Vài hàng về PHẠM CÔNG THIỆN Bài này do một nguời Việt Nam ở Pháp viết lại theo lời kể lại của ex-Wife của Phạm công Thiện |
Nhà
thơ triết gia Phạm Công Thiện [1941 - 2011] Nhà
thơ triết gia Phạm Công Thiện [1941 - 2011] qua
đời năm 2011 tại Houston, nhưng chuyện
kể, các bài viết về anh đă nhiều lầm
lạc : Người viết : anh bỏ áo tu hành
lấy cô vợ người Pháp, theo Thiên Chúa Giáo,
kẻ khác viết : anh không hề có một mảnh
bằng kể cả bằng tú tài mà dạy Triết
Học Viện Đại học Sorbonne, mười lăm
tuổi anh đọc và viết hàng chục ngôn
ngữ, mười lăm tuổi anh dạy trung
học, hai mươi tuổi anh là khoa trưởng khoa
Khoa Học Nhân Văn, Đại Học Vạn Hạnh
Sài G̣n, anh là triết gia không cần học một ai ?
Dạy Triết học tại một Đại Học
Pháp mà không cần một văn bằng nào ? Đâu
là sự thật, đâu là huyền thoại ? Được
chị Lê Khắc Thanh Hoài tặng cho quyển tiểu
thuyết đầu tiên của chị : Chuyện
một người đàn bà năm con, tôi đọc
say mê, với lối văn giản dị trong sáng tôi
đọc một mạch, tôi không ngờ chị
viết hay và hấp dẫn như thế về
cuộc đời khổ đau gian truân của chị
với một thi nhân, triết gia mà thời niên
thiếu tôi đă từng say mê tác giả : Ư thức
mới trong văn nghệ và triết học , Phạm Công
Thiện. Sách
trang b́a h́nh tháp Eiffel Paris, nơi xảy ra câu chuyện
và bức chân dung chị Lê Khắc Thanh Hoài kư tên
Phạm Công Thiện vẽ, ngày anh tỏ t́nh cùng
chị, chị không dấu tên người bạn đời.
Người đàn bà có năm con cùng triết gia, nhà
thơ Phạm Công Thiện (1941-2011) kể lại
cuộc đời ḿnh dẫn nhập bằng cuộc
đối thoại với cháu ngoại, mừng sinh
nhật bà, trao phong b́ : một bài thơ bằng
tiếng Pháp và ĺ x́ : 10 Euro cho bà, v́ thấy bà
ngoại nghèo quá thật là dễ thương, ngộ
nghĩnh và cảm động. Từ đó chị
kể lại cuộc đời ḿnh qua 13 năm
sống chung. Thời gian mà anh sang Pháp năm 1970, từ
bỏ áo nhà tu Thích Nguyên Tánh và sau năm 1985 anh sang
Mỹ cư ngụ tại Los Angeles và qua đời
tại Houston.. Tuổi
học sinh Trung học, tôi say mê khi đọc Phạm Công
Thiện, tôi biết về thơ Appolinaire, Rimbaud, Pierre
Emmanuel..về các triết gia mới Tây Phương qua
anh. Bây
giờ th́ tôi viết về anh qua truyện kể
của chị Thanh Hoài, nh́n anh qua những Vidéo các
buổi nói chuyện của anh. Tôi muốn t́m hiểu
cuộc đời Hiện tượng Phạm Công
Thiện, một thời làm mưa làm gió tại
Miền Nam những năm 1966-1970. Và dư âm những mưa
gió ấy tại Hải ngoại từ 1970 đến năm
2011. Tôi muốn hiểu Phạm Công Thiện là ai ? anh là
một thiên tài thần đồng, hay một một
Trạng Quỳnh của một thời ?. Những
kiến thức anh lấy từ đâu ? nguyên do ǵ anh
đă mê hoặc cả
một thế hệ tuổi trẻ miền Nam trong
thời điểm đó. Đâu là sự thật
của đời anh, đâu là huyền thoại do anh và
mọi người thêu dệt. Những người
Phạm Công Thiện quen biết tôi đều có
dịp gặp gỡ : từ chùa Hải Đức Nha
Trang, đến Paris, đến Viện Đại
Học Vạn Hạnh : Họa sĩ Vĩnh Ấn, nhà
thơ Thi Vũ Vơ Văn Ái, nhà thơ Nhị Tay Ngàn
đến Hoà thượng Minh Châu Viện Trưởng
Viện Đại Học Vạn Hạnh, Thiền sư
Nhất Hạnh, chị Thanh Hoài người bạn
đời từng chung sống với anh 13 năm, và có
5 con với anh. Chị
Thanh Hoài sinh năm 1950 tại Huế, con một vị bác
sĩ nổi tiếng tại Huế trong Phong Trào tranh
đấu Phật Giáo miền Trung, năm 1963 từng
bị tù dưới chế độ Ngô Đ́nh. Năm
1969 chị học Triết học Đông Phương
tại Viện Đại Học Vạn Hạnh. Năm
1970 chị lên đường sang Bruxelles du học.
