Tuỳ Bút Nha Trang Xưa Điệp Mỹ Linh |
(Để
tưởng nhớ Cố Chuẩn Tướng
Nguyễn Bá Liên, nhà thơ Hoàng Việt Sơn và
những Người Thân Yêu không c̣n nữa!) “Hà
Nội dịu dàng, Hà Nội thướt tha, Hà Nội
quyến rũ…”
Bằng một giọng không c̣n là Bắc Kỳ nguyên
thủy, diễn giả nhấn giọng ở dấu
nặng mỗi khi lập lại danh từ riêng “Hà
Nội”. Cứ
mỗi lần chữ “Nội” được phát âm,
cái dấu nặng dường như nặng hơn và
dội thẳng vào tâm thức tôi; ở đó bao
kỷ niệm ấu thơ đang yên ngủ, bỗng
trở ḿnh, thức dậy. Trong
khi diễn giả vẽ ra những cảnh sắc nên
thơ, những con đường yêu mến của Hà
Nội thuở xưa th́ hồn tôi như ngây, như
dại, âm thầm t́m về những ngơ ngách quanh co
của một quá khứ mịt mùng; nơi có tiếng
sóng ŕ rào bên bờ cát mịn, tiếng chuông chùa
đồng vọng trên đồi cao, tiếng chuông nhà
thờ ngân vang khi chiều xuống và tiếng x́nh
xịch ră rời của chuyến tàu đêm. Bỗng
dưng tôi tưởng như tôi thấy lại
được chuyến xe lửa mệt nhọc đang
hổn hển thở từng ngụm khói đen ś
giữa cánh đồng bao la. Và từ một toa xe dơ
bẩn, tôi đang lặng người, trải dài bao
thương nhớ theo từng vết lăn trên đoạn
đường đầy rỉ sét. Khi
tàu đến Suối Dầu, nh́n ánh nắng mỏng lướt
nhẹ trên rừng cao su xanh ŕ và chiếc cầu
nhỏ bắt ngang con suối cạn để vào
Quận đường, tôi không nén được xúc
động! Phạm Đ́nh Phê, ngón đàn vĩ
cầm không đối thủ của Nha Trang đă
phục vụ nơi đây, một thời. Nếu thính
giả của đài phát thanh Nha Trang từng say mê
tiếng vĩ cầm của Phê th́ các cô gái Nha Thành cũng
nghe ḷng ḿnh rung động khi tiếng Tây Ban Cầm
của Phê d́u dặt trong điệu Rhumba Melody
trầm buồn vào những buổi họp mặt. Bây
giờ, tôi không hiểu sau bao nhiêu năm tù đày, ngón
đàn của người anh cô cậu có c̣n làm
nhức nhối ḷng người nghe hay anh phải bán
đàn và sử dụng những ngón tay thon dài ấy vào
động tác lao động để mưu sinh? Tôi
thở dài, nh́n rừng cao su im ĺm lùi lại phía xa. Tàu
tiến vào Thành, nơi xuất phát loại mít ráo dày
cơm, xơ ít; loại ô-ma ngọt, bùi, màu vàng tươi
như ḷng đỏ trứng gà; loại vú sữa
nếp dày cơm, hạt nhỏ; loại sam-bô-chê
ngọt như mật; loại chuối tiêu trái nhỏ
nhưng thơm khi chín vàng. Mùi
thơm của chuối chín chắc chắn không
giống mùi thơm của lúa. Nhưng màu vàng của
chuối chín cây lại rạng rỡ chẳng khác chi màu
vàng của cánh đồng lúa từ đường
rầy xe lửa vào đến b́a làng; nơi đó,
những mái nhà ngói đỏ thẹn thùng núp sau vườn
cây ăn trái. Trong những vườn cây ấy, tôi
biết chắc chắn thế nào cũng có cây mận
với những trái đỏ hồng, h́nh quả chuông;
cây chùm ruột với những trái nho nhỏ, kết
thành chùm, từ xa trông như chùm nho xanh; cây bông điệp
với những đóa hoa nhỏ nhắn màu vàng xen
lẫn đỏ. Tàu
đến Cây Dầu Đôi, nơi có ông thầy bói
nổi tiếng một thời. Con tàu vẫn tiến
về phía trước nhưng hồn tôi lại lui
về quá khứ; v́ thấy cây cổ thụ vẫn
tỏa rộng bóng mát êm đềm trên con đường
nhựa ngập nắng. Trên
con đường ngập nắng ấy, đă
biết bao lần tôi cùng bạn bè đạp xe đạp
từ Nha Trang lên đây để xem bói. Đứa
học giỏi th́ nhờ thầy bói xem sẽ đậu
hay hỏng; đứa học dở th́ nhờ thầy
bói xem có bị bảng “cót” – không đủ điểm
để thi lại kỳ hai – hay không? Cũng có
nhiều nam sinh đi theo chỉ với mục đích
được đi cùng với một nữ sinh nào mà
chàng ta ngầm để ư.
