Cô y tá |
Trong các
trại cải tạo của tôi ở miền Bắc
Việt-Nam thuộc tỉnh Hoàng-liên-sơn, đều
được thiết lập sâu trong rừng già.
Lư do là v́ công tác chính của các cải tạo viên là
chặt giang (một loại tre rừng rất lớn)
để làm giấy, mà giang chỉ có trong rừng già.
Khi bước chân đến một trại cải
tạo mới nào, chúng tôi cũng được Cán
bộ Trưởng Trại đón tiếp bằng câu:”Tội
các anh đều ‘đáng chết’ v́ có ‘nợ máu’
với nhân dân, nhưng nhờ Đảng và Nhà Nước
Cách Mạng khoan hồng nhân đạo, nên cho các anh c̣n
được sống đấy!”.
Câu nói này được các Cán bộ Quản giáo thường
xuyên nhắc lại. Mục đích để làm ǵ?
Điều này cũng dễ hiểu thôi, v́ đối
với một tội phạm th́ “tội chết” (
tử h́nh) là tội nặng nhất, nên căn cứ
vào đó th́ dù Chính sách của Đảng và Nhà Nước
Cách Mạng có đối xử với tù binh cải
tạo tồi tệ đến đâu chăng nữa,
th́ so với “tội chết” vẫn c̣n là khoan
hồng nhân đạo! Hơn nữa, Đảng
lại c̣n huấn luyện được mội đội
ngũ Cán bộ luôn luôn thi hành Chính sách một cách
nghiêm túc, không để t́nh cảm cá nhân xen vào.
Cô tên là Nữ, tôi không biết họ cô là
ǵ, thuộc dân
tộc thiểu số Mường, chừng
khoảng 25
tuổi. Cô là
một phụ nữ độc nhất trong trại
cải tạo gồm hơn 600
cải tạo viên và
khoảng chừng 30 cán bộ tham mưu, cán bộ
quản giáo và bộ đội bảo vệ.
Đáng lẽ cô phải được mọi người
chú ư, nhưng không, dường như ai cũng lơ là
đối với cô. Lư do là v́ cô sinh ra đời
với một ngôi sao xấu, nghĩa là nhan sắc cô
quá tầm thường. Nước da cô nâu
xậm, đôi môi thâm dầy, khi cười th́ để
lộ ra hai cái răng cửa to quá khổ, che lấp các
răng khác. Răng cô mầu nâu lợt, có lẽ
có thời cô nhuộm răng đen, nhưng khi gia
nhập bộ đội th́ không có cơ hội
nhuộm răng nữa, lại cũng không có thuốc
tẩy trắng răng. Tóc cô thuộc loại tóc
rễ tre, cứng và rất khó chải cho mượt.
Ḿnh cô mặc bộ đồ kaki bộ đội, phát
sao mặc vậy, nghĩa là chẳng có sửa cho bó sát
vào thân h́nh. Chân cô đi đôi dép lốp, để
lộ hai ngón chân cái to tướng, hướng vào
nhau như giống người Giao-chỉ thủa xưa.
Gót chân cô th́ nứt nẻ, có lẽ do đi bộ
nhiều. Cô không có dáng yểu điệu của
một thiếu nữ thời son trẻ, v́ cô sinh ra
ở bộ lạc Mường nên ngay từ mhỏ
đă phải lội suối băng rừng, nếp
sống đó đă tạo cho cô một thân thể
lực lưỡng khác thường. Đó là
những yếu tố không hợp với nhăn quan
của đàn ông, nên họ đều lơ là đối
với cô.
Tên cô là Nữ, nhưng một số các cán
bộ miền Bắc nói ngọng nên gọi cô là “Lữ”.
Cô chấn chỉnh họ:” Tên tôi là Nữ sao lại
đổi thành “Lữ” hả? Họ cười
lớn và trả lời:” Gọi tên thế nào
hiểu được th́ thôi, có đẹp đẽ
duyên dáng ǵ mà làm bộ làm tịch như thế!”
Cô yên lặng không trả lời, có lẽ cảm
thấy xót xa cay đắng lắm, v́ bất cứ
vấn đề ǵ, họ cũng đem cái diện
mạo xấu xí của cô ra mà châm biếm!
Đối với các
cải tạo viên th́ lúc đầu cũng không có
cảm t́nh đối với cô. Lúc
buổi tối chuyện tṛ với nhau trong lán, có anh
cải tạo nói: - Nếu
gặp con đó ở giữa rừng, có lẽ tao cũng
co gị mà chạy cho thoát thân! Một anh khác thêm vào.
Tôi cố gắng can thiệp :” Nhan sắc phụ
nữ là thứ Trời cho, chẳng may cô có một
diện mạo xấu xí, th́ đáng thương
hại hơn là chê bai ruồng rẫy như vậy!
Một anh lên tiếng :” Nhưng cô ta lại c̣n khó khăn,
bệnh nặng đến mấy cũng không cho
nghỉ lao động!”
Thêm một anh nữa chất vấn rằng :” Tại
sao mỗi lần cải tạo viên đến khám
bệnh, con mụ đó bắt anh em chúng ta
phải đứng nghiêm cách xa ba bước rồi
khai bệnh. Nếu không có ống nghe bệnh, th́
cũng phải tḥ tay ra bắt mạch chứ, đằng
này không, dường như nó sợ đụng
chạm vào người bệnh nhân!”
Câu chê trách này khiến tôi không thể bênh vực
được, nhưng tôi nghĩ có thể có uẩn
khúc ǵ đây!
C̣n về thuốc men cô cấp phát th́ anh em cũng
phiền trách dữ lắm : - Đau
bụng ư ? Cũng ba viên xuyên tâm liên ! - Ngộ
độc ói mửa v́ cải thiện bậy bạ
ư ? Cũng xuyên tâm liên !
