Chương 5
Người ở Từ Đàm về kể
chuyện
Bốn ngày liền, tôi nằm dưới hầm
tối và trong bốn ngày, tôi đă phải nhịn
ăn hết hai. Sáng hôm nay, đứa em gái ḅ lên
khỏi hầm lục lọi đâu được khúc
bánh tét đă mốc meo. Nó ḅ xuống, lột lá và
cứ đút từ miệng người này cắn
một miếng tới miệng người khác.
Tôi đă chán ngán tuyệt vọng lắm rồi. Trước
đó vài tiếng đồng hồ, tôi có cảm tưởng
cứ nhịn đói như thế này cho tới lúc
mệt lả, thiếp đi, rồi đi vào một
giấc ngủ vĩnh viễn th́ thật là sung sướng.
Dù sao cũng sung sướng hơn cơi sống mà chúng
tôi đang hứng chịu. Nhưng khi nghe mùi thơm
của nếp, mùi mốc của lá, và miếng bánh tét
đưa đến gần, miệng tôi bỗng mở
ra toác hoác, một niềm sung sướng đến
hoan lạc, một hạnh phúc chất ngất khi
miếng bánh đă nằm trong miệng.
Nước miếng trào ra và cứ quấn quít ve văn
quanh mùi nếp mịn và thơm ngát đến lịm
người.
Không, cái chết thật là tàn nhẫn, không làm cho người
ta sung sướng như tôi tưởng. Mặc kệ
những tiếng nổ ́nh ́nh bên ngoài, mặc kệ
tiếng đào xới ngay trên đất, như trên
đầu ḿnh, mặc kệ cái ám ảnh anh lính
giải phóng trẻ tuổi gác trước cổng nhà
luôn luôn đưa mũi súng nhắm quanh sẵn sàng
nhả đạn. Miếng bánh trong miệng tôi như
một hạnh phúc tuyệt đối mà chỉ có người
may mắn nhất, hy hữu nhất, mới được
bắt gặp trong đời ḿnh một lần.
Miếng bánh càng nhỏ đi, nước miếng trong
miệng càng tưới chảy và không dừng
được hoan lạc, ham hố, tôi nhai ngấu
nghiến. Lúc đó, tôi tỉnh lại đôi chút, tôi
nói như rên lên:
"C̣n miếng mô nữa không, cho tui miếng
nữa."
Cô em gái c̣n miếng bánh chót định đưa lên
miệng, nghe tiếng nói của tôi liền ngừng
lại:
"Anh ăn đi."
Tôi nh́n thấy đôi mắt nó hết sức buồn
rầu qua ánh nến thắp tít trong góc hầm.
"Ăn đi chứ."
Tôi không kịp đưa tay ra lấy mà chỉ há
miệng. Một miếng bánh nữa, một hạnh phúc
tuyệt vời nữa tới. Tôi thật sung sướng
quá, hai lần hạnh phúc tới chỉ cách nhau trong giây
phút.
Lúc này th́ tôi tỉnh người lại rồi. Tôi vươn
vai, mới biết là xương sống ḿnh nhức
mỏi một cách kỳ lạ. Nhưng cùng lúc đó
tôi bỗng nghe thấy tiếng đàn hát vọng
xuống. Tiếng đàn bầu, đàn tranh, đàn
nguyệt và có cả tiếng ngâm thơ nữa.
"Ai đó hỉ?"
Em gái tôi th́ thầm:
"Ôn Vơ Thành Minh đó."
Vơ Thành Minh, con người trào lưu cũ, của
thời Phan Bội Châu, Kỳ ngoại hầu Cường
Để, c̣n lưu lạc lại giữa thời đại
này để chịu chung số phận với thành
phố, đă làm ǵ vậy? H́nh như hôm qua, em gái tôi
cũng đă th́ thầm kể cho cả nhà đang
ở dưới hầm nghe về nhân vật kỳ
lạ này, nhưng tôi đói lả, tôi có nghe ǵ đâu.
Tiếng đàn lúc này nổi lên thật rơ dù
tiếng đại bác vẫn ầm ầm nổ
khắp nơi và mọi người trong hầm ôm
chặt lấy nhau. Con em gái tôi đeo cứng ở
một bên vai tôi và run lập cập:
"Kêu con Trúc xuống chớ má."
Má tôi lắc đầu:
"Kệ nó, ai mà nói nổi."
Tiếng hát tiếng đàn, tiếng ngâm thơ ngưng
bặt sau một vài tiếng nổ gần đến
nỗi như ngay trên mái nhà, trên đầu ḿnh.
Nhiều tiếng hô lớn:
"Xuống hầm."
Đám người trong hầm nhích chật lại, vài người
trườn xuống. Má tôi hỏi nhỏ:
"Con Trúc có đó không?"
Tiếng con Trúc trả lời:
"Con đây ń má."
Tôi nghe tiếng Trúc th́ thầm với con Oanh:
"Thằng đó chạy núp trong nhà ḿnh, chắc nó
t́m chị."
Con Oanh làm thinh. Tôi đoán con Trúc ám chỉ tên lính
Việt cộng gác ở trước nhà. Mỗi
lần đại bác câu tới, hắn thường núp
trong nhà chớ ít khi xuống hố cá nhân như đồng
đội. Ngay khu nhà này có một tổ ba người
coi gác và h́nh như hắn là tổ trưởng.
Một người nào đó gắt:
"Khỉ, đừng x́ xầm nữa."
Mọi người im lặng, nín thở, những giây
phút căng thẳng tột cùng này, chúng tôi đă
chịu đựng rất nhiều giờ qua.
Tôi biết ông Minh không xuống hầm chúng tôi. Tôi
đoán ông đang núp ở một hầm nào khác. Có
tiếng đàn bà khóc. Trúc th́ thầm:
"Bà giáo sư Lê Văn Hảo đó. Anh ń, bà nói
với em ông chồng bà biết có đánh nhau, trước
Tết dặn bà mua mấy tạ gạo để
sẵn."
Oanh gắt:
"Kệ mụ, cứ khóc trù trù. Răng ông
chồng đi cổ động la hét cho quân giải phóng
mà để vợ con chết sợ trong hầm ni
rứa. Nghe nói thêm ghét."