Xem
bói xong, chúng tôi thường đến nhà bạn
ở B́nh Can ăn thanh long. Những trái thanh long vỏ
tím hồng và ruột mát, ngọt tự nhiên, bây
giờ nghĩ đến cũng bắt thèm! Từ
quốc lộ vào làng, chúng tôi phải đạp xe hàng
dọc trên bờ ruộng khô. Những bờ ruộng
này chia cách cánh đồng lúa mênh mông thành những
thửa ruộng vuông vắn. Cuối những thửa
ruộng ấy là lũy tre già. Bên kia lũy tre, ḍng sông
Cái lặng lờ xuôi ra biển, lưu lại đấy
từng đụn cát im ĺm. Trên
đường về, chúng tôi không quên ghé Phú Vinh thăm
bác Lê Văn Đào, giáo sư Anh văn và cũng là ngón
đàn vĩ cầm thời với Ba tôi trong Hội
Mỹ Thuật Nha Trang. Chúng tôi cũng ghé thăm chú Vân
Sơn, người có ngón đàn Hạ Uy Cầm
tuyệt vời của ban ca nhạc B́nh Minh, đài phát
thanh Nha Trang. Sau
đó chúng tôi ghé Chợ Mới uống nước
dừa tươi. Ôi! Những trái dừa xiêm nho
nhỏ, xinh xinh, vừa tới độ “nạo”
đă cho chúng tôi từng miếng dừa non beo béo, ḍn
ḍn và từng ngụm nước dừa trong, mát,
ngọt mà bất cứ loại giải khát nào trên hành
tinh này cũng không thể sánh bằng.
Ngoài
cái thú uống nước dừa, nam sinh c̣n thích ghé
Chợ Mới để ngắm những người
con gái có làn da mỏng, trắng và mịn như da con gái
Dalat. Riêng tôi, tôi thích ghé Chợ Mới để
thỏa măn khứu giác v́ mùi cam sành, mùi xoài chín cây,
mùi hoa chanh, hoa bưởi. Bưởi ở đây không
mang tên diễm lệ như Thanh Trà ở Huế, không
ngọt đậm đà như bưởi Biên Ḥa. Nhưng
bưởi ở đây mọng nước và hương
vị riêng biệt của nó cộng với tư muối
ớt cũng đủ làm cho dịch vị của chúng
tôi tiết ra gấp bội. Từ
Chợ Mới tôi có thể thấy mái chùa Hải
Đức vươn cao trên ngọn đồi dày
đặc cây táo nhơn. Bậc cấp cao nghệu trước
cổng chùa đă bao lần đếm bước chân
tôi? Gốc bông sứ bên hông chùa đă bao lần nghe
tiếng tôi “gạo” bài thi hoà với tiếng mơ
nhịp nhàng thoát ra từ chánh điện? Mấy chú
kỳ nhông có c̣n phóng nhanh vào khóm lá khô khi bất
ngờ thấy tôi đang rón rén hái trộm đoá
ngọc lan?
Nhiều
hôm học xong tôi men theo con đường ṃn phía sau
chùa Hải Đức để sang ngọn đồi
lớn; nơi chùa Phật Học im ĺm sau hai hàng cây
khuynh diệp, trường Bồ Đề nương
theo triền đồi thấp, và chùa Ngọc Hội
ẩn ḿnh vào cuối ngọn đồi, về phía Tây.
Từ ngọn đồi này tôi có thể thấy ngôi
nhà thờ cao nghệu ở ngă sáu. Dạo
đó, những đêm Giáng Sinh tôi thường choàng
khăn voan quanh cổ, khoác chiếc áo lạnh ngắn,
đi dọc theo đường Gia Long, dưới hai hàng
me sầu, rồi men theo bậc cấp bên hông nhà
thờ, lên đến gốc đa, chỉ để
nghe những bài thánh ca. Cách
nhà thờ không xa lắm, trên đường Nguyễn
Hoàng, Nhơn có c̣n cùng Ka Lăng ru đời bằng
Vần Thơ Sầu Rụng? Giàn hoa mimosa trước
nhà “người” Hạ Uy Cầm Hà Quang Đức có
c̣n nở rộ những đóa vàng h́nh tháp chuông?
