phạmtínanninh |
“Nha
Trang là miền quê hương cát trắng Có
những đêm nghe vọng lại, ầm ầm
tiếng sóng xa đưa Nha
Trang cánh đồng bao la bát ngát Hương
quê dâng lên ngào ngạt, ḥa cùng sức sống yên vui ....... Ai
ơi, người về cho ta nhắn với Nha
Trang quê hương dịu hiền, ngàn đời ḷng
tôi mến yêu” Ai
đă sinh ra và lớn lên ở Nha Trang, hoặc đă
từng ghé lại đây đôi lần, đều không
quên bài hát dễ thương này, mà cả một
thời gian gần hai thập niên, đài phát thanh Nha
Trang đă dùng làm nhạc hiệu mở đầu. Cuối
tháng 3/75, Nha Trang bị nhận ch́m trong làn sóng đỏ.
Người Nha Trang đă cùng chịu chung số
phận. Kẻ bị giết, người bị tù
đày, gia đ́nh, bè bạn, thầy tṛ, chia ly tan tác.
Số phận của nhạc sĩ Minh Kỳ, tác
giả bài hát này (cùng nhiều bản nhạc về
Nha Trang khác nữa) cũng đă gắn liền
với định mệnh đau thương của
thành phố mà ông đă được sinh ra, hết
ḷng yêu thương và đă gởi trọn ḷng ḿnh
qua những ḍng nhạc thiết tha tŕu mến đó.
Ông đă bị giết. Cái chết thê thảm và oan
khuất của ông có lẽ được ít người
Nha Trang, - dù c̣n ở trên quê nhà, hay tha phuơng
khắp chốn - biết đến Người
viết bài này, có cái cơ duyên được ở
chung cùng một trại tù với ông, và cũng đă
được tâm sự cùng ông một vài ngày trước
khi ông chết. Đầu
tháng 3/75, sau khi Ban Mê Thuột mất, những
đơn vị từng sống chết với Cao Nguyên
có lệnh triệt thoái. Tôi theo đơn vị,
chỉ c̣n một phần tư quân số, lần lượt
“di tản chiến thuật” vào Cam Ranh, rồi Vũng
Tàu để tái tổ chức, trước khi tham
dự những trận đánh cuối cùng “cô
đơn và buồn tẻ” ở những địa
danh xa lạ: Cần Giuộc, Bến Lức, thuộc
tỉnh Long An, ngăn bước chân địch quân
đang ồ ạt kéo về vây hăm Sài G̣n. Ngày
28/4/75, tôi và cả vợ con, theo lời hẹn
của người bạn chí thân, là SQ Hải Quân, có
mặt tại Bến Bạch Đằng. Nhưng
đến giờ chót, trước sự ngỡ ngàng
và tức giận của người bạn có ḷng, tôi
quyết định không cùng vợ chồng anh ấy
xuống tàu di tản. Có lẽ anh không hiểu
được là tôi cũng đă khổ tâm biết
dường nào để có cái quyết định
“sống chết” ấy, mặc dù tôi biết trước
là rồi tôi cũng phải trả một cái giá,
chắc không nhỏ. Tôi không đành ḷng bỏ
lại những đồng đội đă theo tôi
từ những quê quán miền Trung, mà giờ đây
đă trở nên xa tít mịt mờ trong tay giặc, và
nhất là cha tôi, người cha đă làm gà
trống nuôi con từ lúc tôi mới lên ba, mà tôi
được tin là ông đă bị bắt và đang
bị giam giữ ở đâu đó ngoài Nha-Trang. Tôi
không thể xa ông trong hoàn cảnh khốn cùng này. Điều
đáng ân hận nhất là, dù ở lại để
chấp nhận mọi điều, nhưng tôi cũng
không bao giờ có cơ hội gặp lại cha tôi.
Ông đă chết trong trại cải tạo Đá Bàn,
cuối tháng 6/76, và đúng ngay vào cái đêm tôi
bị chở bằng xe “bịt bùng” từ trại
tù An Dưỡng Biên Ḥa ra bến Tân Cảng để
xuống tàu Sông Hương ra Bắc. Măi gần năm
năm sau tôi mới nhận đuợc tin buồn. Trại
tù An Dưỡng Biên Ḥa, cũng chính là nơi tôi
đă gặp nhạc sĩ Minh Kỳ, và đă tâm t́nh
cùng ông một ngày trước khi ông chết. Tôi
tŕnh diện tại Trường Đại Học
Kiến Trúc, bị đưa lên nhốt tại
trại tù binh Tam Hiệp. Một tháng sau được
chuyển đến trại tù An Dưỡng Biên Ḥa,
nằm bên cạnh phi trường quân sự Biên Ḥa.