Điều này cũng không thể kết án cô
được v́ cấp
trên chỉ cấp cho cô một thứ thuốc độc
nhất là xuyên tâm liên để trị bệnh cho
cải tạo viên.
Cô gói cho anh Long ba viên xuyên tâm liên. Anh cầm
lấy rồi phàn nàn rằng :” Tôi đă học Y
khoa ở Sài-g̣n bảy năm, lại đi tu nghiệp
một năm ở Hoa-kỳ, thêm kinh nghiệm sáu năm
chữa bệnh trong các bệnh viện dă chiến, tôi
chưa thấy thuốc nào chữa được bách
bệnh như xuyên tâm liên của cô!”
Phản ứng tức thời của cô Nữ là
giật phắt gói thuốc trên tay anh Long lại và nói
:” Không lấy th́ thôi, c̣n lư sự nữa!”
Anh Long bèn xuống nước nói :” Nếu không
cho thuốc th́ xin cô cho phép tôi nghỉ lao động hôm
nay v́ tiêu chảy suốt đêm nên sức yếu
lắm !”
Anh buồn bă đi ra sân tập họp với các
bạn để sửa soạn đi lao động.
Cô gọi tôi lại và hỏi rằng :”Sao anh không
xin phép nghỉ ?” Tôi đáp :”Anh Long bị
bệnh nặng hơn tôi nhiều, thế mà cô c̣n không
cho nghỉ, th́ tôi xin làm ǵ cho mất thời giờ
!”
Có lẽ hối hận v́ cử chỉ sống sượng
với anh Long nên cô nói :”Thôi được, tôi cho
anh nghỉ hôm nay, nhưng khi bớt sốt th́ anh giúp
dọn dẹp pḥng khám bệnh này nhé !”
Tôi không ngờ sự “hờn mát” của tôi mà
lại có hiệu quả tốt như thế, nên
nhận lời ngay !
Cô rót cho tôi một cốc nước vối để
uống thuốc, rồi chỉ vào cái chơng (giường
nhỏ bằng tre) ở góc pḥng và nói :” Uống
thuốc rồi nằm nghỉ ở đó, khi nào đỡ
sốt th́ hăy dọn dẹp”.
Thuốc xuyên tâm liên là loại thuốc tễ, làm
bằng thảo mộc, viên đen x́, chỉ có công
hiệu về cảm sốt thôi, nên đúng bệnh
của tôi. Uống thuốc vào, tôi ngủ một
giấc cho đến 2 giờ chiều mới thức
dậy!
Thấy cô Nữ đang ngồi ở bàn, tôi hỏi
:” Sao cô không đánh thức tôi dậy?”
Cô
nói dằn từng tiếng :”Nghĩa là ngụy quân các
anh đă ăn gan uống máu các chiến sĩ Cách
mạng mỗi khi họ bị bắt, anh đă rơ chưa?”
Tôi nói với giọng chua xót :” Đấy
chỉ là luận điệu tuyên truyền.
Nếu đúng như vậy th́ tại sao trong lúc
học tập cải tạo đói khổ như
thế này, chúng tôi không “ăn thịt” lẫn nhau mà
c̣n, như cô thấy đấy, nhường nhau
từng miếng sắn, chặt giúp cho nhau từng cây
giang để đỡ cho những người đau
yếu!
Cô yên lặng không trả lời v́ những
lời tôi nói, cô đă được mục kích
tận mắt!!! Từ đó trở đi, cô đă
đổi hẳn thái độ, không c̣n bắt anh em
cải tạo mỗi khi khám bệnh phải đứng
nghiêm cách cô ba bước nữa, mà cô c̣n sờ trán,
bắt mạch để định bệnh. Chính
bản thân cô c̣n vào sâu trong rừng để t́m
một số lá cây, rễ cây có tính chất dược
thảo theo kinh nghiệm của cô, để phụ
với xuyên tâm liên trong việc trị bệnh cho
cải tạo viên.
Những loại lá rừng này nhiều khi rất
hiệu nghiệm trong việc chữa trị như trường
hợp bị “vắt” cắn. Vắt là một
loại đỉa rừng sống trên cây, chỉ
bằng phân nửa đỉa ruộng. Mỗi khi
ngửi thấy hơi người đi qua là nó buông ḿnh
rơi xuống bám vào thân thể người ta, nhưng
không hút máu ngay, mà chui vào chỗ nào ấm nhất như
háng, nách hay bụng rồi mới hút máu. Đặc
điểm của vắt rừng khác với đỉa
ruộng là khi hút máu xong, vết thương vẫn
tiếp tục rỉ máu.
Cô Nữ đă biểu diễn việc chữa
trị các vết thương rỉ máu này bằng cách
cô lấy một nắm lá mà cô gọi là “lá
tầu bay”, cô nhai nát rồi “nhổ toẹt” vào
ḷng bàn tay cô, rồi cô nhón lấy từng chút
một, chia cho các cải tạo viên và chỉ cho
họ đắp vào các vết bị vắt cắn.
Thật
là thần diệu, máu cầm lại tức th́!
Cô c̣n lấy một số “lá tầu bay” c̣n tươi
giơ ra cho mọi người nhận biết và nói
rằng :”Chỗ
nào có xuất hiện vắt, th́ chỉ trong ṿng 10 thước,
thế nào cũng có loại “lá tầu bay” này.
Các anh cứ việc tự hái lấy, nhai nát rồi
đắp vào chỗ vắt cắn là cầm máu ngay,
đừng có đợi đến chiều tối
về Trại xin khám bệnh, th́ máu chảy quá
nhiều, mất sức lắm!”.
Thật đúng là “Trời sinh, Trời dưỡng”.
Khi Trời đă để một tai biến xảy
đến với con người, th́ thế nào
Trời cũng sinh ra cách trị liệu, chỉ
tiếc rằng con người không biết đến
mà thôi!
