Nhạc sĩ Lam Phương |
Tên thật là Lâm Đ́nh Phùng, sinh ngày 20 tháng 3
năm 1937, làng Vĩnh Thanh Vân, quận Châu Thành,
tỉnh Rạch Giá (ngày nay là phường Vĩnh Thanh
Vân, Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang). Hiện nay ông
đang sinh sống tại khu Little Saigon, Quận Cam,
California.
Nghe
tôi gọi điện thoại: “Chú ơi, con qua
phỏng vấn chú để viết bài cho báo Tết,
nha chú”. Nhạc sĩ Lam Phương nói liền:
“Ừ, ghé qua chơi đi cháu!”. Khi nghe tôi nhấn
thêm câu, “Kể về những cuộc t́nh đă qua
đời Lam Phương nha!” th́ tác giả thêm luôn
“suốt đêm thao thức v́ em” bật cười
lớn “Giờ này kể lạng quạng người
ta uưnh cho, chạy không kịp”. Cười
vậy, nói vậy, nhưng ông vẫn kể, mà c̣n
kể “mỗi người có một chuyện nhỏ
nhỏ vui vui để làm bài viết của cháu
lạ hơn.” Nh́n
ông ngồi trên chiếc xe lăn, cười nói
một cách vui vẻ, thỉnh thoảng lại pha tṛ
một cách rất duyên để rồi bật cười
thoải mái, tôi thầm nghĩ “ông vầy mà không
nhiều người mê mới lạ.” Mà, ngược
lại, nghe cách ông gọi điện thoại hỏi
thăm về cô bạn đồng nghiệp đi cùng
tôi đến thăm ông, tôi cũng chợt nhớ câu
“Chém cha cái kiếp đào hoa, mở ra rồi lại
trói vào như chơi” của Nguyễn Du.
Máu
đào hoa thật sự chảy trong ông thấm vào
từng thớ thịt, cho nên, ông c̣n thở, là c̣n
bật lên những câu đại loại: “Cô đó
đẹp quá hén!” cho dù sau đó ông tủm tỉm
“chống chế”: “Trời cho ḿnh tâm hồn như
vậy chứ đâu phải ḿnh muốn đâu”.
Phỏng
vấn ai mà biết rằng họ sẵn ḷng giăi bày,
là tôi hỏi thẳng liền vấn đề, chứ
không cần lượn lượn dẫn dắt. Cũng
vậy, khi nghe ông nói “bốn người mà ông
Nguyễn Ngọc Ngạn nhắc đến trong bài
viết của ổng hồi mấy năm trước
là bốn người chánh đó,” tôi hỏi
liền, “C̣n những người phụ đâu?”.
“Quên hết rồi, sao nhớ nổi”. Người
nhạc sĩ ở ngoài tuổi 80 trả lời
một cách tỉnh bơ, gọn bâng và cười x̣a.
Bốn mối t́nh sâu đậm Bốn
người, hay đúng hơn là bốn mối t́nh sâu
đậm, đi qua cuộc đời của người
nhạc sĩ tài hoa (lẫn đào hoa) này chính là ca sĩ
Bạch
Yến,
ca sĩ Minh Hiếu, ca sĩ Hạnh
Dung
và người đẹp Cẩm Hường. “Và
mối t́nh với kịch sĩ Túy
Hồng nữa là năm,
phải không chú?” – “Không, đó là
vợ”. “Trời, vợ không
phải là t́nh sao!” Tiếng kêu của tôi chỉ
được trả lời bằng một nụ cười
nhẹ của người từng viết nỗi ḷng
“Tôi đă lầm khi đưa em sang đây”. “Thế
c̣n lời đồn về Họa Mi?” – “Họa Mi không có
đâu, chỉ là bạn thôi”, ông lắc đầu. Và
ông bắt đầu, như thể có đoạn phim
đang chiếu chậm qua ḍng hồi ức của ông:
“Cô Cẩm Hường đẹp lắm, đẹp
số một đó, từng là hoa hậu bên Pháp mà. Chú
viết cho ‘bà’ đó mấy chục bài lận,
‘Từ Ngày Có Em Về’, ‘Anh muốn đôi ta măi như
người t́nh’… trong bài ‘Mùa Thu Yêu Thương’
đó, ‘Bài Tango Cho Em’, nhiều lắm…
Tôi
cũng không hiểu sao ông lại bắt đầu
kể về những mối t́nh của ḿnh bằng
“mối t́nh chánh cuối cùng”, không biết có
phải v́ cô Cẩm Hường đă qua đời, nên
nói dễ hơn chăng? “Chú
quen ‘bà’ này 10 năm ở Pháp. Quen cô ấy khi cô
ấy đang có chồng, lúc chú từ Mỹ mới
qua, gặp bà một cái là bà bỏ chồng luôn.. Mà
cổ đẹp lắm,” ông cười nhớ
lại.