Gặp và kết hôn với Phạm Công Thiện
tại Paris. Chị Thanh Hoài c̣n là một nhạc sĩ
đàn dương cầm, từng học Trường
Quốc Gia Âm Nhạc Huế, tác giả nhiều CD, và
hàng trăm nhạc phẩm. Trước
nhất Phạm Công Thiện là một nhà thơ :
tập Ngày
sinh của rắn in năm 1988, có những bài thơ
đẹp, và lạ lùng : VII: tôi
chấp chới đắng
giọng giữa
tháng ngày mơ mộng nốt
ruồi của hương hay
nốt ruồi của rigvéda tôi
mửa máu đen trên
nửa đêm paris tôi
giao cấu mặt trời sinh ra mặt trăng tôi
thủ dâm thượng đế sinh ra loài người cho
quế hương nằm ở nhà thương điên
của trí nhớ mặt
trời có thai! mặt
trời có thai! sinh
cho tôi một đứa con trai mù mắt. VIII
: mười
năm qua gió thổi đồi tây tôi
long đong theo bóng chim gầy một
sớm em về ru giấc ngủ bông
trời bay trắng cả rừng cây gió
thổi đồi tây hay đồi đông hiu
hắt quê hương bến cỏ hồng trong
mơ em vẫn c̣n bên cửa tôi
đứng trên đồi mây trổ bông gió
thổi đồi thu qua đồi thông mưa
hạ ly hương nước ngược ḍng tôi
đau trong tiếng gà xơ xác một
sớm bông hồng nở cửa đông Anh
nổi tiếng thần đồng, 15 tuổi đă công
tác viết bài cho tạp chí Bách Khoa, một tạp chí
nổi tiếng giới trí thức miền Nam thời
bấy giờ, anh thông thạo 5, 6 ngoại ngữ,
một quyển sách anh được Nguyễn Hiến
Lê giới thiệu. Nguyễn Hiến Lê là một
học giả tự học viết khoảng 60
quyển sách từ sách : Tự học làm người,
Rèn luyện nhân cách, đến Triết Học Trung
Hoa. Một kiến thức đáng kính phục. Có
lẽ Phạm Công Thiện đă học phương pháp
tự học và làm việc của học giả
Nguyễn Hiến Lê. Muốn học một ngôn ngữ,
học bằng cách dịch quyển sách ḿnh ưa thích,
mỗi ngày đều đặn, chỉnh tề,
ngồi vào bàn viết.. lúc đầu khó khăn, sau thành
thói quen viết dễ dàng nhanh chóng. Tôi hiểu anh không
nói ngoa, anh đă viết 20 quyển sách thời niên
thiếu và đốt đi. Đó là cách tập
luyện viết sách, đọc một quyển sách ḿnh
mô phỏng theo, viết một quyển tương
tự, ban đầu ḿnh chịu ảnh hưởng
nhiều từ từ ḿnh tạo ra một phong cách riêng,
tiến đến một sáng tạo hoàn toàn. Anh