Cô c̣n nhờ những cán bộ đi phép mua giùm cô
củ gừng, củ nghệ, cây lá lốt, tía tô, kinh
giới… để
cô trồng thành một vườn thuốc nhỏ do chính
cô chăm sóc. Chẳng bao lâu cô tạo được
cả một tủ thuốc thảo mộc. Ngoài
thuốc xuyên tâm liên được cấp phát để
trị cảm sốt, c̣n các bệnh khác như đau
bụng, tiêu chảy, ho, nhức đầu, ghẻ
lở, đau ḿnh… cô đều có thuốc tự
chế để điều trị cả!
Đúng là cô vừa đóng vai một người
thầy thuốc (physician), vừa đóng vai một
nhà bào chế thuốc (pharmacist) để
lo chữa trị cho hơn 600 cải tạo viên chúng tôi!
Đáng lẽ công tác này phải có chừng cả
chục người : Bác sĩ, dược sĩ, y tá
mới đảm đương nổi, mà nay chỉ có
một ḿnh cô đơn độc gánh vác !!!
Chúng tôi phục cô quá và đổi hẳn thái độ
đối với cô. Ai nấy đều tỏ ra
kính cẩn và biết ơn cô.
Gặp cô ở đâu, mọi người đều
chào hỏi lễ phép:” Chào
cô Nữ, cô vẫn được mạnh giỏi
chứ!”
Cô niềm nở đáp lại :” Vẫn được
b́nh thường, c̣n các anh th́ sao?” Ngoài
những thiếu thốn về vật chất như
đói kém, chẳng bao giờ được ăn
đủ no, mà khẩu phần chỉ có sắn
với mắm chược ( một loại mắm cá
thối), chỉ có ngày mồng một Tết Nguyên
Đán mới được ăn cơm; chúng tôi c̣n
có những thiếu thốn về tinh thần như xa
gia đ́nh, xa những người thân thích.
Sống ở nơi “thâm
sơn cùng cốc”, hàng ngày
chỉ làm bạn với rừng già và Quản giáo,
chỉ nghe được những tiếng “khỉ ho,
c̣ gáy”, mà không hề nhận được tin
tức ǵ về xă hội bên ngoài. Chúng tôi
trở nên đói khát cả tin tức nữa, thèm khát
tin đến nỗi hàng đêm chúng tôi phải đem
những giấy gói thuốc “xuyên tâm liên” của cô
y tá đến chỗ ngọn đèn dầu lạc
lờ mờ ở cuối lán, cố ghép lại
với nhau với hy vọng là thấy được
tin tức ǵ ở bên ngoài. Nhưng những
mảnh giấy gói thuốc này vốn cắt ra từ
tờ báo, chỉ to bằng nửa bàn tay, lại “đầu
Ngô, ḿnh Sở” chẳng ăn nhập ǵ với nhau
cả, v́ cô y tá phụ trách khám bệnh cho tới 10
đội, nên mỗi đội chỉ nhận
được vài ba gói thuốc mà thôi, may lắm th́
được vài tin tức như quảng cáo, thi
đua, anh hùng lao động, chẳng liên quan ǵ đến
ḿnh cả, nhưng vẫn ráng đọc để cho
đỡ nhớ mặt chữ! Mang tiếng là
Học tập cải tạo mà có bao giờ thấy
được sách báo ǵ đâu, chỉ toàn là lao
động chân tay thôi! Nghĩ lại ngày xưa,
thời c̣n Chính quyền Việt Nam Cộng Ḥa ở
miền Nam, sách báo tràn ngập, ḿnh chỉ chọn
những sách báo hay mới đọc, c̣n không th́
liệng đi. Bây giờ cảnh ấy chỉ c̣n
thấy trong giấc mơ thôi!
Một buổi chiều khi chặt giang về,
Quản giáo ra lệnh tập họp điểm danh th́
thấy thiếu anh Bác sĩ Long. Anh Long có tính thích
lao động một ḿnh. Nhóm gồm ba Bác sĩ
Phát, Tâm và Lộc có mời anh gia nhập nhưng anh
từ chối. Nhóm tôi cũng mời anh, nhưng
anh cũng không nhận lời. Tôi có nói với anh
rằng :”Lao động chặt giang trong rừng già này
cần phải gia nhập nhóm v́ ngộ lỡ có tai
nạn xảy ra th́ c̣n có người giúp đỡ”.
Nhưng anh đáp :” Sống chết đều có
số Trời, nếu đến ngày tận số th́
có gia nhập đến ba nhóm cũng thế thôi!
Quản giáo ra lệnh cho anh Khương và tôi
trở lại t́m kiếm. Sau chừng nửa
giờ xục xạo ở sườn núi phía trái, chúng
tôi kiếm được anh Long. Anh
đă ngất đi, mặt tái xanh. Kiểm soát th́
thấy chân phải anh bị sưng lên v́ một
vết rắn cắn. Chúng
tôi cấp tốc khiêng anh về Trại. Quản
giáo chỉ thị chúng tôi khiêng anh lên pḥng cô y tá
Nữ. Bắt mạch thấy nhịp tim rất
yếu, cô biết t́nh trạng nguy kịch, nên nói
với anh bộ đội bảo vệ :” Anh
mang súng theo tôi vào rừng để kiếm “lá
kỵ rắn” th́ mới có thể cứu được!” Anh
bộ đội từ chối phắt ngay :” Buổi
tối mà vào rừng già th́ chỉ làm mồi cho thú
dữ thôi! Nếu là chiến sĩ Cách mạng th́
tôi sẵn sàng đi với cô. Đằng này là
một tên tù ngụy quân mà cô lại bảo tôi hy sinh
tính mạng cho nó sao!” Thấy
nhờ không được, túng thế, cô bèn nói
với tôi :” Anh
đi với tôi được không?” Tôi
đáp :” Sẵn sàng, nhưng cô phải xin phép chú
Quản giáo của tôi trước đă.” Cô
nói với Quản giáo, lúc đầu chú c̣n ngần
ngừ nhưng v́ thấy t́nh trạng nguy kịch
của anh Long nên chú đồng ư. Cô bèn thắp sáng
chiếc “đèn băo” và đưa cho tôi cầm, c̣n
cô th́ xách con “dao quắm” chặt giang của tôi.
