Nhà Tù Phan Đăng Lưu |
Nói
đến ngày Quốc-Hận 30-4-1975 phải nói đến
nhà tù Phan Đăng Lưu. Đây là nhà tù tuy không
lớn nhưng nổi tiếng là khắt nghiệt
nhất được Việt Cộng thành lập sau
khi cưỡng chiếm miền Nam Việt Nam. Nhà tù
nầy nằm đối diện với chợ Bà
Chiểu và sát với ṭa tỉnh trưởng Gia
Định, Sài G̣n xưa. Địa chỉ nhà tù nay
là số 4 đường Phan Đăng Lưu, Sài G̣n. Sau
năm 1975, Việt Cộng dùng nhà tù nầy để
nhốt các lănh tụ tôn giáo miền Nam, các nhà tư
bản, các chủ xí nghiệp, các phong trào phục
quốc, cứu quốc, những văn nghệ sĩ
miền Nam và kể cả các tổ chức vượt
biên trốn ra nước ngoài.Tất cả những
cá nhân, những tổ chức trên đều
được chúng ghép vào tội phản động,
tàn dư của Mỹ Ngụy và âm mưu lật
đổ chính quyền cộng sản Việt Nam. Trại
có 2 khu là khu biệt giam và khu tập thể.Khu
biệt giam với nhiều pḥng nhỏ nằm sát
nhau, mỗi pḥng biệt giam rộng 1m và dài 2m.Mỗi
pḥng biệt giam có 2 sàn xi măng, sàn trên cao hơn sàn
dưới độ 3 tấc. Sàn trên có một cái c̣ng.Như
vậy pḥng biệt giam có thể nhốt 2 người
tù mà bị c̣ng th́ chỉ có người nằm trên
thôi. Trong pḥng biệt giam có một cầu tiêu và
một ṿi nước khi mở khi không, trước
pḥng là một cửa sắt, trên cửa có một
lỗ thông gió khoảng một tấc vuông dùng để
đưa đồ ăn cho tù. Cải lỗ gió
nầy được đóng hay mở cũng tùy
thuộc cán bộ trực trại. Lỗ
gió nầy khi được mở và khi hành lang không
có ai qua lại là niềm hạnh phúc của người
tù. Nhờ lỗ gió mà người tù ở các pḥng
liền nhau có thể liên lạc với nhau dù không
thấy mặt nhau.Họ có thể gọi nhau ra nói
chuyện, cho nhau miếng bánh, cái kẹo, nhất là
điếu thuốc rê đốt sẳn. Qua lỗ gió
thấy an toàn, họ gọi nhau bằng cách gơ vào vách
tường báo hiệu, xong tḥ tay qua lỗ gió, hai bàn
tay sẽ gặp nhau… Tôi
bị bắt vào Phan Đăng Lưu năm 1983
về tội “ tổ chức vượt biên”.Tôi
bị đưa vào pḥng biệt giam. Tôi là tài công nhưng
Việt Cộng tưởng tôi là tổ chức nên
chúng đưa vào biệt giam và c̣ng hai chân chân để
tra khảo tôi phải khai tổ chức là ai và
tiền, vàng, bạc để đâu. Lúc đầu
ở biệt giam một ḿnh, một tháng sau th́ có thêm
một người nữa. Người nầy là
một cán bộ ngoài Bắc, không biết bị
tội ǵ mà đưa vào ở chung với tôi.Một
tháng sau, người cán bộ nầy ra th́ một người
tù khác vào, anh tên Cường có dính dáng đến
“ Vụ Án Nhà Lam”.Cường người Huế,
trước 1975 là một thợ chụp h́nh, khi T 54
của Việt Cộng tiến từ xa lộ Biên Ḥa
vào thành phố Sài G̣n, Cường đă ra đón và
được cho lên xe tăng để chỉ
đường cho đoàn xe vào Dinh Độc
Lập. Chính anh đă chụp những bức ảnh
T 54 ủi sập cổng chính của dinh và nhiều
bức ảnh khác của những ngày Ba Mươi Tháng
Tư. Cường không phải là ca sỉ nhưng có
giọng hát hay mà lại bạo phổi, tối nào
anh cũng đưa miệng qua lỗ gió hát lớn
cho các tù biệt giam nghe. Cường cũng biết
ngâm thơ nhất là bài “Hồ Trường”th́
những ai ở biệt giam Phan Đăng Lưu vào
những ngày ấy đều không quên giọng ngâm
của anh v́ tối nào nếu có dịp là anh ngâm,
nhất là lúc trời mưa gió bên ngoài. Không
may, một hôm anh đang ngâm “Hồ Trường”
th́ bị cán bộ trực trại phát hiện và anh
bị kỷ luật và đưa đi nơi khác. Sau
đó một người tù khác lại vào ở chung
với tôi.Người thứ ba nầy là một
cựu sĩ quan VNCH, ở chung với nhau một
thời gian ngắn, chúng tôi hiểu nhau và chia sẽ
mọi thứ cho nhau dù pḥng kín chỉ vừa nửa
chiếc chiếu, mồ hôi nhể nhải suốt ngày
lại thêm muỗi ṃng, gián chuột và mùi hôi
thối từ lỗ cầu tiêu mục nát bốc lên.Có
lúc đang ngủ giật ḿnh thấy
gián ḅ trên bụng hay chuột gậm gót chân. Bảy
tháng sau tôi được đưa qua pḥng giam
tập thể, pḥng nầy dài khoảng 10 mét rộng
5 mét, chứa khoảng gần 80 người tù đủ
mọi lứa tuổi
và đủ mọi thành phần tù tội.Thấy tôi