giỏi tiếng Pháp. Anh có tài dịch thơ lưu loát
và quyến rũ. Anh đọc các triết gia Tây Phương
và các Thiền sư Phật Giáo và diễn tả
lại gọn gàng dễ hiểu. Anh đáp ứng
được nhu cầu giới trẻ đương
thời đang muốn mở ra tiếp xúc với Tây
Phương, nhưng không đủ vốn liếng ngôn
ngữ để đọc trực tiếp bằng
tiếng Pháp, tiếng Anh. Kiến thức văn chương
Tây Phương từ sau cuộc tiếp xúc với Văn
chương lăng mạn thời Thơ Mới với
Baudelaire, Edgar Poe... Các Triết gia Hiện Sinh, hiện
đại như thế nào ? Anh đáp ứng
được một nhu cầu muốn t́m hiểu
của đương thời. Thuở c̣n học sinh
Trung Học tại Phan Thiết, tôi và anh Nguyễn
Bắc Sơn, nhà thơ, thường gặp nhau bàn
về những điều Phạm Công Thiện
viết. Trong không khí ngột ngạt của chiến
tranh Việt Nam, thân phận thanh niên rồi sẽ đi
lính, rồi sẽ chết trên chiến trường như
bao bạn bè. Trong không khí thành thị miền Nam
thời đó, thanh niên cần một lối thoát ra
khỏi không gian tù túng, mơ ước một chân
trời khác , đọc được Phạm Công
Thiện hay Bùi Giáng tên tuổi các triết gia Hy
Lạp, triết gia bên Tây tên tuổi nghe mù mờ, có
người tóm lược giảng giải nên lấy
làm thích thú. Lâu lâu lại khen chữ nghĩa, tâng
bốc văn hóa Việt Nam, làm hừng chí tự ti dân
tộc. Phạm Công Thiện nổi danh trên mảnh
đất trống tư tưởng đó. Phạm
Công Thiện là một người quyến rũ, có
sức thôi miên người đối thoại. Chị
Thanh Hoài viết tr 167: «
Gặp Chàng là gặp người bằng xương
bằng thịt, không phải là người trong văn
chương tiểu thuyết. Chàng rất chân thật,
không giả dối kệch cởm. Chàng phản ảnh
đúng những ǵ Chàng viết. Thẳng thắn. Táo
bạo. Nẩy lửa. Sức hút dữ dội.
Quyến rũ lạ lùng. Người đối
diện chỉ c̣n biết buông xuôi và.. trôi theo bấp
bênh cùng Chàng ! Phải
rồi ! Bấp bênh và.. vô định ! Tự dưng nàng
linh cảm mănh liệt điều đó. Đến
với chàng là chấp nhận bấp bênh và vô định.
Không chờ đợi, không đ̣i hỏi. Vô điều
kiện. Là quăng bỏ quá khứ và tương lai.
Là phiêu lưu không cần địa bàn định hướng.