Cuối đường Thủ Khoa Huân, trường
trung học bán công Lê Qúy Đôn có c̣n tổ chức
những lớp luyện thi toán lư hóa vào mỗi mùa Hè? Tôi
vẫn nhớ, quanh trường Lê Qúy Đôn, hoa
giấy nở rộ trên giàn, đơm bóng mát êm
đềm trước những ngôi nhà tĩnh mịch.
Nhiều khóm hoa giếng trắng, tím, hồng mọc
hoang trên những vùng cát trắng, cạnh nhóm cây
thồn bồn. Tôi thích hái hoa giếng, rút từ
giữa đài hoa cái tim dài và nhỏ, rồi xoè bàn
tay để cái tim lên, thổi nhẹ một tí là cái
tim quay ṿng ṿng.
Ánh
mắt tôi vượt khỏi rặng dương
liễu và dừng lại nơi Trung tâm huấn
luyện Không Quân. Ḷng tôi ngậm ngùi khi nghĩ đến
Nguyễn Đ́nh Tân, “dân” B2, đă trở về ḷng
đất từ một cao độ trùng trùng! Và
Nghị, người thường đi chiếc Vespa
xanh xám, đến nhà tôi mỗi sáng chủ nhật
để nghe ban B́nh Minh tập dượt. Là một
người yêu nhạc, thích nghe nhạc, nhưng khi
Nghị chết chỉ có tiếng phản lực thét gào! Đến
căn cứ Thủy Quân Lục Chiến tôi lại
nhớ một lần ban B́nh Minh cùng nhóm học sinh
đến đây ủy lạo binh sĩ theo lời
mời của người hùng Nguyễn Bá Liên. Hôm
đó, Thúy Minh đơn ca Em Gắng Chờ của
Huỳnh Anh, Hoàng Thu đơn ca Mùa Thái Ḥa, Thanh Điệp
vừa đệm phong cầm vừa hát bản Dạ
Khúc của Nguyễn Mỹ Ca và nhiều học sinh khác
cũng đem niềm vui đến cho những người
lính chiến. Sau
đêm ủy lạo binh sĩ, chúng tôi được
một sinh viên sĩ quan Quân Y, bút hiệu Hoàng Việt
Sơn, tặng bài thơ Tiếng Đàn Đêm Trung Thu
mà nay tôi nhớ không trọn: ….
Về đây tôi đă gặp nàng, Bên
bờ biển đẹp ḷng tràn nhớ thương. Đêm
Thu ai hát Nghê thường? Phong
cầm chuyển phím tay hường nhẹ buông. …… Em
về đâu? Em ở đâu? Cho
tôi nghe măi tiếng đàn, Tâm
t́nh giọng hát qua làn gió đưa. Thúy Minh, Thanh Điệp, Hoàng
Thu, Những h́nh bóng cũ bao
giờ phai đâu!… Bây giờ không biết vị
bác sĩ Quân Y “về đâu? ở đâu?”, nhưng
tôi biết người hùng Nguyễn Bá Liên đang
ở một nơi rất yên b́nh và không có hận thù! Và kia là Trung Tâm Huấn
Luyện Hải Quân; nơi tôi có những gắn bó không
rời; nơi tôi hiểu thế nào là lễ nghi quân cách
của một quân chủng nặng truyền thống trưởng
giả; và cũng là nơi Bùi Tiết Qúy, “dân” B3 và
Mùi, “dân bê bối (B4) của tôi” đầu quân.
Qua
khỏi cụm thông già nơi bệnh xá Hải Quân là
Chutt với những tô phở gà thịt thơm, bánh
phở dai, nước dùng trong vắt và vài cái
trứng non, ăn thơm thơm, bùi bùi. Cách
hàng phở không xa là con dốc nhỏ nối liền
Chutt với Cầu Đá. Tôi thích xuống Cầu Đá
vào mùa Thu để nh́n lá bàng bay bay trước khu
phố hẹp và trong ṿng rào Hải Học Viện;
để nh́n những đợt sóng triền miên kéo
về tung bọt trắng xóa bên ghềnh đá chơ
vơ; để thấy con tàu an b́nh nhờ sự vây
bọc của ngọn Corniche de Cauda và ḥn Bảy
Miếu; để thấy mấy chàng Hải Quân trong
quân phục tiểu lễ trắng, áo dạ màu xanh
đen, rời xe lam với những bước vội vàng.
bến cảng Cầu Đá
Khoảng
cách từ ḥn Bảy Miếu đến mỏm núi
cuối làng Xóm Bóng có thể gọi là “cửa
lớn” của “ngôi nhà” Nha Trang; v́ muốn vào Nha
Trang bằng đường thủy phải qua vùng
biển ấy. Nơi
vùng biển ấy, mỗi sáng, từng đoàn ghe lũ
lượt ra khơi từ Xóm Bóng; và mỗi chiều,
từng cánh buồm no gió lửng thửng trở
về. Cũng nơi vùng biển ấy, vào những
đêm tối trời, những điểm sáng ly ty
của đoàn ghe câu mực trông rực rỡ và
kỳ bí như những v́ sao lấp lánh trên nền
trời đêm.
