Chung quanh bài thơ:
Đất nước ḿnh ngộ quá phải không Anh !

Chỉ trong ṿng một tuần lễ sau vụ cá chết trắng ở 4 tỉnh miền Trung, trên hệ thống mạng xă hội xuất hiện hàng chục bài thơ của những cây bút không chuyên viết những ḍng tự sự về t́nh trạng hoi hóp này và liên tưởng đến những cái chết trắng khác đang dần dần trở thành hiện thực.

“Đất nước ḿnh ngộ quá phải không anh?”

Từ Hà Tĩnh, nơi có Vũng Áng và Formosa khi mọi con mắt đổ dồn vào nó với những bức xúc không cần che dấu đă xuất hiện bài thơ của một cô giáo trường chuyên. Bài thơ ngay lập tức được tải rộng khắp trên mạng xă hội, bài thơ được share hàng ngàn lần và người chơi Facebook gần như đi đâu cũng gặp bài thơ này.

Bài thơ hay mặc dù nó rất b́nh thường, nó nói ra những điều mà mọi người đều thấy. Nó nhắc tới nỗi ngây thơ đến dại dột của người dân khi bị chèn ép, ngược đăi thậm chí lừa dối nhưng vẫn b́nh chân như vại và cảm thấy đấy không phải là việc của ḿnh. Sự ngây thơ ấy được tác giả bài thơ là cô giáo Trần Thị Lam nén lại trong h́nh ảnh của một em bé bốn ngàn tuổi rồi mà vẫn thích bú mớm không chịu đứng dậy trên đôi chân của ḿnh.

Em bé Việt Nam khập khểnh và bệnh tật trên khắp cơ thể. H́nh ảnh cá chết đầy mặt biển là một tiếng chuông gọi hồn cuối cùng cho những chiếc thuyền nhớ biển khơi và người ngư dân nhớ sóng. Cô giáo Lam không khóc mà nước mắt lưng tṛng. Cô viết những ḍng chữ mang nỗi ngậm ngùi cay đắng của tất cả chúng ta, những người nói tiếng Việt trên khắp thế giới.

Người trong nước bất lực, người bên ngoài lại càng bất lực hơn. Bài thơ của cô diễn tả sự bất lực ấy bằng một câu cũng bất lực không kém: “Đất nước ḿnh ngộ quá phải không anh?”

Đất nước ḿnh ngộ quá phải không anh

Bốn ngàn tuổi mà dân không chịu lớn

Bốn ngàn tuổi mà vẫn c̣n bú mớm

Trước những bất công vẫn không biết kêu đ̣i…

Đất nước ḿnh lạ quá phải không anh

Những chiếc bánh chưng vô cùng ḱ vĩ

Những dự án và tượng đài ngh́n tỉ

Sinh mạng con người chỉ như cái móng tay…

Đất nước ḿnh buồn quá phải không anh

Biển bạc, rừng xanh, cánh đồng lúa biếc

Rừng đă hết và biển th́ đang chết

Những con thuyền nằm nhớ sóng khơi xa…

Đất nước ḿnh thương quá phải không anh

Mỗi đứa trẻ sinh ra đă gánh nợ nần ông cha để lại

Di sản cho mai sau có ǵ để cháu con ta trang trải

Đứng trước năm châu mà không phải cúi đầu…

Đất nước ḿnh rồi sẽ về đâu anh

Anh không biết em làm sao biết được

Câu hỏi gửi trời xanh, gửi người sau, người trước

Ai trả lời dùm đất nước sẽ về đâu…

Câu hỏi “Đất nước ḿnh rồi sẽ về đâu” được một cây bút nghiệp dư từ Oregon trả lời vài giờ sau khi bài thơ được cô giáo Lam post trên Facebook của ḿnh. Bài thơ mang tên:

“Anh trả lời liền…”

Anh trả lời liền. . .

Anh trả lời liền đất nước sẽ về sau

Khi thế giới đă về từ lâu lắm

Bởi cả nước được đảng bồng, đảng ẳm

Nên nhân dân hạnh phúc quá c̣n ǵ?