Nhưng tôi không ác như Oanh, tiếng khóc của người
đàn bà làm tôi càng thương hại. Mấy ngày tôi
không dám ra khỏi hầm, sợ mấy anh lính giải
phóng biết tôi núp trong hầm này. Kệ, ai bảo tôi
hèn th́ bảo, tôi lo lấy mạng sống của tôi
trước đă.
Tuy kẹt cứng dưới hầm, nhưng chuyện
xảy ra trên mặt đất tôi đều được
hai cô em gái tường thuật đầy đủ.
Nhà bên bác Bảy đă sập, trường tiểu
học bỏ không, lính Xây dựng Nông thôn về canh gác
mấy bữa Tết đă quăng súng mà chạy.
Ở ngă ba nào có cờ giải phóng treo. Ông thợ may
già trong xóm bị giết, xác vùi nông trong khu đất
trường tiểu học Cộng đồng.
Bà Hảo, vợ ông giáo sư đang vang danh với
cuộc giải phóng cố đô Huế, vẫn cả
ngày khóc lóc, đi đứng không vững, đeo
lấy áo ông Vơ Thành Minh. Cả đến lũ con, bà
cũng không đủ sức săn sóc nữa. Bao nhiêu
hào hùng, bao nhiêu gan dạ, can đảm trong một người
đàn bà đă bị ông chồng hút hết rồi chăng.
Dù nghĩ vậy, tôi cũng không giận bà.
Khi tiếng súng thưa bớt, tôi lại nghe tiếng
đánh máy chữ trên miệng hầm lóc cóc. Chắc
mấy anh bộ đội vớ được máy
chữ, làm ra điều quan trọng, đánh tờ tŕnh
hoặc báo cáo chăng? Không phải, tôi nghe tiếng người
già ho húng hắng, rồi tiếng ông Minh gọi:
"Con Oanh mô rồi, lên đây ông nhờ chút mi."
Oanh chui lên khỏi miệng hầm, má tôi kéo lại:
"Đừng có lên."
Nhưng con bé cứng đầu:
"Hết bắn rồi mà mạ sợ chi."
Nói xong nó đă khuất dạng. Tôi ló đầu lên
theo. Má tôi gh́ đầu tôi lại:
"Tui lạy anh, anh chui xuống cho."
Nhưng tôi vẫn cứ ló đầu ra khỏi
miệng hầm. Bốn ngày, tôi đâu nh́n thấy
mặt trời. Tôi thèm một chút không khí bên ngoài, và
ao ước được nh́n thấy một ngọn
lá cây lay động để c̣n biết được
ḿnh chưa bị cách biệt với sự sống,
với cỏ cây, với mọi hơi thở. Dù ao
ước vậy, tôi vẫn chả trông thấy ǵ
hết, căn nhà thờ tối lù mù, một ngọn
nến nhỏ bị che khuất sau một cái cột
lớn. Oanh, cô em của tôi đă ḅ tới tận góc
nhà, nơi ngọn nến lung lay sáng.
Tôi phải dụi mắt hai ba lần mới nh́n quen
được mọi vật trong khu nhà thờ. Ông Vơ
Thành Minh đang ngồi trên một cái ghế bông, trước
mặt là một cái ghế thấp kê bàn máy đánh
chữ. Ông không đánh máy mà có vẻ ngồi
ngẫm nghĩ. Oanh ghé sát mặt đọc ǵ trên
tờ giấy. Tôi cố nh́n ra phía cửa sổ, nhưng
không thấy ǵ hết. Cánh cửa sổ đóng kín mít.
Tôi muốn ḅ lên ghê lắm nhưng tay má tôi vẫn túm
lấy vai áo sẵn sàng kéo tôi trở vào.
Có tiếng la thét ở ngoài. Tiếng đập
cửa khẩn cấp. Lúc này không đợi má tôi kéo
nữa, người tôi chui xuống hầm rất nhanh,
rồi chui vào cái kẹt riêng dành cho tôi. Có cái ngách
nhỏ này, nếu họ rọi đèn pin xuống
hầm cũng khó kiếm thấy tôi. Má tôi nhất
định bắt tôi trốn, không để họ trông
thấy.
Có tiếng mở cửa ở bên trên, nhiều
tiếng chân vào nhà. Con Oanh chui xuống, nó lết
lại phía tôi, th́ thầm:
"Họ vô đầy nhà."
"Họ có hố cá nhân, vô mần chi?"
"Hết bắn rồi, họ vô nhà lục soát."
Oanh nói chưa hết câu th́ tiếng chân đă đi
tới miệng hầm. Một ánh đèn pin chiếu
xuống, Oanh vói dúi tôi vào vách, kéo mép chiếu
trải hầm che lại rồi ngồi tựa lưng
vào. Tiếng người ở trên hầm vọng
xuống:
"Lên hết trên nhà để kiểm soát."
Tiếng ông Vơ Thành Minh hết sức b́nh tĩnh:
"Cả nhà lên hết đi. Toàn đàn bà con nít mà
sợ chi. Lẹ lên đi."
Má tôi chui ra trước, rồi trẻ con, người
lớn, bà già đều lên theo. Oanh lên cuối cùng, ánh
đèn pin quét qua quét lại mấy lượt. Tim tôi
như ngừng đập. Tiếng người trên
hầm dơng dạc:
"C̣n ai nữa, lên hết đi."
Giọng má tôi run run:
"Dạ hết rồi."
Tiếng ông Vơ Thành Minh:
"Không tin mấy anh cứ xuống mà soát. Sợ hơn
th́ bắn vào một loạt đạn cho ăn
chắc."
Tôi lạnh cả người, tay chân cố giữ mà
vẫn run lập cập. Nhỡ nó bắn vào thật
th́ làm sao. Tôi muốn kêu thét lên nhưng tay tôi đă
tự bịt kín lấy miệng ḿnh.
"Má ơi, má ơi."
