Giờ
nghỉ…
Phan |
Tôi
không thích túm năm tụm ba với cánh đàn ông ngoài
băi đậu xe mà nhiều người vẫn nghĩ
là chuyện đàn ông giờ nghỉ chỉ vui thôi,
cho khuây khỏa thôi. Thật sự khuây khỏa cũng
có, khi ai đó có câu chuyện vô thưởng vô
phạt nhưng vui, đem ra kể để mọi người
cùng cười giờ nghỉ th́ khuây khỏa
thật. Nhưng những chuyện ấy dường như
ngày càng hiếm nên toàn chuyện nhạt; và cũng v́
nhạt nên những người thích kể thường
thêm tục tĩu vào để gây cười. Nên càng
nhạt. Rồi
đàn ông có lắm chuyện không? Không lắm đàn
ông nhiều chuyện thật, nhưng lưa thưa
những người đàn ông thích nói th́ lại
nhiều chuyện hơn cả đàn bà. V́
thế mưa nắng, lạnh nóng ǵ tôi cũng chui vô
xe ngồi thư giăn với ly trà nguội. Lại có
thời gian xem qua điện thoại xem có tin nhắn,
điện thư ǵ không? Việc gấp th́ trả
lời vắn tắt cho kịp giờ, không gấp th́
chiều về phúc đáp cho đủ đầy… Nhưng
hôm nay lạ lùng hơn mọi ngày thường trông
giờ nghỉ để ra ngoài hít thở khí trời.
Hay bởi như có điều ǵ đó bất an trong ḷng.
Tôi quyết định ngồi lại chỗ làm để
tĩnh tâm. V́ chợt nhớ tới anh bạn Công giáo,
cứ mỗi năm anh đi tĩnh tâm một tuần,
không điện thoại, internet ǵ hết. Và thực
sự tôi có thấy anh khoan ḥa hơn sau những
lần anh đi tĩnh tâm về. Tôi không có phước
phần được hưởng nhan thánh Chúa, nhưng
làm theo điều hay lẽ phải chắc Chúa cũng
thương t́nh. Sau
vài lần hít thở thật chậm nhưng sâu như
nhập thiền. Tôi nhận thức được
sự chờ đợi đă trở lại sau tháng năm
dài buông xuôi trong không gian hợp nhất – không c̣n phân
biệt ngày hay đêm, đói hay no, buồn hay vui.
Những năm tháng khó khăn ấy vẫn c̣n nguyên
trong sự chờ đợi một đổi thay – là
bất an. Nhưng
điện thoại, tin nhắn, đem tôi về đời
thực với xe đă sửa xong, anh ra lấy xe; Bên
bảo hiểm xe tới đáo hạn, gọi đóng
tiền; Thuế nhà báo sớm để chuẩn
bị đóng trước trung tuần tháng giêng…
Đời nhiều chuyện đă rằng, nhưng
đạo đâu khi chỉ thấy những đêm sao
lung lạc ngay trên ghế ngồi trong xưởng. Nghe
nói thiền định không phải tṛ chơi nên
đừng giỡn! Nhưng nh́n quanh chỗ làm thường
ồn ào, đông người qua lại. Giờ cũng
không gian ấy nhưng yên lặng như tờ, không
một bóng người… Nó lại biến thành cái
chợ làng về đêm trong trạng thức mơ
hồ, lờ mờ những dăy sạp trong ánh sáng
cuối ngày, hăng hăng mùi chợ tàn, cái mùi
của đủ thứ mùi trộn lại… từ
cọng cải úa tới củ khoai sùng bị vứt
bỏ, cánh hoa c̣n tươi rói nhỡ nhàng như
nửa chừng xuân thoắt găy cành thiên hương, nên
bị vứt lại chợ đời với mùi tanh hàng
cá lấn lướt nhất theo những lọn gió
xộc vào mũi. Đó là nhành cúc trắng trong
chiều bái biệt quê nhà. Rồi
đàn chó hoang lặng lẽ đứng nh́n tôi
với đôi mắt lạc loài ở chợ làng ven sông
huyện An biên, thuộc tỉnh Kiên giang. Đêm đó
tôi xuống thuyền vượt biển. Chiếc
giầm chèo khua khẽ nước sông đêm tạ
từ quê mẹ. Không biết giờ tay chèo c̣n hay
mất, thương nhành cúc trắng không may hôm bái
biệt quê nhà hay thương người ở
lại! Thương cả lũ chó hoang lạc loài có
bộ lông đồng phục như công an biên pḥng … Uất
khí tụ đan điền trùng trùng th́ thiền hành
ǵ khi hoả tâm ngùn ngụt. Nên chỉ c̣n ḷng mang mác
buồn với mùi hương c̣n nhớ mông lung… Bỗng
chiếc ghế đang ngồi của tôi nhúc nhích bánh
xe. Già Mike đến từ đâu không biết nhưng
hoài niệm tan đi. Ông nói, “hôm nay tôi về sớm
được không?” “Ông
lại có hẹn bác sĩ?” “Không.
