Ba và tôi Nguyễn Diệu Anh Trinh |
Nếu
bạn sống bên cạnh cha mẹ và có thể nh́n
thấy những đổi thay từ từ của hai
đấng sinh thành mỗi ngày th́ chắc bạn cũng
như tôi... ngậm ngùi nuối tiếc, ngay cả khi
đang cùng Ba Mẹ ngồi ăn một bữa cơm
tối.
Ba tôi đưa đũa gắp thức ăn cho vào
chén, tôi giúp ông:
-
Ba, để con gắp cho.
- Không, Ba tự làm được mà!
Đầu đũa của Ba cứ gắp gắp
xuống mặt bàn... -
Ba để con gắp cho!
- Được mà!
Hai, rồi... ba lần. Ba chỉ gắp được
một cọng hành trong đĩa thịt xào. Miếng
cơm trong miệng tôi bỗng đắng ngắt.
Một lần khác, Ba chan canh vào chén mà đổ
tràn ra bàn, Ba đổ rác vô thùng mà tung tóe ra ngoài và
c̣n nhiều lần nữa...
Nh́n bên ngoài, so với những ông cụ cùng
lứa tuổi th́ Ba tôi thật khỏe mạnh, nói
chuyện giọng c̣n sang sảng... Ba lúc nào cũng là
người đàn ông trong gia đ́nh. Ba trông coi sân trước,
vườn sau chu đáo; đóng cửa khoá pḥng
cẩn thận; tắt bếp tắt đèn trước
khi đi ngủ; thu dọn rác rưởi sau những
bữa tiệc; dành xách những túi đi chợ
nặng nhất; bất cứ lúc nào, bất cứ
việc ǵ... không cần vợ con lên tiếng yêu
cầu, Ba đều hăng hái chu toàn. Ba đúng là h́nh
ảnh trụ cột của gia đ́nh, gương
mẫu và đầy vị tha.
Nhưng, tôi biết mỗi ngày qua là mắt Ba
mờ hơn một chút, tai lăng hơn, tay chân lọng
cọng và trí nhớ cũng dần mai một. Vậy mà
khi tôi đưa Ba đi bác sĩ khám tai để mua máy
trợ thính th́ ông la chới với:
- Ba đâu có điếc mà đeo ba thứ đó.
Hoặc triết lư hơn một chút:
- Ôi, thôi, già rồi... bớt nghe một chút, không
sao. Lỗ tai là cái gây nghiệp chướng nhiều
nhất, bớt nghe bớt gây nghiệp!
Cho đến lần bạn già gọi điện
thoại hỏi thăm, ba khoác tay ra hiệu:
- Nói ổng... Ba ngủ rồi hoặc... Ba đi
vắng!
Khi tôi cằn nhằn:
- Ba lạ ghê, không ai gọi th́ trách mà có người
gọi thăm th́ không chịu nói chuyện. -
Tai Ba... không nghe rơ, kẻ hỏi gà, người
trả lời vịt, phiền lắm, con! …
Tôi vẫn c̣n nhớ ánh mắt của Ba nh́n tôi ngày tôi
lên thăm Ba ở trại tù Tiên Lănh- Quảng Nam. Ánh
mắt ấy đă theo tôi suốt những tháng ngày c̣n
lại trong đời. Vừa xót xa và tràn đầy
thông cảm. Ba đă nói: “Con gái, khi chúng ta không
thể nào thay đởi được hoàn cảnh th́
nên vui vẻ chấp nhận nó, biết đâu… trong cái
rủi c̣n có cái may, con à!”
Câu nói của Ba như một lời tiên tri. Cùng
với nước mắt của hai mẹ con và lời
khai theo sự hướng dẫn của Ba, tôi và đứa
con gái nhỏ đă may mắn được chấp
thuận của phái đoàn phỏng vấn cho đi
định cư tại USA theo diện Nhân đạo
(H.O) cùng với Ba và mấy người em. Lúc đó t́nh
h́nh phỏng vấn rất căng thẳng cho con em
của cựu tù nhân trên 21 tuôỉ. Năm đó tôi
đă ba mươi sáu tuổi, trường hợp
của hai mẹ con tôi được xem như là
một kỳ tích. Tuy vậy, quyết định
đưa đàn con đi định cư ở
một đất nước xa xôi khiến Ba tôi ray
rứt nhiều ngày tháng, sau khi đến Mỹ.