Tiếng kêu thầm trong đầu tôi đầy
rẫy tuyệt vọng. Nhưng tiếng cười trên
miệng hầm đă giúp tôi yên tâm đôi chút:
"Thôi, đứng sắp hàng lại đi. Anh em ai
đó mở giùm cửa sổ cho sáng."
Tôi thở phào, nhưng ngực c̣n nặng như
bị đè bởi tảng đá ngh́n cân. Chưa thoát
đâu. Tôi nép sát vào ngách hầm. Hơi đất
lạnh ngấm vào người tôi buốt giá.
Tiếng nhiều người trên nhà lao xao.
"Đàn bà con nít hết hả. Bà ni răng khóc dữ
rứa?"
"Dạ, tui bị lạc mất chồng tui."
"Đi họp hả?"
"Dạ chồng tui là ông giáo sư Hảo."
Giọng ông Vơ Thành Minh:
"Chồng chị ni đi lập mặt trận Liên
Minh Dân Tộc hay Ḥa B́nh ḥa biếc chi đó mà không
chịu đi đón vợ con. Các đồng chí có
gặp th́ nhắn ông ta về rước vợ rước
con để vinh nhục cùng chịu chớ. Ông ham làm
cách mệnh chi mà vợ con chết sống không
biết rứa."
Giọng tên tổ trưởng nói có vẻ dịu hơn
trước:
"A. Vậy ra gia đ́nh này là của giải phóng
rồi. Đồng chí cả mà. Vậy có ǵ giúp đỡ
cho quân giải phóng không?"
"C̣n ǵ, chúng tôi đă đói từ mấy hôm nay
rồi."
"C̣n gạo không?"
"Các ông t́m mà lấy."
Tiếng một người khác nói:
"Báo cáo đồng chí tổ trưởng, ở góc
kia hai bao gạo c̣n nguyên."
"Anh ghi có mượn ở nhà này hai bao gạo. Ghi vào
sổ về sau trả lại và tuyên dương công
trạng với mặt trận."
Im lặng vài giây, tôi nghe giọng quen thuộc đó nói
tiếp:
"C̣n hai cô này phải đi họp, chiều nay hai
giờ họp ở Chùa nghe. Đàn ông xóm này phải
đi học tập hết rồi, phụ nữ cũng
nên học tập đường lối của mặt
trận."
"Chúng nó sợ quá rút gân rồi mần răng
đi."
"À, c̣n cụ. Xin mời cụ đi gặp cấp
chỉ huy chúng tôi."
"Cấp chỉ huy mô?"
"Cấp chỉ huy vùng này. Tôi chỉ là tổ trưởng
của nhóm ba anh em chúng tôi canh gác quanh khu vực nhà này."
"Rứa hỉ!"
"Cụ đi với chúng tôi. Xin cụ mang theo mười
lăm lon gạo."
"Đem gạo mần chi rứa?"
"Đem gạo để ăn. Học tập trong ba hôm
rồi về."
"Cái chi mà phải học với tập?"
"Lấy cái bị hay cái túi mà đựng gạo.
Đem theo dư ra càng tốt."
"Họp chi mới được chớ?"
"Học tập, đă nói là học tập mà.
Mời ông đi theo."
"Tao không đi."
Giọng chắc nịch bất ngờ của ông Minh làm
tôi chưng hửng. Chắc từ hôm quân giải phóng
tới Huế tới giờ chưa ai dám nói một câu
như thế. Tôi thầm lo cho tính mệnh ông. Thấy
không ai để ư đến chiếc hầm này
nữa, tôi rời khỏi cái ngách nhỏ, ngồi
tựa vào thành hầm. Tôi không nh́n rơ mặt tên
tổ trưởng nhưng tôi nghe được
tiếng hắn cười gằn:
"Ông làm chi cho địch?"
"Địch nào?"
"Mỹ Ngụy."
Giọng ông Vơ Thành Minh ngạo nghễ:
"Nói ǵ tầm bậy vậy! Tao mà theo Mỹ, mi
về hỏi ông Hồ Chí Minh nhà mi đă dám nói
với tao giọng đó chưa. Tao không đi nghe không.
Muốn mời tao họp phải có giấy Hồ
chủ tịch chớ cái mặt trận giải phóng
của tụi bây mà ăn nhằm ǵ. Tụi bây
biết tao là ai không?"
Có lẽ tên tổ trưởng nể ông già gân
thật, tôi không nghe hắn nói thêm ǵ hết. Một
giọng khác đỡ lời:
"Bác đi theo chúng cháu tới gặp cấp chỉ
huy. Gần đây là bộ chỉ huy mà bác."
"Không đi, muốn nói ǵ th́ kêu cấp chỉ huy
của bay lại. Tao ở đây, đây là nhà thờ
cụ Phan, tui bây lạ chi mà không biết. Tao sẽ
tuyệt thực, xuống ngồi dưới cầu
Bến Ngự phản đối lối giải phóng
của tụi bay. Tao chống cả Mỹ, cả
cộng sản."
Tôi đợi một lúc mới nghe giọng ông nói
tiếp:
"C̣n bà Hảo, có nhắn chi cho chồng th́
nhắn. Nên nhắn hắn về mang đi mà hưởng
vinh quang nghe."
Tiếng người đàn bà khóc sụt sùi. Tiếng
mấy người giải phóng chào và tiếng chân
đi ra. Oanh và Trúc chui xuống hầm trước. Nó
ghé sát tai tôi:
"Sợ không?"
Tôi không trả lời, dĩ nhiên là chúng đă đoán
được tôi sợ hay không rồi. Dù tôi đă
nghe hết cuộc đối đáp ở trên nhưng
tôi vẫn cứ bắt Oanh kể lại. Trúc cười
nhỏ nói có tên giải phóng mê chị Oanh, hắn nh́n
chị chằm chằm. Mấy ngày rồi mà hắn lơ
không bắt chị Oanh đi học tập. Việt
cộng mà cũng biết mê gái rứa tề.
Trúc cười. Má tôi mắng:
"Đồ con quỷ sứ. Mi cười chi rứa?
Chết tới nơi mà không lo."