Chỉ có một chiếc kim chỉ nam là tấm ḷng, là
con tim, là sự thành thật. Đó mới là kho tàng vô
giá. » Thời
tôi và chị Thanh Hoài đi du học, số nam sinh viên
luôn luôn đông hơn nữ, tỷ lệ có thể
đến 1/20. Được một cô sinh viên du
học xinh đẹp mới qua là có ít nhất hàng tá
chàng trai Việt chạy theo. Các gia đ́nh thượng
lưu trong xă hội Việt Nam thời bấy giờ,
gửi con gái đi du học với niềm hy vọng :
nếu nó học không xong cũng hy vọng có được
tấm chồng trí thức, bác sĩ, kỹ sư, tương
lai bảo đảm. Con gái nếu không thành công, th́ có
con rể vinh hiển cũng được nơi nương
tựa yên ổn. Chị Thanh Hoài đă từ chối
bao kỹ sư, bác sĩ đến với chị để
nghe tiếng gọi của trái tim yêu một thi sĩ,
một triết gia, âu cũng là một sự lựa
chọn cho cuộc đời gian truân của chị. Phạm
Công Thiện là ai ? anh được đào tạo
từ đâu ? hay anh là một thiên tài, đă học
từ bao nhiêu kiếp trước, nay sinh ra đă
trở thành một triết gia không cần học ai ? Theo
tiểu sử anh sinh ra từ một gia đ́nh theo
đạo Công Giáo, anh theo học một trường tư
thục Công giáo dạy bằng tiếng Pháp, anh
được cha mẹ mướn người dạy
kèm học tại tư gia, nhưng năm 1963, anh ra Nha
Trang quen biết với nhà thơ Quách Tấn. Quách
Tấn đưa anh đi thăm viếng chùa Hải
Đức, nơi đây anh tập thiền và quy y
thọ giới Sa Di pháp danh Nguyên Tánh với Thầy Trí
Thủ, một vị cao tăng Phật Giáo. Phạm
Công Thiện không viết hồi kư nên không rơ anh có
bằng Tú Tài II hay không, nhưng giỏi sinh ngữ như
anh việc thi thí sinh tự do, lấy bằng Tú Tài toàn
phần không phải là chuyện khó, rất nhiều
học sinh học trường Pháp, thi thí sinh tự do
lấy bằng Tú Tài II Ban Sinh Ngữ Văn Chương
trường Việt thật dễ dàng. Học sinh trường
Pháp thi môn Anh Văn, Pháp Văn kỳ thi Tú Tài Việt
được 18, 20 dễ dàng, các môn Triết Học,
Sử Địa chỉ cần học một lượt
cũng được trung b́nh là kỳ thi qua trót
lọt.Triết Học lại là môn anh Thiện ưa
thích lại quen viết bằng tiếng Việt. Để
có học bổng tại Viện Đại Học Yale,
để đi du học Hoa Kỳ khoảng đầu
năm 1964, Phạm Công Thiện phải có bằng Tú Tài
Toàn Phần hạng Ưu hay B́nh. Phạm Công Thiện
xong B.A (Cử nhân) tại Yale, và chuyển sang Columbia, nơi
thầy Nhất Hạnh từng học, th́ anh bỏ
học ra đời. Trong
quyển Hố Thẳm Tư Tưởng, Lá Bối, Sài
G̣n Xuất bản 1968, trong bức thư cho Nhị Tay
Ngàn, chương đầu Phạm Công Thiện
viết :« Thời
gian tao ở Hoa Kỳ, tao đă bỏ học, v́ tao
thấy những trường đại học tao
học, như trường đại học Yale và
Columbia, chỉ toàn là những nơi sản xuất
những thằng ngu xuẩn, ngay đến những giáo
sư của tao chỉ là những thằng ngu xuẩn
nhất đời, tao có thể dạy họ nhiều
hơn là họ dạy tao. Qua Pháp ta đă sống nghèo
đói thế nào, th́ mày đă biết rơ rồi,
những lúc tao nằm ngủ tại những vỉa hè
Paris, vào những đêm đông đói lạnh,
những lúc đói khổ như vậy, tao vẫn c̣n
cảm thấy sung sướng hơn là ngồi nghe
mấy thằng giáo sư trường đại
học Yale hay Columbia giảng cho tao nghe về Aristote hay Hégel,
và Heidegger hay Héraclite. » « Bây
giờ nếu có Phật Thích Ca hay Chúa Giê Su hiện ra
đứng giảng trước mặt tao cũng không
thèm nghe nữa. Tao là học tṛ của tao, và chỉ có
tao là thầy của tao. Tao không muốn làm thầy ai
hết và cũng không muốn ai làm thầy của tao.
