mới 39 tuổi.
Như thế nhìn về thế lực chính trị thì ông Philipp Rösler là một người gốc Việt Nam đang có quyền lực chính trị cao nhất trong khối người Việt Nam sống tại hải ngoại. Vi dụ trong mùa hè 2012 vừa qua khi nữ thủ tướng Merkel đi nghỉ hè ngoài nước Đức thì Phó thủ tướng Đức Philipp Rösler đã thay mặt điều hành nội các chính quyền Đức tại Berlin: trong lúc này ông họp nội các cho thông qua 6 dự luật quốc gia của chính phủ Đức. Cuối tháng 8 năm 2012 ông Philipp Rösler đã cùng với nữ thủ tướng Angela Merkel đến thăm Trung Quốc và đứng ngang hàng cũng như ngồi họp chung với chủ tịch cộng sản Tàu Hồ Cẩm Đào và thủ tướng Ôn Gia Bảo.

Trước khi khởi hành cuộc thăm viếng Việt Nam Phó thủ tướng Philipp Rösler cho báo chí biết: "Đức là quê hương của tôi, nhưng tôi đã được sinh ra tại Việt Nam. Vì vậy, điều này dĩ nhiên không phải là cuộc hành trình hằng ngày." Nghĩ đến thận phận mồ côi của mình ông nói tiếp: "Vừa lúc này tôi nghĩ đến số phận của những đứa trẻ mồ côi và nạn nhân chiến tranh, điều này làm tôi bồi hồi".

Theo sự tò mò của giới truyền thông nói về Khánh Hưng thuộc tỉnh Sóc Trăng, nơi đứa trẻ sơ sinh Rösler (cho đến 9 tháng tuổi) sống trong viện mồ côi của các nữ tu công giáo vào năm 1973 thì ông Rösler cho biết chuyến đi này không mang mục đích cá nhân và Sóc Trăng không phải là một trong những điểm dừng chân trên hành trình của ông, mặc dù tòa đại sứ VN tại Berlin đã muốn tổ chức cho ông Rösler cuộc viếng thăm đặc biệt tại Sóc Trăng. "Tôi đến Việt Nam là Bộ trưởng Bộ kinh tế Đức và như một luật sư cho nền kinh tế Đức, để hỗ trợ công việc kinh doanh của chúng tôi (chính quyền Đức) và không sử dụng cho việc nghiên cứu tiểu sử của mình", ông Rösler trả lời. Tuy nhiên chuyến đi có một chút "bồi hồi", nhưng "Đức là nhà của tôi, Việt Nam chỉ là một phần nhỏ trong câu chuyện cuộc đời của tôi". Vẫn có vài trách cứ về cách nhìn nhận cội nguồn của ông Rösler, mới đây ông cho biết: "Nếu một người được nhận nuôi mới 9 tháng tuổi, thì người đó chẳng có những kỷ niệm nào về nơi chôn nhau cắt rốn cả".

Nhìn theo quan điểm thông thường của Việt Nam dành cho những người đỗ đạt là quan trạng về làng, hoặc vinh quy bái tổ thì nhìn theo lịch trình làm việc của Phó thủ tướng Philipp Rösler còn long trọng hơn thế nữa. Đến nay chưa từng có một người con dân Việt Nam đại diện cho một quốc gia tân tiến khác đến thương thảo với cấp chính quyền cao nhất của Việt Nam: gặp thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh, Bộ trưởng Bộ Công thương Vũ Huy Hoàng cùng với các đại diện cao cấp khác của Chính phủ Việt Nam.

Đây là một cuộc gặp gỡ đối tác về kinh tế cấp cao giữa hai quốc gia Đức - Việt Nam. Dẫn đầu phái đoàn Đức do Phó thủ tướng Philipp Rösler và được tháp tùng bởi một số Dân Biểu quốc hội Liên Bang Đức, Quốc vụ khanh Bộ Ngoại giao, bà Cornelia Pieper và nhiều tập đoàn mũi nhọn hàng đầu nổi tiếng của Đức như Siemens, Mercedes, Audi, BMW, Deutsche Bank, Metro Cash & Carry, Deutsche Telekom…

Phái đoàn Đức sẽ tham dự Diễn đàn đối thoại Việt Nam - Đức, được tổ chức tại Hà Nội vào ngày 18/9.