Thực tế chẳng bao giờ giống như ḿnh tưởng
tượng. Những lá thư từ bạn bè, người
thân gởi về tŕnh bày hoàn cảnh nơi sống
mới không chính xác, thật ra, họ cũng chẳng
am tường ǵ cho lắm. Mấy cha con tôi lê thê
lếch thếch ra đi, ra khỏi nước bằng
máy bay hẳn hoi, không phải vượt rừng, vượt
đại dương ǵ cho cam go.
Những tháng ngày đầu tiên trên đất Mỹ
thật gian nan, Má tôi v́ lư do sức khoẻ đă không
cùng đi với gia đ́nh vào năm đó. Dưới
sự d́u dắt của Ba, tôi vừa làm chị
vừa quán xuyến việc nhà thay cho mẹ. Tôi đă
phải vật lộn với cơm áo và ngôn ngữ
để vươn lên và tồn tại trong xă
hội mới này. Mỗi ngày tôi đă phải làm
việc 12 tiếng đồng hồ, lái xe đi và
về gần 3 giờ. Ba tôi dù tuổi đă cao, cũng
kiếm được một việc làm gần nhà.
Những lúc rảnh, Ba c̣n giúp tôi chăm sóc đứa
cháu ngoại. Vốn thấm nhuần giáo lư nhà
Phật, Ba dạy cho con gái tôi nên làm điều
thiện, tránh điều ác; giảng cho cháu thế nào
là nhân quả, luân hồi và ḷng vị tha. Sau này,
cả hai mẹ con tôi đều chịu ảnh hưởng
quan niệm sống của Ba tôi rất sâu đậm.
Tôi nhớ rơ ràng, sáu người người trong
gia đ́nh tôi đặt chân đến vùng đất
tự do này với vẻn vẹn hai trăm đô la
trong túi, không kể là biết bao nợ nần c̣n vương
vấn nơi quê nhà. Vậy mà cái xách tay đựng
tiền đó, tôi đành đoạn bỏ quên trên máy
bay khi chuyển phi trường ở Los Angeles. Máy phóng
thanh réo tên ḿnh oang oang tôi cũng chẳng nghe được,
đến khi có nhân viên của chương tŕnh IOM
đến giúp đỡ, tôi tŕnh bày đúng những
ǵ trong xách tay của ḿnh, và được hoàn
lại nhanh chóng, dễ dàng. Buổi tối đặt
chân lên đất Mỹ, tiếng Anh đầu tiên tôi
xử dụng là lắp bắp hai chữ “Thank you”
trong ràn rụa nước mắt.
Mấy cha con sau một đêm nghỉ lại ở
một hotel sang trọng, món gà chiên cho buổi ăn
tối đầu tiên nơi xứ người đă
khiến chúng tôi muốn ói v́ chưa quen với mùi bơ.
Cả nhà ăn tạm bánh tráng, bánh in mang từ VN
sang, trong ba lô. Sáng hôm sau, chúng tôi được lên máy
bay qua Denver rồi về Georgia. Chỗ ở đầu
tiên là căn nhà ngay trung tâm thành phố Atlanta.
Ngày ngày chúng tôi đón xe bus đi học tiếng
Anh, học chữ và học cả cách giao tiếp.
Mỗi học sinh có mặt trong buổi học trước
khi ra về được cô giáo cho hai đồng
token, là loại tiền để dùng trả cho xe bus
hoặc tàu điện ngầm, đó là một cách
khuyến khích những người di dân đến
với lớp dạy tiếng Anh. Chúng tôi vừa
học sinh ngữ vừa lo học lái xe, những tháng
đầu, cuối tuần nào cũng có môt vài người
Việt đến thăm và chở chúng tôi đi
chợ mua thức ăn, có người mang gạo, nước
mắm, bánh ḿ hay thịt hộp đến cho.
Thỉnh thoảng có người từ các cơ quan
từ thiện đến đưa chúng tôi đi
nhận áo quần ở những nơi bán áo quần cũ.
Mỗi người trong gia đ́nh được phát
một cái bao nylon loại lớn, đi ṿng ṿng trong
tiệm tha hồ chọn những món ḿnh ưa thích,
miễn sao đầy bao là được. Chị em tôi
tham lam chọn toàn là đồ vest, com lê dày cộm, cháu
bé con gái tôi th́ ôm vô số gấu nhồi bông, búp bê…
Ai cũng mừng rỡ v́ khỏi phải chi tiền ra
mà có đồ dùng, tiết kiệm được
những đồng tiền trợ cấp, ai cũng
vui.