mới đến, tên trưởng pḥng giam là một
đại úy công an Việt Cộng bị bắt v́
tội “Tổ chức vượt biên” chỉ định
tôi nằm gần sát cầu tiêu bên cạnh là
một người tù lớn tuổi.Tên nầy đúng
là một cai tù.Nó cùng đám tay chân nằm gần
cửa ra vào để dể dàng tiếp cận cán
bộ trại và hít thở không khí bên ngoài, c̣n
lại tất cả nằm sắp lớp như cá ṃi
trong hộp. Tất cả đều răm rắp theo
lệnh cai tù, cai tù lại theo lệnh của cán
bộ trại. Phần đông trước khi vào khu
tập thể, người tù nào cũng phải trăi
qua biệt giam nên ai cũng gầy yếu, xanh xao, và c̣n
bị cai tù bắt nạt, dọa dẫm đủ
điều. Nằm cạnh nhau cả ngày mà tôi chưa
dám nói chuyện với bác bên cạnh v́ sợ cai tù
nghe vu cáo chuyện tù cũ tù mới nhỏ to nói
xấu bác, đảng và cách mạng. Đợi lúc
cai tù ra ngoài làm việc, bác nằm cạnh tôi nói
nhỏ: -Kệ
nó.Tránh voi chẳng xấu mặt nào. Tôi
tự giới thiệu tên rồi hỏi bác: -Bác
tên ǵ? -Tôi
tên Nguyễn Hoạt Tôi
hỏi lại: -Có
phải Nguyễn Hoạt là Hiếu Chân tiên sinh ? Bác
gật đầu. Tôi hỏi tiếp: -Bác
bị bắt v́ tội ǵ? -Biệt
kích văn hóa. -Trước
bác làm gi? -Giám
đốc Văn Bút Việt Nam Tôi
nói đă đọc nhiều bài viết của bác trên
các báo và rất ngưỡng mộ bác. Từ
đó, chúng tôi quen thân nhau, nằm sát nhau rồi
ăn chung với nhau. Cũng nhờ đó tôi đă
học hỏi từ bác nhiều thứ và xem bác như
người thầy. Bác lớn hơn tôi 10 tuổi, sáng
nào bác cũng ngồi thiền, chiều lại bác
tập “trồng chuối ngược”, tức
tập chúc đầu xuống đất, hai chân
đưa thẳng đứng lên trời. Bác nói
đây là cách tập luyện“Tinh, Khí, Thần”,
hằng ngày ḿnh ngồi, đứng nhiều, làm
đảo ngược lại sẽ giúp máu xuống
tim và lên đầu mạnh hơn. Tôi
lại hỏi bác: -Bác
nghĩ thế nào về văn học miền Nam trước
năm 1975. Bác
trả lời: -Nhiều
bước tiến rơ rệt. Bác dẫn chứng,
miền Nam Việt Nam trước năm 1954 chưa có
ǵ. Thế mà sau 20 năm, miền Nam có tất cả,
dù chưa lớn lắm, nhưng đă hơn
nhiều nước ở Đông Nam Á. Bác nói
tiếp, bây giờ lại trở về con số không. Tôi
lại hỏi: -Trong
thời kỳ cầm bút, bác thích thú điều ǵ
nhất? -Tôi
thích nhất là lúc gặp nhà văn Kim Dung khi ông trên
đường bay từ Singapore về Hồng Kông, ông
có ghé qua Tân Sơn Nhất vài tiếng.Vài tiếng nhưng
tôi đă nói chuyện nhiều với ông ấy. Kim
Dung là nhà văn nổi tiếng của Hồng Kông, tác
giả của những tập truyện kiếm
hiệp làm say mê hằng triệu độc giă
khắp thế giới. Bác thích nhất câu nói
của Kim Dung: “ Chỉ có tự do mới sáng tác hay
được”. Cuối
năm 1984 tôi được chuyển lên nhà tù Chí Ḥa.
Một năm sau tôi lại chuyển lên trại tù
Tống Lê Chân thuộc tỉnh B́nh Long để phá
rừng trồng cây tiêu, cây điều, ba năm sau,
cuối năm 1987 mới được thả
về. Sau đó tôi được biết bác
Nguyễn Hoạt cũng bị đưa lên Chí Ḥa và
chết tại trại tù nầy, không biết lư do ǵ. Nghĩ
đến trại tù Phan Đăng Lưu. Gần 40 năm,
tôi vẫn c̣n nhớ đến những bạn tù
trong biệt giam cũng như những bạn tù trong
pḥng giam tập thể.Trong đó có người
bạn tù không tên ở bên cạnh pḥng biệt giam
thường cho tôi điếu thuốc rê đốt
sẳn.Tuy nghe giọng nói hằng ngày của nhau nhưng
chưa bao giờ thấy mặt nhau, đă làm tim tôi
khắc sâu ân t́nh nầy, tiếp đến là anh Cường,
trẻ tuổi, vui tính và nhiệt t́nh, sau cùng là bác
Hoạt tức Hiếu Chân tiên sinh, người đă
nằm cạnh và ăn chung suốt nhiều tháng,
một nhà văn tha thiết tự do với nhiều
mơ ước chưa thành sự thật đă
phải từ giă người thân, bạn bè và cây bút
của ḿnh trong nhà tù Công sản. Lúc
qua Mỹ, tôi có xuất bản một tập thơ
lấy tên “Mẹ và Quê Hương” trong đó có
bài thơ ghi lại vài dấu tích với những
bạn trong ngục tù Phan Dăng Lưu, một
trại tù đă gây biết bao nỗi kinh hoàng cho
mọi người vào thời đó. Sau đây là bài
thơ “Ngục tù
Phan Đăng Lưu”: Đêm
dài không ngủ được Cali
1-4-2015 Tam Giang Hoàng Đ́nh Báu |