C̣n các văn sĩ ở Sài G̣n, đọc các bài thơ
của các anh, tôi thấy ngay sự nghèo nàn của tâm
hồn anh, sự quờ quạng lúng túng, sự
lập đi lập lại vô ư thức hay có ư
thức, trí thức 15 xu, ái quốc nhân đạo 35
xu, triết lư tôn giáo 45 xu.. Không
cần phải đọc Platon, Aristote, Kant, Hégel hay Karl
Marx. Không cần phải đọc Khổng Tử, Lăo
Tử. Không cần phải đọc Upanisads và Bhagavad
Gita. Chúng ta chỉ cần đọc lại ngôn ngữ
Việt Nam và nội tại tiếng Việt Nam là
bổng nhiên nh́n thấy tất cả đạo lư,
triết lư cao siêu nhất của nhân loại đă
nằm sâu trong ba tiếng Việt đơn sơ như
: Con, Cái, Chay, Cháy, Chày, Chảy, Chạy và c̣n bao nhiêu
điều đáng suy nghĩ khác mà chúng ta bỏ quên
một cách ngu xuẩn.» Phạm
Công Thiện, sang Pháp, anh ghi danh ở Rennes, Bretagne,
ở với người anh đă sang Pháp trước
nhưng rồi không thuận với anh, ông lên Paris
khoảng năm 1966. Lúc này tại Paris, Thầy Nhất
Hạnh lập Hội Phật Tử Việt Kiều
Hải Ngoại, chi bộ Pháp do anh Vơ Văn Ái làm
Tổng Thư Kư, trụ sở tại Maison Alfort,
ngoại ô Paris. Phạm Công Thiện thân thiết
với anh Ái và cùng ở nơi này. Năm
1966, Ḥa Thượng Minh Châu đến Paris t́m người
trợ giúp Viện Đại Học Vạn Hạnh.
Gặp Phạm Công Thiện, thầy thuyết phục
anh làm lễ xuất gia, thọ giới Tỳ Kheo cho
anh, Đại Đức Thích Nguyên Tánh và đưa
anh về Viện Đại Học Vạn Hạnh. Phạm
Công Thiện phụ trách Khoa Khoa Học Nhân Văn ; Sáng
lập tạp chí Tư Tưởng, và soạn chương
tŕnh cho Viện Đại Học Vạn Hạnh. Niên
khoá 1968-1969 ; Thanh Hoài học môn Triết Đông
với Thầy Nguyên Tánh. Năm
1970, Thanh Hoài lên đường đi du học tại
Bruxelles. Cũng năm này Phạm Công Thiện đi
dự một Hội Nghị Phật Giáo cùng Hoà Thượng
Minh Châu, anh xin ở lại ghi tên làm luận án
Tiến Sĩ . Tại Paris, Thanh Hoài gặp lại
Phạm Công Thiện tại nhà họa sĩ Vĩnh
Ấn. Thanh Hoài quyết định bỏ Bruxelles sang Pháp
chung sống cùng Phạm Công Thiện. Cuộc sống
phiêu lưu đầy gian nan, sống với học
bổng của anh trong 4 năm. Sau đó anh xin được
một việc làm văn pḥng Đại học
Toulousse. Nhân có một chân phụ giảng trống anh làm
đơn xin việc. Phạm Công Thiện được
giáo sư hướng dẫn giới thiệu ‘ Sinh viên
ưu tú xuất sắc hạng nhất, bốn năm
cao học đă hoàn tất ‘ (tr 252). Điều này
chứng tỏ Phạm Công Thiện đă xong văn
bằng tốt nghiệp Ecole Pratique des Hautes Etudes (tương
đương với Master) tại Sorbonne, và học
xong một năm D. E. A. Diplôme Etudes Approfondies, (theo
tổ chức đại học Pháp lúc đó, ngày nay
đă đổi thành Master I, Master II và bỏ văn
bằng Tiến sĩ Đệ Tam cấp và Tiến sĩ
Quốc Gia, chỉ c̣n một văn bằng Tiến sĩ
duy nhất). Anh làm việc này giao kèo gia hạn mỗi
năm, chức vụ cuối cùng là Giảng sư (Maître