Người
em rể vẫn ở bên cạnh chăm sóc nhạc sĩ
Lam Phương suốt thời gian, từ lúc ông đổ
bệnh đến nay, kể thêm, “Cô Cẩm Hường
đẹp lắm, nói chuyện dễ thương
lắm, mà chỉ nụ cười thôi là thấy
chết rồi.”
“Lúc
đó cô Khánh Ly qua Pháp nh́n thấy, cô này chạy
về ‘méc’ cô Túy Hồng. Cô Túy Hồng mua vé máy
bay qua coi mặt liền,” người em rể
‘tiết lộ’ chuyện xưa.
“Chàng
Lam Phương im lặng nghe em ḿnh kể, rồi thêm vào:
“Nhưng qua làm được ǵ nữa, v́ lỗi bà
trước, không phải lỗi chú. Mà lúc đó cũng
thôi rồi.”
Một
khoảng im lặng để ông nhớ lại một
thời mê đắm, trước khi tôi tiếp: “Đây
là mối t́nh dài nhất, đúng không chú?” – “Không,
có người kéo dài đến 20 năm lận?” –
“Ai?” Tôi bỗng nghệch ra. “Bà Tống Hùy” –
“Là ai?” Tôi thật sự ngạc nhiên. “Là Túy
Hồng đó”. Úi trời, tôi bật cười
lắc đầu, trong khi ông ngồi cười khoái
chí. Ông vẫn giữ được sự hài hước,
tếu táo đến vậy ở tuổi bát thập
th́ quả là tôi cũng nể ông luôn.
“Có
khi nào cùng lúc chú quen nhiều người không? – “Cũng
có, mấy cô nữ sinh đó. Nói nói chứ đừng
viết ra nghen,” ông bảo. Tôi trêu, “Sao lại không
viết, không viết uổng à.”
“Trong
thời gian sống với những người này
vẫn có vô số những cuộc t́nh phụ bao quanh.
Ăn cơm c̣n kiếm cháo là vậy đó. Toàn là người
ta t́m tới thôi.” – Ông ‘ta thán’ về ông, mà như
thể ‘kể tội’ ai đó.
“Là
một nhạc sĩ, việc quen nhiều người
tạo cho chú nhiều cảm hứng viết bài là
sự thật, nhưng có khi nào chú cảm thấy có
điều ǵ làm cho chú khó chịu, áy náy không?” Tôi
ṭ ṃ.
“Khó
chịu là khi họ đụng nhau đó” – Ha ha ha. Tôi
không ngăn được tiếng cười lớn.
Không có câu trả lời nào thật hơn thế.
“Vậy
giờ này chú c̣n quen nhiều người không?” –
“Giờ hết rồi,” ông trả lời ngay.
“Hết người này đến người khác thôi,
chứ không đến một lượt.” Tôi
phải mất hai giây để hiểu hết câu
trả lời “quỷ quái” mà thoạt nghe, tôi
ngỡ ông đă thực sự “rửa tay gác
kiếm.”
Ông
trầm ngâm trước khi “biện hộ” cho chính ḿnh,
“Chắc tại số ḿnh thôi, ḿnh không muốn mà
họ cứ tới,… mà ḿnh từ chối th́ sợ
người ta buồn.”
“Chú
không t́m ai hết v́ ḿnh biết thân phận ḿnh mà; lúc
nhỏ th́ nhà nghèo, có thương cũng không dám
tỏ t́nh với ai hết. Giờ th́ ḿnh bệnh
vầy, họ có đến với ḿnh th́ cũng v́
hiếu kỳ, ai biết dăm ba bữa đuổi ḿnh
đi sao,” ông nói cùng nụ cười muôn thuở. Bạch Yến, mối t́nh
đầu? Ông
bảo ông không t́m ai, nhưng lại là người
biết tỏ t́nh sớm. Và người đầu tiên
nghe được những lời t́nh tứ đó là
Bạch Yến.
“Nhớ
năm đó ở khu Bàn Cờ có vụ cháy nhà
lớn lắm, chú cùng bạn bè đi làm thiện
nguyện ở đó.. Nhà Bạch Yến cũng trong
khu xóm đó, nên gặp, làm quen. Gặp nhiều
lần th́ t́nh cảm phát sinh,” ông kể về t́nh yêu
đầu đời.