Trên
mỏm núi cuối làng Xóm Bóng là tu viện và trường
ḍng. Không xa hai chốn trang nghiêm ấy, về hướng
Bắc, là Ḥn Chồng; nơi dường như lúc nào
sóng cũng nổi cơn cuồng nộ, dội ầm
́ vào ghềnh đá cheo leo. Chính cái âm thanh vang động
này và h́nh ảnh những lượn sóng vỡ ra
trắng xóa đă đem đến cho Ḥn Chồng tính
chất hùng vỹ và lăng mạn. Những lần đến
đây tôi thích ngồi lặng lẽ nh́n những nhánh
rong rêu sậm màu chờn vờn theo từng lượn
sóng rạc rào trên những phiến đá phẳng,
cạnh mặt nước. Ngoài mấy đụn cát bên
bờ vắng, Ḥn Chồng chỉ có nắng, gió, đá
và sóng. Trong tiếng thét gào của sóng, Ḥn Chồng âm
thầm ghi lại không biết bao nhiêu mối t́nh thơ! Lui
về hướng Tây Nam, tôi thấy lại vườn
ổi ở Lương Sơn với bác giữ vườn
đôn hậu. Ngày xưa, bất cứ toán học sinh
nào đến đây, chỉ trao cho bác ít tiền tượng
trưng là có thể ăn tại chỗ bao nhiêu cũng
được. Ổi ở đây không lớn như
ổi ở Bắc Mỹ Thuận hay Bắc Vàm
Cống. Nhưng ổi ở đây da mởn, vị
đậm đà, ruột đỏ hồng. Những trái
ổi chín cây lại có mùi thơm ngọt ngào, lúc nào
cũng quyến rũ lũ chim non. Và
đây, Tháp Bà ngào ngạc trầm hương đang
soi ḿnh bên ḍng sông Cái. Từ chân cầu Xóm Bóng lên
đến chánh điện không biết phải qua bao
nhiêu bậc cấp, nhưng những người hoang
mang trước nhiều uẩn khúc của ḍng đời
đầy hệ lụy đă t́m đến đây
cầu nguyện, xin xăm. Vào dịp Tết hay
cuối tuần, khung cảnh Tháp Bà tấp nập hơn,
v́ lũ học tṛ như chúng tôi thường đến
đây chụp h́nh, xin xăm và hái lộc.
Rời
khóm cây đầy bóng mát và mấy tàng phượng
vỹ đỏ rực quanh Tháp Bà, ánh mắt tôi
dừng lại một chốc nơi ḥn Đá Chữ
chơ vơ giữa ḷng sông Cái. Trên ḥn Đá Chữ,
một cây Bồ Đề nhỏ nhắn, lẻ loi. Nếu
cây Bồ Đề trên ḥn Đá Chữ xinh như
loại cây trong chậu kiểng, th́ cây Bồ Đề
trên miếu Sinh Trung lại sum sê, um tùm như một
cổ thụ. Từ mặt đường lên đến
cổ thụ này cũng phải qua nhiều bậc
cấp ven triền đồi. Từ đồi này nh́n
xuống cửa sông Cái, doi Xóm Cồn lặng lẽ
với những mái nhà lụp xụp dưới
rặng dừa xanh. Xóm Cồn im ĺm bao nhiêu th́ trên
đồi này cảnh vật cũng tĩnh mịch
bấy nhiêu; tuy dưới chân đồi là bến xe
đ̣ Sinh Trung nhộn nhịp, xô bồ. Đối
diện với bến xe Sinh Trung là Rọc Rau Muống;
nơi rau muống được trồng từng ao,
từng ruộng, lan măi đến đường
Trần Qúy Cáp. Chính sự hiện diện của
những ruộng rau muống đă tạo nên giao điểm
của sự khác biệt nơi đường
Trần Qúy Cáp: Một bên th́, Nha Trang tấp nập,
Nha Trang yêu kiều, Nha Trang lộng gió; và bên kia là vùng
quê êm đềm bên những ruộng rau muống xanh ngút
ngàn. Nhắc
đến đường Trần Qúy Cáp là nhắc
đến tiệm nem Ninh Ḥa với những chiếc
nem chua nho nhỏ, chỉ đủ vừa cắn làm
đôi; những cuốn chả ram ḍn rụm, có con tôm
ở giữa; những lụi nem nướng bốc khói
trên ḷ than hồng; và những đ̣n chả lụa nóng,
dai, thơm mùi lá chuối.