Tôi nhớ có lần tôi đi chợ, muốn mua
một cái chổi quét nhà mà ngần ngừ măi, giá
một cái chổi là $7, tôi nhẩm tính ra tiền VN mà
hoảng hồn, không dám mua. Vậy mà Ba tôi trong
một lần đi chợ, ông mua một bộ dao kéo,
tông đơ điện để cắt tóc, tôi
nhớ dạo đó chừng $19.99, thật là một
khoản tiền khá lớn, Ba tôi giải thích: Nhà có
hai người đàn ông, mỗi lần ra tiệm
cắt tóc mất cũng hai ba chục rồi, chưa
kể là phải nhờ người ta chở đi
nữa. Ḿnh cắt môt vài lần là lấy lại
vốn. Sau khi Ba tôi nghiên cứu tập giấy kèm trong
bộ đồ nghề về hướng dẫn cách
xử dụng, ông đem tự điển Bách Khoa Toàn
Thư ra tra tới, tra lui, thái độ rất tự
tin, vui vẻ, yêu đời.
Thế là một ngày đẹp trời, Ba tôi hy
sinh làm người mẫu cho chị em tôi luyện tay
nghề. Đầu tiên là cô gái út, nổi tiếng khéo
tay và từng là thợ cắt Âu phục bên VN. Không
biết sao, mới cắm điện vào, đưa
một phát, đầu tóc ba tôi bên phải trắng
hếu. Con nhỏ hoảng hồn la lên:
- Chết, sao nó ủi nhanh quá vậy.
Con bé lấy cái kéo sửa tới sửa lui, nó
lẩm bẩm, cắt bằng kéo coi bộ chắc
ăn hơn. H́ hục cả buổi con nhỏ vẫn
chưa dám đưa cái gương cho Ba tôi soi. Cô em
kế ngồi nh́n em ḿnh làm thợ cắt tóc, coi
bộ không xong bèn làm khôn lên tiếng:
Cô bé cẩn thận để cái lược lên
rồi mới bấm tông đơ, vèo… liếm sát da
đầu, trắng hếu nữa.
- Kỳ ghê ta!
Con nhỏ sửa tới sửa lui, chê:
- Ui, cái đầu Ba ḿnh bị méo nên khó cắt
cho đẹp.
Cậu em tôi chê hai con em gái không biết xử
dụng đồ nghề bằng điện, nó cũng
thử tay nghề, húi một phát, phía trước,
mặt tiền của Ba tôi bị xẹt một phát, bên
cao bên thấp. Đến phiên tôi ra tay nữa th́
trời ơi, trông Ba tôi ngố như một người
thường trú ở bệnh viện tâm thần đi
lạc ra ngoài. Vậy mà Ba tôi soi gương, ḍm khuôn
mặt khùng khùng của ḿnh rồi cười cười:
- Kệ, xấu mặt th́ lâu, xấu đầu
mấy lúc, mai mốt tóc dài ra mấy hồi.
Thằng em trai nh́n thấy mái tóc quái đản
của Ba tôi th́ e dè. Không dám chê, không dám phê b́nh,
ngậm ngùi leo lên ghế ngồi đưa đầu
tóc cho ba đứa tôi thực hành tiếp. Hắn khôn
ngoan phán cho một câu:
Cắt tự do, đi ra ngoài… tui đội mũ
lên là chắc ăn nhất.
Tôi thương cái tính của Ba tôi dễ dăi,
hiền ḥa, ông chẳng những không phàn nàn về mái
tóc không giống ai của ḿnh mà c̣n lạc quan kể
về những ngày mới vào trại cải tạo. Trên
đó cũng đâu có ai biết cắt tóc là ǵ. Có
một chú v́ quá ốm yếu, không đi ra ngoài lao
động được nên khi cán bộ hỏi ai
biết cắt tóc, chú giơ tay lên. Hy vọng làm
chức thợ cạo này được nhàn nhă
một chút. Đồ nghề giao cho chú chỉ là
một cái kéo cùn. Ba tôi kể, khi chú nhắp nhắp,
cắt tới cắt lui xong cái đầu tóc th́ đúng
là cha mẹ c̣n nhận không ra nữa, đừng nói ǵ
chính đương sự.
