Lễ
Độc Lập Hoa Kỳ và Di Dân Việt Nam
Giao Chỉ |
(Viết
cho Lễ độc lập 2018) Lời
nói đầu: Người
Việt đến Mỹ ngay sau biến cố tháng tư
1975 được gọi là di tản. Ra đi bằng
phi cơ và bằng tàu trên biển Đông. Sau khi
hải quân Hoa Kỳ rời khỏi hải phận
Việt Nam th́ những con thuyền vượt biển
đầu tiên ra đi. Tất
cả đều được nhận vào Hoa Kỳ dưới
danh hiệu ty nạn vào khoảng 150 ngàn. Con số này
nhiều hơn con số chính phủ Mỹ dự trù
chỉ nhận có hơn 60 ngàn người. Vào thời
đó nước Mỹ chưa có vấn nạn di dân
và ḷng người Mỹ c̣n mở rộng sau thảm
kịch cộng sản chiến thắng Sài G̣n. Ngày 4
tháng 7 năm 75 những người Việt đầu
tiên hiện diện tại Hoa Kỳ vẫn chưa
cảm nhận được hương vị của
lễ Độc Lập. Nhiều gia đ́nh c̣n ở
trong trại tạm trú chờ các nhà thờ bảo
trợ. Qua đến năm 1976, Hoa Kỳ kỷ
niệm 200 năm lập quốc, người dân
Việt mới lưu ư tham dự cùng các gia đ́nh
bảo trợ. Ngày nay, trải qua gần nửa thế kỷ
sống trên quê hương mới, xin nhắc lại
một lần ngày lễ vĩ đại nhất
của Hoa Kỳ. Lịch
sử lễ Độc lập Hoa Kỳ lập quốc năm1776 có 4 triệu dân, ngày nay 2018 có 330 triệu. Trải qua 242 năm gia tăng 326 triệu.– Năm 1976 người Việt tại Mỹ có 170 ngàn, ngày nay có 1 triệu 800 ngàn. Sau 42 năm tăng hơn 10 lần– Dân Việt tỵ nạn xây dựng cuộc sống trên đất mới trong khi thế giới chuyển tiếp giữa 2 thế kỷ 20 và 21.– Về kỹ thuật, điện tử thay đổi toàn bộ đời sống.–Về nhân văn, với sự chấp nhận hôn nhân đồng tính, Hoa Kỳ đă tiến bước rất dài trên phương diện tư tưởng, bỏ xa phần c̣n lại của thế giới cả trăm năm.–Người Việt đă có mặt trên miền đất lịch sử trong một giai đoạn lịch sử. –Xin cùng quay về với câu chuyện lập quốc Hoa Kỳ. Lịch sử quê hương mới một thời bao dung mà di dân tỵ nạn chúng ta đă một thời sống chết t́m đến. Ngày quốc lễ Ngày 4 tháng 7 hàng năm là ngày lễ trọng
đại nhất của Hoa Kỳ. Đó là ngày
Mỹ quốc Tuyên Ngôn Độc Lập năm 1776 và
bắt đầu chiến tranh cách mạng chống
lại Anh quốc trong 6 năm. Đến 1782 Anh và
Mỹ kư thỏa ước ở Paris và công nhận
Hoa Kỳ độc lập. Người Mỹ đă
chiến thắng trận chiến tranh đầu tiên
của lịch sử Hiệp Chúng Quốc Hoa Kỳ.
Sau kỳ kiểm kê dân số 2010 nước Mỹ
dần dần trở thành là đất nước
của các sắc dân mà trong đó da trắng sẽ
chỉ c̣n 50% tổng số. Là công dân gốc Việt trong đợt di dân
cuối cùng của thế kỷ 20, chúng ta nên t́m
hiểu về đất nước mà chúng ta lập
nghiệp. Các di dân tỵ nạn Việt Nam đầu
tiên đến Mỹ năm 1975. Đến
bây giờ nước Mỹ đă già thêm 40 năm nhưng
lịch sử trẻ trung của Hiệp Chủng
Quốc rất phong phú và cũng rất độc
đáo. Hoa Kỳ là quốc gia bao gồm tất cả
các sắc dân, các ngôn ngữ, các tập tục văn
hóa. Nước Mỹ đă có các kỷ niệm
vừa hung bạo vừa nhân từ. Tiêu diệt da
đỏ, bắt da đen làm nô lệ, kỳ thị
da vàng, đem quân đi làm cảnh sát trên thế
giới, đi đến đâu là gây sóng gió ở
đó. Hoa Kỳ cũng là quốc gia phát huy tự do dân
chủ toàn cầu, viện trợ kinh tế, quân
sự, giáo dục, xă hội, văn hóa cho toàn thể
các quốc gia chậm tiến trên thế giới. Nước
Mỹ sống giữa 2 đại dương và có ba múi
giờ. Biên cương của Hoa Kỳ trên địa
cầu là một vùng đất bao la tiếp giáp
với Thái B́nh Dương và Đại Tây Dương.