Tôi vội nói :” Cô cầm đèn đi, để tôi
cầm dao quắm cho, lỡ có ǵ nguy hiểm xảy ra
th́ tôi c̣n bảo vệ cô chứ!” Cô đáp :”
Anh yếu đuối như thế này th́ bảo
vệ bản thân anh cũng không xong, c̣n nói bảo
vệ ai nữa!” Nh́n thân h́nh vạm vỡ
của cô, tôi thấy cô nói đúng.
Chúng tôi đi thẳng vào trong rừng. Cô không
đi theo đường ṃn mà đi vào những
bụi rậm với lư do là nơi nào có rắn sinh
sống th́ nơi ấy hay có “lá
kỵ rắn”. Lùng
sục chừng một tiếng đồng hồ mà cô
không t́m ra lá kỵ rắn. Bỗng nhiên có
tiếng động ở phía trước, dưới
ánh đèn băo, tôi thấy xuất hiện một con
lợn rừng đồ sộ chừng hơn 200 kư xông
thẳng đến phía chúng tôi. Tôi hoảng
sợ định bỏ chạy, nhưng lúc đầu
lỡ nói cứng là bảo vệ cô, mà nay lại
chạy th́ c̣n ra thể thống nào nữa! Đang
lúc tôi c̣n đang lưỡng lự, th́ bỗng
thấy cô Nữ lao thẳng về phía trước, tay
vung dao quắm, miệng th́ hét lên. Trong đêm khuya
thanh vắng, tiếng hét của cô vang dậy cả núi
rừng, khiến cho con lợn rừng chưa giao
chiến mà đă chạy rồi! Cô quay lại nh́n
tôi, thấy tay tôi cầm đèn c̣n run, khiến ánh sáng
chao đảo. Cô trấn an :” Nó
chạy rồi, đừng sợ nữa!” Tôi
đáp :” Tôi
sợ cả tiếng hét của cô nữa!”.
Đi chừng nửa giờ nữa, cô
kiếm được lá kỵ rắn. Cô hái
một mớ lá, rồi chúng tôi cấp tốc trở
về trại. Về đến nơi, một
phần lá kỵ rắn cô bỏ vào miệng nhai nát,
rồi đắp lên chỗ rắn cắn của anh
Long; phần c̣n lại, cô cho vào nồi sắc lấy
nước. Chừng nửa giờ sau, thuốc
nấu xong, tôi cậy miệng anh Long để cô đổ
từ từ từng chút một vào miệng ảnh.
Ngay sáng sớm, tôi vội đi báo với Quản
giáo là chúng tôi đă cứu sống được Bác
sĩ Long. Chú Quản giáo khen ngợi tài chữa
bệnh của cô Nữ, nhưng đối với tôi
th́ chú ra lệnh xếp hàng vào đội của tôi
để sửa soạn đi lao động. Cô
Nữ vội vàng can thiệp :” Cả đêm anh
ấy với tôi, lúc th́ đi t́m lá kỵ rắn, lúc
th́ lo chữa trị cho anh Long, có chợp mắt
được chút nào đâu, nhờ đồng chí
cho anh ấy được nghỉ lao động hôm
nay.” Nhưng Quản giáo nhất định
giữ nguyên lập trường :” Đây là anh
ấy tự nguyện giúp anh Long, chứ tôi có ép
buộc ǵ đâu! Phải đi làm v́ không có ai
chặt giang thế cho anh ấy cả!”. Thế là
tôi vẫn phải đi lao động, mặc dầu cô
Nữ đă hết ḷng xin.
Mùa hè năm 1978, thời tiết rất nóng,
một tai họa lại xảy đến với
trại cải tạo của chúng tôi. Đó là
một số anh em cải tạo viên bị mắc
bệnh sốt rét rừng. Đây
là một loại sốt rét cấp tính, mỗi ngày lên
ba cữ sốt nóng rồi rét run, và chỉ chừng ba
tuần lễ sau là “lên đồi”, tiếng riêng
của chúng tôi để chỉ việc đem đi chôn.
Có một thủ tục ở trại cải tạo là
không bao giờ để xác chết ở trong trại
qúa một ngày. Nếu chết ban ngày th́ ngay
nửa đêm hôm đó là phải đem đi chôn.
Đám tang tù cải tạo thật là thiểu năo.
Thi thể người chết chỉ có một cái
quần đùi và một cái áo mong manh. Không có quan
tài, đến chiếu để bó xác chết cũng
không có nữa. Dưới ánh đèn băo chập
chờn, thi thể được cho vào một cái vơng
để khiêng đi. Theo lệnh cán bộ chỉ
huy đám tang th́ không được chôn ở dưới
thung lũng mà phải lên trên sườn núi mà đào
huyệt. V́ đất ở sườn núi lẫn
với đá nên rất khó đào. Huyệt
mới đào chưa đầy một thước th́
cán bộ đă ra lệnh cho vùi thi thể xuống và
lấp đất lại. Chúng tôi có đóng
một cái cọc để đánh dấu mộ
phần, nhưng chỉ vài ngày sau đi lao động
ngang qua th́ thấy vung văi chung quanh vài mảnh quần
áo của người quá cố. Th́ ra đêm đến,
heo rừng đă đánh hơi được xác
chết nên đă đào lên để ăn.
Thế cũng xong một kiếp người!
Bệnh sốt rét là một bệnh có thể
trị được, nhưng v́ không có thuốc kư
ninh, nên cải tạo viên nào mắc phải là coi như
lănh án tử h́nh.