Đất nước ḿnh v́ thế chẳng chịu đi

Bởi đôi chân đă trở thành đất sét

Tiến sĩ giấy ngồi nh́n nhau lấm lét

Sợ đảng không tin nên phải viết điều thừa

Đất nước ḿnh biển vẫn bạc như xưa

Chỉ có điều là bạc mầu cá chết

Rừng c̣n đó không bao giờ cháy hết

Dù đảng ta vẫn nhiệt liệt phá rừng

Em đừng hỏi chiếc bánh chưng to thế

Để làm ǵ khi dân chúng đói meo

Nhưng em ơi đấy chỉ là bánh vẽ

Th́ dẫu to hay bé có hết nghèo?

Em đừng buồn khi dân không chịu lớn

Bởi lớn lên dân sẽ bị đảng “đ́”

Dân khôn lắm họ núp sau bóng đảng

Giả ngu si cho đảng khỏi tự ti

Đảng yêu dân nên làm điều sai quấy

Cũng chẳng qua sợ dân chọn sai đường

Dân cơng nợ là yêu thương cơng đảng

Xét cho cùng th́ cũng chỉ trơ xương

Đất nước ḿnh tuy có ngộ đấy em

Nhưng nghĩ lại không có ǵ khó hiểu

Dân vẫn thấy nồi cơm to hơn văn miếu

Th́ em ơi mấy ngàn năm nữa vẫn bị  lừa…

Bài thơ chấm dứt bằng câu khẳng định: sự lừa dối của đảng vẫn thế nếu dân ḿnh cứ xem nồi cơm hơn mọi thứ khác, trong đó có văn hóa, lịch sử, chính trị cũng như ư niệm về tự do dân chủ. Ư nghĩa của bài thơ lồng chéo đan nhau làm thành chiếc vơng chắc chắn cho người đọc nó nằm lên tha hồ suy gẫm.

Cũng viết về đảng khi trả lời cho cô giáo Lam, một tác giả không nêu tên khẳng định đảng là ánh sáng soi đường, soi cả đường đi lối về của dân chúng. Soi như con c̣ cần mẫn soi mồi cho đàn c̣ con đang lóp ngóp chờ c̣ mẹ ở nhà. Có điều là giống với nhiều tác giả khác, bài thơ kết lại với sự hối hận âm ỉ và tiếng than cháy bỏng của người viết về những câu hỏi đáng ra mọi người đều phải trằn trọc với những cách trả lời khác nhau.

Bài thơ mà cô giáo Lam đưa ra, lại nhận được từ những tác giả khác với những câu trả lời mà chính cô cũng không ngờ tới.

Đảng ta ánh sáng soi đường.

Đất nước ḿnh chẳng có ngộ đâu em

Năm ngàn năm dân cũng không cần lớn

Bởi ngày ngày đảng chăm lo bú mớm

Dân đói dài, đảng nhà nước phải “no”

Đất nước ḿnh chẳng có lạ đâu em

Nồi lẩu, bánh chưng…hay tượng đài ngh́n tỷ

Từ biển rộng, sông dài và non sông hùng vĩ

Cả 90 triệu con người là của “đảng” mà em

Đất nước ḿnh vui quá chứ em

Biển giao “bạn vàng”, rừng cho Tàu thuê nốt

Rừng chẳng cần, biển chết th́ cứ chết

Khẩu hiệu bây giờ là “c̣n đảng, c̣n ta”

Đất nước ḿnh sao em lại phải thương

Lũ trẻ kia làm mầm non của đảng

Một số đứa sẽ được sang tư bản

Cứ cúi đầu. . . tiếp bước đảng quang vinh

Đừng hỏi anh, đất nước sẽ về đâu?

Mỗi lời em, như một đường dao cắt

Lưỡi dao ấy không bằng đồng, sắt

Mà thấu tận tim ḿnh. . .

Hăy hỏi “đảng”

. . . Nghe em

**************************************************

“Đất nước ḿnh không ngộ quá đâu em”

Và rồi một bài thơ khác lại xuất hiện, trả lời cho cô giáo Lam với cái tựa khá hấp dẫn: “Đất nước ḿnh không ngộ quá đâu em”.