Tiểu bang Alaska của Hoa Kỳ là ải địa
cầu trấn giữ Bắc Băng Dương. Biên
giới không gian của Hoa Kỳ lên đến mặt
trăng và Mỹ quốc cũng là quốc gia tiên phong
ghi dấu vết trên Hỏa tinh. Hai ngàn vệ tinh kinh
tế thương mại và quân sự của Hoa
Kỳ canh gác toàn vùng khí quyển của quả đất.
Đế quốc nhân văn của Hiệp Chủng
Quốc thống trị thế giới bằng các đại
sứ quán và ṭa lănh sự luôn luôn tấp nập các
khách hàng xin visa. Cơ sở ngoại vi của các sứ quán Hoa
Kỳ là những chỗ bán thức ăn Fast Food
McDonald, Kenturky, nước Coke, nhạc Rock và quần
Jeans. Mỹ phát thực phẩm cho dân nghèo toàn thế
giới nhưng đi đến đâu cũng bị
đuổi về nhà: Yankee go home. Đó là Hoa Kỳ ngày
nay, quá trẻ trung v́ chỉ có hơn 240 năm lập
quốc. Đất nước mà chúng ta đang là công
dân có đứng lên tuyên thệ bảo vệ và
tuyệt đối trung thành.V́ vậy chúng ta cũng nên
biết qua lịch sử của quê hương mà
phần đông chúng ta sẽ cùng các thế hệ
tiếp theo ở lại đời đời. Người đầu tiên trên đất
Mỹ? Các nhà nhân chủng học cho biết 12 ngàn năm
trước con người tiền sử Á Châu đi t́m
đường sống đă đi từ Á qua Mỹ.
Tuy nhiên, đây cũng chỉ là giả thuyết.
Thực tế ghi nhận đây là miền đất
mới không có nhiều chỉ dấu của các
nền văn minh ngàn năm trước như Âu châu.
Chỉ có dấu vết các bộ lạc tàn lụi.
Sau cùng chỉ c̣n các bộ lạc da đỏ tồn
tại cho đến thời kỳ 1500 các sắc dân tây
phương mới đến Mỹ bằng đường
biển. Nổi danh nhất là nhà hàng hải Columbus khám
phá ra Mỹ châu. Rồi tiếp theo là Tây Ban Nha, Bồ
Đào Nha, Anh Cát Lợi, Pháp, Đức rồi đến
Nga và các quốc gia Đông Âu. Các cuộc chiến đẫm máu, triền miên
ở tân lục địa giữa người địa
phương và dân giang hồ mới đến.
Chiến tranh giữa các thế lực Tây phương.
Sau cùng Anh quốc ổn định được
tại phần lớn miền Đông Hoa Kỳ và các
di dân bắt đầu lên đường. Con tàu Hoa Tháng
Năm, May Flower nổi tiếng đến Mỹ năm
1620 vỏn vẹn có 100 người mà một nửa là
thủy thủ đoàn. Con tầu này đă trở thành
biểu tượng của di dân định cư trên
đất mới v́ có đem theo gia đ́nh. Năm 1621
di dân được mùa đă cùng tổ chức
Lễ Tạ Ơn và ăn tiệc mừng với dân
da đỏ trong một lễ Thanksgiving đầu tiên
của nhân loại. Trong
khi đó hơn 100 năm nước Mỹ thuộc Anh
đă h́nh thành với 13 tiểu bang liên hiệp ở
miền Đông. Phần lớn làm nghề nông,
trồng thuốc lá, trà, và lúa. Các vùng khác thuộc Tây
Ban Nha, Pháp vẫn c̣n tranh chấp. Cuộc chiến 1754
giữa Pháp và Anh giành đất trong 7 năm, sau cùng
Anh thắng và mở rộng biên cương thuộc
địa. Tiếp theo nước Anh cần tiền cho
mẫu quốc nên đánh thuế các thuộc địa,
thu tiền các nhà sản xuất và các đồn điền
tại Hoa Kỳ. Chính sách thuế của Anh ban hành năm
1774 trở thành mầm mống cho cuộc chiến giành
độc lập tại Hoa Kỳ. Tướng
Washington nhận trách nhiệm lănh đạo cuộc
chiến tranh cách mạng vào năm 1775 và chính thức
đứng ra tuyên bố độc lập 1776. Bản
Tuyên Ngôn Độc Lập do Thomas Jefferson đại
diện tiểu bang Virginia viết ra lúc ông 33 tuổi
được coi là một áng văn tuyệt tác
nhất của nhân loại và mở đầu cuộc
chiến dành độc lập cho đến chiến
thắng cuối cùng bằng hiệp định Paris
1782. Sau
chiến thắng, Hoa Kỳ có 5 năm xây dựng dân
chủ từ 1782 đến 1787 để hiến pháp
ra đời với 9 tiểu bang chính thức rồi
đến 13 tiểu bang thỏa hiệp. Những lá
cờ Mỹ đầu tiên có 9 ngôi sao rồi 13 ngôi
sao và bây giờ là 50 ngôi sao. Suốt từ buổi b́nh
minh của Hiệp Chủng Quốc cho đến nay, nước
Mỹ đă trải qua biết bao nhiêu là biến động.