Cô
Nữ săn sóc tôi rất tận tâm, hàng ngày cô
lấy nửa phần cơm của cô ḥa với nước,
và nấu cháo cho tôi ăn.
Ngửi mùi cháo, tôi thèm lắm, nhưng chỉ ăn
được vài muỗng là tôi lại ói ra. Hàng
ngày sau khi đi lao động về, ba anh bạn thân cùng
tổ lại lên thăm tôi. Nh́n sắc diện tôi
ngày một kiệt lực, các anh không ngăn được
nước mắt!
Chừng một tuần lễ sau, một buổi
tối, vào khoảng 9 giờ, tôi lên cơn sốt
nặng chừng hơn 40 độ C, cô Nữ cuống
lên, chỉ biết lấy khăn ướt mà lau
mặt cho tôi để hạ nhiệt. Bỗng cô
đứng lên và nói lớn :” Tôi
phải cố công ngay bây giờ, t́m cho được
cây ớt rừng mới thôi!” Tôi
vội vàng ngăn lại :” Ban ngày cả mấy
tuần nay, cô đă đi t́m mà có thấy đâu!
Nay đang đêm mà cô đi một ḿnh vào rừng sâu
th́ nguy hiểm lắm!” Cô đáp :”
Tôi nghĩ rằng, Trời thấy tôi hết ḷng,
chắc chẳng nỡ phụ tôi đâu!”
Thế là cô thắp sáng cây đèn băo và một tay
cầm dao quắm, một tay cầm đèn rời
khỏi pḥng khám bệnh. Tôi vội vă la lớn lên
:” Đừng đi, cô Nữ ơi! Nguy hiểm
lắm!”. Nhưng ư cô đă quyết nên đi
thẳng luôn. Tôi vội vă ngồi dậy, định
chạy giữ cô lại, nhưng mới đi
được một bước th́ tôi quỵ
xuống v́ kiệt lực, không c̣n đi nổi
nữa! Tôi đành phải ḅ lại cái chơng tre,
rồi nằm chờ đợi cô về.
” Ối Giời ơi! Cô đă trở về!”
Tôi kêu lên mừng rỡ!
Nh́n cô quần áo rách tả tơi, đầu tóc
rối bù, mặt và hai tay bị gai rừng đâm làm
rướm máu.
“ Cô không bị thương chứ!” Tôi
hỏi.
Cô giơ cao một bó rễ cây và nói :”
Không sao! Đúng là Trời không phụ tôi nên tôi
đă kiếm được một bụi ớt
rừng rồi và đào lấy một mớ rễ.
Cả một bụi ớt lớn, ở trong hang đá
cách đây chừng hơn 10 cây số. Tôi đă
ghi dấu để sau này đi lấy tiếp”.
Cô chẳng nghỉ ngơi ǵ cả, đi thẳng
ra chum nước mưa để rửa rễ ớt và
cho vào nồi để sắc thuốc. Chừng hơn
một giờ sau, cô đem bát thuốc rễ ớt
rừng cho tôi uống.
Cô nói :” Cố
uống thật nóng và uống thật từ từ
để tránh bị mửa ra!”.
Uống xong bát thuốc, mồ hôi tôi vă ra như
tắm.
Nhưng riêng tôi th́ tôi cứ nghĩ mạng
sống con người là do số Trời đă định,
dù có muốn chết cũng không được và lúc
này tôi cảm thấy thấm thía câu thơ trong
truyện Kiều : - ”Người
dù muốn chết, Trời nào đă cho.”
Ngay khi được tin tôi đỡ được
bệnh sốt rét, th́ một buổi sáng đẹp
trời, chú Quản giáo đến gặp tôi ở pḥng
khám bệnh. Chú nói với cô Nữ :” Tên này
gần hai tháng nay vẫn ngày hai bữa sắn mà
chẳng lao động sản xuất được ǵ
cả! Đúng là tên “ăn hại đái nát”,
ngày mai hắn phải trở lại đội của
tôi để đi lao động chặt giang”. Cô Nữ ngăn lại :”
Anh ta bị bệnh sốt rét, chứ có phải lười
biếng ǵ đâu! Nay mới dứt bệnh, nhưng
c̣n yếu lắm, chưa có thể lao động
nặng được đâu!” Cô Nữ đề nghị
:” Nếu đồng chí đồng ư, tôi sẽ lên nói
với Thủ trưởng cho anh ta tạm thời làm
việc ở đội rau xanh. Chừng một tháng
khi b́nh phục hẳn th́ sẽ trở lại đội
của đồng chí”.
Chú Quản giáo hằn học nói :” Thôi thế cũng
được!”.
Thế là sau đó tôi được gia nhập
đội rau xanh. Đội này gồm có 15 người
gồm 9 ông Đại tá già và 6 người c̣n
lại cũng đều ốm yếu cả.
Nhiệm vụ của đội này là chăm sóc vườn
rau xanh của trại. Trông coi đội này là
một chú Quản giáo “non choẹt”, khoảng
chừng 20 tuổi, nhưng rất lắm điều!