Tác giả Baron Trịnh tỏ ra nghiêm túc khi dùng những điển tích được lịch sử hóa thành rồng thành tiên trong suốt một chặng dài của lịch sử dân tộc. Bài thơ họa lại ư chính của cô giáo Lam ở từ “ngộ”. Ngộ có thể được xem là ngộ nghĩnh hay một trạng từ chỉ sự ngạc nhiên. Không ngạc nhiên sao được khi chúng ta cùng ngồi chung con thuyền của thế kỷ 21 nhưng tâm thế th́ cứ như người của thế kỷ thứ nhất khi mà con người c̣n tiếp cận với nhau như các siêu nhân để từ đó mọi biến động nhân quần đều đổ vấy cho lịch sử. Đất nước ḿnh cũng thế, từ thời chúng ta c̣n là những chiếc trứng đă nảy sinh chuyện chia đôi cũng như huyền thoại thánh Gióng chưa bao giờ được chúng ta xem là tâm lư AQ đầy trắc ẩn.

Một đất nước quá nhiều huyền thoại th́ sản sinh ra những kẻ hoạt đầu là điều không nên hối tiếc than van. Baron Trịnh thẳng thắn trả lời cái mấu chốt ấy cho cô giáo Lam bằng 4 câu kết đầy sức hút: Em hỏi đất nước ḿnh rồi sẽ về đâu? / Anh chưa biết nhưng có một điều rất tuyệt / Chưa biết về đâu nhưng cứ đi tắt đón đầu là duyệt  / Chưa biết về đâu nhưng cứ phải tiến lên đầu!

Đất nước ḿnh không ngộ quá đâu em 

Dù bốn ngh́n năm dân vẫn không chịu lớn 

Bởi tổ tiên ta sinh ra không là con mà là trứng 

Khi cha mẹ ly hôn nào có dám kêu đ̣i 

Đất nước ḿnh không lạ quá đâu em 

Thánh Gióng lên ba đă ăn cơm nong cà thúng 

Chử Đồng Tử úp nón thành cung điện nguy nga sừng sững 

Cùng một cha, Tấm làm mắm Cám rất b́nh thường 

Đất nước ḿnh không buồn quá đâu em 

Dù biển bạc rừng vàng giờ đây đang cạn kiệt 

Nhưng có nồi cơm Thạch Sanh ăn măi không bao giờ hết 

Nàng Tô Thị chờ chồng ngh́n năm lẻ có ǵ đâu 

Đất nước ḿnh có ǵ mà phải thương đau 

V́ đến tiều phu cũng mơ làm hoàng đế 

Nên chút nợ nần là chuyện nhỏ như con dế 

Đánh thắng ba siêu cường sợ ǵ đám năm châu 

Em hỏi đất nước ḿnh rồi sẽ về đâu? 

Anh chưa biết nhưng có một điều rất tuyệt 

Chưa biết về đâu nhưng cứ đi tắt đón đầu là duyệt 

Chưa biết về đâu nhưng cứ phải tiến lên đầu!

Một tác giả khác, Cương Biên, viết những ḍng thơ nhẹ nhàng hơn gửi cho cô gáo Lam, và tác giả biết rằng cô giáo ấy hôm nay không thể ngủ.

Với tựa bài thơ: “Uất hận quá rồi nước mắt chảy vào tim” Cương Biên thay cô giáo Lam viết tiếp những trăn trở quanh ḿnh. Những h́nh ảnh tan nát của quê hương chập chờn trong giấc ngủ của cô cũng như nỗi ám ảnh của hàng loạt cá tôm chết trắng bờ biển đă làm tác giả phải thảng thốt:

Cô không thể soạn tiếp bài

Bởi hồn lạc về Hà Tĩnh

Nơi nước mắt nhân dân đang chảy dài về phía biển

Và biển chiều ứa máu oan khiên

Có lẽ đêm nay cô lại trắng đêm

Chập chờn băi bờ phủ đầy tôm cá chết

Chập chờn tiếng thở dài thấu đêm đen những con thuyền cắm sào trên bến

Chẳng dám ra khơi ngay giữa biển quê ḿnh

Có lẽ đêm nay cô lại trắng đêm

Chập chờn lúa chết khô giữa th́ con gái

Chập chờn ruộng đồng nứt nẻ hoang bờ băi

Những đàn ḅ ăn cả bao nilon

Có lẽ đên nay cô lại trắng đêm

Bởi giật ḿnh Đền Hùng thất thủ

Bao nhiêu tượng đài ngổn ngang đổ vỡ

Xoang xoảng nứt niềm tin

Có lẽ đêm nay cô lại trắng đêm

Bởi bóng ma những chợ trời hóa chất

Cứ lượn dọc lượn ngang giữa những đàn gia súc

Toác miệng cười trên những cánh đồng xanh

Có lẽ đêm nay cô lại trắng đêm

Mơ thấy con cháu ḿnh biến đổi gen mang h́nh thù kỳ quái

Thấy dải đất chữ S co rúm lại

Rồi bay ra khỏi bản đồ…

Đêm đă khuya rồi căm phẫn chẳng thành thơ

Chắc nhiều người cũng như cô thêm một đêm khó ngủ

Học tṛ ơi đất nước này là của ai hăy nh́n cho tỏ

Uất hận quá rồi, nước mắt ngược vào tim…

Chỉ một bài thơ ngắn lại có sức mạnh lay động hàng triệu con tim trên mạng xă hội cho chúng ta thấy được nhiều điều, đó là niềm tuyệt vọng nào cũng có giới hạn của nó. Chảy tới đâu th́ nước cũng vẫn là nước, chỉ có con người là tồn tại và ngay cả tồn tại trong nỗi đau đớn bất lực nhất mà thượng đế đă ban cho.

Cô giáo Lam mới đây có tin bị công an mời làm việc để yêu cầu gỡ bỏ bài thơ khỏi trang Facebook của cô. Cộng đồng mạng lại một phen bàn ra tán vào trước cách hành xử kỳ lạ này, bởi, không một thế lực nào có thể làm thay đổi ḍng chảy của thơ khi nó được viết với tâm thế của sự trăn trở chứ không phải theo đơn đặt hàng như các nhà thơ lớn nhỏ đang xếp hàng chờ để được ghi tên vào Hội nhà thơ các loại…

(ĐÂY LÀ BÀI THƠ CỦA SÔNG HIẾU GỞI CÔ GIÁO LAM.
BÀI THƠ PHÍA DƯỚI LÀ PHÚC ĐÁP CỦA NHMT.)

Thân gửi cô giáo Lam:

“Hồng Vệ Binh mới”

Nếu đất nước ngàn năm không chịu lớn
Th́ bây giờ em chẳng thể gọi tên
Nếu dân tộc đớn hèn như em nghĩ
Th́ c̣n đâu dải bờ cơi nối liền

Em đă quên những bài ca bất hủ
Cha ông ta ba lần thắng quân Nguyên
Em đă quên máu trào Điện Biên Phủ
Để Việt Nam trên thế giới có tên

Em đă quên hàng triệu người trong đất
Để hôm nay Tổ Quốc ngẩng cao đầu
Em đă quên bao linh hồn bất tử
Đang vật vờ đâu đó giữa biển sâu

Em đă quên và đă quên nhiều quá
Lời em kêu sao buồn đến rụng rời
Sao không hỏi ḿnh làm ǵ đi nhỉ 
Mà lại trao câu hỏi ấy cho người

Dân tộc này không bao giờ chết được
Nếu diệt vong chỉ có lũ sâu thôi
Những đứa con dù sống hay đă chết
Vẫn ngàn năm quấn quít trái tim Người.”

Đất nước ḿnh có ǵ ngộ đâu em!
Bốn ngàn tuổi – bốn ngàn năm văn hiến
Bốn ngàn tuổi – bốn ngàn năm chinh chiến
Máu ông cha thấm đẫm núi sông này.

Đất nước ḿnh có ǵ lạ đâu em!
Dâng bánh chưng tưởng nhớ về tiên tổ
Dự án, tượng đài nước nào chả có
Sinh mạng con người tùy ở trí ḿnh thôi.