Sau đó phái đoàn tham dự Diễn đàn Kinh tế Đức - Việt, dự lễ khai trương Trường phổ thông giao lưu Đức - Việt và Trung tâm Công nghệ Đức - Việt tại Sài Gòn vào ngày 19/9.

Theo báo giới Việt Nam cho biết về kim ngạch hai chiều giữa hai quốc gia trong năm 2011 đã lên đến gần 5,6 tỷ USD, tăng 33 % so với năm 2010. Về đầu tư, tính đến nay, Đức có 185 dự án còn hiệu lực với tổng số vốn đăng ký đạt trên 900 triệu USD.

Hai quốc gia trong cuộc gặp gỡ này sẽ thúc đẩy các dự án ưu tiên gồm có xây dựng tuyến tầu điện ngầm số 2 Sài Gòn, trường Đại Học Việt - Đức, Ngôi nhà của Đức tại Sài Gòn.

Ngoài ra Việt nam đã vinh danh Phó thủ tướng Philipp Rösler với việc trao bằng Tiến sĩ Danh dự tại trường Đại học Kinh tế quốc dân (Hà Nội) vào ngày 17/9. Nơi đây ông Rösler đã gặp gỡ đại diện 200 sinh viên và thuyết trình về chủ đề "Cơ hội của nền kinh tế thị trường xã hội".

Kinh tế phải đi đôi với "tự do dân chủ"

Một điều thú vị - dưới bức tượng bán thân tô vàng của Hồ Chí Minh, nhà lãnh đạo cộng sản VN được đặt tại sân khấu của Đại học Kinh tế quốc dân, thì tại đó một nhà chính trị Đức gốc Việt Nam lại thuyết giảng bằng tiếng Đức cho sinh viên và ban giáo sư về sự ổn định tiền tệ, sở hữu tư nhân và tuân thủ hợp đồng. Còn hơn thế nữa ông Rösler nói một câu ngắn gọn "Không có sự tự do mà bị chia cắt ra", một lời mạnh mẽ, tuy nhiên làm cho các lãnh đạo đảng viên hiện diện tối mặt tối mày, nhưng các sinh viên hiện diện vỗ tay và câu nói đó làm họ hài lòng, giới báo Đức ghi nhận như thế.

Tại trường Đại học Kinh tế quốc dân (Hà Nội), Phó thủ tướng Philipp Rösler đã đưa chủ thuyết của đảng FDP do ông lãnh đạo tại Đức: có tự do mới phát triển kinh tế tốt đẹp. Điều này ông Rösler đã nói đến 7 nguyên tắc cơ bản của nhà tư tưởng Ludwig Erhard thuộc đảng FDP đã cải cách mạnh mẽ nền kinh tế Đức lên hàng cường quốc sau thời hậu chiến 1945, một trong những nguyên tắc đó là quyền Sở Hữu Tư Nhân, để nhấn mạnh "Nhà nước không phải là các nhà doanh nghiệp tốt nhất".

Ông Rösler khôn khéo gieo vào lòng sinh viên lẫn ban giáo sư một tư tưởng thực tiễn: "Tự do, đó không phải là điều nguy hiểm, nhưng nền tảng cho sự thịnh vượng mà các bạn đang nhìn thấy tại quê hương Đức của tôi."

Qua đó ông yêu cầu nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa VN không chỉ nhằm vào việc tư nhân hóa các doanh nghiệp nhà nước và mở cửa thị trường, mà còn để cho người dân có tự do hơn. "Làm thế nào để cho người dân suy nghĩ, hành động và quyết định chịu trách nhiệm cho chính mình, mà họ chẳng có sự tự do", ông Rösler nói tiếp. Dưới mắt nhìn của bộ trưởng kinh tế Philipp Rösler soi vào nền kinh tế Việt Nam thì chỉ có một cách duy nhất để có thể mau chóng phát triển: "Không có việc kinh doanh, nền kinh tế tự do mà không có tự do xã hội. Cả hai đều liên quan chặt chẽ với nhau."

Cho sự nghiệp thành công riêng của mình ở Đức, ông Rösler đánh giá đó là bằng chứng mà sự tự do đã mang lại các cơ hội tốt đẹp cho ông. "Việc đó như một nền kinh tế quốc dân lớn mạnh đã cho một người đã được sinh ra tại Việt Nam và được nuôi dưỡng trong viện mồ côi thời chiến tranh có một cơ hội để thăng tiến trong một hệ thống dân chủ, tự nhận trách nhiệm, để có thể trở thành sức mạnh phát triển một nền dân chủ". Ông Rösler cũng nhấn mạnh đến tầm quan trọng của kinh tế tư nhân và sở hữu tư nhân: "Đó không phải là vai trò của chính sách, nó không phải là nhiệm vụ của nhà nước để chỉ đạo cuộc sống kinh tế" của người dân.