Như sực nhớ tới hoàn cảnh, Trúc nín
bặt. Oanh kể cho tôi nghe chuyện ông Minh. Nó nói:
"Khi em lên em thấy ôn thắp đèn đánh máy. Ôn
viết thư gửi ông Hồ Chí Minh, gửi tổng
thống Mỹ, yêu cầu ngưng chiến. Ôn viết :
Nhà thờ Phan tiên sinh ngày... tháng... năm... Khi tôi
viết thư này gửi tới các ông th́ trên đầu
tôi máy bay rền rĩ, súng đạn gầm thét long
trời lở đất, thành phố Huế ch́m trong
tiếng khóc than oán hận... Ôn viết rồi ôn xé,
ôn đọc cho em nghe, ôn nói ôn kêu gọi cả
thế giới nữa..."
"Lúc b́nh thường không kêu gọi, bây chừ
gọi ai nghe..."
Oanh tin tưởng:
"Ê, đừng nói bậy. Ôn định kêu gọi
thanh niên sinh viên xuống cầu ngồi tuyệt
thực phản đối nữa."
"Phản đối ai?"
"Th́ phản đối chiến tranh là vô nhân đạo,
là tàn ác, không có chính nghĩa nào ở chiến tranh
hết."
Câu nói của cô em gái thật b́nh dị, ngớ
ngẩn như làm tim tôi thắt lại. Mấy hôm nay
thành phố có bao nhiêu người chết, bao nhiêu
kẻ bị thương. Xác chết śnh thúi trong nhà,
phơi ngoài đường không ai chôn cất. Rồi
những người đi học tập đợt
đầu chưa thấy ai về hết. Họ c̣n
sống hay đă chết rồi? Tôi nghĩ mà thương
cho ông già thổi sáo bên bờ hồ Genève ngày nào. Ông
phản đối việc chia da chẻ thịt cắt
đất nước Việt Nam. Nhưng rồi
chỉ một ḿnh ông, tiếng kêu trở nên nhỏ bé.
Bây giờ tiếng kêu ấy lại cất lên c̣n
yếu ớt thêm biết bao nhiêu nữa!
Một lúc sau tôi lại nghe tiếng lóc cóc đánh máy.
Suốt cả ngày, mặc bom đạn, mặc đói
khát, ông vẫn cứ ngồi bên bàn máy đánh
chữ với ngọn nến mù mờ. Buổi
chiều có mấy thanh niên chạy tới trú ẩn, ông
cùng với họ đào hầm.
Tiếng cuốc đất th́nh thịch, tiếng máy
bay liệng trên bầu trời. Khi tiếng máy bay
vừa đi xa th́ lại tiếng đại bác câu
tới.
Cứ mỗi lần nghe có tiếng máy bay nào bay
tới gần là súng trường, súng tiểu liên,
đại liên lại bắn như mưa lên bầu
trời. Các anh giải phóng núp ở hố cá nhân kháo
nhau là hạ được nhiều máy bay lắm, nhưng
kỳ thực tôi chả nghe tiếng động nào
gần khu vực tôi ở để có thể tưởng
ra có một chiếc máy bay rớt.
Buổi tối, mặc bên ngoài súng bắn như mưa,
súng lớn nhỏ nhắm bắn máy bay, mặc
trời mưa tí tách lạnh buốt, mặc bom đạn,
mặc hỏa châu, ông Minh gọi hết thanh niên lên nhà,
ngồi đánh đờn và ca hát. Tôi mặc má tôi năn
nỉ khóc lóc cũng chui lên khỏi hầm nhập
bọn. Ông Minh thật giỏi, không biết ông
thổi được nồi cơm từ lúc nào.
Ăn cơm với nước mắm kho mặn mà sao
ngon thế, tưởng cả đời ḿnh chưa có
bữa cơm nào ngon hơn. Giọng ông Minh vẫn tin tưởng:
"Ḿnh cứ kêu gọi ḥa b́nh, cứ kêu gọi
thế giới. Ngày mai tao viết thư gửi nữa.
Tao tổ chức tuyệt thực phản đối
Mỹ, phản đối Việt cộng, đứa nào
dám theo không?"
Mọi người ngồi nh́n nhau, nửa muốn hưởng
ứng v́ thấy giọng ông đầy hăng hái,
nửa muốn ph́ cười v́ đầy tính
chất mỉa mai khôi hài. C̣n tôi, lúc đó chỉ
muốn được yên thân, quốc gia hay cộng
sản lúc này chả có tư nghĩa lư ǵ hết nếu
tôi không sống được.
Cả thành phố Huế đang dẫy chết, đang
kêu than. Cả thành phố bụi mù bom đạn.
Vậy mà những buổi học tập của các anh
giải phóng, theo lời các em tôi kể lại th́ không
c̣n màn tŕnh diễn nào khôi hài tài t́nh hơn. Học
tập về đường lối đảng, về
ḥa b́nh trong lúc bên ngoài sân, sau vườn đầy
tiếng kể tội, tiếng hô giết bỏ,
thủ tiêu, tiếng rú năo nùng của người dân
vô tội. Hắn làm công chức? Hắn làm bồi
sở Mỹ. Tội nặng chất ngất mây xanh.
Giết. Một loạt súng, những xác người dăy
dụa với bao nhiêu tội lỗi mà không hiểu, không
nhắm mắt được.
Thấy chúng tôi tần ngần nh́n nhau, ông Minh lại
nói:
"Tụi bây không đi, tao đi một ḿnh. Tao đi
đánh lại cái đơn."
Nhưng rồi ông chưa đánh đơn lại
vội. Ông lại bày tṛ ca hát, đánh đờn.
Sợ mà tới khi chết cũng chết. Cứ ca hát,
ngâm thơ cho đỡ sợ hăi.
Rồi ông lại đề nghị:
"Đứa nào có ống sáo không? Tao thổi lại bài
hồi xưa tao thổi bên bờ hồ Lơ Man ở
hội nghị Giơ Neo."
Chả có anh nào dám ṃ đi lấy ống sáo cho ông
thổi. Cả bọn ngồi sát góc tường dày
nhất sát miệng hầm để nhỡ có ǵ th́
chui xuống hầm cho nhanh. Trời bên ngoài mưa
rả rích, chúng tôi ngồi sát nhau mà vẫn thấy
lạnh run.