Đất nước ḿnh có ǵ buồn đâu em!
Biển bạc, rừng xanh, cánh đồng lúa biếc
Rừng trùng điệp và biển xanh thao thiết
Những con thuyền vượt sóng tới trùng xa…

Đất nước ḿnh có sầu thương đâu em!
Mỗi đứa trẻ sinh ra ấm vành nôi, ngọt sữa
Di sản cho mai sau được bảo tồn, ǵn giữ
Đứng trước năm châu không hổ thẹn, cúi đầu…

Đất nước ḿnh rồi sẽ chẳng về đâu
Sẽ đứng vững dù can qua, băo tố
Yêu đất nước, em chuyên cần dạy dỗ
Góp sức ḿnh xây đất nước phồn vinh.

Đất nước ḿnh không ngộ lắm đâu em 
Ai đi xa luôn dạt dào nổi nhớ 
Là dân Việt ḷng ai không trăn trở 
Ai không người nặng nợ với non sông

Em có biết đất nước về đâu không ? 
Khi ḷng người vẫn nhỏ nhen ganh tị
Đem thù hận, đớn hèn và ích kỷ 
Gieo vào ḷng thế hệ trẻ hôm nay 

Người Việt ḿnh sao không tỉnh cơn say 
Sao lắm kẻ măi ăn mày dĩ văng 
Sao không hiểu muốn quốc gia xán lạn 
Cần mọi người cùng góp sức, chung tay

Đất nước ḿnh không ngộ lắm đâu em !
Anh vẫn nhớ những đói nghèo, khốn khó 
Chuyện áo cơm nên dang dỡ học hành 
Của ngày đầu đất nước thoát điêu linh

Đất nước này không buồn thế đâu em 
Đối khổ, đắng cay qua rồi năm tháng 
Em hăy tin một ngày mai xán lạn 
Sánh vai cùng bốn bể, năm châu
Sao em buồn và hỏi đất nước đi về đâu?

HỒI ĐÁP TÁC GIẢ SÔNG HIẾU.

( Trước tiên tôi gởi lời xin lỗi cô giáo LAM. Xin mạn phép thay mặt cô trả lời Sông Hiếu)

Đến lúc này c̣n mơ ngủ sao anh?
Dậy đi anh! Vươn vai tập thể dục
Anh hăy ra ngoài hít khí trời cho tỉnh giấc
Ngắm nước non ḿnh ngộ quá phải không anh?

Đến lúc nào c̣n muội thế anh?
Tỉnh dậy đi! đừng ngủ say trên quá khứ
Máu xương …chiến công của ông cha đă hóa thành bất tử!
Ra rả chi hoài trên môi mỏng cần không?

Yêu đất nước ḿnh có cần gióng trống khua chiêng…?
Cứ hét to…như loa phóng thanh khiến bao người khó chịu
Hăy yêu quê hương bằng trái tim bé xíu
Mà nhói đau mà thổn thức với đời!

Yêu tổ quốc ḿnh – có cần không- lắm lời(?)
Những khẩu hiệu cày sâu trên lối ṃn sáo rỗng
Em- hàng ngày vẫn đến trường dạy trẻ thơ bé bỏng
Sống làm người tử tế đó anh!

Ồ lạ chưa!Giỗ tổ bánh chưng xanh
” Hai tấn rưỡi…”Tổ nghẹn ngào làm sao nuốt được?
Bao trẻ em” Cơm cần thịt” đó vẫn là điều ước
Tổ tiên lẽ nào vô cảm đúng không anh?

Nghe nói anh: có chữ , có học hành
Sao so sánh lại vo tṛn ấu trĩ?
Đất nước c̣n nghèo, vẫn c̣n cảnh người đưa tay xin bố thí
Xây tượng đài ngh́n tỷ ích chi?

Nghe anh nói…em buột miệng cười ph́
Biển bạc ư? Rừng xanh ư? Cánh đồng lúa biếc?
Biển bây giờ trở thành biển chết!
Rừng trụi cây… khô hạn toát cánh đồng!