Ông
cho biết “Bài hát đầu tiên viết cho Bạch
Yến h́nh như là bài ‘Nghẹn
Ngào.’”
– “Tại sao lại là ‘Nghẹn Ngào?’” – “V́ chú
có lỗi, làm bạn ḿnh buồn nên bạn ḿnh đuổi
ḿnh về. Đó là chú tưởng tượng ra thôi…
chứ không có ai đuổi đâu. Đó như
lời thú tội vậy mà, ‘Thôi anh đi về đi,
xa xôi rồi thăm nhau làm chi…’”
“Mà
chú làm khổ cổ lắm. Lúc quen cổ rồi, chú c̣n
trẻ cũng bay bướm làm cho cổ buồn,
cổ khổ lắm, phải bỏ đi Pháp, rồi
đi Mỹ cả 10 năm mới quay trở về. Khi
về chú có gặp lại cổ, khi đó cổ chưa
có chồng. Nhưng chú th́ có gia đ́nh rồi. Cổ
lại đi tiếp,” tác giả “T́nh
Bơ Vơ”
kể.
“Có
một kỷ niệm vui với Bạch Yến… đó
là quen cổ khi c̣n là học tṛ mới lớn lên. Khi
đó ‘bả’ đi về quê của ‘bả’,… t́nh
c̣n mới nên chú thấy nhớ nhớ, mới đón
xe đ̣ về quê gặp ‘bả’.. Xe đ̣ chạy
từ chiều đến 4 giờ sáng mới tới; mà
lúc giờ đó người ta c̣n ngủ hết, ḿnh
c̣n ở ngoài lộ… phải ngồi trên băng
ghế ngoài đường ngủ chờ trời sáng
mới gặp được. Đó là kỷ niệm mà
chưa từng kể ai nghe,” ông cười với
hồi ức… cũng chừng có hơn 60 năm.
Xấu nên phải kiếm
người đẹp Một
điểm chung của những người phụ
nữ từng làm chàng trai bước đi từ “Kiếp
Nghèo”
rung động, là, họ đều là những người
phụ nữ đẹp. Câu nào nhắc đến “người
xưa” của ông đều phải có dính đến
chữ “đẹp.” “V́ ḿnh xấu nên phải
kiếm người đẹp,” ông bảo thế, nhưng
tin hay không là ở người nghe.
“Cô
ca
sĩ Hạnh
Dung th́ không nổi tiếng
nhưng đẹp,” ông kể tiếp. “Nhớ có
lần đi công tác ở Phù Cát. Sau khi biểu
diễn xong rồi th́ về pḥng ngủ. Nói là pḥng,
chứ chỗ nhà binh th́ chỉ trải chiếu ra
nằm ngủ. Giữa đêm bị pháo kích, ù té
chạy tán loạn… Nhớ cổ cũng chạy
thấy ḿnh th́ kêu ‘Em ở đây nè, em ở đây
nè.’”
Ca
sĩ Hạnh Dung ở Biệt Đoàn Văn Nghệ
Trung Ương, chuyên đi hát cho lính nghe. Cô không là người
nổi tiếng, nhưng những bài hát ông viết
trong giai đoạn quen cô là ngững bài hát để
đời, từ “Giọt Lệ Sầu,” “T́nh Nghĩa
Đôi Ta Chỉ Thế Thôi,” đến “Phút
Cuối” và đặc biệt là bài hát làm “điên
đảo” nhiều thanh niên trai tráng một thời:
“Thành Phố Buồn.”
Với
ca
sĩ Minh
Hiếu,người ông cho
rằng “t́nh nghệ sĩ thôi chứ không phải
đậm đà,” ông cũng mơ màng nhớ kỷ
niệm xưa. “Hồi mới quen, có lần cổ
rủ về nhà ăn cơm. Cổ làm đĩa
gỏi, trên đó một bên cổ xếp sợi dây
leo thành h́nh chữ MH, bên kia th́ chữ LP”.
Minh
Hiếu chính là nguồn cảm hứng để ông
viết bài “Biển T́nh” mà một người
bạn tôi từng nhận xét “Trong tất cả
những bài hát của Lam Phương, ‘Biển T́nh’
là bài hát có giai điệu lạ nhất, nghe nhạc
mà cảm giác như từng đợt sóng từ ngoài
khơi vô thẳng vào ḷng ḿnh.”