Từ hơn 4 triệu dân trở thành trên 330 triệu.
Trên giấy tờ có 240 năm lập quốc nhưng
thực sự quốc gia này đă thành h́nh từ trên
300 năm. Ư
nghĩa Hiệp Chúng Quốc. Phải
chăng Hoa Kỳ là một đĩa rau trộn gồm
đủ mọi sắc thái nhưng tía tô vẫn là tía
tô, rau giấp cá vẫn nồng nàn mùi tanh của
biển mặn. Hay đây là nồi cháo mà mọi
thứ thực phẩm đă được ḥa tan thành
một hương vị mới.Trước khi nói
đến nhân quyền, tự do và b́nh đẳng, nước
Mỹ đă trải qua các giai đoạn hành động
tàn nhẫn với các sắc dân thiểu số. Vào
thế kỷ thứ 19, da trắng buộc dân da đỏ
phải di cư tập trung vào các khu vực dành riêng,
phần nhiều là đồng khô, cỏ cháy. Thảm
kịch diễn ra trên các con đường ṃn di
chuyển dân da đỏ được gọi là: Đường
ṃn nước mắt. Da đỏ già trẻ
lớn bé đều phải ra đi, bỏ nhà cửa,
vườn trại để vào các khu hoang vu xa cách
vạn dặm. Hàng chục ngàn người đă
chết. Trong khi đó ở miền Nam Hoa Kỳ, dân da
đen bị bắt làm nô lệ đem từ Phi châu
qua đă trở thành một lực lượng lao
động quan trọng. Những bàn tay đen đủi
đă xây dựng nên nền nông nghiệp miền Nam nuôi
cả nước Mỹ vào thời kỳ lập
quốc với những vườn bông vải trắng
xóa. Nhưng cũng chính da đen là vấn nạn cho
cuộc chiến tranh tương tàn Nam Bắc. Những
người da đen bỏ trốn các nông trại
đă bị đánh roi cho đến chết. Câu
chuyện Uncle Tom với bài ca da đen lừng danh: Let
my people go, Hăy cho dân tôi đi, đă trở thành
một vấn nạn trong lương tâm Hoa Kỳ. Da
đỏ xin ở lại th́ bị đuổi đi.
Da đen xin đi th́ bị giữ lại. Ngay khi
nội chiến chấm dứt, da đen được
giải phóng mà vẫn c̣n bị kỳ thị. Cuộc
chiến đấu vĩ đại của một đàn
bà da đen năm 1955 không chịu ngồi phía sau xe bus
đă trở thành một cuộc tổng đ́nh công
tẩy chay xe bus tại Hoa Kỳ. Từ cuộc đ́nh
công này, da đen có được một nhà lănh đạo
đầy huyền thoại là mục sư King mà tên
tuổi trở thành một ngày quốc lễ. Rồi
đến lịch sử Tây tiến làm đường
xe lửa đem da vàng Nhật Bản và Trung Hoa nhập
cuộc. Các tiền nhân di dân châu Á cũng đă
ngậm đắng nuốt cay ở miền Tây Hoa
Kỳ trong suốt thời lịch sử cận đại.
Dân da vàng có một thời chỉ được làm
cu ly đường xe lửa hay thợ giặt ủi.