Vậy đó nên khi được đám thợ
không chuyên nghiệp là bầy con của ông với
dụng cụ cắt tóc bằng điện quá văn
minh, ba tôi chấp nhận làm người mẫu cho
chị em tôi dài dài suốt hơn hai mươi năm.
Đến nay, em gái út tôi đă có bằng cắt tóc,
con nhỏ chỉ cắt tóc cho người nhà. Ba
vẫn là người mẫu trung thành, dễ dăi,
dễ thương nhất trên đời.
Nhớ ngày ấy, nơi chúng tôi ở là vùng ít bóng
dáng người Việt Nam. Hội Từ Thiện đă
mướn nhà cho gia đ́nh tôi căn nhà nhỏ ở
tạm, chắc là v́ giá nhà quá rẻ. Mỗi ngày
đón xe buưt đi học Anh Ngữ về, mấy
chị em từ xe buưt nhảy xuống, lội bộ thêm
chừng năm phút mới đến nhà. Quăng
đường không xa nhưng đây là quăng đường
thích thú của chúng tôi, v́ khi đi bộ, thấy người
ta có nhiều món đồ cũ đem ra để trước
mặt nhà, có người dán tờ giấy “FREE”,
nghĩa là...đồ cho không, biếu không! Ai cần
th́ cứ việc mang về xài. Ngày nào chúng tôi cũng
lượm lặt đuợc vài món. Khi th́ cái bàn
nhỏ, lúc th́ cái kệ để TV, vài cái đèn
ngủ … Một hôm, đi ngang qua khu vườn
của một người da màu, thoang thoảng nghe hương
thơm d́u dịu của rau húng. Mấy chị em
lục lọi trong đám cỏ vừa mới cắt,
th́ ra có vô số rau húng mọc lẫn trong cỏ.
Mấy đứa nh́n nhau cười, nét hân hoan
hiện rơ trên mặt như gặp người quen. Cái
cảm giác mà văn thi sĩ gọi là “tha hương
ngộ cố tri”.
Về nhà, tôi nói liền với Ba:
- Ba ơi, đất ở đây chắc dễ
trồng trọt, con thấy có rau húng mọc hoang trong
cỏ.
Tôi tṛn mắt:
- Răng rứa Ba?
- À, th́…hố xưa tới giờ, mỗi lần bà
Nội con giú chuối trong khạp cho chín, hễ Ba ngó
tới là kể như nó héo hon, không chín được.
Bà Nội nói Ba rắn mắt, không trồng cây, không làm
dưa, không…
- Xời ơi, rứa mười mấy năm cải
tạo Ba không trồng được rau, lấy chi mà
ăn?
Thế là sau đó Ba tôi say sưa ca đi ca lại
bản nhạc “Hồi đó, trong trại cải
tạo….” Ba cứ khăng khăng là không có tay
trồng trọt. Tôi không tin, phần th́ ăn xà lách
hoài cũng ngán, chúng tôi thèm những thứ rau có mùi,
mang hương vị quê nhà. Thử tưởng tượng
ăn thịt gà trộn muối tiêu mà không có rau răm,
ăn bánh tráng cuốn thịt ba rọi cũng chỉ
với xà lách. Hành ng̣ th́ cũng có nhưng khá đắt,
kể cả những thứ rau mùi cũng có bán ở
chợ Việt Nam, chợ Thái Lan nhưng rất mắc
và quan trọng là không có ai chở ḿnh đi chợ. Tôi
lải nhải nhắc Ba: "Không có việc ǵ khó,
chỉ sợ ḿnh… không trồng!"
Một hôm, có người quen biếu Ba mấy dây
khổ qua con, Ba đem ra sau vườn cắm xuống
đất một cách bất đắc dĩ, ngày ngày
Ba ra tưới nước, thăm chừng một cách
e dè, khổ sở. Dây khổ qua be bé như hiểu
được nỗi khổ của Ba nên vươn
vai lớn mạnh mẽ. Ba nhặt nhạnh mấy cành
cây khô gác lên làm giàn. Cái giàn đơn sơ đón
nhận những ngọn khổ qua với nhiều
nụ vàng dễ thương. Đến khi mấy trái
khổ qua nhỏ xíu, e ấp lẫn trong đám lá xanh
mướt th́ nụ cười của Ba như
trọn vẹn hơn. Sau đó, mỗi khi “được”
chở đi ăn phở, Ba len lén gói vài cọng rau
quế vào trong giấy, về nhà tỉ mỉ đem ngâm
vào ly nước cho tươi rồi trồng vào cái
chậu nhỏ, Ba bón xác trà và tưới nước
đều đặn, gặp ai cũng hỏi thăm
mua phân bón ở đâu… Ba v́ nhu cầu “ăn
uống” của mấy đứa con mà hết ḷng
hết sức với mấy cây rau thơm, mấy cây
ớt. Dần dà, vườn rau nhỏ của Ba
với dây khổ qua, vài cây ớt, rau quế, rau húng…lại
là niềm đam mê và tự hào của Ba.