Góc
Mă Ṿng & Trần Qúy Cáp Mỗi
món ăn có một mùi thơm riêng biệt. Như mùi
thơm của chả lụa không thể nào giống
được mùi thơm của tô phở Chutt. Và hương
vị phở Chutt cũng hoàn toàn khác với hương
vị phở Bắc chính thống của tiệm
phở Hợp Lợi, trên đường Trần Qúy Cáp,
gần đường rẽ vào Phường Củi. Con
đường vào Phường Củi khởi đầu
từ đường Gia Long, men theo công trường
Trịnh Minh Thế trước sân ga, cắt đường
Yersin, Hoàng Tử Cảnh, Độc Lập và Trần
Qúy Cáp. Nhờ vậy, từ phở Hợp Lợi,
nếu muốn sang đường Độc Lập,
chỉ cần đi ṿng tiệm bánh Thanh Vân là đến. Đầu
đường Độc Lập, trước công trường
Trịnh Minh Thế, là nơi ngày xưa tôi thường
chen lấn, cố t́m một chỗ gần lề
đường để xem duyệt binh. Lớn hơn
một chút, tôi không đến đầu đường
Độc Lập để xem diễn hành nữa, mà tôi
đến để mua sách, mua bản nhạc tại
nhà sách Kim Anh. Tôi vẫn nhớ chị bán sách tên
Tuyền, có mái tóc rất dài và mượt như tơ.
Cũng nơi đây, tiếng phong cầm dồn
dập của Hoàng Đ́nh Phiên nghe chẳng khác chi
tiếng đàn chuyên nghiệp của Trần Văn Lư.
Ngoài ra, vào những lúc tinh thần chùng thấp, Phiên cũng
thích ru hồn bằng tiếng vĩ cầm thiết
tha. Phiên là “linh hồn” của ban Gió Mùa, đài phát
thanh Nha Trang. Nhưng mỗi khi Ba tôi – cụ Điệp
Linh Nguyễn Văn Ngữ – yêu cầu, Phiên cũng tăng
cường cho ban B́nh Minh. Xuôi
theo đường Độc Lập, chưa đến
rạp xi nê Tân Tân, nhưng khứu giác của tôi
bắt đầu “báo động” liên tục v́ mùi
thức ăn từ nhà hàng Dân Thiên; nơi xuất phát
những món ăn Tây chỉ thua nhà hàng Frigate ở bưu
điện chút xíu thôi. Nh́n mấy bích chương
đồ sộ treo ngay trước rạp Tân Tân, không
thể nào tôi không nhớ những xấp chương
tŕnh xi nê mà thời đó chúng tôi rất thích cất
giữ như cất giữ “Lưu bút ngày xanh”
vậy. Tờ chương tŕnh nào có in bản nhạc
là chúng tôi tập hát ngay. Những
bản nhạc được ưa chuộng lúc
bấy giờ là Rivière Sans Retour, Bernadine, Letters In The
Sand, Soyonara, Only you, v. v…
rạp xi nê Tân Tân Nhắc
đến mấy t́nh khúc nhạc này không làm sao tôi không
nghĩ đến bác Nguyễn Hữu Dưỡng, giáo
sư toán và cũng là ngón đàn vĩ cầm cùng
thời với Ba tôi trong Hội Mỹ Thuật Nha Trang. Cách
rạp Tân Tân chỉ vài căn phố là ngă tư
Độc Lập và đường Nhà Thờ. Nơi
đây lúc nào lời ca và nhạc Ấn Độ cũng
vang dội từ máy khuyếch đại âm thanh đặt
ngay trước rạp Tân Tiến. Vốn không thích
nhạc và phim Ấn Độ và cũng không thích thưởng
thức nhạc một cách ồn ào, không bao giờ tôi
đến rạp Tân Tiến để xem xi nê mà
chỉ đến v́… hủ tiếu, ḿ, sâm bổ lượng
và các món chè. Nếu Sài G̣n có Chợ Cũ với
những món ăn vặt rất hấp dẫn của
mấy chú Ba Tàu th́ Nha Trang có khu vực chung quanh
rạp Tân Tiến. Rời
khu vực Tân Tiến, chỉ cần qua khỏi Garage
Charner, tôi thấy lại cái quán nhỏ của ông Tàu
già chuyên bán sữa đậu nành và pa-tê-sô, ngay ngă
ba Độc Lập và Công Quán. Ngày xưa, mỗi khi
thâu thanh hoặc phát thanh trực tiếp xong, Ba tôi thường
đưa toàn ban B́nh Minh đến quán này uống
sữa đậu nành. Những lần đó, chú Phan
Phi Phụng, giáo sư trường trung học Kỹ
Thuật Nha Trang và cũng là người chơi Banjo
Alto với cả ngón út của bàn tay trái, thường
kể những mẫu chuyện rất ư vị. Từ
quán ông Tàu già, thấy ánh đèn sáng rực trước
rạp xi nê Minh Châu, tôi bùi ngùi nhớ lại giọng
hát, tiếng đàn của những nghệ sĩ tài
tử của trường Vơ Tánh cũng như của
ban B́nh Minh vào những dịp tổ chức xi nê có
phụ diễn tân nhạc để gây qũy.