Mối
t́nh nghệ sĩ không đậm đà với Minh
Hiếu cũng ghi dấu bằng những giai phẩm
thật đẹp như “Biết Đến Bao
Giờ” mà lứa chúng tôi, những đứa trẻ
lớn lên sau năm 1975, khi bắt đầu biết
nghêu ngao những bản nhạc vàng th́ đó lại là
những câu, “Đời là vạn ngày sầu,
biết t́m vui chốn nào…” Ông kể thêm, “Chú
viết bài ‘Em ơi suốt đêm thao thức v́ em”
(Em Là Tất Cả) là lúc chú lên nhà cổ chơi, khi
ra về, cổ nói ‘nhớ mai lại nghe’. Chỉ
một câu đó mà chú có ư tưởng viết bài hát
đó trong một đêm.”
Khi
tôi hỏi, “Với
chú, mối t́nh nào sâu nặng nhất, khiến chú
cảm kích người đó nhất?”
Ông đă trả lời rất khéo, “Khó nói được
lắm, v́ mỗi người mỗi hoàn cảnh khác
nhau.”
Hỏi
ông khi nh́n lại hết những người phụ
nữ mà ông từng có t́nh cảm với, ông thấy
đó là những t́nh cảm đẹp để nghĩ
về hay có ǵ hối tiếc, ông cho rằng, “Thường
là đẹp, ít người nào làm ḿnh hối
tiếc lắm. V́ khi ḿnh thương người ta là
ḿnh thương cái đẹp của người ta. Nhưng
sau khi tan vỡ th́ những kỷ niệm đẹp làm
ḿnh nhớ.
Vừa viết vừa khóc Theo
ông, những sáng tác ông viết ra rất ít sự tưởng
tượng, mà hầu hết đều thoát thai
từ chính những ǵ ông trải nghiệm, liên quan
đến cuộc đời ông, mặc dù có thể
đó chỉ là những cảm xúc thoáng qua, nhưng
đó là của ông, không vay mượn.
“Có
bài hát nào chú vừa viết vừa khóc không?” Tôi
tiếp tục cuộc chuyện tṛ, đôi khi tưởng
chừng lạc ra ngoài đề tài đă định.
“Có
chứ. Đời chú có hai lần vừa khóc vừa
viết: một lần là khi viết bài ‘Kiếp Nghèo’;
lần khác là khi viết bài ‘Một Ḿnh’. Viết mà
khóc v́ đó là viết cho chính thân phận ḿnh, ông
trả lời.
Để
phá vỡ không khí có phần trầm lại, tôi
đưa luôn câu “Vậy
có bài nào chú vừa viết vừa cười không?”
Ông cười
hiền lành, và trả lời, “Không.”
Cuộc
đời chưa cười được. Ngay cả
khi viết bài ‘Mùa Thu Yêu Thương’ lúc gặp bà Cẩm
Hường, giai điệu nhạc vui tươi
vậy nhưng nghe kỹ cũng sẽ thấy chứa
trong đó nỗi buồn bàng bạc, ông tâm sự.
“Vậy
th́ điều ǵ có thể làm chú cười vui?” –
“Là những ǵ không làm ḿnh buồn.”
– “Thế những ǵ làm chú buồn?” – “Cũng
không biết. Thật ra ḷng ḿnh giờ dường như
lắng đọng, không ǵ làm ḿnh vui cũng như
buồn. Muốn vui mà không vui được, v́
phải có người tạo cho ḿnh vui, mà ḿnh đâu
có ai đâu.”
Ông
lại như rơi vào ‘khoảng
lặng’
sau vài câu ứng đáp thật nhanh. Và
ông lại như nói, dường như không phải
để cho tôi, mà là cho hết những người
thương quư ông hiểu, “Đào
hoa là do hoàn cảnh đưa tới thôi, chứ ḿnh có
muốn cũng không được, mà không muốn cũng
không được. Hoàn cảnh thôi. Trời cho ḿnh tâm
hồn như vậy. Hoàn cảnh đưa tới
mọi thứ. Trời cho đào hoa quá và giờ cũng
cho luôn chiếc xe lăn ngồi một ḿnh.”
Tôi
nh́n người nhạc sĩ ngồi đó, đôi tay
đan vào nhau, mắt lạc về một nơi nào, xa
lắm. Không tấm h́nh nào chụp ông lúc ngồi xe lăn
mà lại thiếu nụ cười, một nụ cười
chưa bao giờ xuất hiện lúc ông c̣n trai trẻ.
Nhưng, cả khi ông cười tươi lẫn lúc
ông cười mỉm, đôi mắt ông cũng đều
buồn,… nỗi buồn định mệnh của người
đào hoa.
Bài
viết: Ngọc Lan H́nh:
Ngọc Lan & Trúc Linh, NV |