Mỗi buổi sáng, chúng tôi phải gánh phân và nước
tiểu từ 10 lán cải tạo viên và 2 lán cán
bộ đem ra suối để pha chế. Phân này
được chú Quản giáo gọi là “phân
bắc”, phải được pha chế đều
với nước suối để đem đi tưới
rau. Tôi gánh hai thùng phân ra tới suối, múc nước
đổ vào rồi dùng chiếc gáo dừa để
khuấy cho đều. Sau đó gánh phân đến
vườn rau trong trại để tưới. Tưới
rau xong th́ phải xới đất và nhổ cỏ cho
đến trưa. “Phân bắc” rất tốt
cho rau xanh. Nh́n những luống rau muống xanh
biếc, những luống rau dền đỏ tía,
những giàn mồng tơi xanh rờn, những giàn mướp
nặng chĩu quả, chúng tôi thèm lắm, nhưng
đâu có được ăn v́ tất cả phải
dành cho Cán bộ. Tôi c̣n nhớ một hôm giàn
mồng tơi bị hái đi vài đọt do ai đó
“cải thiện”, chú Quản giáo giận lắm,
họp cả đội rau xanh lại để t́m
thủ phạm. Sau cả tiếng đồng
hồ kiểm thảo mà không kiếm ra thủ
phạm, chú Quản giáo đi đến kết
luận :” Một con sâu làm rầu nồi canh” và chú
dùng biện pháp trừng phạt cả đội
bằng cách bắt chúng tôi nhịn ăn bữa
sắn buổi chiều. Đêm đó cả đội
đói meo, chúng tôi cằn nhằn lẫn nhau và
quyết định từ đây về sau tất
cả phải khắc phục sự thèm muốn để
tránh tai hoạ cho cả đội.
Những chính sách sắt máu này đă được
Đảng đưa vào sách giáo khoa để đầu
độc cả những tâm hồn ngây thơ trong
trắng của học sinh. Như thi sĩ Tố
Hữu đă cổ động phong trào Cải cách
ruộng đất, làm dấy lên ḷng căm thù
giữa các nông dân trong “Bài
ca tháng Mười”: Giết! Giết! Giết! Bàn
tay không ngừng nghỉ,
Chính sách căm thù này có đặc điểm là
dân tộc Việt được học tập để
căm thù chính dân tộc ḿnh! Chính sách căm thù
này đă được, trong một thời gian,
đưa vào sách giáo khoa, vào trường học, vào
nền giáo dục ở miền Bắc, để thay
đổi cả một nền Văn hoá, biến
một số đồng bào miền Bắc, đang
từ một dân tộc hiếu ḥa, trọng đạo
đức, trở thành một dân tộc hiếu
chiến, giả dối và coi bất cứ phương
tiện nào đưa đến thành công, đều là
phương tiện tốt cả! Mẹ Âu-Cơ
luôn luôn dạy dỗ đàn con Lạc Hồng là
phải yêu thương lẫn nhau: Nhiễu điều phủ lấy giá
gương,
Cũng với nhà thơ Tố-Hữu, người
đă làm tới Phó Thủ tướng trong chính
quyền Cách mạng và Uỷ viên Bộ Chính trị
của Đảng Cộng sản Việt-Nam, c̣n khơi
động phong trào tôn thờ lănh tụ ngoại bang,
mà quên đi cội nguồn dân tộc. Nhà thơ
đă khóc trước cái chết của Stalin, lănh
tụ Cộng sản Liên-xô, trong bài thơ “Đời
đời nhớ Ông” : “Ới Ông Xít-ta-lin ơi!
Và thật sự ra Stalin là ai? Đó là
một tên đồ tể của Liên-xô, người
đă ra lệnh giết cả triệu người trên
toàn thế ǵới, cũng như đă ra lệnh
tập trung cả triệu người trong các “Gulag”,
một loại trại lao động khổ sai, ở vùng
Tây-bá-lợi-á (Siberia), một vùng hoang vu lạnh
lẽo ở nước Nga. Chính Đảng và Nhà
nước Cách mạng đă sao chép lại cái gọi
là Gulag này và đặt cho một cái tên văn hoa là
trại Học tập Cải tạo ở Việt-Nam.
Khi Đảng và Nhà nước Cách mạng
tạo ra những chính sách hận thù dân tộc đối
với đồng bào cùng trong một nước,
họ có biết đâu rằng hận thù sẽ
chồng chất, sau này khó giải quyết được.
Họ tưởng rằng họ đặt ra vài
trại tù binh kiểu mẫu như trại Phú-sơn,
rồi mời các phóng viên ngoại quốc đến
chứng kiến cảnh chính quyền Cách mạng đối
xử nhân đạo với tù binh đúng theo qui ước
quốc tế Genève về tù binh th́ mọi việc
đều ổn thỏa cả. C̣n những
trại ở trong rừng sâu núi thẳm như
những trại ở tỉnh Hoàng-liên-sơn, vắt
sức lao động của tù binh để làm nên
của cải vật chất cho Cách mạng, coi mỗi
trại tù binh cải tạo như một đơn
vị phát triển kinh tế, bắt tù binh làm việc
chặt giang 7 ngày một tuần, mỗi ngày từ 6
giờ sáng tới 5 giờ chiều, với chỉ tiêu
là 40 cây giang một ngày, mỗi cây giang trị giá 4 hào,
tổng cộng là 16 đồng, mà khẩu phần
sắn của mỗi cải tạo viên chỉ đáng
2 hào một ngày, lại c̣n đối xử tồi
tệ với tù binh để trả thù, th́ nào ai
biết được! Nhưng ở đời
chẳng có ǵ có thể dấu được vĩnh
viễn. Rồi
ra con cháu và hậu duệ của những người
tù binh cải tạo biết được, th́ tự
động lại dấy lên một mối hận thù
chống lại Đảng và Nhà nước Cách
mạng.
Nghe tin tôi trở về đội chặt giang, các
bác Đại tá buồn lắm. Lư do là v́ trong ba
tuần lễ ở đội rau xanh, cứ mỗi
buổi tối nghỉ ngơi ở trong lán, tôi lại
kể chuyện mua vui cho các bác nghe. Chuyện tôi
kể là truyện “Tam Quốc Chí” rất
hợp với sở thích của các bác. Nay đang
đến hồi gây cấn mà tôi lại bỏ đi!
Một bác đề nghị :” Thỉnh thoảng
cậu nhớ trở lại đây thăm chúng tôi và
kể tiếp tục nhé!”. Một bác khác
tiếp lời :” Truyện đang kể đến
hồi : ‘Khổng-Minh
cao đoán đường Hoa-dung, Vân-Trường v́
nghĩa, tha Tào-Tháo.’