Kinh tế phải đi đôi với "chữ tín"

Chính quyền Đức nhìn Việt Nam là một thị trường xuất khẩu cho tương lai, vì thế mục đích của chuyến đi này nhằm cải thiện sự hợp tác, kinh tế, chính trị và xã hội. "Tất cả các lý do trên chúng tôi muốn gửi một tín hiệu rõ ràng rằng nước Đức có một sự quan tâm mạnh mẽ và mở rộng hơn nữa về hợp tác kinh tế", ông Roesler.

Một người gốc Việt Nam đã nhắc nhở nhẹ nhàng cho nhà nước Việt Nam nguyên tắc sống còn trên thị trường thế giới: Điều kiện tiên quyết cần thiết cho việc đầu tư nước ngoài là "chữ tín" của hợp đồng và tự do hợp đồng. Các nhà đầu tư nước ngoài phải được xác tín rằng họ có thể dựa vào lời hứa và thỏa thuận đã được ký kết. Các công ty Đức luôn luôn phàn nàn rằng các hợp đồng ở Việt Nam không được đáp ứng và các hóa đơn không được thanh toán.

Trong túi áo mang theo danh sách 5 người tù nhân chính trị

Bộ Ngoại giao Đức đã gửi theo thông điệp cho Phó thủ tướng Philipp Rösler mang đến Việt Nam và ngày 18/9 sẽ trao trực tiếp đến thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng danh sách 5 người tù nhân chính trị đang mắc phải bệnh tật trong tù.

Ở Việt Nam, các nhà bất đồng chính kiến đang bị bức hại và theo dõi, tự do báo chí không tồn tại. Những cuộc bắt bớ này làm cho giới ngoại giao phải lên tiếng. Ông Rösler biểu lộ rõ ràng tại Đại học Kinh tế quốc dân: "Tự do là không nguy hiểm, nhưng là nền tảng của sự thịnh vượng", điều đó "các Bạn có thể thấy trên đất nước của tôi (nước Đức)".

Người Công Giáo Việt Nam luôn gặp khó khăn tại Việt Nam

Trước ngày lên đường viếng thăm Việt Nam, Phó thủ tướng Philipp Rösler đã trả lời phỏng vấn của tuần báo Spiegel, trong đó ông có nhắc đến người Công Gáo Việt Nam.

Spiegel Online: Tại Việt Nam, cộng sản vẫn còn cai trị với một hệ thống độc đảng. Trong chuyến đi này ông có để ý đến việc tôn trọng về nhân quyền?

Philipp Rösler: Tôi đang dấn thân trong Ủy ban Trung ương của người Công giáo Đức, do đó điều này cũng quan trọng đối với tôi để mời đại diện của Giáo hội Công giáo (VN) tham dự một buổi tiếp tân tại Đại sứ quán Đức ở Hà Nội. Người Công giáo tiếp tục gặp khó khăn tại Việt Nam. Lời mời trên như thế là một xác nhận rõ ràng từ phía của tôi.

Spiegel Online: Ông đã được rửa tội vào năm 2000. Có phải quyết định này liên quan cùng với thực tế rằng các nữ tu Công Giáo đã cứu sống ông?

Philipp Rösler: Đó không phải là yếu tố quyết định. Nhưng ai đã cảm nghiệm được sự nguy hiểm và nghèo túng trong cuộc chiến tranh Việt Nam mà các Nữ Tu đã dấn thân cưu mang các trẻ em mồ côi, thì người đó sẽ gìn giữ nó mãi trong tâm trí của mình.

Phó thủ tướng Philipp Rösler sẽ kết thúc cuộc viếng thăm Việt Nam vào ngày 19/9 và sau đó ông sẽ lên đường đi thủ đô Bangkok để gặp Thủ tướng Thái Lan Yingluck Shinawatra và Phó Thủ tướng Kittirat Na-Ranong. Tại đây ông Philipp Rösler sẽ khai mạc cuộc họp Ủy ban Kinh tế với doanh nghiệp Đức và Thái Lan.

Hà Long