Chung
quanh bài thơ: |
Chỉ
trong ṿng một tuần lễ sau vụ cá chết
trắng ở 4 tỉnh miền Trung, trên hệ
thống mạng xă hội xuất hiện hàng chục
bài thơ của những cây bút không chuyên viết
những ḍng tự sự về t́nh trạng hoi hóp này
và liên tưởng đến những cái chết
trắng khác đang dần dần trở thành hiện
thực. “Đất
nước ḿnh ngộ quá phải không anh?” Từ
Hà Tĩnh, nơi có Vũng Áng và Formosa khi mọi con
mắt đổ dồn vào nó với những bức xúc
không cần che dấu đă xuất hiện bài thơ
của một cô giáo trường chuyên. Bài thơ ngay
lập tức được tải rộng khắp trên
mạng xă hội, bài thơ được share hàng ngàn
lần và người chơi Facebook gần như đi
đâu cũng gặp bài thơ này. Bài
thơ hay mặc dù nó rất b́nh thường, nó nói
ra những điều mà mọi người đều
thấy. Nó nhắc tới nỗi ngây thơ đến
dại dột của người dân khi bị chèn ép,
ngược đăi thậm chí lừa dối nhưng
vẫn b́nh chân như vại và cảm thấy đấy
không phải là việc của ḿnh. Sự ngây thơ
ấy được tác giả bài thơ là cô giáo
Trần Thị Lam nén lại trong h́nh ảnh của
một em bé bốn ngàn tuổi rồi mà vẫn thích bú
mớm không chịu đứng dậy trên đôi chân
của ḿnh. Em
bé Việt Nam khập khểnh và bệnh tật trên
khắp cơ thể. H́nh ảnh cá chết đầy
mặt biển là một tiếng chuông gọi hồn
cuối cùng cho những chiếc thuyền nhớ
biển khơi và người ngư dân nhớ sóng. Cô
giáo Lam không khóc mà nước mắt lưng tṛng. Cô
viết những ḍng chữ mang nỗi ngậm ngùi cay
đắng của tất cả chúng ta, những người
nói tiếng Việt trên khắp thế giới. Người
trong nước bất lực, người bên ngoài
lại càng bất lực hơn. Bài thơ của cô
diễn tả sự bất lực ấy bằng
một câu cũng bất lực không kém: “Đất
nước ḿnh ngộ quá phải không anh?” Đất
nước ḿnh ngộ quá phải không anh Bốn
ngàn tuổi mà dân không chịu lớn Bốn
ngàn tuổi mà vẫn c̣n bú mớm Trước
những bất công vẫn không biết kêu đ̣i… Đất
nước ḿnh lạ quá phải không anh Những
chiếc bánh chưng vô cùng ḱ vĩ Những
dự án và tượng đài ngh́n tỉ Sinh
mạng con người chỉ như cái móng tay… Đất
nước ḿnh buồn quá phải không anh Biển
bạc, rừng xanh, cánh đồng lúa biếc Rừng
đă hết và biển th́ đang chết Những
con thuyền nằm nhớ sóng khơi xa… Đất
nước ḿnh thương quá phải không anh Mỗi
đứa trẻ sinh ra đă gánh nợ nần ông cha
để lại Di
sản cho mai sau có ǵ để cháu con ta trang trải Đứng
trước năm châu mà không phải cúi đầu… Đất
nước ḿnh rồi sẽ về đâu anh Anh
không biết em làm sao biết được Câu
hỏi gửi trời xanh, gửi người sau, người
trước Ai
trả lời dùm đất nước sẽ về
đâu… Câu
hỏi “Đất nước ḿnh rồi sẽ
về đâu” được một cây bút nghiệp
dư từ Oregon trả lời vài giờ sau khi bài thơ
được cô giáo Lam post trên Facebook của ḿnh. Bài
thơ mang tên: “Anh
trả lời liền…” Anh
