Cách giáo dục giúp người Đức đạt một nửa giải Nobel của thế giới: Cấm giáo dục trước tuổi đi học! |
Các
bậc phụ huynh ở Việt Nam sẽ rất hồ
hởi và hănh diện khi con em ḿnh nói tiếng Anh vèo vèo
hay học thuộc ḷng thơ ca nhiều hơn con nhà hàng
xóm, đồng nghiệp. Nhưng người Đức
lại quan niệm rằng ngoài chút hư vinh đó ra
th́ việc giáo dục trẻ trước độ
tuổi lại lợi ít hại nhiều. Từ
khi có giải Nobel đến nay, người Đức
(gồm cả những người gốc Đức
đă di cư tới Mỹ và Canada) chiếm gần
nửa số người đoạt giải. Nói cách
khác, 82
triệu người Đức lại giành được
một nửa giải Nobel, c̣n
hơn 6 tỷ người c̣n lại trên Trái đất
chỉ đạt được một nửa c̣n
lại. Lẽ
nào đây lại là vấn đề về chủng
tộc? E rằng không hề đơn giản như
vậy! Chúng
ta hăy cùng nh́n lại cách giáo dục của Đức,
xem điều ǵ đă tạo nên kỳ tích cho nước
Đức như vậy! Những
điều đáng kinh ngạc trong nền giáo dục
của Đức 1.
Giáo dục
mầm non của Đức không phân lớp lớn
nhỏ, tất cả các độ tuổi đều
học cùng nhau. 2.
Trường
học của Đức đều chỉ áp dụng
chương tŕnh học nửa ngày. Buổi chiều
trẻ không có bài tập về nhà, chỉ có các
hoạt động ngoại khóa. 3.
Tới
lớp 3 trẻ em Đức mới bắt đầu
học tiếng Anh. 4.
Bậc
tiểu học của Đức chỉ có 4 năm. Sau
đó sẽ căn cứ vào giới thiệu của
thầy cô, trẻ sẽ lên lớp và học những
chuyên môn khác nhau theo sở trường của ḿnh.
Tỷ lệ đỗ đại học ở Đức
không cao như ở Việt Nam. Nhưng người
Đức coi trọng những khóa học thực
tiễn. Tiến độ môn toán học trừu tượng
trong chương tŕnh học của họ ít nhất là
chậm 2 năm so với Việt Nam. 5.
V́ sao 82
triệu người Đức lại chiếm một
nửa giải Nobel của thế giới? Đáp án chính
là: Đừng khai thác trí lực của trẻ khi c̣n
quá sớm.
Một
bà mẹ có con trai thông minh trước tuổi mong
muốn con ḿnh được học nhiều hơn, và
bất ngờ trước câu trả lời của cô
giáo… Sandra
đến từ Cologne viết rằng: “Năm nay
con trai tôi 7 tuổi. Tôi đề xuất với cô giáo
là có thể dạy thêm cho con ḿnh một số
kiến thức đặc biệt hơn hay không.
Bởi v́ khi mới 5-6 tuổi, ở nhà cháu đă
tự học đọc, học viết một cách cơ
bản và làm được các phép tính đơn
giản rồi. Cô giáo phản đối và nói
rằng: ‘Chị nên giữ cho con ḿnh giống như
những đứa trẻ cùng tuổi’”. Một
tuần sau tôi lại đến gặp cô giáo và mang
theo giấy chứng nhận IQ trước tuổi
của thằng bé, hy vọng cô ấy hiểu và
ủng hộ tôi. Nhưng cô giáo lại nh́n tôi
bằng một ánh mắt khó hiểu, giống như tôi
đến từ hành tinh khác vậy. Cô
giáo giải thích thêm rằng: “Khai thác trí lực
của trẻ một cách quá mức, hoàn toàn không
phải là một việc tốt. Bởi v́ người
lớn cần phải giữ lại không gian cho trí tưởng
tượng của trẻ được bay bổng. Quá
nhiều kiến thức sẽ khiến bộ năo
của trẻ trở thành một chiếc ổ
cứng máy tính! Nếu cứ kéo dài như vậy th́
bộ năo của trẻ sẽ dần dần trở thành
ổ lưu trữ, không c̣n chủ động suy nghĩ
nữa”. Nh́n
thấy ánh mắt năn nỉ của tôi, cô giáo đổi
giọng an ủi nói: “Chị cứ yên tâm, hăy
để cháu vui chơi thỏa thích. Bọn trẻ
vừa học vừa chơi ấy mà. Giờ cháu c̣n
nhỏ, chị có lo lắng nhiều hơn th́ cũng
chỉ là điều vô ích mà thôi!”. Dẫu
đă được giải thích tường tận
như vậy, tôi vẫn không tin vào tai ḿnh và không
hiểu v́ sao chính phủ Đức lại cấm giáo
dục trẻ trước độ tuổi. Tôi
nhất quyết muốn làm rơ vấn đề này nên
tới t́m vài chuyên gia giáo dục của Đức.