de Conférence) tại Đại Học Toulousse II... Công
việc tạm ổn định, chị Thanh Hoài sinh năm
con, bốn cháu trai và một cô gái út, quần quật
với bầy con : đưa rước đi học,
ăn uống tắm rửa, bếp núp, chị c̣n làm
việc ráp linh kiện cho hăng máy bay Airbus, nhưng
Phạm Công Thiện lại rơi vào ṿng nghiện rượu,
sống cuộc sống đầy bè bạn quên
mất chuyện gia đ́nh. «
Và nơi ngôi biệt thự xinh xắn đó, nơi mà
đáng lư ra chỉ có hương hoa và sắc màu
của một vị ngọt là hạnh phúc, th́ trớ
trêu thay, nơi đây suốt bảy năm trời
chỉ mang một vị đắng. Vị đắng
của khổ đau. Vị chua chát của rượu…
Chàng đă thỏa hiệp với con ma rượu. «
Anh không thấy ǵ hứng thú v́ cứ phải lải
nhải triết lư để kiếm tiền nuôi
vợ con ». « Anh chỉ là chiếc bóng đằng sau
bầy con. Điều này cũng làm anh đau khổ..
Lải nhải triết lư xong th́ anh chỉ c̣n biết
lè nhè » «
Th́ giờ của em dành cho con quá nhiều và em đă
bỏ rơi anh.. Hay là em.. tránh né anh.. ? » Tránh
né anh v́ em ghê sợ mùi rượu. Vậy anh hăy
ngừng uống rượu.. Đúng
là lẫn quẩn không lối thoát ! Bảy
năm trời trôi qua trong cái ṿng lẩn quẩn không
lối thoát đó, nơi cái biệt thự màu
hồng đó. Nàng th́ vẫn cứ xoay ṃng với
bầy con năm đứa. Chàng th́ cố gắng làm
tṛn công việc dạy học, cho dù nỗi chán chường
mỗi ngày một chồng chất, nhưng bọn sinh
viên vẫn ào ào tới càng ngày càng đông hơn,
giới trí thức trong tỉnh lần lần nghe
tiếng và bạn bè lũ lượt kéo đến càng
nhiều hơn. Những buổi trà dư tửu
hậu lại tiếp nối nhau. Khói thuốc vẫn
mịt mù lan toả. Mùi rượu vẫn nồng
nặc xông lên.. Cho
đến cái ngày mà giọt nước đă tràn
đầy ly th́ cái ṿng lẩn quẩn đó tự
động ngừng quay» Một
ngày Thanh Hoài bị suyển nặng, ho v́ dị ứng
phấn hoa, nhờ anh đi mua thuốc. Anh ra đường
gặp bạn bè rủ đi ăn nhậu, quên mất
chuyện thuốc cứu cấp cho vợ, sáng hôm sau
mới về mang một hộp trứng, hỏi
thuốc, anh quên mất. «
Sáng hôm ấy, v́ quá mệt, Nàng đưa toa của bác
sĩ nhờ Chàng ghé tiệm thuốc mua giùm Nàng. Mười
lăm phút, hai mươi phút, ba mươi phút trôi qua,
Nàng ngong ngóng Chàng về đưa thuốc cho đỡ
nghẹt thở. Rồi một giờ, hai giờ, ba
giờ trôi qua.. vẫn không thấy bóng Chàng. Nửa ngày
trôi qua. Một đêm trôi qua. Nàng vẫn ngong ngóng. Nhưng
vẫn không thấy bóng chàng đâu. Một đêm
đă trôi thật quá dài, quá dài tưởng như
bất tận. Không ngủ được v́ ho, v́
nghẹt thở. Nàng đă trải nghiệm cảm giác
thế nào là kề cận cái chết. Nàng không đủ
sức để tức giận, v́ nàng nghĩ nếu
chết trong sự tức tối, chỉ tự ḿnh
hại ḿnh, sẽ không được đầu thai
tốt, lại c̣n rơi vào đọa xứ nữa không
chừng ! Chi bằng cứ thản nhiên, chấp
nhận số phận và thanh thản niệm Phật.