trả lời liền. . . Anh
trả lời liền đất nước sẽ
về sau Khi
thế giới đă về từ lâu lắm Bởi
cả nước được đảng bồng,
đảng ẳm Nên
nhân dân hạnh phúc quá c̣n ǵ? Đất
nước ḿnh v́ thế chẳng chịu đi Bởi
đôi chân đă trở thành đất sét Tiến
sĩ giấy ngồi nh́n nhau lấm lét Sợ
đảng không tin nên phải viết điều
thừa Đất
nước ḿnh biển vẫn bạc như xưa Chỉ
có điều là bạc mầu cá chết Rừng
c̣n đó không bao giờ cháy hết Dù
đảng ta vẫn nhiệt liệt phá rừng Em
đừng hỏi chiếc bánh chưng to thế Để
làm ǵ khi dân chúng đói meo Nhưng
em ơi đấy chỉ là bánh vẽ Th́
dẫu to hay bé có hết nghèo? Em
đừng buồn khi dân không chịu lớn Bởi
lớn lên dân sẽ bị đảng “đ́” Dân
khôn lắm họ núp sau bóng đảng Giả
ngu si cho đảng khỏi tự ti Đảng
yêu dân nên làm điều sai quấy Cũng
chẳng qua sợ dân chọn sai đường Dân
cơng nợ là yêu thương cơng đảng Xét
cho cùng th́ cũng chỉ trơ xương Đất
nước ḿnh tuy có ngộ đấy em Nhưng
nghĩ lại không có ǵ khó hiểu Dân
vẫn thấy nồi cơm to hơn văn miếu Th́
em ơi mấy ngàn năm nữa vẫn bị lừa… Bài
thơ chấm dứt bằng câu khẳng định:
sự lừa dối của đảng vẫn thế
nếu dân ḿnh cứ xem nồi cơm hơn mọi
thứ khác, trong đó có văn hóa, lịch sử, chính
trị cũng như ư niệm về tự do dân
chủ. Ư nghĩa của bài thơ lồng chéo đan
nhau làm thành chiếc vơng chắc chắn cho người
đọc nó nằm lên tha hồ suy gẫm. Cũng
viết về đảng khi trả lời cho cô giáo
Lam, một tác giả không nêu tên khẳng định
đảng là ánh sáng soi đường, soi cả
đường đi lối về của dân chúng. Soi
như con c̣ cần mẫn soi mồi cho đàn c̣ con
đang lóp ngóp chờ c̣ mẹ ở nhà. Có điều
là giống với nhiều tác giả khác, bài thơ
kết lại với sự hối hận âm ỉ và
tiếng than cháy bỏng của người viết
về những câu hỏi đáng ra mọi người
đều phải trằn trọc với những cách
trả lời khác nhau. Bài
thơ mà cô giáo Lam đưa ra, lại nhận
được từ những tác giả khác với
những câu trả lời mà chính cô cũng không
ngờ tới. Đảng
ta ánh sáng soi đường. Đất
nước ḿnh chẳng có ngộ đâu em Năm
ngàn năm dân cũng không cần lớn Bởi
ngày ngày đảng chăm lo bú mớm Dân
đói dài, đảng nhà nước phải “no” Đất
nước ḿnh chẳng có lạ đâu em Nồi
lẩu, bánh chưng…hay tượng đài ngh́n tỷ Từ
biển rộng, sông dài và non sông hùng vĩ Cả
90 triệu con người là của “đảng” mà
em Đất
nước ḿnh vui quá chứ em Biển
giao “bạn vàng”, rừng cho Tàu thuê nốt Rừng
chẳng cần, biển chết th́ cứ chết Khẩu
hiệu bây giờ là “c̣n đảng, c̣n ta” Đất
nước ḿnh sao em lại phải thương Lũ
trẻ kia làm mầm non của đảng Một
số đứa sẽ được sang tư bản Cứ
cúi đầu. . . tiếp bước đảng quang
vinh Đừng
hỏi anh, đất nước sẽ về đâu? Mỗi
lời em, như một đường dao cắt Lưỡi
dao ấy không bằng đồng, sắt Mà
thấu tận tim ḿnh. . . Hăy
hỏi “đảng” .