Đại bác vẫn câu lên đều đều. Có
tiếng anh chàng giải phóng trẻ tuổi hỏi
vọng vào:
"Sao không chui xuống hầm mà đàn hát ồn ào
thế? Địch nó biết nó thả bom xuống đó."
Chỉ có ông Minh dám trả lời:
"Cả thành phố chỗ nào mà chẳng có bom
đạn. Chú em có muốn sống mấy phút cuối
cho vui th́ quăng súng đi, vô đây ca hát chơi."
Anh chàng giải phóng bên ngoài im bặt. Mấy sinh viên
kể chuyện th́ thầm về anh chàng này, cho
biết mấy hôm nay hắn có vẻ trầm tư
lắm. Chắc hắn đă nh́n thấy cảnh máu
đổ thịt rơi và động ḷng chăng. Ông
Minh cười:
"Con người cộng sản làm ǵ có t́nh
cảm. Chúng nó chỉ có mục đích là thắng,
diệt, tiến tới. Tao ở với chúng nó lâu
rồi tao biết."
Ông nói thêm:
"Phải nh́n nhận chúng nó tổ chức giỏi
nhưng về mặt t́nh cảm th́ bết
lắm."
"Vậy ông là người quốc gia rồi."
"Tao không ủng hộ Mỹ, tao không chịu
cộng sản. Tao chống lung tung hết."
"Ông chống một ḿnh."
Dưới ánh nến, khuôn mặt ông Minh rắn
chắc lại và nổi lên nhiều đường nhăn,
ông nh́n về phía bệ thờ cụ Phan. Tiếng súng
bên ngoài lại nổ. Họ tấn công chăng? Đánh
nhau chăng? Thà đánh nhau khốc liệt đi để
hoặc chúng tôi sống hoặc chết. Cứ ngồi
dưới hầm, nghe các em nghe mạ tôi kể
lại những người chết bên ngoài tôi như
ngồi trên đống lửa đỏ. Tôi cũng không
cần biết sự trốn tránh chui nhủi như
thế này có hèn không nữa.
Có tiếng động ở cửa hầm, bà Hảo
lại ḅ ra nh́n ông Minh, khóc:
"Ôn ơi, đêm ni coi bộ dễ sợ quá."
Một giọng th́ thầm bên tai tôi:
"Không biết ông giáo sư của chúng ta lúc này
đang làm ǵ. Chắc đang họp cách mệnh
với cách miệng."
"Ông mà bắt được mày chắc ông chả
nhớ t́nh thầy tṛ nữa đâu."
Ông Minh dỗ cho người đàn bà đi xuống
hầm. Tôi lần ṃ ra tới cửa nh́n ra ngoài bóng
đêm. Bóng đêm nặng nề dầy đặc
những bí mật, những đe dọa chết chóc, u
uất tử khí. Nhưng tôi cũng h́nh dung ra
được ở góc nào là cái bể nước,
ở góc nào là hàng chè tàu, góc nào là khóm mía. Những
lá cây đen bóng lung linh như kêu gọi tôi tưởng
tượng đến đủ thứ. Giá lúc này tôi
được ḥa ḿnh vào bầu trời đêm,
được đứng trước sân ngẩng
mặt lên trời hứng những giọt mưa đầu
xuân mát rượi, ngọt lịm. Giá tôi được
đi dạo trong khu vườn rộng này một ḿnh
như những tối mới trước Tết đây,
dạo trong vườn và ngửa mặt nh́n bầu
trời đen để tưởng tượng ra khuôn
mặt người yêu.
Có tiếng động ở ngoài vườn. Tiếng
chân người di chuyển. Chắc các anh giải phóng
đang liên lạc với nhau. Khu vườn đất
mịn màng trải đầy lá cây khô c̣n đâu
nữa. Tất cả đă bị đào xới thành
những hầm hố, hoặc bị cày nát từ lâu
v́ những mảnh đạn. Một thân cây nào đó
trong vườn gẫy mắc qua mắt tôi. Cây vú
sữa, cây măng cầu hay cây nhăn lồng ǵ đó. Tôi
đoán ra sự không c̣n nguyên vẹn của khu vườn,
và ao ước một buổi sáng c̣n sống để
đi ra vườn, đi ra cổng nh́n con đường,
nhà cửa quen thuộc.
"Ngày mai tao không thể ở nhà được
nữa. Người chết nhiều rồi, tao phải
đi tải thương, đi cứu trợ. Tụi bây
đi với tao hí."
Tôi không nghe tiếng một cậu nào trả lời
hết. Có mấy thanh niên ở trong nhà này, nhờ
sự bướng bỉnh cứng rắn của ông
Minh mà chưa bị họ bắt đi. Tôi nghĩ
tại vùng này vẫn c̣n ở trong sự kiểm soát
của họ, sinh mạng người dân c̣n chặt
trong tay họ, họ chưa ra tay đó thôi. Em tôi
kể: họ đem rất nhiều người ở xóm
khác về rồi tuyên án thủ tiêu, xử tử ngay
tại đây. Những xác chết được vùi
lấp vội vàng không có một tấm chiếu để
gói.
Đă đến giờ cú rúc. Tôi đi lùi lại. Ông
Minh nói thôi giải tán rồi thổi phựt ngọn
đèn. Các thanh niên sinh viên khác về hầm ngủ.
Chỉ có ông Minh không chịu ngủ hầm. Tôi
thận trọng ḅ vào hầm, ḅ qua má tôi, các em tôi
rồi nhiều chân người khác nữa mới
tới cái ngách hầm, nơi trú ẩn mà đối
với tôi lúc này là an toàn nhất. Tôi vừa mệt
mỏi, vừa chán nản nên đặt ḿnh xuống là
ngủ ngay.
Sáng ngày ra, tôi nghe tiếng lao xao trên miệng hầm.