Đây là điều cần làm trong lúc này, chẳng
phải là sự tức giận ! Nàng
nhắm mắt chờ thần chết rước đi.
Nhưng không, không được ! Nàng sực tỉnh
! Mà kia ḿnh đă quên mất bầy con, ḿnh chết th́
chúng sẽ ra sao đây ? Ḿnh có thể bỏ chúng
để ‘ tiêu diêu ‘ nơi phương trời nào
đó được chăng ? Từ bỏ cái thân
thể bệnh hoạn khổ sở th́ ḿnh cũng
hết nợ với thế gian này, nhẹ nhàng thanh
thản cho ḿnh, nhưng không thể chỉ nghĩ đến
ḿnh mà quên bầy con. Không được rồi, không
đúng rồi.. Không ḿnh phải sống, phải
ngồi dậy, đứng thẳng và không c̣n
nghẹt thở. Ḿnh phải tự bảo vệ ḿnh,
không thể buông xuôi ! Ḿnh nhớ đă từng
được dạy dỗ ‘ thân người khó
được ‘, phải bảo vệ nó cơ mà ! Không
sát sanh, không hại vật, nhưng khi nguy cơ đến
th́ cũng phải biết tự bảo vệ để
không mất mạng chứ ! Có thể nào chết
dễ dàng như vậy được ? Không, ta
phải sống ! Khi
trời vừa tờ mờ sáng th́ Nàng nghe tiếng
cửa mở. Chỉ cần thấy dáng bộ xiêu
vẹo, ngả nghiêng của Chàng là nàng thừa
hiểu tất cả. Trông Chàng c̣n thê thảm hơn
cả Nàng nữa ! Thôi th́ chẳng c̣n ǵ để
hỏi, để nói, để trách nữa. Chắc
chắn là không có thuốc cho Nàng rồi. Dù
ǵ th́ Nàng cũng đă quyết định rằng Nàng
phải sống, Nàng phải thở, Nàng phải đứng
thẳng dậy và đi tiếp. Nhưng
đoạn đường đi tiếp của Nàng
chắc chắn là sẽ không đi cùng Chàng. Không v́
tức giận hay oán trách, mà chỉ v́ không c̣n
giải pháp nào khác hơn. Thế
là Nàng lặng lẽ sắp đặt cuộc ra đi
của Nàng. Rồi đến ngày hôm đó, không báo
trước, không nói năng. Nàng âm thầm dắt
bầy con ra khỏi ngôi biệt thự màu hồng » Thanh
Hoài quyết định chia tay cùng anh, chị thu
xếp cùng năm con ra đi. Phạm Công Thiện cũng
mất việc đại học v́ khế ước
không được gia hạn và ghế giảng sư
cũng không c̣n, anh được Hoà Thượng Măn
Giác mời sang dạy tại Viện Quốc Tế
Phật Giáo, tai Los Angeles. Anh lại trở về cư
ngụ tại chùa, tại nhà bạn bè. Thanh
Hoài Tại
xă hội Pháp nuôi nấng năm con không phải là
điều dễ dàng, thường mỗi gia đ́nh
chỉ dám có 2,3 con. Thanh Hoài vừa làm mẹ, vừa làm
cha, khi dạy đàn dương cầm, khi làm quản
gia và các công việc khác, nuôi năm con cho đến
khi trưởng thành, thành người : Cậu trai
đầu , tốt nghiệp École Normal Supérieur rue
d’Ulm, Tiến sĩ Vật lư , giảng dạy Vật
Lư Viện Đại Học Paris Orsay. Cậu thứ hai
Tốt nghiệp Cao Đẳng Thương Mại
tại Bordeaux, Giám Đốc Thương Mại,
cậu thứ ba Tốt nghiệp trường Mỹ
Thuật tại San José Hoa Kỳ, Họa sĩ, cậu
thứ tư giống bố ở chỗ thích Triết