Ba năm sau khi định cư ở quê hương
mới này tôi đi mua căn nhà mới, chính là căn
nhà tôi đang ở bây giờ. Hai cha con chọn nhà có
sân sau bằng phẳng. Ba ra sức cuốc thêm ra phía
sau, lấn vào b́a rừng để mở mang “bờ
cơi”. Đất ở Georgia là vùng đồi núi nên
toàn là đất đỏ lẫn với đá. Ba
miệt mài “có công mài sắt, có ngày nên kim”.
Sân sau nhà tôi sau nhiều năm trồng trọt bây
giờ là vườn rau với đấy đủ
những thứ cần thiết. Nào là dưa leo, mướp,
bí đỏ, bí đao, rau muống, rau lang, đậu
bắp, rau thơm các loại, diếp cá, ớt, tía tô,
khổ qua, đậu ve, rau mồng tơi, dền…là
những thứ trồng vào mùa xuân, ăn suốt mùa hè,
mùa thu. Đầu mùa thu Ba c̣n tỉa được ng̣
rí và rau cải con, cải bẹ xanh để ăn bánh
xèo. Những dịp này, buổi sáng ra vườn rau, hương
của các loại rau thơm, ng̣…tỏa lên ngan ngát,
dịu dàng khiến tâm hồn khoan khoái thật dễ
chịu. Ba c̣n ra công đào một rănh nước song
song theo những luống rau, dưới đó Ba thả
vài nhánh ng̣ ôm tức là rau ngổ, bên cạnh là đám
bạc hà, hai thứ để nấu canh chua.
Ba tận dụng mảnh đất sau nhà làm thành
một vườn rau rất tươi tốt, ngăn
nắp. Giàn khổ qua phải cách xa giàn mướp
ngọt một khoảnh sân, v́ ngọt đắng là
hai vị khắc nhau, rau quế là thứ kén nhất nên
ưu tiên được “ngồi” trong chậu. Dây bí
đỏ không lên giàn mà được thả cho ḅ lên
đồi, như vậy chịu được mấy
chục quả bí nặng nề, chắc nụi. Rau thơm
và diếp cá, rau răm được sắp xếp
ở gần nhau trông rất đoàn kết. Ba nói,
mỗi khi cần ăn rau sống, đem rổ ra
cắt một loạt là có đủ các thứ rau thơm
không cần đi đâu xa. Rau muống là thứ thích
nước nên Ba trồng ô rau muống ở giữa
hai rănh nước, những cọng rau muống xanh mướt
thấy mà ham!
Bao nhiêu tiền con cái cho Ba vào những dịp
lễ, Tết Ba đều để dành mua dụng
cụ làm vườn, mua phân bón.
Cách đây cả chục năm, khi khu nhà này đang
c̣n xây dựng Ba thường lang thang vào xóm trong,
nhặt những mảnh gỗ, khúc cây… sau đó ra
Home Depot mua thêm một ít ván, Ba chăm chỉ đẽo
đục, đo đạc… cuối cùng dựng lên
được một căn nhà nhỏ ở góc vườn.
Căn nhà làm theo kiểu ông bà thuở xưa, có
cột kèo làm bằng mộng, không phải đóng
đinh, có hai mái, có cửa chính, cửa sổ. Bên
trong có hai dảy kệ để Ba chứa đồ
đạc làm vườn, phân bón, máy cắt cỏ,
một dạng như căn nhà kho của Ba. Bên ngoài ông
c̣n làm cái khóa rất kiên cố.