Những lần đó, Thanh Điệp độc
tấu phong cầm những bản Conserto của J. Rosas,
Ivanovici, J. Strauss, v.v…, và Nguyệt Thu không bao giờ
đơn ca Sérénata mà không có tiếng vĩ cầm réo
rắc của Phạm Đ́nh Phê. Một lần, cũng
tại rạp xi nê Minh Châu, Thanh Điệp, Bích Khuê, Bích
Khê cùng Thọ và Luân trong trường ca Hội Trùng Dương
của Phạm Đ́nh Chương, ḥa âm của Nghiêm
Phú Phi, đă đem giải nhất trong cuộc thi văn
nghệ toàn miền Trung về cho trường Vơ Tánh. Qua
khỏi rạp Minh Châu, nơi góc đường Công
Quán và Yersin, hàng cây khuynh diệp trước ngôi nhà
của nhạc sĩ Minh Kỳ đang lả ḿnh trong gió.
Giờ đây Minh Kỳ không c̣n nữa, thảo nào hàng
khuynh diệp th́ thầm tiếc thương! Từ
nhà nhạc sĩ Minh Kỳ có thể nghe tiếng Dalida
trong bản Bambino phát ra vang dội từ máy khuếch
đại âm thanh nơi rạp Tân Quang, ngay ngă sáu Nhà
Đèn. Xeo xéo Nhà Đèn, trên đường Quang Trung,
là ngôi nhà của Hoàng Cầm, tiếng hát nhà nghề. Từ
nhà Hoàng Cầm trở ra đường Độc
Lập, quẹo phải là đầu đường
Phan Bội Châu; nơi có căn lầu hai tầng
của Trần Nam, người có biệt tài xử
dụng Tây Ban Cầm giả tiếng Đại Hồ
Cầm mà bất cứ người nào có tŕnh độ
thẩm âm cao thế mấy đi nữa cũng khó có
thể phân biệt. Nhưng đó chỉ là sở
đoản của Trần Nam thôi; sở trường
của Trần Nam là tiếng Clarinette trầm và đục.
Trần Nam cũng là một thành viên của ban B́nh
Minh.
đường Độc Lập Qua
khỏi nhà Trần Nam khoảng vài căn phố là ngôi
nhà hai tầng của Thérèse Scott; người đă
đơn ca bài Gịng Sông Xanh, phát thanh trực tiếp vào
hôm khai mạc đài phát thanh Nha Trang. Hôm đó Thanh
Điệp cũng đơn ca Trở Về Thôn Cũ
của Nhị Hà. Sát bên nhà Thérèse Scott là cửa hàng
của gia đ́nh Thúy Minh và Hoàng Thu, hai giọng nữ
trong ban B́nh Minh. Xuôi
theo đường Phan Bội Châu, qua khỏi rạp
Modern, là khu phố sầm uất nhất của Nha
Trang. Vào những ngày trước Tết, chợ
Tết thường được tổ chức trong ḷng
phố này, chiếm hẳn khoảng đường
từ rạp Modern đến Toà án. Ban ngày chợ
Tết thường đông người lớn tuổi
đi mua sắm. Ban đêm là thời gian của người
trẻ và lính. Cứ mỗi chiều, xe GMC từ các
trung tâm huấn luyện Không Quân, Hải Quân, Đồng
Đế kéo về, “đổ” xuống cạnh
chợ Tết không biết bao nhiêu là sinh viên sĩ quan
và lính. Nhờ vậy, lúc nào chợ Tết cũng mang
sắc thái vui tươi, nhộn nhịp.