. . Nghe em ************************************************** “Đất
nước ḿnh không ngộ quá đâu em” Và
rồi một bài thơ khác lại xuất hiện,
trả lời cho cô giáo Lam với cái tựa khá
hấp dẫn: “Đất nước ḿnh không
ngộ quá đâu em”. Tác
giả Baron Trịnh tỏ ra nghiêm túc khi dùng những
điển tích được lịch sử hóa thành
rồng thành tiên trong suốt một chặng dài
của lịch sử dân tộc. Bài thơ họa
lại ư chính của cô giáo Lam ở từ
“ngộ”. Ngộ có thể được xem là
ngộ nghĩnh hay một trạng từ chỉ sự
ngạc nhiên. Không ngạc nhiên sao được khi chúng
ta cùng ngồi chung con thuyền của thế kỷ 21
nhưng tâm thế th́ cứ như người của
thế kỷ thứ nhất khi mà con người c̣n
tiếp cận với nhau như các siêu nhân để
từ đó mọi biến động nhân quần
đều đổ vấy cho lịch sử. Đất
nước ḿnh cũng thế, từ thời chúng ta c̣n
là những chiếc trứng đă nảy sinh chuyện
chia đôi cũng như huyền thoại thánh Gióng chưa
bao giờ được chúng ta xem là tâm lư AQ đầy
trắc ẩn. Một
đất nước quá nhiều huyền thoại th́
sản sinh ra những kẻ hoạt đầu là điều
không nên hối tiếc than van. Baron Trịnh thẳng
thắn trả lời cái mấu chốt ấy cho cô giáo
Lam bằng 4 câu kết đầy sức hút: Em
hỏi đất nước ḿnh rồi sẽ về
đâu? / Anh chưa biết nhưng có một điều
rất tuyệt / Chưa biết về đâu nhưng
cứ đi tắt đón đầu là duyệt /
Chưa biết về đâu nhưng cứ phải
tiến lên đầu! Đất
nước ḿnh không ngộ quá đâu em Dù
bốn ngh́n năm dân vẫn không chịu lớn Bởi
tổ tiên ta sinh ra không là con mà là trứng Khi
cha mẹ ly hôn nào có dám kêu đ̣i Đất
nước ḿnh không lạ quá đâu em Thánh
Gióng lên ba đă ăn cơm nong cà thúng Chử
Đồng Tử úp nón thành cung điện nguy nga
sừng sững Cùng
một cha, Tấm làm mắm Cám rất b́nh thường Đất
nước ḿnh không buồn quá đâu em Dù
biển bạc rừng vàng giờ đây đang
cạn kiệt Nhưng
có nồi cơm Thạch Sanh ăn măi không bao giờ
hết Nàng
Tô Thị chờ chồng ngh́n năm lẻ có ǵ đâu Đất
nước ḿnh có ǵ mà phải thương đau V́
đến tiều phu cũng mơ làm hoàng đế Nên
chút nợ nần là chuyện nhỏ như con dế Đánh
thắng ba siêu cường sợ ǵ đám năm châu Em
hỏi đất nước ḿnh rồi sẽ về
đâu? Anh
chưa biết nhưng có một điều rất
tuyệt Chưa
biết về đâu nhưng cứ đi tắt đón
đầu là duyệt Chưa
biết về đâu nhưng cứ phải tiến lên
đầu! Một
tác giả khác, Cương Biên, viết những ḍng
thơ nhẹ nhàng hơn gửi cho cô gáo Lam, và tác
giả biết rằng cô giáo ấy hôm nay không thể
ngủ. Với
tựa bài thơ: “Uất hận quá rồi nước
mắt chảy vào tim” Cương Biên thay cô giáo
Lam viết tiếp những trăn trở quanh ḿnh.
Những h́nh ảnh tan nát của quê hương
chập chờn trong giấc ngủ của cô cũng như
nỗi ám ảnh của hàng loạt cá tôm chết
trắng bờ biển đă làm tác giả phải
thảng thốt: Cô
không thể soạn tiếp bài Bởi
hồn lạc về Hà Tĩnh Nơi
nước mắt nhân dân đang chảy dài về phía
biển Và
biển chiều ứa máu oan khiên Có
lẽ đêm nay cô lại trắng đêm Chập
chờn băi bờ phủ đầy tôm cá chết Chập
chờn tiếng thở dài thấu đêm đen
những con thuyền cắm sào trên bến Chẳng
dám ra khơi ngay giữa biển quê ḿnh Có
lẽ đêm nay cô lại trắng đêm Chập
chờn lúa chết khô giữa th́ con gái Chập
chờn ruộng đồng nứt nẻ hoang bờ băi Những
đàn ḅ ăn cả bao nilon Có
lẽ đên nay cô lại trắng đêm Bởi
giật ḿnh Đền Hùng thất thủ Bao
nhiêu tượng đài ngổn ngang đổ vỡ Xoang
xoảng nứt niềm tin Có
lẽ đêm nay cô lại trắng đêm Bởi
bóng ma những chợ trời hóa chất Cứ
lượn dọc lượn ngang giữa những
đàn gia súc Toác
miệng cười trên những cánh đồng xanh Có
lẽ đêm nay cô lại trắng đêm Mơ
thấy con cháu ḿnh biến đổi gen mang h́nh thù
kỳ quái Thấy
dải đất chữ S co rúm lại Rồi
bay ra khỏi bản đồ… Đêm
đă khuya rồi căm phẫn chẳng thành thơ Chắc
nhiều người cũng như cô thêm một đêm
khó ngủ Học
tṛ ơi đất nước này là của ai hăy nh́n
cho tỏ Uất
hận quá rồi, nước mắt ngược vào
tim… Chỉ
một bài thơ ngắn lại có sức mạnh lay
động hàng triệu con tim trên mạng xă hội cho
chúng ta thấy được nhiều điều,
đó là niềm tuyệt vọng nào cũng có giới
hạn của nó. Chảy tới đâu th́ nước
cũng vẫn là nước, chỉ có con người
là tồn tại và ngay cả tồn tại trong
nỗi đau đớn bất lực nhất mà thượng
đế đă ban cho. Cô
giáo Lam mới đây có tin bị công an mời làm
việc để yêu cầu gỡ bỏ bài thơ
khỏi trang Facebook của cô.