Trải qua bao mùa mưa nắng, tuyết phủ, căn
nhà nơi góc vườn của Ba tôi vẫn rất
chắc chắn, hiên ngang chịu đựng. Đám con
cháu khen ngợi, ông thường hănh diện: "Nhà
lầu mấy tầng, cầu treo qua núi ông Ngoại c̣n
làm được, dễ như chơi, huống chi
thứ nhà nhỏ này". H́nh như bao nhiêu kiến
thức thời Ba học ở trường Công Chánh năm
xưa nay được ông đem ra áp dụng, tuy
thất cơ lỡ vận nhưng Ba tôi không thất
chí nản ḷng. Điều này thật đáng để
chúng tôi ghi nhớ, noi gương và nhớ đến
Ba với muôn vàn hănh diện.
Vườn rau của Ba tôi mỗi năm thêm xanh
tốt, mùa hè ông say sưa với mảnh đất
nhỏ mà quên ăn quên ngủ, không ngại nắng mưa.
Chúng tôi ủng hộ Ba bằng cách hăng hái chở
Ba đi mua phân, mua đất xốp, thêm chuyện
trả tiền nước hằng tháng không cằn
nhằn. Má tôi th́ động viên bằng cách siêng năng
đếm từng trái bí, trái mướp. Mỗi khi Ba
cắt rau để đầy trong tủ lạnh, chia
cho con cháu ăn không hết th́ Má chịu khó bỏ vào
bịch nylon, buổi sáng sau khi đi bộ về, Má
rủ vài người bạn già ghé qua khoe vườn
rau và chia phần. Vườn rau nhỏ mang lại
niềm vui cho nhiều người.
Ba tôi thường ví von chăm sóc vườn rau
như nuôi bầy con. Có đứa dễ nuôi, không chăm
sóc nhiều cũng lớn vùn vụt, mạnh mẽ ra
đời thành công; có đứa cần phải o
bế tỉ mỉ mới lớn, cũng có đứa
cưng chiều quá mức th́ lại ốm o hư
hỏng, đem lại cho ḿnh nỗi buồn phiền.
Rau quả ngoài vườn của Ba cũng vậy, có
thứ thả lơ lửng vẫn tươi tốt
cho ra hoa, ra quả ngon lành; có thứ được tưới
nhiều nước, bón phân đều đặn
lại èo uột, quắt queo. Ba tôi trồng rau với
cả tấm ḷng như thế. Dây bí đao mùa này
yếu ớt, Ba tôi đâm lo như thấy đứa
con bị bệnh, mỗi ngày tưới nước Ba
đếm từng cái lá, hôm qua được mười
bảy lá, hôm nay héo mất một lá rồi. Ba hỏi
thăm người này người nọ lư do tại
sao, Ba xem lịch VN coi có phải tại tiết trời
quá độc, cây cỏ cũng hư hao, nhà nông
gọi là mất mùa… Dây bí đao đă không phụ
ḷng Ba, dây bí nhỏ xíu mà cho ra quá nhiều trái, tṛn
trịa như một bầy heo con.
Ngày hè, chừng mười một giờ trưa là
Ba ra nhà sau, lấy cạc tông che nắng cho đám rau,
chiều về bớt nắng Ba dở ra, săm soi
từng ngọn rau, từng cái lá. Mùa đông, Ba theo dơi
dự báo thời tiết trên TV để thu hoạch
hết ngoài vườn trước khi những đợt
gió lạnh tràn về. Có lần Ba tiếc mấy cây
ớt c̣n đầy trái, bụi sả tốt tươi
chưa muốn nhổ th́ tuyết rơi, tuy không
nhiều lắm nhưng cũng thừa sức làm đám
rau của Ba héo hon ủ dột. Đứng trong nhà nh́n
qua khung cửa kính, Ba chép miệng liên tục, thương
cho vườn rau bị nhiểm lạnh.
Ba tôi là thế, việc ǵ làm Ba cũng bỏ
hết tâm trí vào, Ba nói có như thế mới đạt
được kết quả, bằng ngược
lại ḿnh cũng không lấy làm buồn v́ dù sao ḿnh
cũng đă hết ḷng hết sức, coi như “mưu
sự tại nhân, thành sự tại thiên” là ư
trời mà, buồn làm ǵ.
Ba tôi sống lạc quan, nhẹ nhàng theo quan
niệm Phật Pháp. Luôn có ư thức về sự vô
thường, ngắn ngủi của một kiếp người
nên cách hành xử của Ba tôi cũng sâu sắc, luôn
trân trọng những niềm vui hiện tại. Ba tôi
chăm sóc vườn rau mà đặt cảm t́nh vào
như đang nuôi đàn con.