Mỗi
lần đi chợ Tết, chúng tôi thường
chọn những chiếc áo dài vừa ư nhất,
những chiếc áo lạnh hợp thời nhất và
thế nào cũng choàng những chiếc khăn voan
hợp với màu áo. Chúng tôi thích đi từng hai hay
ba đứa với nhau, vừa đi chầm chậm
vừa cắn hạt dưa vừa nói chuyện
thầm th́. Thời đó, trong nhóm chúng tôi ít đứa
được phép trang điểm, cho nên chúng tôi
rất thích cắn hạt dưa cho môi hồng
hồng. Chúng tôi, và hầu như tất cả mọi
người đi chợ Tết ban đêm, cứ lượn
lên lượn xuống dọc theo hai hè phố tràn
ngập ánh sáng, rực rỡ lụa là, thơm mùi bánh
mứt và lanh lảnh tiếng chào mời của
mấy cô bán hàng xinh xinh. Khi nào biết “bị” người
khác phái để ư và đi theo, chúng tôi thích thú trong
ḷng nhưng không hiểu tại sao lại cứ
lẩn vào mấy cửa hàng để… trốn! Một
trong những nơi chúng tôi thường trốn là căn
phố hai tầng của Mầu, ngay trước
chợ Đầm. Mầu là “tay” Saxophone
nồng cốt của ban B́nh Minh. Nếu ai đă nghe
tiếng Saxophone Alto của Mầu nức nở
từng hồi trong t́nh khúc J’ai Rêvé De Vous, người
đó sẽ không c̣n muốn nghe tiếng Saxo.
của ai khác nữa, ngay như của Louis Amstrong
hoặc Kenny G.! Cách
nhà Mầu một con đường nhỏ dẫn ra
biển là cửa hàng và khách sạn của gia đ́nh
chú Huỳnh Anh, người sử dụng Đại
Hồ Cầm độc nhất của Nha Trang thời
bấy giờ; và cũng là một thành viên trong ban B́nh
Minh. Nhưng tôi không nhớ chú Huỳnh Anh này có
phải là tác giả t́nh khúc rất nổi tiếng,
Em Gắng Chờ, hay không. Ngày
xưa, mỗi tối đi học Anh Văn ở Thanh
Thương Hội, gần Ṭa Tỉnh, tôi thường
đạp xe đạp qua cửa hàng của chú
Huỳnh Anh và thấy chú Huỳnh Anh ngồi đọc
sách hoặc hút thuốc ngay dưới trụ đèn
đường. Về sau, các lớp Anh Văn ở
Thanh Thương Hội không c̣n nữa, cũng như
chú Thu Hoài – giọng ca nồng nàn, ấm áp nhất
của ban ca nhạc B́nh Minh vào thời điểm
đó – đă giă từ tiểu đoàn Bảo An pḥng
vệ Ṭa Tỉnh. V́
đài phát thanh nằm trong khuôn viên Ṭa Tỉnh cho nên,
ngày đó, trước hay sau khi thâu thanh hoặc phát
thanh trực tiếp, tôi thích lang thang quanh những con
đường rợp bóng cây bàng để thỉnh
thoảng nghe tiếng trái bàng rơi trên mặt
đường. Trước
đài phát thanh, bên trái, cuối giải cát vàng là Xóm
Cồn; nơi có Đài thiên văn Yersin. Bên phải,
con đường Duy Tân uốn ḿnh bên giải cát
mềm và hàng thông cằn cỗi.
đường Duy Tân Cạnh
những hàng thông này, dạo vừa cùng gia đ́nh
từ Dalat dời về Nha Trang, mỗi chiều chủ
nhật, tôi thích đến để nghe ban nhạc
“Kèn đồng” (quân nhạc) của Hải Quân ḥa
nhạc. Thỉnh thoảng khán giả cũng “nổi
máu nghệ sĩ”, t́nh nguyện hát một bản. Lúc
ấy tôi chỉ hơn mười tuổi. Nhưng khi
nghe một người hát ca khúc Viễn Du tôi vẫn
hiểu bản ấy không nên hát với ban nhạc “Kèn
đồng” và trong khung cảnh này. Tuy vậy, lời
ca, tiếng nhạc cũng dẫn dắt hồn tôi
đi thật xa. Nh́n trời lồng lộng, nh́n
biển mênh mông và nh́n quân phục tiểu lễ
trắng của nhạc công, tôi thích. Tôi buồn. Và tôi
ước mơ! Dọc
theo đường Duy Tân là viện Pasteur, Khu Công Chánh,
nhà hàng Beau Rivage, Grand hotel, v. v… Nhưng nơi tôi thích
nhất là ngă ba Duy Tân và đường Bá Đa
Lộc; v́ đường Bá Đa Lộc chạy ngang
ngôi trường thân yêu của tôi: Trường Trung
Học Vơ Tánh. Trường
Vơ Tánh là ṭa nhà đồ sộ hai tầng, mái
lợp bằng ngói đỏ, tường sơn màu
trứng sáo. Trong sân trường trồng nhiều cây
sao, nhưng cây c̣n nhỏ, chưa tỏa được
bóng mát um tùm như hai hàng cây sao dọc theo đường
Bá Đa Lộc. Trường tôi không giàu cho nên sân trước
không được tráng xi măng mà chỉ được
“nện” bằng đất đỏ, sân sau là băi cát
trống, đầy hoa giếng và cây thồn bồn.