Mọi người đă ra ngoài hầm hết. Tôi
định chui ra nhưng má tôi la: Khoan đă. Trúc chui vào
báo cho tôi biết từ sáng tới giờ không
thấy đại bác câu tới nữa. Quân giải phóng
cũng rút lên phía nghĩa địa, chỉ c̣n
một số canh giữ từ dưới cầu lên
khỏi dốc thôi.
Ông Minh nói chuyện rất lớn giọng:
"Chắc chúng nó đi tập hợp ǵ đó."
Một lúc sau Trúc xới cho tôi một bát cơm và
dặn đừng có lên. Bên kia trường học,
mấy thanh niên bị họ bắt lên trên đó
hết rồi. Tôi hỏi mấy thanh niên sinh viên bên
kia hầm th́ sao. Trúc cho biết họ đă tản mát
hết, ông Minh đă lo sẵn chỗ núp cho họ. Tôi
nghĩ tới tiếng đàn tiếng hát giữa trưa,
giữa đêm. Mấy anh giải phóng gác ở bên ngoài
biết tê đi là bên trong nhà thờ có thanh niên trú
ẩn. Nhưng tôi cũng chẳng lo lắng lâu hơn
nữa v́ tôi nghe thấy tiếng lợn kêu và
tiếng mọi người lao xao. Một con lợn
bị giết. Bữa cơm trưa này chắc sẽ có
món ăn ngon. Giữa lúc này mà có một miếng
thịt lợn th́ thật là may mắn, món ăn cao lương
mỹ vị sang trọng quá chừng.
Tôi nhấp nhỏm ở miệng hầm:
"Má, ai mần thịt heo rứa?"
"Khỉ, vô trong đi."
"Thịt heo há má?"
"Bên nhà chị Tính, ôn Tôn mần heo đó. Chút
nữa chia một ít kho để dành ăn."
Tôi reo như trẻ con:
"Má nhớ lấy phần ít mỡ kho mặn nghe má."
"Thôi khỉ, vô đi, chết đến nơi mà
không lo, ăn với uống."
Tuy nói vậy nhưng má tôi cũng lần ṃ sang nhà bên
cạnh để chia một phần thịt heo. Trưa
hôm đó tôi nằm dưới hầm ngửi mùi
thịt kho thơm phức muốn ngạt cả mũi.
Tôi quên hết mọi khổ ải, mọi lo sợ.
Cứ thế này chắc sắp yên ổn rồi.
Từ sáng tới giờ thỉnh thoảng có vài
tiếng đại bác câu rất xa, như ở phía Trúc
Lâm, Tây Thiên ǵ đó. Xa lắm mà.
Nồi thịt như thấm mặn thật lâu, sự
chờ đợi làm tôi bồn chồn cả ruột
gan nhưng cũng làm cho tôi thêm phần sung sướng.
Trúc hích tôi:
"Anh ngửi mùi thịt mê chưa? Em nghĩ tới lúc
miếng thịt... ngon lắm hỉ?"
Tôi chưa kịp phát biểu ư kiến th́ Oanh tḥ
đầu vào:
"Ê, họ về đông lắm. Họ đào thêm
hầm hố và chia giữ các ngă đường, các
vườn."
Trúc trầm ngâm:
"Sáng họ rút rồi mà."
"Họ mang theo nhiều súng đạn lắm. Có
cả xe ḅ chở đạn nữa. Đậu ngoài ngơ ḿnh
a tề."
Rồi giọng nó run run:
"Dễ sợ lắm anh ơi, khi hồi em chui qua nhà
ông Tôn coi chia thịt heo với má, thấy có con chó tha
khúc tay hay chân chi của trẻ con, nó gặm thịt
sống. Thấy rứa em sợ thịt heo quá
trời."
Trúc kêu lên:
"Dễ sợ." Rồi nó co người lại:
"Rứa mà chị cứ chạy qua ôn Tôn được."
"Mô có. Tao sợ quá tao nhảy lùi lại. Nghe
tiếng động, tên lính giải phóng canh ở ngoài
chạy vô bồng súng định bắn. Tao sợ quá
la lên. Hắn thấy con chó đang nằm gặm xương,
hằm hè nh́n, hắn nhăn răng cười rồi
hỏi có muốn qua bên đó tui dẹp đường
cho. Tao sợ quá làm thinh. Hắn nói: Cô đừng
sợ, chắc con chó tha ở đâu đến đó.
Rồi hắn cầm đá liệng con chó cong đuôi
chạy mất, cái khúc thịt đó c̣n ở nơi
bụi đó, dễ sợ quá chừng."
"Hắn noái chi với chị nữa khôn?"
"Hắn nh́n chị. Chị vừa sợ vừa
dị. Dị ̣m rứa thê. Rồi hắn noái: Cô
sợ tui lắm hả? Tao phải noái: Dạ sợ chi
mà sợ. Không biết mần răng hắn cũng
mần thinh luôn. Rồi lủi đi ra cửa lại.
Tao chạy một mạch vô nhà. Khi hồi má bắt
tao xắt thịt heo để kho, tao buồn mửa
mấy lần."
Oanh vừa nói vừa đưa tay che miệng muốn
oẹ. Mùi thịt kho vẫn bay vào quyện lấy mũi
tôi, hết sức hấp dẫn. Câu chuyện của
Oanh chả làm tôi gớm sợ mùi thịt kho chút nào.
Đă lâu rồi, không ngày nào tôi được ăn no,
có ngày nhịn đói nữa.
Oanh cầm tay tôi nói:
"Anh nghe cho coi, họ đào hầm đó."
Tôi nghe tiếng cuốc đất, tiếng chân người
đi lại. Tiếng mệ Khái nói đóng hết
cửa ngơ. Tôi nghĩ thầm, đóng kín cửa để
che người nhưng đâu có che mùi thịt kho. Dám
mấy anh giải phóng vào thăm v́ mùi thịt kho
lắm. Tôi cũng không nghe tiếng ông Minh nữa. Em tôi
cho biết ông đă tải cái bị gạo leo xe đạp
đi từ hồi sáng rồi. Chúng nói ông đi phát
gạo. Một lúc có tiếng người ở ngoài
vọng vào:
"Các mẹ giải phóng làm ơn tắt giùm
bếp, sợ khói máy bay nó biết nó bắn."