Vườn rau là
niềm vui tuổi già của Ba, không những đem
lại lợi tức nho nhỏ hàng ngày, mà qua đó,
những suy tư của Ba cũng triết lư theo
từng mầm xanh đang nẩy nở mỗi ngày, bao
muộn phiền như tan biến. Tôi tự hào ḿnh là
người đă “khuyến khích” Ba bước vào
con đường trồng trọt này. Nh́n dáng Ba
cặm cụi bên những luống rau, dây bí, giàn mướp
tôi ao ước cho Ba tôi măi măi có sức khỏe bên
cạnh người bạn đời, ngoài niềm vui
với gia đ́nh, con cháu c̣n vui với cỏ cây. Mong
cho những ngày tuổi già của Ba được
thanh thản, nhẹ nhàng như quan niệm sống
đầy bao dung của Ba vậy.
Nhắc đến Ba má th́ tôi không thể nào quên
một câu chuyện, đó là một chiều cuối
tuần đầu tháng Sáu, cách đây đă mười
năm…
Chuông điện thoại reo.
- Con rảnh không, chở ba má đi shopping?
Tôi giật ḿnh, suưt làm rơi cái điện
thoại xuống đất. Thường th́ Ba Má tôi
nhờ chở đi Chùa, đi chợ hoặc đi Bác
sĩ. Tôi
chưa bao giờ nghe Ba Má tôi muốn đi shopping. Tôi
hỏi lại một lần nữa cho chắc ăn:
- Dạ, đi đâu Ba?
- Đi Mall.
Rồi không đợi tôi điều tra thêm, Ba tôi
nhỏ nhẹ giải thích:
- Ba muốn đưa Má con đi Mall để mua
tặng Má con món quà kỷ niệm năm mươi năm
ngày cưới.
Ôi, đúng là Ba tôi, môt người đàn ông
Việt Nam vô cùng lăng mạn, dù tuổi đời
đă hơn tám mươi.
Thuở tôi c̣n bé và cả khi tôi đến
tuổi cần để xây dựng h́nh tượng
một người đàn ông cho đời ḿnh, tôi
vẫn mong ước đó sẽ là một người
chồng, một người cha giống hệt Ba tôi
vậy. Tôi nhớ những khi Ba Má tôi có chuyện căi
nhau, Má tôi lúc nào cũng nóng nảy hay hờn giận;
trong khi Ba tôi lúc nào cũng nhỏ nhẹ “Ḿnh ơi,
ḿnh hởi” ngọt xớt. Ngày Ba Má tôi có cơ
hội đoàn tụ th́ tuổi đă cao, sức
khỏe cũng theo thời gian mà giảm sút nhưng t́nh
yêu của Ba dành cho Má vẫn tràn đầy, ấm áp.
Tôi đă nh́n thấy ánh mắt long lanh niềm
hạnh phúc của Má khi nhận món quà kỷ niệm
ngày cưới từ người chồng năm mươi
năm mà Má thường đánh giá là “xấu trai,
con nhà nghèo nhưng... học giỏi”. Cuộc hôn nhân
kéo dài tính đến nay đă hơn sáu mươi năm
với tám người con, bốn trai, bốn gái, Ba Má
tôi và các con dĩ nhiên cũng trải qua những cơn
sóng trong gia đ́nh, cũng trải qua bao thăng
trầm của thế cuộc nhưng dù bất cứ
điều ǵ xảy ra, tận đáy ḷng tôi, Ba
vẫn là một người dàn ông mẫu mực
tuyệt vời.
Đến năm 2012 th́ cả nhà tôi các anh em, cháu
nội ngoại được Ba tôi lần lượt
bảo lănh để đoàn tụ. Tuy hơi lâu v́ ngày
tuyên thệ quốc tịch của Ba bị tŕ hoăn, lư
do: Ngón tay trỏ của Ba bị tai nạn lao động
ở chỗ làm, cắt cụt mất một lóng nên
khó khăn trong việc lấy dấu tay, phải làm
tới làm lui mấy lần. Thời gian chờ đợi
quả là thăm thẳm, mỗi khi có tin tức bên nhà
lộn xộn là Ba má lo canh cánh. Tội nghiệp
nhất là những mùa đông giá buốt, nếu Ba có
cảm lạnh hay sốt, ho là Ba lo uống thuốc, chăm
sóc bản thân, khi thắp hương trên bàn thờ
Phật th́ lẩm bẩm hoài:
- Cho tui mạnh giỏi để đón mấy đứa
con đứa cháu qua sum họp, đừng kêu tui đi
sớm nghe ông bà.