Cậu nhớ lấy để mà kể tiếp
tục”. Tôi nói cho các bác an tâm :” Thế nào có
dịp, tôi cũng trở lại thăm và hầu
chuyện các bác”. Nhưng tôi biết điều
đó không thể thực hiện được, v́
nội qui của Trại cấm các cải tạo viên
không được liên hệ với đội khác,
nếu vi phạm sẽ bị “tù kỷ luật”.
Thời gian lại lặng lẽ trôi qua, nhưng cái
hạn của tôi chưa hết, đúng là “Họa
vô đơn chí”.
Mới chừng chưa đầy một tháng sau,
một buổi đi chặt giang, tôi bị con ǵ chích
ở mắt cá chân phải. Mới đầu
chỉ thấy ngứa, nhưng qua hai ngày sau, chân tôi sưng
phù lên như chân voi, phải chống gậy mới
lết đi được! Chú Quản giáo tôi
giận lắm, chú nói :” Tên này đúng là ‘phường
ăn hại đái nát’, mới lao động trở
lại chưa đầy một tháng lại giở
chứng rồi!”.
Các bạn tôi lại d́u tôi lên pḥng khám bệnh
để làm phiền cô y tá. Sau khi khám sơ qua, cô
Nữ kêu lên : “ Con
vật cắn anh thuộc loài ‘nhện kịch độc’. Nó
làm chân anh không những sưng, mất cảm giác, mà
c̣n trở nên bầm tím từ mắt cá chân lên đến
quá đầu gối rồi. Nếu vết bầm
tím lên đến bụng th́ hết thuốc chữa.
Phải chở đi bệnh viện để cắt
ngay chân phải đi, th́ mới có thể cứu
sống được!”. Tôi chưa kịp có
phản ứng ǵ th́ cô đă vội vàng đi tŕnh
Thủ trưởng.
Một lát sau cô trở về, mặt có vẻ
buồn. Cô nói :” Ngày mai tôi sẽ nhờ xe trâu
chở anh ra quốc lộ rồi anh và tôi sẽ quá
giang xe nhà binh đến bệnh viện Việt-tŕ,
ở đó bác sĩ sẽ cắt phần chân làm
độc của anh. Phải làm gấp, không
chất độc sẽ lan lên đùi. Tôi trả
lời làm cô vô cùng sửng sốt :” Cám ơn cô, nhưng
tôi sẽ không đi đâu hết. Đây là
một dịp để giải thoát thân tù tội
của tôi!”. Cô giận dữ nói :” Anh có
biết xin được cho anh đi bệnh viện
cắt chân, tôi phải chịu những thiệt tḥi nào
không? Thủ trưởng cho rằng tôi đă
phạm một lỗi qúa lớn lao là “không ư
thức được tinh thần Cách mạng, không phân
biệt đâu là bạn đâu là thù, nên tinh thần
phục vụ tuy có, nhưng đặt không đúng
chỗ”. Tôi cố gắng xin ông cho tôi được
chở anh đi bệnh viện. Ông cho biết ông
sẽ đồng ư, nhưng đổi lại, tôi
sẽ bị phạt kỷ luật là biết sai
phạm mà cứ tiến hành, do đó sẽ bị ghi
vào hồ sơ là suốt đời không thể
trở thành Đảng viên được và cũng không
được đề nghị lên cấp trong ṿng 10
năm. Tôi đă chấp thuận ngay h́nh phạt
kỷ luật này để cứu anh. Nay anh
trả lời như thế, làm tôi cảm thấy thua
thiệt cả đôi đàng. Một đàng
bị kỷ luật nơi Thủ trưởng của
tôi; một đàng bị chính anh từ chối nên không
thể cứu anh được!”.
Tôi kêu lên :” Tôi có nhờ cô đâu mà sao cô
lại hy sinh lớn lao như vậy? Thân tù
tội đă không có ngày về, lại thêm cưa chân
nữa th́ sống để làm ǵ? Lại mang
tiếng là “phường ăn hại đái nát”, thêm
gánh nặng cho người khác!”. Tôi biết
đối với các cán bộ miền Bắc, việc
trở thành Đảng viên Đảng Cộng sản
là một mơ ước, v́ đó là một thứ
“siêu công dân”, được đi trên “chính
lộ” để dẫn đến quyền cao
chức trọng, c̣n các công dân khác chỉ là loại
“phó thường dân”, đi bên lề đường,
suốt đời chỉ là người thừa hành,
sai phái của các Đảng viên. Do đó, tôi
ngạc nhiên khi thấy cô hy sinh cả mơ ước
này v́ mạng sống của tôi.
C̣n lại một ḿnh, tôi ân hận v́ đă to
tiếng với một người tốt như cô,
lại vừa ngậm ngùi cho số kiếp không may
của ḿnh!
Buổi chiều cô trở lại và nói :”Anh
nhất quyết không đi cắt chân cũng được,
nhưng c̣n nước c̣n tát. Tôi có một cô
bạn y tá làm việc ở đồn biên giới
Lạng sơn cách đây chừng hơn 30 cây số.
Tôi định ngày mai lên đó để xin thuốc bê-ni
(penicillin) để tiêm cho anh đây. Thuốc này
rất hiếm, nhưng nếu anh chưa đến ngày
tận số th́ may ra họ có, và tôi có thể xin
được!”
Ngày mai cô xin phép Thủ trưởng cho nghỉ hai
ngày. Cô không đi ra quốc lộ để xin quá
giang xe, v́ xe chỉ đi về miền xuôi, chứ không
đi ngược lên biên giới. Cô đă mạo
hiểm, chỉ với một gói lương khô,
một chai nước mưa và một con dao quắm
để hộ thân, mà cô dám len lỏi đi tắt
đường rừng một ḿnh để tới
đồn biên giới Lạng-sơn.