Chiều nay sinh nhật vợ tôi.” “Vậy
th́ chúc mừng sinh nhật bà. Ông định mấy
giờ ông về” “Bốn
giờ rưỡi. Chứ về sáu giờ rưỡi
th́ trễ quá! Vợ tôi không ăn trễ được…” “Được
thôi ông già. Không có ǵ trở ngại. Tôi sẽ làm công
việc của ông.” Ông
Mike cảm ơn tôi bằng bàn tay hộ pháp như
nải chuối già, ông ṿ đầu tôi là thương
lắm theo kiểu cao bồi thời thượng. Ông
đi vài bước, nhưng quay lại, dứ dứ vô
mặt tôi xấp tiền, “Tôi có hai mươi hai
đồng… hai mươi hai đồng cho tối nay
đó anh bạn trẻ…” Ông c̣n nói ǵ đó nữa
nhưng v́ vừa nói vừa rời đi nên tôi không
nghe. Chỉ biết tạ ơn Chúa ḷng lành. Xin người
giữ ǵn cho Mike, bông hoa cuộc sống trái mùa đừng
dị dạng. Tôi
ngồi cười thầm với già Mike không tuổi!
H́nh ảnh ông đạp cái xe đạp tới hăng
những sáng sớm gợi nhớ trong tôi. Hôm phải
đi làm sớm quá th́ ông gắn thêm đèn chớp
đỏ chỗ sau yên ngồi đạp để xe
hơi thấy ông mà tránh; hôm mưa mới tội
nghiệp ông già trùm poncho vẫn ướt; hôm nào có
hẹn bác sĩ th́ mới được vợ
đưa rước bằng xe hơi. Nh́n
ông thấy chán đời v́ già khú rồi c̣n cực
như trâu. Nhưng ông giàu hơn nhiều tỷ phú
trong mắt tôi là sự bằng ḷng với hiện
tại nghèo khó và bệnh tật. Chính hai thứ đánh
gục người ta dễ nhất lại giúp Mike có
được nụ cười Di lặc. Mike
nhặt được cô vợ khi ông đóng quân
ở Đông Âu. (Bởi khi nghe ông kể chuyện t́nh
của ông, tôi nhớ lắm truyện “Vợ
nhặt” của Kim Lân viết vào thời Ất
dậu 1945 khi nạn đói đă giết chết hai
triệu người miền Bắc). Ông nhặt bà
từ địa ngục về thiên đàng… để
bà biến thiên đàng của người cựu quân
nhân Hoa Kỳ thành địa ngục. Nhưng ra tù, ông
đi t́m bà trước. Đơn giản với suy
nghĩ ông Mike là vợ ông không thể sống nếu
không có ông. Chắc
vậy, nên hoạt cảnh bà đón ông đi bác sĩ
thật mùi. Bà đậu xe bên kia đường
chứ không lái vào parking của hăng, (v́ ông sợ
cọ quẹt xe người khác). Già Mike trông phải
ngó trái cẩn thận không xe mới lững thững băng
qua đời vội vàng, người hợt hời… Thật
nhịp nhàng, ăn khớp với bà bước
xuống xe. Thế giới chỉ c̣n hai người hôn
nhau là tồn tại với mắt môi cười… Rồi
bà gỡ ba lô trên vai ông ra (v́ ông đi xe đạp nên
đeo ba lô). Hôm đi xe hơi cũng đeo ba lô luôn v́
chắc quen với ba lô từ thời c̣n đi học,
tới thời đi lính. Bà
lững thững đi ṿng qua đầu xe. Mike ṭ ṭ
theo mở cửa, đỡ bà ngồi vào ghế
passenger. Già Mike nhanh nhẹn trở về ghế lái. Nhưng
chậm lên đường v́ c̣n phải cài seat belt cho
vợ cẩn thận như đóng nắp quan tài.