Cộng đồng mạng lại một phen bàn ra tán
vào trước cách hành xử kỳ lạ này,
bởi, không một thế lực nào có thể làm thay
đổi ḍng chảy của thơ khi nó được
viết với tâm thế của sự trăn trở
chứ không phải theo đơn đặt hàng như
các nhà thơ lớn nhỏ đang xếp hàng chờ
để được ghi tên vào Hội nhà thơ các
loại… (ĐÂY
LÀ BÀI THƠ CỦA SÔNG HIẾU GỞI CÔ GIÁO LAM. Thân
gửi cô giáo Lam: “Hồng
Vệ Binh mới” Nếu
đất nước ngàn năm không chịu lớn Em
đă quên những bài ca bất hủ Em
đă quên hàng triệu người trong đất Em
đă quên và đă quên nhiều quá Dân
tộc này không bao giờ chết được Đất
nước ḿnh có ǵ ngộ đâu em! Đất
nước ḿnh có ǵ lạ đâu em! Đất
nước ḿnh có ǵ buồn đâu em! Đất
nước ḿnh có sầu thương đâu em! Đất
nước ḿnh rồi sẽ chẳng về đâu Đất
nước ḿnh không ngộ lắm đâu em Em
có biết đất nước về đâu không ? Người
Việt ḿnh sao không tỉnh cơn say Đất
nước ḿnh không ngộ lắm đâu em ! Đất
nước này không buồn thế đâu em HỒI
ĐÁP TÁC GIẢ SÔNG HIẾU. (
Trước tiên tôi gởi lời xin lỗi cô giáo LAM.
Xin mạn phép thay mặt cô trả lời Sông Hiếu) Đến
lúc này c̣n mơ ngủ sao anh? Đến
lúc nào c̣n muội thế anh? Yêu
đất nước ḿnh có cần gióng trống khua
chiêng…? Yêu
tổ quốc ḿnh – có cần không- lắm lời(?) Ồ
lạ chưa!Giỗ tổ bánh chưng xanh Nghe
nói anh: có chữ , có học hành Nghe
anh nói…em buột miệng cười ph́ Anh
của em :” Lạc quan tếu” lắm không? Anh
nói đúng. Niềm tin- điều kiện cần. Bấy
nhiêu lời em bày tỏ ngọn ngành ĐẤT
NƯỚC M̀NH CÓ G̀ LẠ ĐÂU EM
Tâm
Cao Minh Đất
nước ḿnh có ǵ lạ đâu em Đất
nước ḿnh có ǵ lạ đâu em Đất
nước ḿnh có ǵ lạ đâu em Đất
nước ḿnh có ǵ lạ đâu em Đất
nước ḿnh có ǵ lạ đâu em Đất
nước ḿnh có ǵ lạ đâu em Đất
nước ḿnh có ǵ lạ đâu em Đất
nước này có ǵ lạ đâu em Đất
nước ḿnh có ǵ lạ đâu em Đất
nước ḿnh có ǵ lạ đâu em Đất
nước ḿnh có ǵ lạ đâu em Đất
nước ḿnh có ǵ lạ đâu em Đất
nước ḿnh có ǵ lạ đâu em |