Học và cô gái út Bác sĩ Nhi Khoa. Chị có đầy
đàn cháu nội, cháu ngoại. Phạm
Công Thiện qua đời năm 2011 tại Houston, các
con đều sang dự đám tang cha. «Nhờ
âm nhạc, qua âm nhạc, bà luôn luôn đi sát cạnh
cuộc đời, ở trong cuộc đời, thăng
hoa cuộc đời, biến những nỗi buồn
thành niềm vui, những chán chường thành lạc
quan yêu đời, cô đơn thành cảm thông chia
sẽ» Đứa
cháu ngoại đă hỏi chị : -
Bà ơi ! Bà có giận ông ngoại không ? -
Bà chẳng hề giận ! -
Thực ra, con cũng thấy thương ông ngoại làm
sao ấy.. Cháu
bà giỏi lắm, các cậu và mẹ con cũng
thế, luôn yêu thương ông ngoại, không hề ghét
bỏ hay trách móc. -
Mỗi lần gặp lại ông, con chỉ muốn ôm
ông hôn và không cần phải nói nhiều.. Con biết
ông không hề có ư làm khổ bà, v́ chính ông là người
khổ trước tiên nếu phải làm khổ ai….
Ông ngoại vẫn luôn bảo tụi con phải yêu thương
bà hết mực, v́ nhờ bà mà mẹ con, các cậu
con nên người. Có điều.. ông vẫn nghĩ là
bà c̣n giận ông ! -
Con có nghĩ như vậy khi bà kể chuyện cho con ? -
Không, Con nghĩ bà vẫn c̣n yêu ông ngoại ! -
Thực ư.. Chính bà cũng không biết ! Kính
mời xem tác phẩm của Triết Gia Phạm Công
Thiện Các
cháu Việt Nam sinh ra tại Pháp xem xong vở tuồng
Quan Âm Thị Kính thường tức tối và hỏi
: Où est sa bouche ?. Cái miệng bà Thị Kính ở đâu
? Sao bà không nói ? Sao ông không nói ? Tiếc thay khi ông bà
giận nhau các cháu chưa ra đời ! Khép
lại đọc trang cuối b́a tập sách là lời
Phạm Công Thiện viết khi gặp nhau lần
cuối : « Ở nơi chốn hỗn loạn, ở nơi
tận cùng của khổ đau và tuyệt vọng mà
tiếng nhạc của em vẫn có thể vang lên
những âm thanh của dịu dàng đầm thắm,
bay bổng cao vút tận chân trời, từ cái điều
Không Thể mà vẫn Có Thể. Hăy gọi đó là
Giai Điệu Của Cái Điều Không Thể.
» Khép
lại trang sách chuyện kể một cuộc t́nh, hai
cuộc đời không trọn vẹn cùng nhau đến
cuối đời. Nhưng lời kể chuyện trong
trẻo, thanh thoát khiến cho chúng ta vẫn c̣n nghe vang
lên một dư âm tiếng đàn dương cầm
chị Thanh Hoài. Xin
giới thiệu tiểu thuyết “Chuyện một người
đàn bà.. năm con » của Lê Khắc Thanh Hoài do nhà
xuất bản Thời Đại xuất bản
tại Hà Nội và Sài G̣n cùng đọc giả trong và
ngoài nước. Qua câu chuyện một kinh nghiệm
sống cuộc đời, chị đă vẽ ra
một khung cảnh người Việt trên đất
Pháp, nó cần thiết cho các bạn trẻ, cho phụ
huynh khi con em lên đường du học. Truyện c̣n
giúp ta hiểu hơn về Phạm Công Thiện một
nhà thơ, một triết gia một thời danh
tiếng tại miền Nam Việt Nam. Paris
23-7-2016 |