Chả biết Mike sợ người chết trở
về, hay sợ đời tôi cô đơn… chỉ
biết Mike là đức ông quư hiếm sắp
tuyệt chủng trên đời. Giờ
làm, rồi lại giờ nghỉ nối tiếp mười
hai tiếng ngày thật dài. Cái break time bốn rưỡi
chiều. Mike khoác tay tạm biệt tôi v́ đă nói trước
với nhau rồi mà. Tôi lại ngồi nghĩ với
hai mươi hai đồng trong thời lạm phát này
th́ họ đi đâu ăn mừng sinh nhật?
Uống ǵ? Quà. Quà mới là nan giải. Lại c̣n hoa.
Hoa ǵ? Tự
nhiên tôi đặt cho ḿnh hàng loạt câu hỏi khó
để đường về thong dong mới nghĩ
ra. Chắc không có hoa ǵ đẹp hơn hoa ḷng
bất tử, nên quà cũng miễn luôn là vừa.
Ăn. Họ sống từng tuổi đó rồi th́ có
ǵ ngon trên đời mà họ chưa ăn qua. Chắc
hai ông bà đưa nhau đi ăn kem cho vừa túi
tiền. Mát miệng mùa hạ, ngọt lừ tin yêu, dư
hương thuở nào thơm tho ngày ấy sao th́ nay cũng
vậy; lại đỡ phiền cho hai bộ răng
đă bỏ đi chơi quên về… Nhưng
tôi về tới nhà mới niệm. Tôi nhắm mắt
lại h́nh dung ra bữa tiệc thương hương.
Người ta biết rất nhiều về mùi hương,
nhưng mùi thương không thương không hương.
Bởi có triệu loại nước hoa nhưng sao người
ta chỉ nhớ mùi thương người t́nh; quê tôi
điêu linh nhưng đâu thiếu kiều hoa hạnh
thảo… sao tôi măi nhớ mùi chợ chiều; mùi thương
khó của sinh linh mà mỗi người là một; mùi
kiếp nạn dễ ai quên… Tôi
thương những ṿng quay xe đạp của già
Mike mất rồi! Ṿng nhỏ giọt mồ hôi cơm
áo, ṿng nhân sinh giáp hạt sự đời… Tôi
nghe Mike tâm sự tới ngỡ ngàng về cuộc
đời của Mike đă nhiều lần trốn
chạy buồn chán rất thời đại. Nên ông
ám ảnh tôi, hay thách thức tôi đây? Tôi
thương Mike lặng thầm nên đi bắt bí
mấy tay trốn việc phải tới giúp ông để
ông c̣n thêm ngày nào là ngày đó bằng chứng cho
độ lượng. Những
lúc nh́n ông vă mồ hôi già không bằng khi nh́n ánh
mắt hiền lương khoan thứ với đời
của ông. Tôi thấy người ta được
lập tŕnh sẵn cho một đời người
từ khi có ư thức là phải biết phân biệt
tốt và xấu. Rồi từ đó, ai cũng
sống theo gương tốt như người máy là
không bao giờ làm sai; nên cũng không bao giờ
hiểu tốt là ǵ? Xấu là sao? Tốt và xấu
đều có nhưng tốt với người này chưa
chắc với người khác; xấu với ngựi
rủi thành may với người có duyên th́ sao? Nếu
lặng ḷng giây phút sẽ thấy giữa hai phạm
trù thiện và ác, may và rủi, bất và hạnh,…
ranh giới rất mơ hồ. Một việc rủi
đến khóc được th́ lại cười
với hậu quả mỹ măn không ngờ; một
chuyện buồn tan nát lại ngộ hạnh cuối
chân mây… Tôi
thích Mike già tự tại. Chan ḥa. Chưa bao giờ nghe
ông kể khổ, chỉ thấy Mike ngủ gục v́
sức già làm sao chịu nổi 12 tiếng ngày mà
cứ triền miên… Đánh thức ông không nỡ, mà
không khều ông dậy th́ biết được điều
ǵ sẽ xảy ra? Nhưng
toàn tâm hết ư tôi vẫn không nghĩ ra được
bữa tiệc mừng sinh nhật (cho đúng) với
hai mươi hai đồng trong túi. Có lẽ người
ta sống với khái niệm có sẵn để lăng
phí tư duy th́ Mike sống với tư duy để
đừng lăng phí nữa! Bao nhiêu là đủ, bao nhiêu
là vừa trong đời này! Rồi chuần mực
của tốt là tốt hay là xấu. Người ta
chỉ biết tin tốt xấu có sẵn mà sống;
Mike th́ sống để kiểm nghiệm lại. Tôi
chờ ông qua đêm để sáng ra được
nghe bữa tiệc hơn đời… Phan |