Vào buổi tối ngày thứ hai, tôi đang
nằm thiếp đi trên chiếc chơng tre, th́ cô
trở về. Cô đánh thức tôi dậy và hân
hoan nói :”Trời
đă không phụ tôi nên cô bạn tôi đă có
thuốc bê-ni, tôi đă hối lộ chút tiền nên
đă xin được 8 hũ thuốc”. Nói
xong cô đưa gói giấy đựng thuốc cho tôi
xem. Tôi nh́n kỹ th́ thấy đó là loại
penicillin của Liên-xô, nhưng đă hết hạn
(expired) từ tháng 6 năm 1975, mà nay đă là tháng 9 năm
1978, nghĩa là đă quá hạn hơn 3 năm rồi!
Tôi không cho cô biết điều này và tôi cảm
thấy mừng là nếu bị phản ứng v́
thuốc quá hạn th́ đó là điều mong ước
được giải thoát thân kiếp đọa
đầy của tôi!
Cô Nữ lại định gửi tôi cho đội
rau xanh một tháng để hồi sức, nhưng tôi
xin trở lại đội chặt giang. Cô sợ
tôi không đủ sức lao động nặng, nhưng
tôi nói các bạn trong đội sẽ chặt giùm
một phần lớn cho tôi trong thời gian tôi đau
yếu.
Thế là tôi lại trở về đội cũ.
Các bạn tôi đều nói tôi là người trở
về từ địa ngục lần thứ hai.
Thời gian lại trôi qua, và chừng một tháng
sau, đang nửa đêm, bỗng có tiếng c̣i
thổi ré lên đánh thức các trại viên dậy và
có lệnh ra sân tập họp để chuyển
trại. Những trại cải tạo chặt
giang như trại tôi th́ thường chỉ 10 tháng
hay tối đa là 1 năm, khi nguồn cung cấp giang
đă cạn, đều phải chuyển sang một
khu rừng khác, cách xa chừng 40 hay 50 cây số, để
lập trại khác, ngơ hầu để có nguồn
cung cấp giang mới. Mỗi
lần chuyển trại như vậy th́ thay đổi
tất cả nhân sự, từ Trưởng trại, cán
bộ Quản giáo, bộ đội bảo vệ và dĩ
nhiên cả y tá.
Mọi lần chuyển trại trước, tôi đều
coi b́nh thường, v́ thân tù tội đi đâu cũng
được! Nhưng lần này tôi cảm
thấy lo buồn quá đỗi, v́ tôi phải xa ân nhân
của tôi rồi! V́ đi đột ngột vào lúc
nửa đêm như thế này th́ làm sao tôi có thể
chào từ biệt cũng như ngỏ lời cảm
ơn cô Nữ!
Cuộc chuyển trại từ nửa đêm hôm
trước, cho tới 2 giờ chiều hôm sau, khi
tới một khu rừng mới, cũng bên bờ
suối nước, th́ được lệnh dừng
lại. Trưởng trại mới xuất
hiện, ông ra lệnh cho 10 đội gồm chừng
600 cải tạo viên :” Cho các anh nghỉ 2 tiếng
đồng hồ rồi sửa soạn lập trại
mới!” Đây là một khu rừng già dường như chưa có chân người đặt tới, mà dụng cụ chỉ có dao quắm và mấy cái cưa, không có đến một cây đinh, mà phải xây dựng 12 lán, gồm 10 lán cho cải tạo viên và 2 lán cho cán bộ. Nhưng nhớ tới việc lập trại trước, nhờ có 6 anh cải tạo, nguyên là sĩ quan công binh, tốt nghiệp kỹ sư xây dựng ở Hoa-kỳ, các anh dùng cưa để làm mộng, ghép những cây rừng làm sườn nhà, không cần đến một cây đinh, mà đă tạo được những căn nhà tranh khá vững chắc, chỉ trong ṿng chưa đầy nửa tháng!
Khi được lệnh ngừng chân và cho
nghỉ 2 tiếng, các bạn tôi đều nằm lăn
ra dưới gốc cây mà ngủ, v́ đêm trước
ra đi lúc nửa đêm nên có ngủ được
đâu! Riêng tôi th́ đầu óc suy nghĩ miên man
nên không sao chợp mắt được! Tôi nghĩ
đến mẹ tôi là người đă nuôi nấng,
săn sóc tôi từng li từng tí, mà đến lúc tôi
trưởng thành, có điều kiện để báo
hiếu, th́ người lại ra đi vĩnh viễn.
Tôi nghĩ đến cô y tá Nữ là người đă
cứu tử tôi, đă săn sóc tôi hết ḷng, mà
nay lâm vào cảnh cách biệt như thế này, th́ làm
sao tôi có thể trả ơn trời biển cho cô
được! Tôi
lại nghĩ đến hoàn cảnh của đất
nước tôi, một đất nước đă
bị tàn phá bởi chiến tranh cả mấy chục
năm trường! Nay Ḥa b́nh vừa trở
lại, nhưng những người lănh đạo
Đảng và Nhà nước Cách mạng lại thi hành
một chính sách gây hận thù với cái mà họ
gọi là ngụy quân và ngụy quyền ở miền
Nam. Tôi nghĩ rằng sự căm thù chồng
chất giữa những đồng bào cùng trong một
nước như thế này th́ bao giờ mới hóa
giải được! Mấy người đă hành
xử được như
cô y tá Nữ “lấy T́nh Thương xóa bỏ
Hận Thù”. Nghĩ
đến đây, tôi cảm thấy đau ḷng quá và
tự nhủ một ḿnh qua làn nước mắt :” Cám
ơn cô Nữ đă dạy cho tôi một bài học,
thế nào là ḷng Thương Yêu của con người
đối với con người, nhất là đối
với đồng bào cùng trong một nước!!!”.
TT Đại |