Trại An Dưỡng này, trước là một khu quân
sự, về sau đuợc chỉnh trang lại để
tiếp nhận những quân nhân tù binh của ta
được miền Bắc trao trả theo hiệp
định Paris. Họ được nghỉ ngơi,
bồi dưỡng cả sức khỏe lẫn tinh
thần ở trại An Dưỡng này trước
khi trở về đơn vị cũ và gia đ́nh. Đến
trại này, tôi gặp những anh em ở đây
từ trước cùng một số mới đuợc
chuyển từ các trại khác tới. Gồm đủ
các quân binh chủng, kể cả những sĩ quan
biệt phái về các Bộ, và Cảnh Sát. Trong
số này có nhạc sĩ Minh Kỳ. Tôi ở Nhà 1, c̣n
anh Minh Kỳ ở Nhà 3 (?), cách nhau khu nhà bếp
(gọi là hậu cần). Cũng
như những người Nha Trang khác, lớn lên vào
những năm giữa thập niên 50, đầu
thập niên 60, tôi thuộc ḷng những bài hát Nha
Trang của nhạc sĩ Minh Kỳ, nhưng chưa
hề biết tên thật và cũng chưa được
hân hạnh gặp ông. Trong Nhà 1, tôi nằm bên
cạnh hai anh bạn tù lớn tuổi hơn tôi.
Một anh từ Trường Chỉ Huy Tham Mưu,
một anh làm ở Nha Quân Pháp. Hai
anh này rất tốt bụng và vui tính, có quen biết
nhạc sĩ Minh Kỳ. Biết tôi là dân Nha Trang, nên
có lần anh đă giới thiệu tôi với anh Minh
Kỳ. Nhạc
sĩ Minh Kỳ lớn tuổi hơn tôi nhiều, nên
tôi gọi ông bằng Anh và xưng em.. Có lẽ
bản tính của anh vốn thầm lặng, ít nói, và
đặc biệt trong hoàn cảnh như vừa
trải qua cơn ác mộng, chưa biết ngày mai
sẽ ra sao này, anh lại càng ít nói hơn. Gặp anh
vài ba lần, tôi chỉ nói lên ḷng hâm mộ của
tôi về những bài hát Nha Trang, mà với tôi bây
giờ nó lại là những kỷ niệm vô giá. Anh
thường chỉ trả lời tôi bằng một
nụ cười buồn. Một
đêm, cuối tháng 8/75 (31/08/75?),vào khoảng 09:30
tối, cả trại tù đang ch́m trong bóng đêm
với cả ngàn người tù đang nằm thao
thức, bởi tâm tư c̣n nặng trĩu lo âu,
đang chờ đợi những điều bất
trắc nào đó sẽ đến với số
phận ḿnh, bỗng một tiếng nổ long
trời kèm theo những tiếng la thất thanh, và
rồi tiếng c̣i báo động, tiếng chát chúa
trên loa phóng thanh, lệnh cho tất cả “cải
tạo viên” nằm yên tại vị trí, kẻ nào bước
ra khỏi nhà sẽ bị bắn tại chỗ. Khi
đám tù chúng tôi chưa hết hoang mang, th́ tiếng
xích sắt xe tăng T 54 tràn vào trại rít lên
từng chặp, chia nhau bao vây từng căn nhà.