Trên băi cát này, ngày xưa, học sinh thường
dựng sân khấu lộ thiên để tŕnh diễn văn
nghệ vào những dịp băi trường hoặc
mừng Xuân. Đối
diện với trường Vơ Tánh, cách một
khoảng đất trống và đường Yersin, là
sân vận động; nơi tôi thường theo Ba tôi
đi xem đá banh, để thấy Ba tôi lăng xăng
phỏng vấn, viết bài cho tờ Đuốc Thiêng. Từ
sân vận động, theo đường Yersin ngược
lên phía ga xe lửa, tôi bỗng lặng người khi
thấy lại ngôi nhà cũ – nơi chị em tôi
lớn lên trong ṿng tay thương yêu của người
Mẹ rất đẹp và trẻ cho đến độ
ai cũng tưởng Bà là chị tôi; và người
Cha mang gịng máu nghệ sĩ nhưng sống khắc
khổ như vị chân tu! Cách
nhà tôi độ vài gốc cây muồng là khách sạn
Phụng Hoàng; nơi Hàn Phong Cao đă lớn lên, đă
ca vang những ca khúc t́nh tự dân tộc và đă
đưa tiếng ca ngọt ngào ấy theo từng
vết lăn của đoàn Kỵ Binh. Xéo
góc với khách sạn Phụng Hoàng, trên đường
Gia Long, là ngôi nhà của Thanh Hoa, người có
giọng soprano cao vút, cũng trong ban B́nh Minh. Cùng
với tiếng vĩ cầm lảnh lót của Phạm
Đ́nh Phê, tiếng hát Thanh Hoa đă làm say đắm
không biết bao nhiêu tâm hồn yêu nhạc trong sầu
khúc cổ điển Sénérade của Schubert. Trong
nỗi nhớ khôn cùng, tôi tưởng như tôi
thấy lại tôi của những lần chơi vũ
cầu trong sân, hoặc tập xe đạp trên
đường Yersin, té lăn nhào trong tiếng cười
rộ của đám bạn cùng lứa. Ngày
đó, nếu đường Yersin cho tôi những tràng
cười hồn nhiên của tuổi ấu thơ th́
khi tôi lớn hơn một chút, đường Gia Long
lại cho tôi những bâng khuâng, nhung nhớ ngập ḷng,
v́ tiếng c̣i của những chuyến tàu đêm. Đối
với tôi, Nha Trang tươi thắm nhất là khi
những tia nắng đầu ngày vừa le lói cuối
vùng biển xanh; và Nha Trang dịu dàng nhất là
thời gian trước khi màn đêm về. V́ lẽ
đó, tôi thích lang thang một ḿnh trên ngọn đồi
sau chùa Hải Đức để nh́n những tia
nắng cuối cùng của một ngày c̣n bịn
rịn trên ngọn Corniche de Cauda trong khi cả
một vùng không gian rộng lớn đang từ từ
ch́m vào màn đêm. Bây
giờ, tuy đă xa Nha Trang gần nửa thế kỷ,
nhưng đôi khi, từ vùng “a lại gia thức” sâu
thẳm, tôi vẫn tưởng như thấy được
những tia nắng hấp hối trên đỉnh Corniche
de Cauda. Những lúc ấy, hồn tôi rỗng
lặng để cảm nhận được tất
cả vẻ đẹp hùng vỹ của quê Nội thân
yêu! Điệp
Mỹ Linh Chú
thích: *Những
tên đường, địa danh và tên trường
trong Tùy Bút Tưởng Như Trở Về là tên
đường, địa danh và tên trường trung
học công lập của thành phố Nha Trang vào
thập niên 60 của thế kỷ 20. |