Má tôi cũng là mẹ giải phóng rồi đó.
Bếp tắt cái rụp nhưng mùi thịt kho đâu
có tắt nổi. Tôi tưởng tượng ra
nhiều cái miệng đang nuốt nước bọt
xuống cổ. Tôi lại ló đầu ra:
"Má, chín thịt rồi chớ má?"
"Khỉ, vô đi. Để cho nó thấm chút đă nào.
Con Trúc mô rồi, ra lấy nồi cơm nguội khi hôm
ra đây hâm lại mà ăn."
Trúc vừa dợm dậy th́ có tiếng hô to ở bên
ngoài:
"Xuống hầm hết, máy bay tới."
Khi tiếng hô vừa mới gióng lên tôi vẫn
thấy bầu trời êm tịnh, vậy mà liền
đó đă có tiếng máy bay ào tới, phút chốc
đă ở trên đầu rồi lượn ṿng.
Chỉ mấy phút sau rốc két bắn xuống như
mưa. Mọi người tràn xuống hầm hết.
Một con chó mực mắt xanh lè cứ hầm hè
muốn chui xuống hầm. Mệ Khái phải cầm
con dao liệng kêu cái kẻng, con chó mới chịu
chạy ra lối khác.
Tiếng rốc két bắn như mưa, đạn như
đang trút xuống đầu chúng tôi vậy. Chúng tôi
ôm chặt nhau, người này sát vào người kia như
t́m thêm ở nhau chút nương tựa. Có tiếng
sụp đổ phía trước, phía sau, có tiếng kêu
khóc ở nhà bên cạnh, tiếng hô của các anh
giải phóng, cả tiếng thét lên như bị
cắt họng nữa. Lúc nẫy, con heo bị chọc
tiết cũng kêu lên bi thảm như thế, sao tôi
chả thấy ǵ cả.
Ầm một tiếng. Có nhiều miếng ngói lở,
rồi tiếng bụi cát rơi rào rào. Tiếng hô,
tiếng gọi nhau của mấy anh giải phóng ở
ngoài vườn. Tôi nghĩ chắc họ có nhiều
người bị thương lắm. Một lát sau,
tiếng súng dưới đất bắn trả
kịch liệt. Tiếng đạn từ trên trời
trút xuống cấp bách hơn. Tôi ch́m đi, tai ù,
ngực như nghẹt thở và cứ nằm bẹp dí
ở góc hầm, tay chân không c̣n cất lên được
nữa.
Độ hai phút sau th́ tiếng súng trên trời thưa
dần mà máy bay cũng đi mất, chỉ c̣n
tiếng súng dưới đất bắn lên th́
vẫn đ́ đẹt nổ thêm vài phút nữa, cho
tới khi có lệnh truyền:
"Ngưng."
Tiếng ngưng đi từ góc vườn này qua góc vườn
khác, vang vang trên mặt đất và tiếng súng cũng
tắt dần, dồn về vài tiếng lẻ trước
khi ngưng hẳn. Má tôi dặn không được
đứa nào trồi lên miệng hầm hết. Có
tiếng đấm cửa:
"Có ai trong nhà ra công tác giùm."
Tôi đoán chắc lại bắt đi khiêng xác
chết, xác bị thương. Má tôi ra dấu cho
mọi người im lặng. Nhưng không được,
cánh cửa bị báng súng dọng mở toang, nhiều
tiếng chân đi vô nhà:
"Tất cả lên khỏi hầm hết."
Má tôi lên trước, rồi tới mấy bà già,
mấy chị đàn bà ôm con. Trúc ở lại với
tôi, c̣n Oanh cực chẳng đă phải chuồi lên.
Một bà già đưa cho nó đứa nhỏ mới
đầy năm, mẹ nó đă chết từ hôm
tiếng súng đầu tiên nổ. Oanh bọc kín đứa
nhỏ trong tấm khăn bông, run rẩy lên khỏi
miệng hầm. Tôi nghe tiếng đàn ông hỏi:
"Ai không có con dại?"
H́nh như vài chị đàn bà phải đi. Có
tiếng anh chàng giải phóng trẻ tuổi vẫn gác
ngoài ngơ nói:
"Cô này mới đẻ dậy, đang yếu."
Vậy là thoát được rồi. Hú hồn cho con
Oanh. Một lát sau tôi thấy nó bế đứa
nhỏ xuống, tay chân nó vẫn như c̣n run rẩy.
Tôi đỡ đứa bé cho nó và mừng thầm là
đứa nhỏ đă ngoan ngoăn không khóc. Tôi nào
ngờ nó thiếu sữa, đói lả, không c̣n
sức để khóc nữa. Bởi lẽ ấy, đêm
đêm, nhiều khi tôi nghe tiếng trẻ khóc nhỏ,
yếu ớt như tiếng mèo kêu.
Tôi hỏi Oanh:
"Chúng nó bắt những ai?"
Giọng tôi hỏi thật nhỏ, nhưng Oanh
đưa tay ra dấu ngăn tôi lại. Tiếng chân
đi ra khỏi nhà. Vừa lúc đó, tôi nghe như có
tiếng xe đạp đỗ ở ngoài sân, rồi
giọng ông Minh vào gần dần:
"Răng? Ở nhà có ai bị chi không? Tao lo quá."
Tiếng người đàn bà vợ ông giáo sư
Hảo khóc thút thít. Tiếng má tôi tường
thuật lại chuyện nhà. Giọng ông Minh vẫn
rổn rảng:
"Coi, xuống hầm hết đi, máy bay tới
chừ đó. Các nơi nát hết rồi. Chắc quân
bên này đang dàn trận vào thành phố."
Tôi lắng tai nghe. Giọng ông Minh hơi nhỏ
xuống:
"Tởm lắm. Tao đi từ dưới đường
lên đây mà gặp đầy xác chết. Tụi
họ không rứa bây. Chết trong hố, chết bên
cạnh tường, chết nằm sấp mặt
xuống đường. Tao đi từ ngoài ngơ vô
đây mà thấy đầy máu. Tao cứ kêu trời:
Ôi thôi, xong rồi, ở nhà c̣n chi nữa. Khi vô nhà,
thấy tụi nó đi ra theo lối sau vườn. Răng,
không có ai bị thương chớ?"