Hằng loạt bộ đội, súng gắn lưỡi
lê, mặt tên nào cũng đằng đằng sát khí
túa vào từng nhà, kéo cơ bẩm lên đạn, quát
tháo chúng tôi đứng dậy ngay tại chỗ, hai
tay để trên đầu. Tôi có cảm giác là chúng
tôi sắp bị xử tử... Chúng
tôi đứng bất động như vậy cho
đến gần 10 giờ trưa. Nh́n qua khe cửa,
tôi thấy mấy anh em tù ở nhà 3 khiêng một
số người bị thương lên bệnh xá. Cả
ngày sau, tất cả tù đều không được
ra khỏi nhà, ngoại trừ đi ra cầu tiêu và
ở đó cũng có đầy lính gác. Sau đó,
đúng vào ngày 2 tháng 9, Quốc khánh của VC,
tất cả chúng tôi được đưa lên
hội trường. Ngồi chễm chệ trên dăy bàn
trước mặt chúng tôi là những “thủ trưởng”
không mang quân hàm, nên chúng tôi cũng chẳng biết
họ là ai. Chúng tôi bị “nghiêm khắc” cảnh
cáo là “có bọn phản động trong các anh đă
dấu diếm vũ khí, mang lựu đạn Mỹ
vào để nhằm phá hoại thành quả kách
mệnh”(!). Sau đó chúng tôi làm “bản tự
khai tội ác” và bắt đầu bài học
số 1, “Đế Quốc Mỹ là kẻ thù
của nhân dân ta”. Khi
ấy chúng tôi mới biết tiếng nổ tối hôm
ấy đă xảy ra tại Nhà 3, làm chết và
bị thương khá nhiều. Mọi dấu tích
đă được thu dọn sạch sẽ, như
chưa hề có việc ǵ xảy ra. Có
điều cái “sự cố” thảm khốc
ấy, không phải như lời “lên lớp” hù
dọa của mấy ông thủ trưởng, bởi
một điều rất dễ hiểu là ngay từ
lúc vào trại cho đến bây giờ, đă qua
hằng trăm lần kiểm soát, vă lại hành trang
mang theo của mỗi người tù đâu có cái ǵ,
ngoài hai bộ áo quần, cái khăn lau mặt và bàn
chải đánh răng. Tiền bạc và tư trang khác
đă được “kách mạng” giữ hộ
ngay sau khi nhập trại. Vậy th́ một trái
lựu đạn có phép màu nào lọt vào trong
trại. Điều quan trọng hơn, là nếu người
tù nào dám liều mạng mang đuợc lựu đạn
vào trại th́ cũng chỉ nhằm mục đích
giết kẻ thù chứ sao lại giết chết bao
nhiêu bè bạn của ḿnh? Những
câu hỏi đó đă có sự trả lời chính xác
ngay sau đó. Một số bạn tù ở Nhà 3 và Nhà
kế bên kể lại như sau: Nhà
3 (chứa khoảng 80 tù nhân, đa số là SQ
Cảnh Sát) nằm đối diện ngay trước
Khu Trực Ban và Nhà Vệ Binh của Trại, chỉ
cách nhau chừng hơn năm mét và một hàng rào
kẻm gai. Khi ấy tổ của nhạc sĩ Minh
Kỳ đang họp để phân công nấu bếp
vào ngày mai, th́ một quả lựu đạn
được quăng vào vách tôn ngay phía sau làm 3 người
chết tại chỗ và khoảng 8 người
bị thương. Nhạc sĩ Minh Kỳ bị thương
rất nặng, được anh em tù khiêng lên
bệnh xá cùng với những anh em bị thương
khác. Ông bị thương ở ngực, bụng và
cổ rất nặng. Biết ḿnh sắp chết nên
trăn trối với những bạn tù: -
Tụi mày về nói với vợ tao ráng nuôi con tao,
chắc tao không sống được. Sau
đó máu ở ngực và cổ chảy ra lênh láng.
Ông vừa la vừa rên : - Sao
chân lạnh quá! - Lạnh
quá! Sao bụng tao lạnh quá! Sao ngực tao lạnh quá! Ông
chết từ từ, chết từ chân đến
bụng rồi đến ngực cho đến lúc
tắt thở. Một
cái chết mà chính Ông cảm nhận được,
biết được nó đến với ḿnh
từng phút từng giây. Sáng
sớm hôm sau, anh em bạn tù, với sự giám sát
của toán vệ binh VC, đem chôn các bạn tù
vắn số của ḿnh trên một mảnh rừng bên
ngoài ṿng đai phi trường quân sự Biên Ḥa. Ai
cũng biết là trái lựu đạn giết
chết nhạc sĩ Minh Kỳ cùng những người
bạn tù khác, là do chính bọn VC quăng từ khu
trực ban của Trại phía bên kia hàng rào. (Có
một số Sĩ Quan ngành đạn dược c̣n
cho là tiếng nổ ấy có thể là tiếng
nổ của đạn B40 hay B41, có sức tàn phá c̣n
hơn cả lựu đạn). Và
cũng sau ngày ấy, chúng tôi phải chịu một
tṛ chơi trả thù ác độc từ phía