- Ôi nghe mà xót cả ruột!
Đợt cuối cùng đón người nhà
từ VN qua, trong bữa cơm đoàn viên, Ba tôi
thắp nhang ở bàn thờ Phật xong và nói trong nước
mắt:
- Bây giờ Ba có chết cũng yên tâm, cả nhà
ḿnh ở đây hết rồi, cháu nội cháu
ngoại Ba đứa nào cũng có cơ hội học
hành, làm ăn đàng hoàng. Ba hoàn thành tâm niệm
rồi, cảm ơn Trời Phật!
Tôi không biết các anh, em tôi khi nghe câu nói này, cảm
giác như thế nào chứ riêng tôi, thật là đứt
ruột!
Năm này Ba tôi đă 88 tuổi, mắt mờ, tai
nghểnh ngăng, thần thái không c̣n tươi. Ba mang
đầy đủ các chứng bịnh của người
già, ngủ li b́ cả ngày. Sau một lần đi ra
ngoài không nhớ đường về nhà th́ Ba như
rơi vào trạng thái trầm cảm, biếng ăn,
lặng lẽ đến ngạc nhiên.
Mùa hè đang đến, những lúc nh́n ánh
mắt mờ đục của Ba khi ngắm khu vườn
sau nhà không c̣n xanh mướt nhiều loại cây
quả nữa, tôi thật quá đau ḷng. Má tôi đi
ngoại giao hàng xóm, xin về mấy gốc cây con Ba cũng
không màng chăm bón. Những thú vui đọc sách, xem
TV... ba cũng lơ là hẳn, không c̣n lạc quan
thuởng thức cuộc sống như trước kia.
C̣n đâu giọng nói sang sảng kể chuyển
tù cải tạo, c̣n đâu h́nh ảnh Ba cặm
cụi bên những luống rau, săm soe những búp
non hay tỉ mỉ sửa sọan những quả mướp,
quả khổ qua mơn mởn, lủng lẳng trên giàn.
Ba giờ đây lúc nhớ, lúc quên, chẳng c̣n
biết phân biệt thời gian. Suốt ngày Ba lục
lọi, t́m kiếm; nếu hỏi: Ba kiếm ǵ
vậy? Câu trả lời: Ờ, không biết Ba
kiếm ǵ nữa! Khuôn mặt, ánh mắt Ba lúc ấy
ngơ ngẩn như một đứa trẻ. Trông
thật tội. Vậy mà con cháu mời ăn một món
ǵ là ông cứ buộc miệng hỏi: Má ăn chưa?
Má đâu rồi? Một đời Ba tôi, lúc nào cũng
nghĩ đến vợ con trước hết, quên
cả bản thân ḿnh.
Tôi không là một phụ
nữ may mắn về đường t́nh duyên nhưng
tôi cảm nhận ḿnh là một người hạnh phúc.
Và lẫn lộn trong vùng trời kỷ niệm của
đời ḿnh, tôi chợt nhận ra h́nh ảnh
của Ba tôi lúc nào cũng hiện hữu bên cạnh tôi
như một cái bóng khi vui khi buồn. Cùng tôi đi du
lịch, cùng ngồi xem giải vô địch bóng đá,
cùng bàn bạc chuyện nhân t́nh thế thái, chuyện
thời sự đó đây… Ba tôi là thế,
đơn giản mà gần gủi; chiếc bóng
của Ba đă phủ trùm lên cuộc đời tôi măi
măi và duy nhất, không có ǵ thay thế được.
Tôi biết rằng không có ngôn từ nào có thể
diễn tả đầy đủ về ḷng biết
ơn của con cái đối với bậc cha mẹ,
không có tặng phẩm vật chất nào xứng đáng,
có đủ ư nghĩa để tặng cha mẹ trong
các ngày Lễ Trọng. Tôi cầu mong cho Ba Má tôi luôn
khoẻ mạnh, vui vẻ thanh thản tâm hồn trong
những tháng năm c̣n lại của cuộc đời,
như quan niệm sống của Ba vậy.
Atlanta,
June 2016 Nguyễn Diệu Anh Trinh |