Anh của em :” Lạc quan tếu” lắm không?
Mỗi đứa trẻ sinh ra cơng trên lưng món nợ nần mới đúng!
Ba mươi triêu – Nếu có- Mua được bao nhiêu chiếc nôi và bầu sữa nóng?
Để đêm đêm an giấc thiên thần!

Anh nói đúng. Niềm tin- điều kiện cần.
“Sẽ đứng vững dù can qua băo tố”
Đất nước ḿnh rồi sẽ vượt lên trên muôn ngàn đau khổ
Trên dưới đồng ḷng- điều kiện đủ đó anh!

Bấy nhiêu lời em bày tỏ ngọn ngành
Đă đến lúc em c̣n lo cơm áo.
Anh cũng thế:Tỉnh ngủ đi đừng mộng ảo
Đất nước ḿnh cần những người tỉnh táo! 
Đúng không anh?

ĐẤT NƯỚC M̀NH CÓ G̀ LẠ ĐÂU EM

Tâm Cao Minh

Đất nước ḿnh có ǵ lạ đâu em
Cũng núi cũng sông cũng đồng cũng biển
Bên cạnh thanh cao vẫn c̣n đê tiện
Lạ lúc đầu sau măi cũng thành quen

Đất nước ḿnh có ǵ lạ đâu em
Nhũng nhiễu tham quan nước nào chẳng có
Ở nước ta họ kêu bộ phận nhỏ
Lạ lúc đầu sau măi cũng thành quen.

Đất nước ḿnh có ǵ lạ đâu em
Thủ tục lâu nay vẫn hành là chính
Đă hiệu rồi chắc nay mai sẽ chỉnh
Lạ lúc đầu sau măi cũng thành quen.

Đất nước ḿnh có ǵ lạ đâu em
Dự án tượng đài đâu không nǵn tỷ
Có bâu sâu cũng chỉ là một tí
Lạ lúc đầu sau măi cũng thành quen.

Đất nước ḿnh có ǵ lạ đâu em
Trụ móng bê tông cốt bằng tre nứa
Đường điện Quốc gia mưa giông ngă ngửa
Lạ lúc đầu sau măi cũng thành quen

Đất nước ḿnh có ǵ lạ đâu em
Mỹ Nhật chào thua hai bốn ngàn Tiến sỹ
Chưa cống hiến ǵ v́ họ c̣n đang nghĩ
Lạ lúc đầu sau măi cũng thành quen.

Đất nước ḿnh có ǵ lạ đâu em
Mấy cuộc chiến tranh bao người gục ngă
Thằng trốn lính giờ thành thương binh giả
Lạ lúc đầu sau măi cũng thành quen.

Đất nước này có ǵ lạ đâu em
Trắng biển cá trôi sám trời dân khóc
Kẻ hại dân có ô dù bao bọc
Lạ lúc đầu sau măi cũng thành quen.

Đất nước ḿnh có ǵ lạ đâu em
Quan nhũng vi la xe sang đài các
Dân vùng sâu vùng xa xơ xác
Lạ lúc đầu sau măi cũng thành quen.

Đất nước ḿnh có ǵ lạ đâu em
Bên cạnh giàu sang vẫn c̣n nghèo khổ
Mưa lũ ngập đường cá bơi trên phố
Lạ lúc đầu sau măi cũng thành quen.

Đất nước ḿnh có ǵ lạ đâu em
Xếp lớn quan to vẫn sài bằng giả
Xin việc bằng tiền thăng quan ngă giá
Lạ lúc đầu sau măi cũng thành quen.

Đất nước ḿnh có ǵ lạ đâu em
Nước lắm Ḥa thân dân nhiều chị Dậu
Một ông quan nuôi cả đàn bậu xậu
Lạ lúc đầu sau măi cũng thành quen.

Đất nước ḿnh có ǵ lạ đâu em
Vẫn lắm bất công c̣n nhiều câu hỏi
Các cấp các ngành hăy nghe dân nói
Hăy trả lời đừng im lặng thành quen.
Đất nước ḿnh…
Có ǵ lạ…
Đâu em.

Trở lại