những người chiến thắng. Mỗi ngày chia
nhau đi gỡ các băi ḿn trong hàng rào phi trường
quân sự Biên Ḥa. Họ
đă bày ra cái tṛ giết người dấu tay
ở Nhà 3, để rồi lại lấy đó làm
lư do giết tiếp những người c̣n lại
bằng cái tṛ chơi đẫm máu “gỡ ḿn” này. Những
băi ḿn này do Công Binh của ta thiết lập
chằng chịt dọc theo hệ thống pḥng
thủ phi trường. Bây giờ, không có sơ đồ
những băi ḿn, chúng tôi lại là những người
không chuyên môn về ḿn bẫy, có nhiều anh em
giữ các chức vụ tham mưu, hay đuợc
biệt phái về các bộ khác, chưa hề
thấy lại quả ḿn sau ngày rời khỏi quân
trường. Vậy mà bây giờ phải tham dự cái
tṛ chơi bất nhân này. Ngày nào cũng có ḿn phát
nổ, người chết, vài người mất
tay, mất chân, nhưng vẫn không làm giao động
được tấm ḷng của những người
“ kách mạng!”. Và
cũng chính nhờ được cắt cử đi
đào huyệt chôn một người bạn tù
chết ḿn, sớm trả “nợ máu” sau ngày
miền Nam “giải phóng” này, đám chúng tôi
mới phát hiện dược bốn ngôi mộ
mới đă nằm sẳn tại “nghĩa trang” vô
danh trong một mảnh rừng hoang. Trước
mỗi ngôi mộ đuợc đắp đất sơ
sài đó có cái bia làm bằng một mảnh gổ
nhỏ. Bọn chúng tôi lén đọc tên trên từng
tấm bia viết bằng sơn đỏ, trong đó
có tên Vĩnh My (Vĩnh Mỹ?). Đó chính là tên
trong khai sinh của nhạc sĩ Minh Kỳ (Nguyễn
Phúc Vĩnh Mỹ). Dưới sự canh gác nghiêm
ngặt của đám vệ binh, tôi chẳng biết
làm ǵ khác hơn là khi đi ngang trước mộ
anh để trở về trại, chắp hai tay trước
ngực và cúi đầu tưởng niệm anh cùng
những bạn bè xấu số đă chết tức
tưởi cùng anh. Ḷng
tôi nhói lên đau đớn như vừa bị
một nhát chém hư vô nào đó. Trong tôi vừa
mới mất thêm một điều ǵ, mà với tôi
nó trở thành thiêng liêng hơn là kỷ niệm.
Nhiều đêm sau đó tôi trằn trọc cả
đêm không ngủ. Dư âm những bài hát NhaTrang
của anh lúc nào cũng văng vẳng bên tai tôi. Tâm
tư lúc nào cũng mơ màng đến thành phố
Nha Trang, đến ngôi trường Vơ Tánh, nhớ da
diết những kỷ niệm ấu thơ, của
những ngày đi học, và h́nh dung đến
từng khuôn mặt bè bạn thân quen... Cũng
mới đây thôi, mà bây giờ tưởng chừng
như đă là một quá khứ thật xa xăm, mơ
hồ như kiếp trước. Ba
mươi năm chiến tranh trên quê hương
đă đem lại biết bao điều bi thảm.
Vậy mà sau khi chiến tranh chấm dứt lại c̣n
nhiều bi thảm hơn. Cái chết của nhạc sĩ
Minh Kỳ cũng chỉ là một trong hàng vạn, hàng
triệu điều oan khiên bi thảm đó. Nhưng
chúng ta xót xa và nhớ đến nhạc sĩ Minh
Kỳ, bởi chính v́ ông là một nghệ sĩ,
một người đă sống và cống hiến
cho đời bằng chính trái tim ḿnh. Đặc
biệt với những người Nha Trang và
những người yêu Nha Trang, đă mang ơn Ông v́
Ông đă cho chúng ta những ḍng nhạc biểu tượng
của quê nhà, mà chúng ta sẽ mang theo dư âm
tiếng hát cho đến suốt cuộc đời. Với
tôi, những đau đớn này cứ tưởng
chỉ chôn chặt trong ḷng, không ngờ sau khi xem chương
tŕnh nhạc Lê-Dinh trên Thúy Nga Paris trước đây,
trong đó nhạc sĩ Lê-Dinh có nhắc tới cái
chết của nhạc sĩ Minh Kỳ, và mới
đây là chương tŕnh Huyền Thoại Lê Minh
Bằng trên Asia, đă làm tôi nhớ thật nhiều
đến cái chết của Ông và ngồi xuống
viết lại những ḍng này. Xin được thay một nén hương ḷng đốt lên cho một người đồng hương, đồng tù, bỏ bạn bè ra đi bằng một cái chết thảm thương, oan khuất... Cũng để được nói lên ḷng tiếc thương một nhạc sĩ tài hoa đă làm Nha Trang sống măi trong ḷng người. Và nếu được phép, xin gởi một lời chia buồn thật muộn màng nhưng với trọn tấm ḷng đến gia đ́nh Ông. |