Sau cùng đến lượt chúng ta. Việt
Nam ngày nay có một triệu bẩy trăm ngàn người
tại Hoa Kỳ. Sau đợt di tản 1975 tiếp
đến là thuyền nhân từ 75 đến 95
rồi là các HO, con lai, ODP đoàn tụ nhập cư
cho đến cuối thế kỷ thứ 20. Sau cùng là
diện hôn nhân. Mười quận hạt có dân
số đông đảo nhất là Orange, Santa Clara, Los
Angeles, Houston, San Diego, Seattle, Oakland, DC, và Dallas. Chúng
ta không phải là sắc dân cuối cùng, và chúng ta không
phải là sắc dân duy nhất có quê hương
cố quốc. Di dân tỵ nạn Việt Nam tùy theo hoàn
cảnh và cảm nghĩ, có người mang theo quê hương,
có người bỏ lại quê hương. Tuy nhiên chúng
ta không thể hành xử khác tập thể di dân trong
trách nhiệm xây dựng đất mới. Sắc dân
nào cũng có những niềm tự hào của họ.
Ai cũng có các hănh diện về truyền thống văn
hóa, ngôn ngữ của cội nguồn. Điều quan
trọng là phong cách đối xử và t́m hiểu
để hội nhập. Chúng ta phải cảm ơn
những người đi trước đă mở
đường. Kể cả người xấu
lẫn người tốt đă sống và đă qua
đi trong công cuộc chinh phục đất nước
vĩ đại này. Có điều hết sức trùng
hợp là dù bất cứ sắc dân nào, dù cố
quốc lầm than hay tươi sáng. Dù quê hương
cũ c̣n độc tài cộng sản hay đă tự
do dân chủ, di dân đến đây là ở lại
đây. Những
nhà văn Nga và Đông Âu lưu vong chống Cộng
đă từng sống chết với quê hương
rồi cũng phải nói rằng. Quê hương bây
giờ là nơi chúng ta sống có hạnh phúc. Đó là
lư do người Anh ngày xưa chiến đấu
chống cố hương để trở thành người
Mỹ. Người Nhật trong đệ nhị
thế chiến, bị cầm tù trong trại tập
trung nhưng vẫn t́nh nguyện cầm súng chiến
đấu chống Thiên Hoàng để trở thành người
Mỹ. Bởi
v́ trên thế giới chỉ có Hoa Kỳ mới
thực sự là đất của cơ hội.
Quốc gia mà con một người da đen ngoại
quốc, xuất thân cán sự cộng đồng đă
trở thành tổng thống. Bản Tuyên Ngôn Độc
Lập Hoa Kỳ hơn 200 năm trước đă ghi
điều khoản bất hủ là con người
được quyền mưu cầu hạnh phúc. Mùa
hè năm qua, để chào mừng lễ độc
lập lần thứ 237, tối cao pháp viện Hoa
Kỳ đă ban hành nghị quyết lịch sử. Công
nhận hôn nhân đồng tính, cho phép các cơ
thể khác biệt cũng được mưu cầu
hạnh phúc. Và bây giờ là chuyện dân Việt
tại Hoa Kỳ. Một
lần nữa, đợt người Việt đầu
tiên ở Mỹ sẽ là nhưng cây tràm, cây đước
giữ chặt đất cho một cộng đồng
tương lai phát triển. Con cháu chúng ta sẽ
vừa nhớ ơn ông cha đă đến đất
này mà cũng không hổ thẹn về những đóng
góp của chúng ta trong những giai đoạn đầu
tiên. Bỏ lại phía sau con sông Hồng, sông Hương,
sông Cửu Long và dăy Trường Sơn. Bây giờ ta
phải làm quen với con sông Sacramento và rặng Rocky
Mountain để con cháu ta đứng lên đáp lời
sông núi mới. Xin hăy công b́nh với hoàn cảnh. Hăy
lưu tâm ngày 4 tháng 7 của Hoa Kỳ. Bước
ra khỏi cái ghetto của cộng đồng nhỏ
hẹp, tham dự vào cái xă hội vĩ đại
đă đem phúc lợi cho chúng ta. Đó là cách hay
nhất để xây dựng cùng một lúc cộng
đồng tại Mỹ và quê hương bỏ
lại ở Việt Nam. Bao gồm cả giấc mơ
tự do và dân chủ. Hăy làm một công dân tốt và
chân thành với xứ “tạm dung”, chúng ta sẽ góp
phần xây dựng dân sinh tại Hoa Kỳ và đồng
thời xây dựng cả dân quyền cho Việt Nam, San
Jose 2018 Giao Chỉ |