Tôi ló đầu lên, hỏi:
"Ôn, t́nh h́nh bên ngoài ra răng?"
"Tao gặp bọn chỉ huy của chúng nó
rồi."
Ông cười, móc ra cái giấy:
"Nó rủ tao ghê lắm, nhưng tao bảo tao
chống lung tung hết. Tao không sợ bên nào. Mục
đích của tao lúc này là đi cứu thương,
đi phát gạo, cứu được ai th́ cứu. Cái
thằng chỉ huy vùng ni, nó có vẻ khôn lanh lắm. Nó
cấp cho tao cái giấy đi đường, đi
trong vùng họ kiểm soát lúc mô cũng được.
Đây ń..."
Ông đưa cái giấy về phía tôi. Nhưng má tôi
đă nạt:
"Thằng ni thiệt, xuống dưới nớ
ngồi không mi? Thôi ôn ơi, hay ho chi giấy tờ
quỉ nớ mà khoe. Có nó thêm mệt."
Ông Minh cười đôn hậu:
"Tau đă noái tau là người quốc tế mà.
Cộng sản cũng không làm chi được tau,
tụi bây thấy khôn?"
Tôi ṭ ṃ muốn đọc tờ giấy đó
lắm nhưng má tôi đă nh́n tôi gằm gằm.
Sợ bà buồn tôi vội chui xuống hầm. Oanh
lại tḥ đầu lên:
"Ôn mần rằng mà tải thương đó ôn?"
"Tau đặt họ lên xe đạp đẩy
đi. Nhà thương bỏ hoang rồi, tau đưa
đại họ vô mấy trạm cứu thương
bắt băng bó. À này Oanh, mi t́m cho tau mấy thằng
sinh viên y khoa. Quanh mấy nhà này, tau biết tụi nó
trốn thiếu chi. Mi đi liên lạc dùm hỉ?"
"Ông nội con cũng không dám. Ra ngoài cho bị
đạn chết hả?"
"Con ni nhát quá, thôi để tau lo."
Tiếng má tôi bỗng la lên thảng thốt:
"Thôi rồi..."
"Chi rứa?"
"Thôi rồi, chết rồi..."
Giọng Oanh hốt hoảng:
"Chi rứa má?"
"Trách thịt kho..."
Tôi không dằn được, tranh với Oanh tḥ đầu
lên khỏi miệng hầm:
"Răng má?"
"Đổ bể hết rồi, c̣n chi nữa..."
Tôi nh́n lại phía bếp dầu, ngay trên trần nhà,
một mảng ngói bị vỡ, trách thịt bằng
đất cũng vỡ, những miếng thịt
trộn lẫn với gạch cát nằm lăn lóc.
Từ năy giờ măi căng thẳng v́ nhiều
biến cố dồn dập, tôi cũng quên mất
hẳn nồi thịt kho. Đến bây giờ th́ thôi
hết rồi. Thấy mấy mẹ con tôi tiếc
ngẩn ngơ, ông Minh cười:
"Ôi, tiếc chi mấy chút đó. Tau có hái về
mấy trái su đây ń. Tau lên thấu trên rẫy
chớ chơi mô."
"Ôn lên thấu trên đó. Trời, trên đó ra răng
ôn?"
"Th́ ai vẫn ở yên nhà đó. Họ đóng
hẳn trong nhà dân à nghe. Có mấy cái nhà dưới
độn bỏ không, tau thấy mấy dàn su ngon quá.
Tau hái được nhiều lắm, phát hết
rồi, c̣n mấy trái đứa mô lấy th́
lấy."
Oanh reo lên:
"Đẹp quá. Trái su đẹp quá."
Tôi chả thấy trái su đẹp đẽ ǵ.
Nồi thịt đă vỡ, nhưng mùi thịt kho
vẫn c̣n phảng phất. Tôi nuốt nước
miếng và buồn bă chui xuống.
"Anh tiếc nồi thịt lắm hả?"
"Ờ."
"Em th́ chỉ thích yên cho rồi. Mấy bữa,
họ nói chỉ ở chơi với dân một
tuần lễ, răng họ ở lâu rứa?"
"Ai biết đâu đó, con nhỏ này thật tin người."
Oanh lại nói tiếp:
"Mấy ngày đầu, mấy cô cán bộ tập
xe đạp vui quá, mà họ chả biết chi hết
anh hí, đồng đội của họ chết
rần rần mà họ cứ giỡn hớt vui chơi
như không. Mấy hôm đầu, mấy cô nói với
em sẽ tổ chức văn nghệ liên hoan nữa,
rồi họ tổ chức chi mô!"
"Bắn nhau như mưa rứa mà liên hoan chi."
"Mà họ xử tử người ghê quá anh. Em
thấy họ bắn hai học sinh hay sinh viên chi đó
trong vườn bác Bốn tề. Để em kể cho
nghe. Chính cái tổ trong vườn ḿnh bắn chứ
ai. Em nghe cái thằng nhỏ nhỏ ngoài cổng hay nh́n
em đó, nó noái có xử th́ để cấp chỉ
huy hay ṭa án nhân dân xử, đừng có thủ tiêu.
Mấy tên kia nói đồng chí chỉ có tinh thần
chủ bại. Rồi họ bắn. Trời ơi, em
nhắm mắt."
Oanh nói ǵ th́ nói, tôi vẫn c̣n tiếc nồi thịt
kho. Gần tuần lễ ăn kham khổ bữa đói
bữa no, bao tử tôi như đă teo lại. Tôi
nằm mọp xuống chiếu miệng sùi bọt mép.
Cơn đói lại kéo tới hành hạ làm tôi
khổ sở điêu đứng. Con gái nhịn đói
thật tài, Oanh và Trúc bữa ăn bữa không mà
vẫn tỉnh như sáo sậu. C̣n tôi sắp phải
thiếp đi rồi đây.
Mời
xem tiếp phần 7
|