Kỳ lạ là họ bảo tôi hăy t́m đọc
cuốn “Pháp luật cơ bản” (tức Hiến Pháp)
của Đức.
Hiến
Pháp của Đức cấm giáo dục trước
tuổi đi học Khi
giở cuốn “Pháp luật cơ bản” của nước
Đức ra tôi mới giật ḿnh. Khoản 6 điều
7 trong đó quy định một cách rơ ràng rằng: “Cấm
thành lập trường giáo dục trước độ
tuổi đi học”. Tôi vẫn không hiểu v́
sao Hiến Pháp của nước Đức lại quy
định như vậy, bèn bấm bụng đi
thỉnh giáo các chuyên gia giáo dục một lần
nữa. Nhưng
các vị chuyên gia này, họ đều nói với tôi
một cách chắc nịch rằng: “‘Nhiệm
vụ duy nhất’ của trẻ trước khi vào
lớp 1 là trưởng thành một cách vui vẻ”.
Thông qua các bộ luật của quốc gia, chính
phủ Đức cấm khai thác trí lực của
trẻ quá sớm, để tránh biến bộ năo
của trẻ thành một cái ổ cứng!!! Họ cũng
nói y x́ cô giáo của con trai tôi: “Hăy để
lại nhiều hơn không gian cho trí tưởng tượng
của trẻ có thể bay bổng. Bởi v́ trẻ
bẩm sinh đă thích chơi đùa. Cho nên chúng ta
phải làm những việc phù hợp với bản tính
bẩm sinh của trẻ, chứ không nên làm trái
với quy luật trưởng thành của trẻ”. Tôi
vốn cho rằng ở Đức chỉ có trẻ
lớp mầm non mới không được phép
học những kiến thức chuyên ngành. Sau này tôi càng
ngạc nhiên hơn khi phát hiện, học sinh tiểu
học cũng không được học thêm các giáo
tŕnh bên ngoài, dẫu chúng có thông minh hơn độ
tuổi của ḿnh rất nhiều.
Giáo
dục trước độ tuổi sẽ phá hoại
trí tưởng tượng của trẻ Ngược
lại với các nước Châu Âu, trẻ em ở
Việt Nam hầu như đă học xong những
kiến thức của năm đầu bậc tiểu
học khi đang học lớp mầm non. Bởi
lẽ các bậc phụ huynh đều có lư do để
lo lắng cho con em của ḿnh. Kỳ thực sự lo
lắng này là thừa thăi!!! Những
đứa trẻ ở châu Âu được chơi
đùa thỏa thích, chúng có tuổi thơ hồn nhiên
trong sáng của ḿnh. Bề ngoài th́ có vẻ như chúng
đă thua với trẻ nhỏ ở Việt Nam ngay
từ vạch xuất phát. Nhưng kỳ thực không
phải vậy. Người châu Âu nhận thức
một cách phổ biến rằng, trẻ nhỏ có quy
luật trưởng thành của riêng chúng. Ở giai
đoạn nào th́ chúng cần làm những việc tương
ứng với giai đoạn đó. Trên
bề mặt giáo dục trước độ tuổi
ở Việt Nam và giáo dục cơ sở khá thiết
thực. Nhưng trí tưởng tượng và khả
năng suy ngẫm của chúng sẽ bị phá hoại!
Trẻ sẽ tiếp thụ kiến thức một cách
bị động mà bỏ mất thói quen chủ động
suy nghĩ trước một vấn đề.
Hậu quả của những bộ năo như chiếc
ổ cứng là hủy đi tuổi thơ hồn nhiên,
ngây thơ những đứa trẻ. Tôi
vốn cho rằng chỉ ở Đức mới có quy
định giáo dục kỳ quặc như vậy. Nhưng
sau khi khảo sát t́nh h́nh giáo dục của các
quốc gia châu Âu khác, tôi mới phát hiện ra
rằng, về cơ bản th́ cách làm của họ
đối với trẻ nhỏ là như nhau.
Nếu
cho rằng nhất định phải “giáo dục”
trẻ trước độ tuổi đi học,
th́ trọng điểm “giáo dục” chỉ có 3 phương
diện sau đây: 1.
Những
kiến thức xă hội cơ bản như: Không
được sử dụng bạo lực, không
được nói chuyện lớn tiếng. 2.
Khả năng
làm việc của trẻ: Trong độ tuổi
mầm non trẻ sẽ làm những công việc thủ
công tùy theo sở thích của ḿnh. Điều này cũng
giúp chúng có thể chủ động làm những
việc cụ thể ngay khi c̣n nhỏ. 3.
Bồi dưỡng
năng lực cảm xúc, sự tự tin cho trẻ. Có lẽ chúng ta cũng phải nhận thức lại về “vạch xuất phát” và thể chế giáo dục của nước Đức. Chúng ta nên chăng quay trở lại với cách giáo dục phù hợp với quy luật của tự nhiên, để trẻ được là chính ḿnh và có một tuổi thơ đúng nghĩa! |